ΖΑΓΟΡΙΑΝΑ Β΄

ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΟΥ (ΠΗΛΙΟΥ ΖΑΓΡΑ)

«Ζαγοριανά» Σειρά Β΄- 12 κεφ. εις 50 συνεχείας. Εφημ. «Νέα Ελλάς» (21. 8 – 19. 10)
Βόλος 1935

Συγκεντρωθέντα από τον Βασίλειο Κ. Καουνά 22-02-2021

ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟ ΑΛΙΘΙΝΟΝ

Από της εσπέρας της Παρασκευης, 16ης τρεχ. Μηνός Αυγούστου,

οι κεντρικώτεροι δρόμοι της Ζαγοράς φωτίζονται απλέτως δι’ηλεκτρικού.
Τα επίσημα εγκαίνια, κατά τα οποία θα ηλεκτροφωτισθή ολόκληρος η
κωμόπολις, ωρίσθησαν δια την 31ην ιδίου μηνός. Κατά την εσπέραν
εκείνην όλοι οι δρόμοι και αι πλατείαι κυρίως δε η του Αγίου Γεωργίου,
δεν θα γνωρίσωσι το σκότος της νυκτός. Ο φωτοβόλος ήλιος θα καταστή
ανέσπορος, ίνα συνεχίση την επομένην την επί της γης ζωογόνον
επίδρασιν του ανευ της συνήθους διακοπής. Αλλά και οι φιλοπρόοδοι
κάτοικοι της Ζαγοράς θ’αγνοήσωσι τον ευεργετικόν ύπνον της νυκτός
εκείνης και θα διανυκτερεύωσιν εν ταις πλατείαις ή κάτωθεν των
φωτεινών λαπτηρωντών δρόμων αποθαυμάζοντεςτην νέαν πρόοδον της
γενετείρας των πατρίδος, ή ις σημειώση τον σπουδαιότερον σταθμόν εις
την μακραίωνα αυτής ιστορίαν.

Και πράγματι παρ’όλην την δι’αυτοκινητιστικών οδών σύνδεσιν

της Ζαγοράς μετά του Βόλου και του Χορευτού, την απόκτησιν νέων,
τελείων υδραγωγείων, την μόνιμων εγκατάστασιν ραδιοφώνου και
μουσικής ορχήστρας είς τα κυριότερα ψυχαγωγικά κέντρα, η Ζαγορά δεν
ήτο δυνατό να καταλάβη εξέχουσα θέσιν μεταξύ των πεπολιτισμένων
πόλεων εάν δεν απεκταφώς ηλεκτρικόν.

Η εποχή του λύχνου και της λάμπας του πετρελαίου παρήλθεν. Ο

κόσμος του 20ου αιώνος συνηθισμένος να παρακολουθή ολονέν και
τόλμητέρας εφευρέσεις, δεν ανέχεται πλέον άλλο φως από το ηλεκτρικόν.
Διά τούτο σημειούμεν μεθ’ όλως ιδιαιτέρας ευχαριστήσεως την
ημερομηνίαν, καθ’ην συνεπληρώθη ο πολιτισμός αυτής.

Παρ’όλην εν τούτοις, την ολοκλήρωσιν του πολιτισμού της

Ζαγοράς, την αποτελούσης το κόσμημα του Πηλίου, ημείς συγκρατούμεν
τον ενθουσιασμόν μας, ως κατεχόμενοι από σκέψεις ή αστα ευνοϊκάς, από
απόψεως πνευματικής εκδηλώσεως, δια το μέλλον της προσφιλούς μας
πατρίδος. Και διερωτώμεθα μήπως υπάρχει σχέσις της μεταξύ του υλικού
και πνευματικού του ανθρώπου φωτός, εις σημείον ώστε δια της εντατικής
επιδράσεως του πρώτου να αμβλύνεται το δεύτερο ;

Αυτό τουλάχιστον διδάσκει η ιστορία της Ζαγοράς. Υπό το

αμυδρόν φως του λύχνου εμελέτησαν τα σοφά των αρχαίων συγγράμματα,
αναδειχθέντες και αυτοί σοφοί οι πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως και
Ιεροσολύμων Καλλίνικος και Προκόπιος, οι αρχιεπίσκοποι Γρηγόριος,
Φιλόθεος, Ματθαίος και Διονύσιος, οι Φίλιππος Ιωάννου, Θεοδ.
Αφεντούλης, Αδελφοί Ευσταθίου και Γεωργίος Λαπατάς, Κων.
Ξυπόλητος και πλείστοι άλλοι. Ώς επίσης υπό το αυτό πενιχρόν φως
συνετάγησαν σοφαί και γενναίαι διαθήκαι, ευεργετούσαι και μέχρι
σήμερον αφθόνως την Ζαγοράν. Αλλά μήπως και αι σύζυγοι των
προγόνων μας, αι πραγματικαί βασίλισσαι εν τω οι ω αυτών, δεν
μεταχειρίζοντο το αυτό φως του λύχνου κατά μακράς νύκτας του χειμώνος
υφαίνουσαι ή πλέκουσαι τα απαραίτητα διά την επένδυσιν των ;

Ποια όμως η πνευματική πρόοδος κατά την επακολουθήσασαν

περίοδον της λάμπας του πετρελαίου ; Εσπούδασαν πράγματι πολλοί
χάρις τα κληροδοτήματα των παλαιών, αλλ’ ελάχιστοι παρουσίασαν
δείγματα – και ταύτα μέτρια- της πνευματικής αυτών ικανότητος.
Δυνάμεθα να είπωμεν ότι η πνευματική παραγωγή εσταμάτησε διά να
δώση θέσιν εις τα πόδια, τα μόνα δεικνύοντα εξαιρετικήν ενεργητικοτητα
με τάσιν επικινδύνου εξελίξεως.

Δια την νέαν περίοδον του ηλεκτρικού φωτός ας ευχηθώμεν όπως

η πνευματική παραγωγή και οι λοιπαί πατριωτικαί και φιλανθρωποι
εκδηλώσεις των Ζαγοράιων αποώσιν ανάλογοι με την εγκαινιαζόμενην
πρόοδον.

Από Γ. Κ.

ΑΥΡΙΟΝ. Το ιστορικόν του ηλεκτροφωτισμού Ζαγοράς.

2ον ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΥ

Ποιος πρώτος συνέλαβε την ιδέαΝ του ηλεκτροφωτισμού της

κωμοπόλεως Ζαγοράς μας είναι αγνώστον. Αλλ’ ούτε και επιθυμούμεν να
το γνωρίσωμεν, εφ’όσον η ιδέα του ή και η προτάσις του δεν συνωδεύθη
και με έργα. Όλοι μας είμεθα ικανοί να εκφέρωμεν γνώμας και να
καταστρώσωμεν σχέδια, η τιμή όμως οφείλεται εις εκείνον όστις θ’ανοίξη
και το πουγκί του, εάν είναι πλούσιος ή θα καταβάλη άξιαν λόγου
προσωπικήν εργασίαν. Πάντως πληροφορούμεν τους αναγνώστας μας ότι
ο ηλεκτροφωτισμός της Ζαγοράς συνεζητείτο από εικοσαετίας.

Αλλά αν δεν γνωρίζωμεν ή δεν μας ενδιαφέρει το πρόσωπον του

επιπολαίως πως εισηγηθέντος την απόκτησιν του ηλεκτρικού φωτός,
έχομεν όμως καθήκον να παρουσιάσωμεν τον ουσιαστικό πρωτεργάτην
του κοινωφελούς τούτου έργου και να εξάρωμεν την σημασίαν της
ευγενούς και γενναίας χειρονομίας. Και αυτός είναι ο πολιτευτής Λαρίσης
κ. Βάγγοςς Ιω. Γκλαβάνης. Το ευγενές τούτο τέκνον της Ζαγοράς,
επιθυμούν να ευεργετήση την ιδιαίτεραν πατρίδα του αειμνήστου πατρός
του, ουδέν υπόσχεται ινα μη εκληφθή ότι κενά λόγια επαγγέλεται, αλλά
προβαίνει εις έργα, αποστείλας μέσω Χορευτού, εις παραλαβήν της
Κοινότητος, καινούργη μηχανήν δυνάμεως 25 ίππων προοριζόμενην δια
τον ηλεκτροφοτισμών της κομοπόλεως.

Τούτο εγένετο εν έτει 1928. Η Κοινότης όμως γενομένη κυρία της

μηχανής, του σπουδαίου τουτου κεφαλαίου δια την πραγματοποίησιν ενός
ονείρου τι έπραξεν ; Αν ηυχαρίστησε τον δωρητήν αγνοουμέν τούτο
μόνον βεβαιούμεν εξ ιδίας ημών αντιλήξεως, ότι την μεν μηχανήν
εστέγασεν εις την Ν. Α. γωνίαν του νάρθικος του ναού του Αγίου
Γεωργίου δια δε την πραγματοποίησιν του έργου δι ο προωρίζετο αυτή΄,
ουδέν εσκέφθη, θεωρούσα τούτο ακατόρθωτον.

Αλλ’αν η Κοινότης ηδιαφόρησεν η ιδιωτική όμως πρωτοβουλία

δεν έμεινεν ασυγκίνητος. Ο μακαρίτης Αλέξανδρος Βόλτος υπόσχεται
ηλεκτροδότήσεως τας κυριοτέρας οδούς της Ζαγοράς. Την υπόσχεσιν
τουταυτην ο νέος δωρητής ανακοινώνει γραπτώς προ, τον Β. Γκλαβάνην.
Τι εμεσολάβησεν όμως και τις ο υπεύθυνος της ματαίωσεως της δωρεάς ή
της μη απαιτήσεως της παρά των κληρονόμων του δωρητού ου του
παρόντος. Το βέβαιον είναι ότι η μηχανή εξακολουθεί να παραμένη
εκτεθειμένη εις την υγρασία του χειμώνος με κινδύνον τέλειας
άχρηστευσεως της. Τούτο αντιληφθείς ο κ. Β. Ι. Γκλαβάνης προβαίνει δια
του πεθερού του κ. Απ. Ρίγκα εις νέαν υλικήν θυσίαν εγκαθιστών την
μηχανήν εντός ίδιου κτίριου κατασκευασθέντος παρά την γέφυραν την
ενώσουσα τας συνοικίας Αγίου Γεωργίου και Αγίας Κυριακής.

Έκτοτε παρήσχυντο τα έτη ανευ ουδεμίας θετικής ενέργειας. Και

όχι μόνον τούτο, αλλά και ρέστα εζητούντο παρά του δωρητού της
μηχανής – κατά τας εν τοις καφενείοις συζητησεις εννοείται- διότι κατά
την γνώμην των συζητητών ουτή δεν επηρκεί εις τας ανάγκας της
Ζαγοράς και κατά συνέπειαν απετελεί δώρον άδωρον !

Ευτυχώς ότι την διοίκησιν της κοινότητας ανέλαβαν από διετίας

περίπου η και σήμερον επιτροπή με επικεφαλής τον πληρεξουσίον
Λαρίσης ιατρόν κ. Ιω. Απ. Πάντον. Η επιτροπή αυτήν ευθύς ως ανήλθεν
εις την αρχήν κατέστρωσε πρόγραμμα των εκτελεστέων έργων, μεταξύ δε
των άμεσου ανάγκης τοιούτων ήτο ο ηλεκτροφωτισμός της κωμοπόλεως.
Και ιδού οτι ήτο αδύνατον δια το προκατόχον κοινοτικόν Συμβουλίον,
έλαβε σάρκα και οστά παρά του σημερινού, η δε ως ανεπαρκής
χαρακτηριστθείσα μηχανή του κυρίου Γκλαβάνη διαθέτει σήμερον δια
λογαριασμον της κοινότητας προς φωτισμόν των δρόμων και των
πλατειών φως 5.500 περίπου κηριών, με περίσσευμα δια την ιδιωτικήν
κατανάλωσιν εταίρων 10.000 κηριών.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

3ον ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΦΟΤΙΣΜΟΥ

Είδομεν εν τω πρώτω μέρει του παρόντος ιστορικού σημειώματος

εις τους ποιους οφείλεται η πρωτοβουλία και η πραγματοποίησις του
ηλεκτροφωτισμού της Ζαγοράς. Ίνα κατανοηθή όμως οη σπουδαιότης του
συνετέλεσθέντος επιχειρήματος ανάγκη να γνωσθή η όλως εξαιρετική
έκτασης της κωμοπόλεως, η απαιτούσα δια την εγκατάστασην υπέρογκα
έξοδα, πράγμα όπερ ήτο φυσικόν ν’αποθαρρύνη τους διάφορους
επιχειρηματίας. Η Ζαγορά σύγκειται, ως γνωστόν, εκ τεσσάρων συνοικιών
χωριζομενων απ’αλλήλων δια χειμάρρων. Η όλη δε κατά μήκος
απόστασις από της θέσεως «Καμάρας» ένθα η είσοδος της «Περαχώρας»
μέχρι του άκρο της τελευταίας συνοικίας του «Σωτήρος» ανέρχεται εις
τρία χιλιόμετρα, ενώ η κατά πλάτος έκτασις αυτής υπερβαίνει τα 1.200
μέτρα. Δεν επρόκειτο όθεν να ηλεκτροφωτισθή χωριών συγκεντρωμένον
εις μιαν ή δύο συνοικίας ως τα χωριά του Πηλίου, αλλά εκτασις
ολοκλήρου πόλεως με απολαβάς κωμοπόλεως. Τα έξοδα του τέστιν
επαρουσιάζοντο δυσανάλογως ανώτερα των προβλεπόμενων εσόδων.
Αυτή ήτο η κυρίως δυσκολία της πραγματοποιήσεως ενός τερπνού
ονείρου, εφ ο και δικαία η έκπληξις των Ζαγοριανών όταν την εσπέραν
της 16ης τρεχ. Μηνός αντίκρυσαν το εκθαμβωτικό φως, όπερ εξέπεμπον οι
ηλεκτρικοί λαπτήρες των δρόμων.

Εις τας ανώτερω λεπτομέρειας προέβημεν ίνα καταφανή σαφώς η

σπουδαιότης του έργου και καταλογισθή υπέρ του πρώην Προέδρου της
κοινότητας και νυν πληρεξούσιο κ. Ι. Α. Πάντου, ο δίκαιος έπαινος δια
τας επιτυχείς αυτού προσπάθειας επί έργου τόσον δύσκολου.

Θα ερωτηθώμεν ίσως, πως μιαν τόσο δύσκολο ίσως και επιζήμιον

επιχείρησις ευρέθησαν άνθρωποι να την αναλάβωσιν ; Εδώ ακριβώς
έγκειται η όλη επιτυχία. Η εταιρεία η αναλάβουσα την εκμετάλλευσιν του
ηλεκτροφωτισμού δεν πρόκειται βεβαίως τελικώς να ζημιωθεί αλλά ούτε
και να θησαυρίση. Τα αποτελούντα την εταιρίαν άτομα, αναμεμιγμένα εις
άλλας μεγάλας επιχειρήσεις δεν αναμένουσι να συντηρηθώσι και να
αυξησώσι τα κεφάλαια των από το ηλεκτρικόν της Ζαγοράς. Εάν τουτο
τοις αφήση ένα τραπεζικον τόκον επί των διατεθησομένων κεφαλαίων των
θα μείνωσι πολύ ευχαριστημένοι. Οι εταίροι κ. κ Στυλιανίδης,
Πετρόπουλος και Σβώλος εκ των αρίστων ηλεκτρομηχανικών είναι
καθ’όλα κυροι, η δε Ζαγορά έχει πολλά να ωφεληθή εκ του όπερ αυτής
επιδεικνυομένου ενδιαφέροντος των.

Η διάρκεια της συμβάσεως μεταξύ της κοινότητας και της ως άνω

εταιρίας είναι δεκαετής με την υποχρέωσιν όπως η πρώτη καταβάλη εις
την εταιρίαν 80.000 δραχμάς ετησίως δια τον ηλεκτροφωτισμόν των
δρόμων. Συντελείται δε ούτος δι 160 φώτων εξ ων τα 70 εκ τεσσαράκοντα
κηριών έκαστον δια την από»Καμάρας» μέχρι έξωθεν του «Σωτήρος»
αμαξοτήν οδόν, τα δε 90, εξ 25 κηρίων έκαστον, δια το δίκτυον του
εσωτερικού.

Δια την ιδιωτικήν κατανάλωσιν η τιμή ωρίσθη εις δρ. 10. 75 κατά
κιλοβάτ. Διά έξοδα της εγκαταστάσεως και την αξίαν του γνώμονος η
εταιρεία είναι πρόθυμος να δεχθή πάσαν ευκολίαν κατά την πληρωμήν.

Ούτως έχει εν γενικαις γαρμμαίς το ιστορικόν του

ηλεκτροφωτισμού της Ζαγορ΄ς. Ας αναμείνωμεν τώρα τα προσεχή
επίσημα εγκαίνια αυτού, α ίνα θα λάβωσι χώραν το Σάββατον 31ην
Αυγούστου 1935, την εσπέραν του οποίου ως εν συναγερμώ θα
κατακλυσωσι την πλατείαν του Αγίου Γεωργίου απαξάπαντες οι
Ζαγοριανοί.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Μι’αληθινή ιστορία σαν παραμύθι

4ον ΜΙ’ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Θα σας πω μίαΝ ιστορία που να μοιάζη παραμύθι, πάρτε την για

παραμύθι. Μία φορά και ένα καιρό ένα καλοκαίρι σαν το φετινό να πούμε
σε ένα όμορφο και καταπράσινο χωριό πάνω σε ένα ψηλό βουνό, σα στη
Ζαγορά να πούμε, είχαν μαζευτεί από παντού Έλληνες και ξένοι για να
παραθερίσουν. Κι όπως συμβαίνει στα ταξείδια, μέσα στα βαπόρια, στας
λουτροπόλεις, στα ξενοδοχεία, έτσι και εδώ όλοι οι παραθερισταί
εγνωρίστηκαν αναμεταξύ τους και εσχημάτισαν μία μεγάλη οικογένεια.
Και όπως συνήθως δεν ταιριάζουν όλων των μελών κάθε οικογένειας τα
γούστα, έτσι και οι δικοί μας παραθερεισταί εχωρίστηκαν σε όμιλους, που
άλλοι έπαιζαν χαρτιά, άλλοι – όλίγοι αυτοί - απελάμβαναν την φύσι, η
δε νεολαία, καμμιά σαρανταριά αγόρια και κορίτσια ασχολούνταν με το
χορό, διωργάνωναν εκδρομές και πότε-πότε βουτούσαν και στη θάλασσα
και κατά προτίμησιν σε απομακρυσμένη ακτή, μακριά από τα βέβηλα
μάτια του κόσμου.

Εξαιρέσι σ’όλην αυτή τη μεγάλη και ευχάριστη, πράγματι, παρέα,

έκαμεν ένα ζευγάρι από ένα νέο και ένα μεσήλικα. Ήσαν και οι δύο τους
σοβαροί και κάπως ακοινώνητοι. Ο νεαρός προερχόταν από μεγάλη
πολιτεία, τη Θεσσαλονίκη, ας πούμε, και ήταν μάλλον κοντός, ξανθός
χλωμός, ξεσκούφοτος και με άσπρα ρούχα. Ήταν σωστός Λάζαρος του
Ευαγγελίου, Λάζαρον, ας τον πούμε. Ο άλλος ήταν υψηλός με ζηλευτή
κορμοστασιά και είπαν πως ήταν πλούσιος, είχε τσουβάλια μάλαμα,
Μάλαμον, ας τον πούμε.

Έτσι περνούσαν η μέρες στο καταπράσινο και όμορφο αυτό χωριό,

πάνω στο ψηλό βουνό. Μα κάποτε, κανείς τους δεν θυμάται πως, ο καλός
μας Λάζαρος ευρέθηκε ανάμεσα στη μεγάλη νεανική παρέα. Πάντα όμως
σοβαρός και ολιγόλογος. Και κοντά στο Λάζαρο γνωρίστηκε και ο
Μάλαμός, ως στρατηγός, αξίωμα που μόνος του από μετριοφρωσύνη ποτέ
του δεν ξεστόμισε, αλλά που το απεκαλύψεν ο σύντροφος του, του
οποίου θέλοντας και μη παρουσιαζόταν υπασπιστής.

Μία βραδυά, μία γειτονιά σηκώθηκε στο πόδι. Εκεί κοντά, μέσα
από ένα πύργο παλαιό και στοιχειωμένο, πύργο χρόνια και χρόνια
ακατοικητο, χωρίς παραθυρόφυλλα και δίχως πόρτες, πύργο που μέσα
εφώληαζαν μονάχα κουκουβάγιες και νυχτερίδες, ακούονταν φωνές και
χάχανα, τραγούδια και χοροί και γέλια. Και στην αυλή τη σκοτεινή σκιές
ανθρώπινες κυκλοφορούσαν και φαίνουνταν σαν να κρατούσαν στα χέρια
τους μπουκάλια, θα ήταν οι σκιές της υπηρέσίας που κουβαλούσαν τις
σαμπάνιες, γιατί ψηλά από τα παραθύρια τα ανοιχτά ξέφευγανε προπόσεις
της στιγμής, άλλες σε πεζό και άλλες σε στίχους.

Κι’ ότι εφάνηκε στη γειτονιά μυστήριο εκείνη τη βραδιά, την άλλη
μέρα ξεδιαλύθηκε. Δεν ήτανε στοιχειά στον πύργο μέσα ούτε ξωτικά.
Κορίτσια όμορφα και ηλιοκαμμένοι νέοι προσέφεραν θυσία στη θεά
Τερψιχόρη με λίγη σαμπάνια,γλυκά τραγούδια και ποιο πολύ χορό.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια και τέλος του παραμυθιού.

5ον ΜΙΆΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

(Συνέχεια εκ του χθεσινού και Τέλος)

Και συνεχίζεται το παραμύθι …

Που σταματήσαμε ; Θαρρώ στο γλέντι που έγινε μέσα στο

στοιχειωμένο πύργο, που χρόνια τώρα στέκει όλοσκοτεινός σου δίχως
παραθυρόφυλλα και δίχως πόρτες.

Λοιπόν, το γλέντι εκείνο εξεχάστηκε. Με τούτο όμως δεν θα πη

πως λησμονήθηκε κι ο Λάζαρος που το διοργάνωσε. Στον κύκλο των νέων
και των κοριτσιών κυρίως, δεν συζητούσαν πεια παρά μόνο για τον
πολυεκατομμυριούχο της μεγάλης πολιτείας. Τα περισσότερα χρόνια λέει,
τα έζησε στην Ευρώπη, στην Ελλάδα μόλις τα τελευταία 2-3
εγκαταστάθηκε. Η εργασία του, τα καπνά και διάφορες άλλες μεγάλες
επιχειρήσεις. Γι’αυτές όμως φροντίζει ο καλός μπαμπάς. Ο νεαρός
έχοντας στην κατοχή του δύο πολυτελή αυτοκίνητα διατρέχει την πόλι και
όλη την γύρω χώρα. Το ένα μάλιστα εκ των δύο είναι τόσο μακρύ και που
είναι αδύνατον να στρίψη. Το μεταχειρίζεται όμως όταν πρόκειται να
κάμη περίπατο στον κεντρικό μεγάλο δρόμο και άλλοτε εργάζεται εμπρος
και άλλοτε οπίσω. Δηλαδή, μία δεν του είναι βολετό να στρίψη προς τα
οπίσω έχει την ευχέρεια, με τη βοήθεια του καθρέφτη να οπισθοχωρή.
Όλες αυτές τες πληροφορίες τες μεταδίδε φυσικά, ο ίδιος αλλά και πως
μπορούσαν να μην είναι αληθινές ; αλλοιώς θα του κάμε παρέα ο
Μάλαμας ο στρατηγός ; Άλλωστε για ποιον σκοπό να πει ψέματα ο
νεαρός ; Δε λέγω, μεταξύ των κοριτσιών υπήρχαν μερικά με αρκετά
εκατομμύρια, μπρος όμως στα πλούτη τι παράδες κάμανε και δυο και τρία
και πέντε εκατομμύρια ; Λέτε να πήγαινε για προίκα ; Εσείς το υποθέτετε,
εγώ δεν είπα τίποτε !

Μ’αυτή τη συζήτησι θα πέρασαν, όχι και πολλές, δέκα μέρες. Την

τελευταία μέρα μία μεγάλη παρέα από παραθεριστές της Πορταριάς να
πούμε καταφθάνουν στην κεντρική πλατεία του χωριού της Ζαγοράς, να
πούμε. Κατά κακή για το Λάζαρο σύμπτωσι ένας από την παρέα, πολύ
γνωστός του φαίνεται τον πλησιάζει και τον μιλά με πολύ θάρρος. Ο
Λάζαρος μας όμως, κάθε άλλο παρά να αισθανθή χαρά για τη συνάντησι
του φίλου του. Απ’εναντίας εχλώμιασε κάτι παραπάνω από το φυσικό του,
στεναχωρήθηκε και με τρόπο απομακρύνεται και χάνεται από την πλατεία.

Μήπως τον ξανά είδατε ; Ούτε κι εγώ. Μάθαμε μόνο πως την
επαύριο, προτού να ξημερώση πήρε τα μάτια του και έφυγε !

Και παπό τότε τίποτε δεν μάθατε για αυτόν ; Πώς ο όχι ο φίλος
του, που λες και σκόρπισεν αλάτι και άσαμε το νέο από τη συντροφιά, μας
είπεν όσα στόμα από στόμα επαναλαμβάνονται ως τώρα εις βάρος του.
Δηλαδή πως όλα του τα πλούτη και τα πολυτελή του αυτοκίνητα
συγκεντρώνονται στο πρόχειρο ταμείο ενός σλαβικού ζαχαροπλαστείο του
οποίου είναι … ταμίας ! Κ’έτσι ο καημένος ξεσκεπάστηκε προτού παίξη
το κόλπο του το προσχεδιασμένο. Ας όψεται ο φίλος του…

Κι ο υπασπιστής του ο στρατηγός τι απέγινε ;

Παραμένει στο χωριό αξιολύπητος προσπαθεί να αποτινάξη από

πάνω του τον τίτλο του στρατηγού που του κόλλησαν ο Λάζαρος, αλλά
ποιος να τον πιστέψη, όλοι τον θέλουν στρατηγό όπως τον πρώτο
γνώρισαν, του πάει άλλωστε χάρις την κορμοστασιά του.

Δεν ξέρω πως αυτή τη στιγμή θυμήθηκα τον μύθο του όνου με τη
λεοντή ..

Τελείωσε το παραμύθι !

Αύριον. Αι καλλοναί της πλατείας. Άπ. Γ. Κ.

6ον ΑΙ ΓΥΝΑΚΕΙΑΙ ΚΑΛΛΟΝΑΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ

Δεν πρόκειται να κάμωμεν λόγον περί των καλλονών εν γένει, των

απαντωμένων μεταξύ του ωραιου φύλλου της Ζαγοράς. Η περιβάλλουσα
την κωμόπολιν φύσης είναι τοιάυτη ώστε να δημιουργή και ανθρώπινες
ευμορφςι΄ς. Το δυστύχημα είναι ότι λόγω της τραχείας καθημερινής
βιοπάλης αι ευμορφιές αλλοιούνται, τα δροσερά και αφράτα πρόσωπα
γρήγορα αυλακούνται, οι δε σπινθηροβολούντες οφθαλμοί χάνουν
προώρως την λαμπρότητα των. Πάντως αι γραμμαί του σώματος των
παραμένουν, οι δε χαριτωμένοι τρόποι των μετά της ανεξαντήτου ευφυίας
των συμπληρώνουν ότι ο χρόνος και ο αγών της ζωής έχουν αφαιρέσει.

Σκοπός όθεν ημών είναι ν’ασχοληθώμεν με τας έξωθεν

προερχομένας κυρίας και δεσποινίδας, ανεξαρτήτου τόπου καταγωγής
των. Πρόκειται δηλαδή περί των ενταύθα παραθεριζουσών, είτε ξέναι
είναι αυταί, είτε ξενητευμέναι ζαγοριαναί. Έχει δε ν’άριθμήση πολλάς
εφέτος η Ζαγορά, μάρτυρες δε οι συχνάζοντες εν τη πλατεία του Αγίου
Γεωργίου, ένθα ημέρα, τε και νυκτός συγκεντρούνται ότι ωραίον και
εκλεκτόν υφίσταται εν τη κωμοπόλει. Και είναι πράγματι χάρμα
οφθαλμών κατά τας εσπερινάς ιδίως ώρας, η ευρεία πλατεία,
παρουσιάζουσα ένα απέραντον κρυστάλλινον δίσκο, πλήρη ποικίλων
εύοσμων ανθέων. Ευνόητος συνεπώς η αμηχανία, εις ην ευρισκόμεθα να
ξεχωρίσωμεν μεταξύ των ανθέων το ωραιότερον και το πλέον εύοσμον
εφ’όσον έκαστον εξ αυτών έχει και ιδίαν χάριν και οσμήν. Επίσης μεταξύ
των ομιλούντων αυτών ανθέων πλείστα όσα υπήρξαν εφήμερα, απήλθον
την αυτήν ημέραν της εμφανίσεως των. Παρουσιάσθησαν τουτέστιν, ως
διάττοντες αστέρες, των οποίων η ταχεία διελευσις καθίστατο δύσκολον
να παρακολουθηθη. Περί τούτων ουδεμία πρόκειται να γίνη μνεία.

Και ήδη επί το έργον. Ίνα όμως η κρίσης ημών, ως αυτόκλητου

ελλανοδίκου Επιτροπής, κααστή δικαιοτέρα, κατατάσωμεν το υπό κρίσιν
ωραίον φύλον εις τρεις κατηγορίες: εις υπάνδρους, εις δεσποινίδας και εις
μίσες. Διά τας τελευταίας, δύο εν όλω, ως επισήμως ανακηρυχθείσας
καλλονάς, ανεξαρτήτως εάν κατέχουν ή όχι μέχρι σήμερον τα σκήπτρα
της ωραιότητος μεταξύ των λοιπών δεσποινίδων, νομίζομεν ότι
επιβάλλεται όντως όλως ιδιαιτέρα μνεία.

Μεταξύ των υπάνδρων κυριών η συγκεντρώνουσα ανάστημα

αριστοκρατικόν, σώματος κανονικάς γραμμάς, οφθαλμούς γλυκείς
σπινθηροβολούντας, ρίνα γλυπτήν, στόμα τέλειον διηνθισμένον
δι’ασβέστου μειδιάματος και αλαβαστρίνους βραχίονας, η καθ’ όλα αξία
να αντιπαραχθή με την θεά Αφροδίτην, είναι η εκ Ζαγοράς καταγόμενη
ωραία Λαρισσινή. Ω, δευτέραν κατατάσομεν την επίσης ζαγοριανής
καταγωγής Βολιώτισσαν, η τις λεπτοτέρατης πρώτης στερείται του
διαρκούς μειδιάματος και της γλυκύτητος της καλωσύνης εκείνης. Αυτή
παρουσιάζει ύφος αυστηρόν, πράγμα όπερ πολύ την ζημιώνει. Ισαξιάν της
δευτέρας ανακηρύσσομεν την εν Βόλω μεν εγκατεστημένην, πλην εκ
καταγωγής και εκ γάμου Ζαγοριανήν, η οποία εάν παρουσιάζετο κατά τι
λεπτοτέρα, θα διεξωδίκει ωρισμένως, τα πρωτεία. Το όλον του προσώπου
της εμφανίζει κάτι το τέλειον. Το τέλειον εις γραμμάς, εις γλυκύτητα, εις
τόνους λαμπρότητος.. Κατόπιν έρχεται η με μεγάλους και ρεμβώδεις
οφθαλμούς επιστήμων. Το βάδισμα της και οι απέριττοι τρόποι της τη
προσδίδουσι κάποιαν μεγαλοπρέππειαν, ασυνήθη μεταξύ των ομοφύλων
της. Άλλως δεν επιχειρούμεν ν’αναφέρωμεν, είναι τόσαι πολλαί οι ωραίαι
κιρίαι ώστε ν’αποβαίνη δύσκολος η απαρίθμησις αυτών. Ας αρκεσθώμεν
μόνον εις το ν’αποθαυμάζωμεν αυτάς.

Αύριον, η Συνέχεια. Άπ. Γ. Κ.

7ον ΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΙ ΚΑΛΛΟΝΑΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ

Εις την κατηγορίαν των νεανίδων θ’απαντήσωμεν μεγαλυτέραν

δυσκολίαν αφ’ ότι εις την των υπάνδρωνγυναικών. Υπάρχουν καλλοναί
υψηλού αναστήματος, αλλά και άλλαι χαμηλότεραι παρουσιάζουν εν
μικρογραφία όλα τα στοιχεία του κάλλους. Πάντως η γνώμη εντοπίων και
ξένων συναντάται εις μίαν και την αυτήν δεσποινίδα, ην και ανακηρύσσει
δια βοής βασίλισσαν – και τοι δημοκράτου κόρην – του τα΄ρεχοντος
έτους. Η γνήσια αυτή κόρη της Ζαγοράς, της οποίας το σώμα και το
ανάστημα απαντώμεν εις αρχαία ανάγλυφα, παριστάνοντα την θεά Άρτειν,
έχει κατατομήν ελληνικήν της κλασσικής εποχής, τρόπους ιπποτικούς και
αφέλειαν κατανικώσαν και τον ισχυρότερον και πλέον στρυφνόν
χαρακτήρα. Απλή κατά την εξωτερικήν της εμφάνισιν παρουσιάζει
κόμμωσιν εντελώς πρώτυπον παριστώσαν όπισθεν τεχνηέντως
προσηρμοσμένα δύο κέρατα κριού.

Ετέρα, Βολιώτισσα ου η, μάλλον υψηλού αναστήματος,

παρουσιάζει τούτο το εξαιρετικ΄πν ενώ καθ’όλα τα’αλλα εμφανίζεται ω, η
τελευταία λέξις της μόδας, δεν απεφάσισεν όμως να θυσιάση τα φρύδια
της μαύρα και παχέα ; είναι τα διατηρεί με επιμέλειαν, συναισθανομένη
την γραφικότητα αυτών και είναι πράγματι δύο πινελιές από τας πλέον
επιτυχείς, ας εναπέθεσεν επί του φωτεινού προσώπου της ο μέγας
δημιουργός και ασύγκριτος τεχνίτης. Οι ωραίοι της οφθαλμοί και οι
λευκοί οδόντες της συμπληρώνουν την ευμορφίαν του προσώπου ενώ η
κυματίζουσα κόμη της μας θυμίζει ολίγον Απόλλωνα και ολίγον Μέγαν
Αλέξανδρον.

Εις την σειράν των υψηλών νεανίδων δέον ν’αναφερθώσι και οι

δύο Αλεξανδριναί αδελφαί, πανομοιότυπον η μία της άλλης, με τους
μεγάλους, μα πολύ μεγάλους, αμυγδαλωτούς και λίαν εκφραστικούς
οφθαλμούς των.

Όλως εξαιρετικήν εντύπωσιν ενεποίησεν εις όλους τους

παραθεριστάς και μη η εμφάνισις μίας, νεαράς κόρης αλεξανδρινής πλην
ζαγοριανής καταγωγής. Το μελαψόν της χρώμα, με τα λευκά δόντια, τα
σγουρά μαλλιά και τα λεπτά και τεθλασμένα φρύδια της, παρουσιάζουν
ένα κράμα αραπίνας, κινέζας, Ζωζεφίνας Μπαίκερ και Ελληνίδος. Από
όλας τας φυλάς επήρεν ο τεχνίτης ότι το τελειότερον και κατασκεύασε μια
νέαν ποικιλίαν του ανθρώπινου είδους εις άκρον ελκυστικήν. Απόδειξις δε
τούτου είναι το γεγονός ότι η νέαν φυλήν εγκαινιάζουσα δεσποινίς αυτή
εσημείωσεν εφέτος την μεγαλυτέραν επιτυχίαν, κατακτήσασα καρδιάς
πάσης ηλικίας.

Εκ της τάξεως των μετρίου αναστήματος νεανίδων σημειούμεν την

εν Βόλω διαμένουσαν ζαγοριανήν με τους ωραίους σπινθηροβολούντας
οφθαλμούς, τα λεπτέ χαρακτηριστικά και την άφθαστον ευφυίαν της.
Αναφέρομεν επίσης μίαν θαυμάσιαν μικροσκοπικήν τρικκαλινήν
κεφαλήν, της οποίας ο προορισμός θα ήτο μάλλον να στολίζη βασιλικόν
γραφείον παρά να περιφέρεται όπου οι πόδες της δεσποινίδος το οδηγούν.

Ερχόμεθα εις την κατηγορία των Μίσες.

Τοιαύται υπάρχουν δύο εν Ζαγορά. Η Μις Λάρισα του 1928,

λαβούσα τον τιμητικόν τούτον τίτλον εις επίσημον διαγωνισμόν, και η
Μις Πήλιον, ανακηρυχθείσα τοιαυτη δια βοής, υφ’όλων των ζαγοριανών.
Η πρώτη όντως ωραία και χαριτωμένη υποθέτομεν να υπεστή από της
εποχής της βραβεύσεως της μέχρι σήμερον αβαρία τινα παχυνθείσα κατά
τι περισσότερον του δέοντος. Το αυτό συνέβη και εις την Μις Πήλιον
αλλά κατά την αντίθετον όψιν. Αυτή μάλλον ελεπτύνθη, χωρίς όμως
ν’α΄΄οιωθούν οι κυριωτέραι γραμμαί της, ή να χάσουν την λαμπρότητα
των οι απαστράπτοντες οφθαλμοί της. Η εμφάνησις της τελευτάιας με τα
ολόξανθα μαλλιά της, το ελαφρόν της βάδισμα και το ανέσπερον γλυκύ
μειδίαμα των λεπτών χειλέων της, προκαλέι πάντοτε εντύπωσιν, αλλά και
θαυμασμόν διά το ωραίον σύνολον.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Η Κατασκήνωσις ΧΑΝ.

8ον Η Κατασκήνωσις της «Χάν»- ως σταθμός επολιτιστικός. –

Και Εθνικός πυρήν.

Η κατασκήνωσις της Χαν εν Αγίω Ιωάννη του Πηλίου

χρονολογείται από αρκετών ετών. Κατά τους θερινούς μήνας Ιούλιον και
Αύγουστον, ενεργείαις της «Χριστιανικής Αδελφότητας των Νέων»
Αθηνών και Θεσσαλονίκης, παιδιά ανήκοντα ή μη εις τα μέλη αυτής,
παραλαμβανόμενα από τους γονείς των οδηγούνται μέσω Βόλου –
Μηλέων εις το επίνειον του Κισσού. Εκεί εν μαγευτικότατη θέσει παρά
τον αρχαίον ναό του Αγιού Ιωάννου απλούνται αι απέρανται
εγκαταστάσεις της ευεργετικής ταύτης οργανώσεως, αποτελούμεναι από
κοιτώνας, γραφείον, μουσείον, τεχνικόν εργαστηριον, εστιατόριον,
θέατρον, γήπεδα διαφόρων παιδιών κ. α. Πάντα ταύτ φωτίζονται απλέτως
δι’ηλεκτρισμού και υδρεύονατι δι’ιδιατέρου υδραγωγείου. Ο αριθμός των
κατασκηνώσεων μετά του προσωπικού υπερβαίνει κατ’ετος τους 150, δια
την τροφοδότησιν των οποίων χρησιμοποιούνται αι αγοραί Μούρεσι και
Κισσού.

Υπό την καθοδήγησιν επιτελείου εκ καθηγητών οι κατασκηνωταί

εκτελούν καθ’έκαστην ποικίλον πρόγραμμα κατά τρόπον ψυχαγωγικόν.
Διδάσκεται η κολυμβητική και η χειροτεχνεία, συγγράφονται εκθέσεις,
δράματα και επιθεωρήσεις, εξασκείται η ατομική και η γενική καθαριότης,
ε ω διαάφοροι αθλητικάι παιδίαι χρησιμοποιούνται δια την σωματικήν
διάπλασιν των νέων. Καθ’εκαστην δετέραν Κυριακήν ο ημέτερος ιερεύς
κ. Γιώργος Αχιλλάς προσκαλούμενος εκτελεί πλήρη λειτουργίαν, ενώ
κατά τας εσπερινάς ώρας εν εύρει χώρω του θεάτρου παίζονται κωμωδίαι,
απαγγέλονται ποιήματα και εκτελούντα μουσικαί συναυλίαι,
παρακολουθούμενα και υπό των εν τοις εκεί του πλησίον ξενοδοχείοις
διαμεόντων ξένων.

Επί κεφαλής δε της όλης οργανώσεως είναι ο ακούραστος

αμερικανόςκ. Χ. Λανσδείλ, γενικόε διευθυντής των εν Ελλάδι ΧΑΝ.
Τυγχάνων ευρυτάτης μορφώσεως ο κ. Λανσδείλ διευθύνει γενόμενος
αντικέιμονον λατρείας εκ μέρους των κατασκηνωτών.

Εκτός των ανωτέρω, εις το γενικόν πρόγραμμα περιλαμβάνονται

και μακρυναί εκδρομαί με σκοπο΄ν την γνωριμίαν του τόπου μας και την
αγάπην προς την μητέρα φύσιν.
 Κατά τας επισκέψεις των εις τα χωριά του Πηλίου διοτγανώνουν
εορτάς προ ψυχαγωγίαν του κοινού ή προβαίνουν εις εκδηλώσεις
τοιαύτας, δια των οποίων να τονούνται το εθνικόν φρόνημα τόσον των
διοργανωτών όσον και των παρακολουθούντων αυτούς χωριανών.

Η προσφιλεστέρα εκδρομή της ΧΑΝ είναι η εις Ζαγοράν τοιαύτη.

Η πρώτη έλαβεν χώραν εν έτει 1927, μένουν δε μέχρι σήμερον
αλησμόνητοι αι τριήμεραι Παμπηλιορείται εορτά, εις τας οποίας έλαβον
λίαν ενεργόν μέρος οι ευγενείς επισκέπται μας. Επηκολούθησαν αι
επισκέψεις των του 1931 και του 1934, κατά τας οποίας μας εχάρι σαν
διασκεδαστικωτάτας εσπερίδας. Αλλά και οι Ζαγοριανοί μόλις
πληροφορούνται την εις την κωμοπόλιν των άφιξιν των ηλιοκαμμένων
νέων, σπεύδουν εις τον εκ των προτέρων καθορισμένων τόπο της
συγκεντρώσεως των να παρακολουθήσουν το πλούσιον ψυχαγωγικόν των
πρόγραμμα και χειροκροτήσωσιν αυτού, εις ένδειξιν θαυμασμού και
ευγνωμοσύνης.

Άπ. Γ.Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

9ον Η Κατασκήνωσις της «Χάν»- ως σταθμός επολιτιστικός. –

Και Εθνικός πυρήν.

(Σνέχεια εκ του προχθεσινού)

Τους κατασκηνωτάς της ΧΑΝ είχε την ευτυχίαν να δεχθή και

εφέτος η Ζαγορά και να διέλθη μετ’αυτών μίαν εσπέραν αλησμόνητον.
Την κατασκήνωσιν των εν Αγίω Ιωάννη εγκατέλειπον το απόγευμα του
Σαββάτου 24ης λήξαντος μηνός Αυγούστου, αφού δε διέσχισαν πεζή τον
Κισσόν, το Ανήλιον και την Μακρυρράχην διενυκτέρευσαν εν τη Μονή
των Ταξιαρχών, οπόθεν την πρωίαν της επαύριον Κυριακής ανήλθον εις
Ζαγοράν πλήρεις σφρίγους και νεανικής ορμής. Εκ του προσωπικού η
ΧΑΝ τους συνώδευον οι κ. κ. Μ. Στερνιάδης, Δ. Διαμαντίδης, Ν.
Κουφόπουλος και ο γνωστός εκ προγενεστέρων εκδρομών και
συμπαθέστατος εις τους Ζαγοριανούς κ. Γ. Μολυβδάς. Ενταυθα
οφείλομεν ναναφέρωμεν και τον παλαίμαχον του αθλητισμού και δεινόν,
παρά την ηλικία του, πεζοπόρον, κ. Γ. Οικονόμου, όσεις επισκεπτόμενος
κατ’έτος την κατασκήνωσιν κατορθώνει να γίνεται παιδί και πατέρας
συγχρόνως, να παίζη με τους μικρούς, αλλά και να τους διδάσκη και
περιθάλπη συγχρόνως με όλως πατρικόν ενδιαφέρον, όπως επίσης να
υποβαστάζη τους βραδυπορούντας, ως συνέβη κατά την περί η ο λόγος
εκδρομήν. Ο Γενικόις Διευθυντής φίλος κ. Λάνσδειλ μετά της αξιοτίμου
κυρίας του, προς αποφυγήν εν υπαίθρω διανυκτερευσεως, εσυνέχισαν την
πορείαν των φθάσαντες εις Ζαγοράν περί την 9η εσπερινήν του Σαββάτου.

Το πρόγραμμα της Κυριακής περιελάμβανε, παρακολούθησιν της

θείας λειτουργίας εν τω ναώ του Αγίου Γεωργίου, σταφάνωμα της
αναθηματικής στήλης των υπέρ πατρίδος πεσόντων τω 1912 και 1913,
σταφάνωμα της παρά τω ελληνομουσείω προτομής του Ρήγα Φεραίου και
παράστασιν θεαματικατάτου δράματος με μουσικήν υπόκρουσιν επί
θέματος της Μινωικής εποχής. Πρόγραμμα πλουσιωτάτον δικαιολογούν
το έκτακτον ενδιαφέρον των ζαγοριανών σπεύσαντων να κατακλύσωσιν
ασφυκτικώς τον τόπο ένθα εκάστη τελετή θα ελάμβανεν χώρα.

Μετά την απόλυσιν της εκκλησίας οι συμπαθείς εκδρομείς, εις

εξήκοντα περίπου ανερχομενοι, κατευθύνονται ανά δύο προς το εν τη
πλατεία Ηρώων σχηματίσαντες ζώνην περί αυτό. Οι εν τη πλατεία και τη
άνω αγορά εντόπιοι και ξένοι αντιληφθέντες εγγίζουσαν την τελετή της
στέψεως σπέυδουν να καταλάβουν θέσιν προς καλλιτέραν
παρακολούθησιν του ιερού προς τους γενναίους υπέρ του έθνους πεσόντας
καθήκοντος της νεολαίας. Η τελετή άρχεται διά του γνωστού προς τας
καλλονάς του Πηλίου ύμνου, μετά το πέρας του οποίου ο εκ των
κατασκηνωτών κ. Σάκης Βουτυράς, έχων εστραμμένον το βλέμμα προς το
Ηρώων, προσφωνεί ούτω.

«Σε σας, γενναίοι μας στρατιώται, οι οποίοι απελευθερώσατε την

Πατρίδα μας από τον ζυγό της μακράς δουλείας, σε σας, οι οποίοι εχύσατε
το αίμα σας, διά να χαρίσητε την ελευθερίαν εις χιλιάδας δούλων αδελφών
σας, σε σας, οι οποίοι εκληροδοτήσατε εις ημάς ελευθέραν και μεγάλην
Ελλάδα, ημείς οι κατασκηνωταί της Χριστιανικής Αδελφότητας των Νέων
ευλαβώς προσερχόμεθα, προ του σεμνού κενοταφίου σας τούτου, δια να
καταθέσωμεν τον δάφνινον αυτόν στέφανον. Το έθνος ευγνωμονούν
ανήγειρε το κενοτάφιο σας τούτο, σύμβολον του ηρωισμού και της
αυτοθυσίας της ευγενούς φιλοδοξίας και των μεγάλων ιδανικών του
Έλληνος στρατιώτου. Και ερχόμεθα ημείς, σήμερον, ευλαβείς
προσκυνηται προ του μνημείου σας και καταθετομεν τον δάφνινον
στέφανον ευγνώμονες, με την διαβεβαιωσιν όλων ημών των
κατασκηνωτών, ότι θα διαφυλάξωμεν ακέραιαν την ελευθέραν Ελλάδα
μας, την ο τοι ινσείς μας εκληροδοτήσατε, θα φρουρήσωμεν με την ζωή
μας τα σύνορα του κράτους, τα οποία εσείς μας εχαράξατε, θα
κρατήσωμεν αμόλυντον και υπερήφανον υψηλά την γαλανόλευκη
σημαίαν μας, την οποίαν σεις νικηφόροι ανά τας Θεσσαλικάς πεδιάδας και
τα Ελληνικά βουνά περιεφερατε, και θα ζήσωμεν υποτασσόμενοι μόνον
εις τους νόμους της πατρίδος και εμπνεόμενοι πάντοτε από τα μεγάλα και
ευγενή ιδανικά της φιλοπετρίας με τα οποία και σεις εζήσατε και για τα
οποία τίμια επέσατε.

Κοιμάσθε πάντα τον ήσυχον αιώνιον ύπνο σας με το γλυκύ

όνειρον, ότι η Ελληνική Θεά Ελευθερία, που βγήκε από τα ιερά κόκκαλα
των πατέρων μας των ηρώων του 21, θα σκεπάζη πάντοτε με τον
γαλανόλευκο πέπλον της, την αγαπητήν μας πατρίδα, διότι ημείς η νέα
γενεά, σας το ορκιζόμεθα και σας το διαβεβαιώνομεν.

Αιωνία α, είνε η μνήμη σας».

Την όντως εμπνευσμένην ως άνω προσφώνησιν ακολουθεί ο

Εθνικός Ύμνος, τον οποίον καλύπτουν παρατεταμένα χειροκροτήματα του
μετ’ενθουσιασμού και εθνικής υπερηφάνειας δια τα προς την πατρίδα υγιή
αισθήματα παρακολουθούντος πλήθους.

Άπ. Γ.Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Η στέψις της προτομής του Ρήγα Φεραίου

10ον Η Κατασκήνωσις της «Χάν»- ως σταθμός επολιτιστικός. –

Και Εθνικός πυρήν.

Εις το |Σχολείο του Ρήγα», όπως κοινώς συνηθίζεται να λέγεται το

άνωθεν του Νεκροταφείου του Αγίου Ιωάννου αρχαίον Ελληνομουσείον,
παρέστησαν εκτός των κατασκηνωτών αρκετοί ζαγοριανοί αμφοτέρων
των φίλων. Και ενταυθα προ της προτομής του Ρήγα επανελήφθη η αυτή
διαδικασία, ην ηκολουθήσαμεν προ της στήλης των πεσόντων με την
διαφοράν, ότι η τιμή της στέψεως και της προσφωνήσεως έλαχεν εις τον
εκτών κατασκηνωτών κ. Λ. Δάνον, είποντα τα ακόλουθα.

«Αν ο Κολοκοτρώνης, ο Διάκος, ο Μιαούλης και οι άλλοι ήρωες

της επανάστασης είναι αξιοθάυμαστοι για τα κατορθώματα τους και τις
νίκες τους, ο θαυμασμός μας δεν πρέπει να ναι λιγώτερος για τον Ρήγα τον
Φεραίο. Γιατί αυτός είναι που πρώτος έριξε το λάδι στη φωτιά. Τον καιρό
που ο Ρωμηός έσκυβε ταπεινά το κεφάλι του στον κυρίαρχο Τούρκο, η
αντρίκια, λεβέντικα γεμάτη απ’την πνοή της λευτεριάς ποίηση του Ρήγα
άρχισε να διατρέχει όλη την σκλαβωμένη Ελλάδα. Χιλιάδες στόματα
σιγομουρμούριζαν τους στίχους του κι άλλες τόσες καρδιές άρχισαν να
τρέμουν απ’την λαχτάρα να δουν μια ξαναγεννημένη Ελλάδα. Οι στίχοι
του ξανάδωσαν στους Έλληνες την χαμένη αυτοπεποίθηση τους. Δεν
λύγιζαν πια μπροστά στον Τούρκο, τον κοιτούσαν παλληκαρίσια,
κατευθείαν μες τα μάτια. Ήσαν έτοιμοι για τον μεγάλο αγώνα.

Το κατόρθωμα του αυτό, να ξυπνήσει τον πόθο της λευτεριάς μέσα

σε τόσες σκλαβωμένες ψυχές είναι πολύ μεγάλο. Γιατί όταν ο σκάβος
ποθήσει την λευτεριά του και καταλάβει πως έχει κι αυτός δικαιώματα
πάνω σ’αυτήν, είναι άξιος για πολλά, πάρα πολλά πράγματα. Φτάνει όμως
να το καταλάβει. Και για αυτό χρειάζεται κάποτε ένας Ρήγας.

Με συγκίνηση, ω πρωτοσαλπιχτή της λευτεριάς, σου προσφέρουμε

σήμερα αυτό το στεφάνι, μικρό σημάδι της απέραντης μας ευγμωμοσύνης
για τους αγώνες σου που κάναν λέυτερους τους παππούδες μας, τους
γονιούς μας, εμάς τους ίδιους».

Μετά τη ως άνω προσφώνησιν ο Γενικός Διευθυντής Λάνσδειλ

πλέκει το εγκώμιον του κ. Απ. Κωνσταντινίδου, του ένθερμου
υποστηρικτού της ΧΑΝ και παρακαλέι άπαντες τους κατασκηνωτάς να
τον θεωρούν και αναγνωρίζουν ως ένα μεγάλο φίλον.

Ο κ. Κωνσταντινίδης απαντών ευχαριστεί τον κ. Λάνσδειλ δι’οσα

καλά λόγια είπεν υπέρ αυτού και δηλοί ότι μετ’ευχαριστήσεως και
υπερηφάνειας δέχεται τον τιμιτικόν τίτλο του Μεγάλου Φίλου της ΧΑΝ.
Συνεχίζων αναφέρεται εις το ιστορικόν της προ αυτών αρχαίας Σχολής,
δια την καλήν συντήρησιν την οποίας ουδείς μέχρι σήμερον εκτώς
διοικησάντων ή διοικούντων την Κοινότητα εμερίμνησε. Και τούτο διότι
ουδέποτε έδωκαν σημασίαν εις την ιερότητα αυτού ουδέποτε εσκέφθησαν
ότι διά την Ζαγοράν το σωζόμενον Ελληνομουσείον έχει μεγαλυτέραν
αξίαν και ιερότητα του παρακείμενου ναού του Αγίου Ιωάννου,
δεδομένου ότι τον Θεόν δυνάμεθα οπουδήποτε να υμνήσωμεν ή
προσκυνήσωμεν, ενώ το σχολείον με την ένδοξον αυτού μακράν ιστορία,
θα μας ζωντανευη όλους τους σοφούς προγόνους ημών, προσερχόμενους
κατά τους μαύρους χρόνους της δουλείας του γένους μας, με τον
άσβεστον ζήλον της πνευματικής μορφώσεως των, εφ ‘οσον θα υψούται
αλώβητον. Ενώ την στιγμήν καθ’ην τούτο θα καταρρεύση – δεν απέχει δε
πολύ η στιγμή αυτή εάν δεν ληφθή εγκαίρως η δέουσα πρόνοια – όλη η εις
τα όμματα των ατενίζοντων αυτόν ζωντανή ιστορία των προγόνων μας θα
καταστή ως τόσαι άλλαι νεκρά και αμφισβητουμένη. Πάντως εκφράζει
την ελπίδα ότι οι ενδεδειγμένοι διά την ασφάλειαν των πολύτιμων
αρχαίων μνημείων της Ζαγοράς, δεν θα βραδύνουν να εξασφαλίσουν και
την επί μακρότερον διατήρησιν της ιστορικής Σχολής.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Παράστασις Μινωικής σκηνής

11ον Η Κατασκήνωσις της «Χάν»- ως σταθμός επολιτιστικός. –

Και Εθνικός πυρήν.

Η εσπερινή παράστασις του μουσικοδράματος, ως το

εχαρακτήρισεν ο διδάξας αυτός κατασκηνωτής κ. Κυριάκος Χαρατσάρης,
εκδόθη εν τη πλατεία της Αγίας Κυριακής. Ως ο απεδείχθη εκ των
υστέρων, οι διοργανωταί της εσπερίδος ταύτης είχον μέγα δίκαιον να μη
προτιμήσωσι τον του Αγίου Γεωργίου, ένθα ήτο αδύνατο να διεξαχθή εν
τάξει, δεδομένου, ότι εντάυθα η τακτική απογευματινή κοσμική
συγκέντρωσις διαλύεται μόλις την 10 30΄μμ εις περίπτωσιν δε εκτάκτου
εσπερίδος, ως η της ΧΑΝ, ο περισσότερος κόσμος δεν εγκαταλείπει τα
καθίσματα του, αλλά παραμένει νηστίς προς εξασφάλισην αυτών. Εν
τοιαύτη περιπτώσει και εφ’οσον διά την διεξαγωγήν της παραστάσεως θα
εχρειάζετο ειδική διαρρύθμισης των καθισμάτων προς δε και αρκετός
χρόνος προς τοποθέτησιν σκηνικών, η διεξαγωγή της παραστάσεως θα
καθίστατο αδύνατος. Προβαίνομεν εις την εξήγησιν ταύτην διότι η
ηκούσθησαν παρά μεμψιμοίρων τινων αδικαιολόγητα σχόλια, τα οποία
δεν ώφειλον να λέχθωσι εφ’όσον, ανεξαρτήτως των ως άνω λόγων, οι μεν
Περαχωρείται δεν θα ταλαιπωρούντο όσον εάν επροχώρουν μέχρι του
Αγίου Γεωργίου, ο δε καφετζής εις όφελος του οποίου θα εδίδετο η
παράστασις – η ΧΑΝ προσεφέρθη τελείως αφιλοκερδώς να διασκεδάση
τον κόσμον – ήτο άξιο πάσης υποστηρίξεως, αφού καθ’ όλον το θέρος δεν
ειργάσθη ως ανεμένετο.

Η έναρξις της παραστ’ασεως είχεν ορισθή διά την 11ην εσπερινήν.

Ο κόσμος όμως εκ φόβου – δικαιολογημένου άλλωστε – μη δεν προλάβη
κάθισμα και δη εις την πρώτην γραμμή, έσπευσε τόσον ενωρίς ώστε από
της 8ης μμ να εχουν καταληφθή και καθίσματα και πάγκοι. Οι βραδύτερον
προσερχόμενοι ή παρέμενον όρθιοι ή επρομηθευοντο από τα σπίτια των
καρέκλες. Και ήτο πράγματι αφάνταστος η κοσμοσυρροή. Υπολογίζονται
εις υπεροκτακοσίους οι προσέλθοντες, τρανή απόδειξις της αγάπης και
εκτιμήσεως, την οποίαν αισθάνονται οι ζαγοριανοί δια τους
κατασκηνωτάς της ΧΑΝ. Ως σύνολον η πλατεία της Αγίας Κυριακής
παρουσίαζε κάτι το πρωτοφανές. Εις τούτο τα μάλα συνετέλεσε και ο
άπλετος ηλεκτροφωτισμός, ευγενές προσφορά του κ. Στυλιανίδου, όστις
και τους δρόμους αφήκε φωτισμένους κατά την εσπέραν εκείνην μέχρι της
2ας μεταμεσονύκτιον.

Την γενικήν εποπτέιαν είχεν ο κ. Λάνσδειλ, όστις ακούραστα

επετήρει την τάξιν κρατών αυτήν εις το εμπρέπον ύψος. Την 11ην ακριβώς
αγγέλεται διά σαλπίγγων η έναρξις. Ο εκ των κατασκηνωτών κ. Κυριάκος
Χαρατσάρης, νέος αμέπτου παρουσιαστικού, ευγενέσττος και με βραχείαν
γενειάδα εις το άκρον της κάτω σιαγόνος του, παρουσιάζεται και εξηγεί εν
μέσω νεκρικής σιγής, Ηρακλέιου σωζομένων εικόνων, και εμακιγιάρισε
τους εκτελεστάς του έργου.

Θερμά συγχαρητήρια εις την Γενικήν Διεύθυνσιν και το λοιπό

προσωπικόν του τόσον εκπολιτιστικού οργανισμού της ΧΑΝ, εκ μέρους
της οποίας εκφράζομεν τας ευχαριστίας εις την Κοινότητα διά την
παραχώρησιν της Κασαβετείου Οικοκυρικής Σχολής προς διανυκτέρευσιν,
τον κ. Στυλιανίδην διά τον δωρεάν ηλεκτροφωτισμόν της πλατείας και
των οδών κατ’εκείνην την εσπέραν, τον κ. Ντίνον Γ. Κανελλήν εκ των
διοργανωτών και προς πάντας τους παρακολουθήσαντας είτε μέρος είτε το
όλον του προγράμματος.

ΑΠ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Εκδρομή εις Σπηληές

12ον ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΕΣ ΣΠΗΛΙΕΣ

Η Ζαγορά αριθμεί πολλάς εξόχας δι’ ημερησίας εκδρομάς.

Υπάρχουν όμως και θέσεις αξιοθέατοι ή και ιστορικαί, κείμεαι εις
γειτονικάς κοινοτικάς περιφερείας, η επίσκεψις και μελέτη των οποίων
απαιτεί πορείαν τουλάχιστον διήμερον. Τινές εξ αυτών κείνται εις παράλια
μέρη, οπότε η εις αυτάς προσέγγισις, ούχι σπανίως, αν δεν προξενεί
ανεπανορθώτους κινδύνους, δημιουργέι όμως δυσαρέστους περιπετείας.
Εις τας τελευταίας συγκαταλέγεται η εις σπηλιές εκδρομή. Κείνται δε
αυταί κατά μήκος της αό Λιμνώνος, επινείου της παλαιάς Μιτζέλης, μέχρι
του Αγίου Νικολάου, της περιφερείας Βενέτου, βραχώδους ακτής και
είναι αι υπό του Ομήρου αναφερόμενοι ίπνοι, δηλαδή φούρνοι. Ο δε
κίνδυνος έγκειται εις την αστάθειαν της θαλάσσης, η οποία λαμβανομένου
υπ’ όψιν του ανοικτού πελάγους δύναται από απολύτου γλήνης να
μετατραπή εντός τετάρτου της ώρας εις τοιαύτης σφοδρότητος τρικυμίαν
ώστε η απόββασις να καθίσταται αδύνατος. Εν περιπτώσει δε αλλαγής του
καιρού καθ’ ηνώραν οι εκδρομείς θα ευρίσκωνται εν τη παραλία, ούτοι θα
διατρέχωσι τον κίνδυνον να παραμένωσιν εν τω υπάιθρω και άνευ τροφής
τις οίδε επί πόσας ημέρας.

Οι κινδυνοι όμως ούτοι εις ουδέν συντελούσι, μάλλον γίνονται

αφορμή – ο κίνδυνος τραβά δια να καθιστά την επιτυχίαν
απολαυστικωτέραν – ώστε η εις Σπηλιές εκδρομή να θεωρείται ως η πλέον
προσφιλεστέρα.

Τες Σπηλιές επισκέφθημεν δια πρώτην φοράν προ οκταετίας, αν

ενθυμούμεθα καλώς. Ήτο δε τοιαύτη η εξ αυτών εντύπωσις μας ώστε να
γεννηθή εν ημίν η επιθυμία να τας περιηγηθώμεν εκ νέου. Αυτός ήτο ο
λόγος δια τον οποίον πολύ προθύμως εδέχθημεν ευγενή πρόσκλησιν
συμμετοχής εις εκδρομήν ης διοργανωτής ήτο ο κ. Τζων Κασσαβέτης.

Ήτο η επάυριον του εν Χορευτώ εορταζομένου Αγίου Ιωάννου.

Ημέρα κάπως ζεστή η δε θάλασσα γαληναία. Μοναδική ευκαιρία δια
θαλάσσιαν εκδροήν, εφ’όσον μάλιστα το πρόγραμμα της εκδρομής
περιελάμβανε, επίσκεψιν των Σπηλιών, αποβίβασιν εις το Καμάρι, το
επίνειο του Κεραμιδίου, διανυκτέρευσιν εν των Αγίω Νικολάω,
παραρ΄τηματι της Μονής Φλαμουρίου κυνήγιον περιστερών και λαγωών,
καταβρόχθησιν οβελίου αμνού και χορόν υπό τους ήχους φωνογράφου.

Η επιβίβασις μας εις το μικρόν βενζινόπλοιον και τας όπισθευ

αυτού προσδεδεμένας δύο λέμβους ενεθύμιζε πολεμικήν εκστρατείαν,
κάποιος μάλιστα εκ των ψαράδων του χορευτού ηρώτησε μήπως
πρόκειται να κατευθυνθώμεν εις Ερυθραίαν ως εθελονταί εις τον
ετοιμαζόμενον κατά της Αιθιοπίας πόλεμον της Ιταλίας. Και δεν είχεν
άδικον, όστις αντίκρυζε τον ιατρόν κ. Δαμάσκον σύροντα με το όπλον
επ’ώμου, ολόκληρον κιβώτιον με φυσίγγια, τον επίσην ιατρόν κ.
Πανταζίδην με γυμνά τα γόνατα και γυλιόν επί της πλάτης του, ζυγίζοντα
τουλάχιστον πενήνα οκάδας – και τι δεν περιείχεν αυτός ο γυλιός !
λεπ΄τον στρώμα, μάλλινον σκέπασμα, σενδόνια, μαξιλαράκια,
εσώρρουχα, πιζάμες, όλα τα χρειώδη πλουσίας τουαλέτας, πλήρες
φαρμακείον μετέγχειριστηρίων εργαλέιων, βιβλιοθήκην κ.α.π. – και την κ.
Κλεοπάτραν Γιαννακοπούλου φέρουσαν όπλον ως άλλη Μαργαρίτα της
επαναστάσεως της Μακρυνίτσης, την αυτήν εντύπωσιν θα εσχημάτιζε, ίνα
μετόλίγον, οπότε θα επλέομεν με κατέυθυνσιν προς Β του Χορευτού, την
αποβάλη εκλάμβάνων όλον το πλεούμενον συγκρότημα ως γρυ-γρυ…

Εν πλω και πριν η φθάσωμεν εις την θέσιν Παρίσαινας, ο αρχηγός

της εκστρατείας μας αριθμεί και ευ΄ρισκει ότι λείπει εις. Είμεθα 21 ενώ οι
δηλώσαντες συμμετοχήν ανήρχοντο εις 22. Ποιος άραγε ο καθυστερήσας ;
Ιδού αυτός εν τη έναντι υμών παραλία παρά το λεγόμενον κτίριον Πάντου.
Μας αναμένει με πλήρη εξάρτησιν κυνηγού περιστοιχούμενος υπό δύο
κυνηγετικών κυνών. Είναι ο κ. Γ. Απ. Πάντος, ο γνωστός εις όλην την
χώραν ως δεινός καβαλλάρης. Η διέλευσις του διαμέσου των οδών της
Ζαγοράς και ιδίως παρά την πλατείαν του Αγίου Γεωργίου, συναγωνίζεται
την αστραπήν. Ο μόνος επικίνδυνος διώκτης του καθ’ην ώραν τρέχει
εφίππως είναι ο περίφημος Πατούνης, ο γιγάνταιος κύων του κ. Νικ. Δ.
Χασάπη, αλλά και ούτως άνευ τινός αποτελέσματος. Δια της παραλαβής
του νέου συμπλωτήρος μας συμπληρούται το … φορτίον χωρίς να
υπολογίσωμεν και το λοιπόν προσωπικόν, το αποτελούν το πλήρωμα της
ναυαρχίδος και του ακολουθούντος αυτήν ελαφρή στόλου.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Διανηυκτέρευσις εν Αγίω Νικολάω

13ον ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΕΣ ΣΠΗΛΙΕΣ

Ο περίπλους της ακτής από Χορυτού έως το Καμάρι του

Κεραμιδίου παρουσιάζει μίαν κινηματογραφικήν ταινίαν
φαντασμαγορικών εικόνων. Ο δημιουργός του σύμπαντος ηυνόησε
σκανδαλωδώς το Πήλιον καταστήσας την ανατολικήν αυτού πλευράν,
οίον αναμένει και ο πλέον ευφάνταστος νους τον επουράνιον Παράδεισον.

Πλησιάζομεν την ακτήν του Παπαναγιώτη. Η κυρίως ονομασία της

είναι Παπαπαναγιώτη, εκληροδοτήθη δ’αυτή εκ του επωνύμου του
παλαιού κατόχου της περιφερείας εκείνης, ανηκούσης και μέχρι σήμερον
εις τους απογόνους εκείνους αδελφούς Κωνσταντινίδου. Εξ
εντετοιχισμένης μαρμαρίνης πλακός επί του δυτικού τοίχου της εκεί που
πλησίον αγροτικής οικίας των πληροφορούμεθα ότι αυτή εκτίσθη εν έτει
1754. Επί της ακτής ταύτης εκβάλει ο Καλοκαιρινός ποταμός, όστις
κατόπιν της κατά το 1913 αλλαγής του σημείου της εκβολής του,
σχηματιζει εν Δέλτα αρκετά ευρείας επιφανείας. Τον χώρον τούτον
υπεδείξαμεν τοις ενδιαφερομένοις ως τον καταλληλότερον δια
κατασκήνωσις ομοιογενών ομίλων ή οργανώσεων. Κάτωθεν υψηλών και
βαθυσκιών πλατάνων διακρίνεται το ναίδριον της Αναλήψεως. Η
Ανάληψις του Κυρίου εγένετο επί του όρους των Ελαιών, οι δε προς τιμήν
ταύτης ναοί δέον να κτίζωνται επί τοποθεσιών υψηλών. Η τοποθέτησις
του ημετέρου ναιδρίου επί της παραλίας ουδόλως δικαιολογίται εκτός εάν
πρόκειται να αναληφθή ποτέ αυτό τούτο το εξωκλήσιον, ω συνέβη με το
του Αγίου Ιωάννου εις την θέσιν Κιόσια, παρασυρόμενον υπό των υδάτων
του ποταμού.

Εις πεντάλεπτον απόστασιν, οδοιπορικώς από της Αναλήψεως και

εις περίοπτον θέσιν άνωθεν της ακτής απαντάται έτερον ναίδριον
επ’ονόματι των Αγίων Πάντων. Παρ’αυτώ ωραία κρήνη μετ’άφθονου
ύδατος δροσίζει τους εκείθεν διεροχμένους χωρικούς. Ναίδριον και κρήνη
εγένετο δαπάνης του εκ Πουρίου σεβαστού κ. Γ. Κουτσούκου. Εκείθεν
άρχεται η Κοινοτική περιφέρεια του Πουρίου, του αποτελούντος την
πέμπτην συνοικίαν της Ζαγοράς κατά τους παλαιοτέρους χρόνους. Αι
οικίαι της κατω συνοικίας της Αγίας Παρασκευής γραφικώταται. Μεταξύ
των καταπράσινων δένδρων, όλως εξαιρετικώς εντύθα, διακρίνονται
αρκετοί κοκουναριαί. Κατά αραιά διαστήματα πανύψηλοι και επιβλητικοί
κυπάρισσοι προδίδουσι την ύπαρξην ναών ή εξωκλησίων. Επί κολοσιαίου
βράχου της ακτής και εις απόστασιν δέκα λεπτών από των Αγίων Πάντων
τιμάται ο Άγιος Ιωάννης γνωριζόμενος και ως Καστέλλι.

Εξακολουθούμεν να πλέωμεν προ της ακτής του Πουρίου. Βράχοι

υψηλοί και ολόλευκοι συναγνωνίζονται κατά την λευκότητα τους αφρούς
των κυμάτων, τα οποία εν ώρα τρικυμίας μεθ’ορμής προσκρούοντα
θραύονται προκαλούντα θόρυβον δαιμονιώδη. Είναι οι γνωστοί ως
Ασπρόβραχοι διήκοντες μεχρι του Λιμνώνος, του επινείου της Παλαιάς
Μιτζέλης. Εντάυθα άρχεται η περιφέρεια της ηρωικής πεσούσης
κωμοπόλεως της διατηρούσης κατά την εποχήν της επαναστάσεως
σημαντικό εμπορικόν στόλον. Σήμερον ολόκληρος η περιφέρεια
ευρίσκεται ύπο την κατοχή των κληρονόμων Σαμσαρέλλου, οι οποίοι εις
τον έναντι ημών Λιμνώνα διατηρούσι δυο-τρία ταπεινά κτίρια.

Την όλη απόστασιν από Χορευτού μέχρι Λιμνώνος διενείσαμεν

εντός δύο ωρών και 15’. Εντεύθεν μέχρι του Αγίου Νικολάου, οπόθεν
άρχεται η περιφέρεια Βενέτου, μας υπολείπονται έτερα 15’. Εις αυτό όμως
το μεταξύ διάστημα κείνται αι περίφημοι Σπηλιές, τα ςοποίας θα
επισκεφθώμεν αύριον πρωί. Όσοι όμως πρόκειται να κυνηγήσωσι
περιστέρας εντός αυτών οφείλουσιν από τούδε ν’αποχωρισθώσιν ημών
και να λοξοδρομήσωσιμέ κοινόν σημείον συναντήσεως τον Άγιον
Νικόλαον. Και ιδού η Δευτέρα λέμβος αποστωμένη του γρυ-γρυ. Εντός
αυτή ωπλισμένοι μέχρις οδόντωνη κ. Γιάννακοπούλου και οι κ. κ.
Δαμάσκος και Γ. Πάντος. Ωρισμένως απόψε θα φάγωμεν κατά κόρον
περιστέρας.

Τέλος προσεγγίζομεν εις το πρόχειρον λιμανάκι του Άγιου

Νικόλαου, ένθα αποβιβάζονται η κ. Μαρ. Κασσαβέτη μετά του κ. Θ.
Θεοδωρίδη και όλαι αι αποσκευεσι μας, ίνα ελαφρότεροι η πρότερον
συνεχίσω μεν το μέχρι Κεραμιδίου ταξείδιον μας.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Η Συνέχεια

14ον ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΕΣ ΣΠΗΛΙΕΣ

Η πέραν του Αγίου Νικολάου πετρώδης ακτή ποικίλλει εις

χρωματισμούς. Εντύπωσινπροξενούσιν οι πρασινοκίτρινοι βράχοι λόγω
των συστατικών χαλκού, άτινα εμπεριέχουσιν. Η θάλασσα εξακολουθεί
γαληναία ενώ το απέναντ μας βουνόν του Βένετου, εφ’όσον ο ήλιος έχει
δύσει από πολύ, μεταβάλλει τον χρωματισμόν του παχύτατου εκ
βλαστήσεως χιτώνος του ολονέν επί το σκοτεινότερον. Εις το βάθος προς
βοράν μεγαλοπρέπής υψούται ο Κίσσαβος.

Ήμερα ώρα παρήλθεν αφ’οτου απεπλεύσαμεν εξ Αγίου Νικολάου

και μόλι, τώρα αντικρύζομεν το Βένετον μετά του επινείου του
Κουλουρρού. Το χωρίον, απέχον από της παραλίας μόλις 20΄ως
συμπαθητικόν.Τα σπήτια του οικοκυρευμένα, κάποια δε από Β. εκκλησία,
μεγάλη και επιβλητική.
 Το καμάρι του Κεραμιδίου είναι μακρύτερα. Ήρχισε να
σκοτεινιάζη και ακόμη να φθάσωμεν. Υπάρχει φόβος να μη εύρωμεν και
ψάρια, δια τα οποία, κυρίως, ως μας βεβαιώνει ο κ. διοργανωτής, θα
επεσκεπτώμεθα το Καμάρι. Αλλά και του το να συνέβαινε μήπως θα
έμενομεν νηστικοί ; Τόσα και τόσα περιστέρια πρόκειται να μας φέρωσιν
οι κυνηγοί δεν μας αρκούν ; Βράδυ άλλωστε είναι και ο στόμαχος πρέπει
να διατηρήται ελαφρός.

Αίφνης αι επί του καταστρώματος εξηπλωμένα δεσποινίδος

εγείρονται και στρέφουν έντρομοι προς τα δεξιά Κλαυθμήρα φωνή
ηκούσθη και ενέβαλε τους πάντας εις ανησυχίαν. Περί τίνος πρόκειται
άραγε ; Μήπως κανείς αποφασίσας ν’αυτοκτοβήση ερρίφθη μετανοήσα,
ζητείν βοήθειαν ; Όλοι εστρέψαμεν τα βλέμματα μας προς τον κ.
διοργανωτή, τίποτε ούτος ευρίσκετο εις την θέσιν του. Τότε αναζητούμεν
τον κ. Πανταζίδην και ύχος δεν αυρέθη μεν προς στιγμήν, ο γυλιός του
όμως έκειτο χάμαι, πράγμα όπερ μας καθησύχασε, καθότι ο φίλος ιατρός
προέβαινεν εις απονενοημένον τι διάβημα ουδέποτε θ’απεχωρίζετο του
γυλιού. Η κλαυθμήσα εν τούτοις και απάισια φωνή ηκούετο διαρκώς και
εντονώτερα. Τέλος κάποιος μας εξήγαγε της αγωνίας. Επρόκειτο περί
τεραστίας φώκης εξ εκείνων, οίτινες συναντώνται συχνά εντός των
Σπηλιών. Διήλθαν ούτη πλησίον του πλοίου ώστε να την διακρίνωμεν
όλοι καλώς.

Παρήλθον έτερα 45΄και μόλις την στιγμήν ταύτην διακρίνομεν το

Καμάρι με τα ολίγα αφώτιστα σπητάκια του. Επί της αμμώδους παραλίας
κινούνται γυναικείαι σιλουέται, ενώ άλλαι ρεμβάζουσι καθήμεναι επί
ανακλίντρω !

Πρώτος κατέρχεται ο κ. Κασσαβέτης, όσεις ούτε να ομιλεί πλέον

διά ψάρια, απεναντίας συζητεί θορυβοδώς με τίνας χωριανούς προς
συνάντησιν των οποίων και δι’ατομικήν του υπόθεσιν ω βεβαιούν αι
κακαί γλώσαι περιλεκαβαν εις το πρόγραμμα το Καμάρι. Ακολουθούσιν
όλοι οι άλλοι, ενώ εντός του πλοίου παραμένει μεν ω, άγρυπνοι φύλακες
αι κ. Δαμάκη και Μουστρούφη, ο κ. Πανταζίδης και ο υποφαινόμενος.

Η συζήτησις του κ. Διοργανωτού ακόμη να τελειώση. Τούτο

εναγιαζει του, απ βεβαιοθέντας να ριφθώσιν εις την θάλασσαν όχι βεβαίως
εξ απελπισίας κινούμενης η εκ πόθου να συλλάβωσι ζώσαν την η προ
ολίγουνσυνηντήσαμεν φώκην, αλλά εις ένδειξιν διαμαρτυρίας δια την
καθυστέρησιν. Πως όμως ευρίθησαν τόσα μαγιώ ; Είναι αληθές ότι αι
Δίδες Μπέμπα Κασσαβέτου, Μαρία Βλάχου, Ιωνία Ρεπανά Σεγκοπούλου
και Φαρμακίδου ως λίαν προνοητικαί είχον εκ των προτέρων περιβληθή
έσωθεν ενδυμασίας θαλασσίου λουτρού, δια τους κ. κ. Πάριν Βατσέλαν,
Απ. Κολτσιδόπουλον, Γ. Βασιλάκον, Δημ. Απ. Πάντου και Μητσοπούλου,
αν και του Υπουργείου Προνοίας, αμφιβάλλομεν. Πάντως τίποτε δεν τους
ημπόδισε, εκτός δύο, νομίζουμεν, να κολυμβήσωσι και ούτοι. Όχι βεβαίως
ακάλυπτοι αλλά με το εσωτερικόνπανταλόνιον. Διά τους αποσχόντας δύο
πολλά ελέχθησαν. Να είναι άραγε αληθές ότι ουδέν το άψογο εμεσολάβει
μεταξύ επιδερμίδας και πανταλονιού ; δικαίωμα των αλλά και εναδάμιαία
περιβολή να εκολύμβων τίποτε το σκανδαλιστικον είχε τόσον
σκοτεινιάσει ώστε μετά δυσκολίας διεκρίναμεν αλλήλους.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

15ον ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΕΣ ΣΠΗΛΙΕΣ

Κατά την επιστροφήν μας εκ Καμαρίου ο πλοίαρχος ευρέθη εις

αμηχανίαν μη διακρίνων τον Άγιον Νικόλαον, ένθα ωφείλωμεν να
προσεγγίσωμεν. Κάθε φως αλιευτικής λέμβου ή και αντανάκλασιν
φωτεινού ουράνιου αστέρος τα εξαλαμβανεν ως προερχόμενα εκ του
παραρτήματος της Μονής Φλαμουρίου. Ευτυχώς ότι είχομεν μεθ’ημών
τον κ. Κασσαβέτην, όστις τελείως κάτοχος των μερών εκείων, μας
ωδήγησεν, παρά τας επιμόνους αρνήσεις του πλοιάρχου εις τον τόπον της
διανυκτερεύσευως μας.

Ο Άγιος Νικόλαος, ως επανειλημμένως ανεφέραμεν μέχρι τούδε

ανήκει εις την Μονήν του Φλαμουρίου, ήτις απέχει εντεύθεν μίαν και
ημίσειαν ώραν. Μετόχιον της Μονής ταύτης είναι η ετέρα Μονή
Σουρβιάς, η οποία μένει κλειστή άνευ καλογήρου και ανάγει μόνον εις
ωρισμένας εορτάς.

Ο Άγιος Νικόλαος μόλις από έτους έχει καταλάβει την ην

εξέχουσαν θέσιν έχει εν τη ακτή του Πηλίου. Και τούτο οφείλεται εις την
ενεργητικότητα και τον ζήλον του ηγούμενου της Μονής, του και
Μεγαλόσχήμου κ. Χριστοφόρου. Εξ’Ανακασιάς του Βόλου προερχόμενος
κατέχει την θεσιν ταύτην από του 1921. Το πλέιστον του χρόνου διαμένει
εν τω Παραρτήματι όπερ σύγκειται εκ Ναιδρίου, κτιρίου στεγαζοντς
κοιτώνας και μαγειρείον, και ετέρου δια σταύλον και αποθήκην. Έχει
δεξαμενήν μεγάλην και κλειστήν δεχομένην τα βρόχινα ύδατα της στέγης
της αποθήκης, κλειματαριάν κ.α. Επίσης εις την κατοχήν του υφίσταται
και λέμβος αλιευτική.

Ω, βοηθός του ο ηγούμενος έχει τον μοναχόν Συμεών τον εκ

Μακρυνίτσης. Ούτος διακονών εν τη Μονή από του 1925 χρησιμεύει ως
κοινωνός μεταξύ του Παραρτήματος και της Μονής, εν τη οποία
διαιτώνται έτεροι τέσσαρες μοναχοί !

Εις την τάξιν των μοναχών καιτοι μη κεκαρμένων,

συγκαταλεγομεν και τον κ. Απόστολον Βινειά εκ Βενέτου μεν
καταγομένον, ως μαρτυρεί και το επώνυμον του, αλλ’εν Μακρυνίτση
γεννηθέντα. Φέρει κεφαλήν μοναχού – γενειαδα, κάλυμμα και κόμην –
και σώμα κομικού, είναι καμπούρης και ολίγον χωλός, σωστός Ήφαιστος.
Είναι ο πεταλωτής της Μονής, αλλά κυρίως ο κτηνίατρος όλης της
περιφερείας. Δίπλωμα δεν έχω, μας λέγει, αλλά τι παράδες κάμουμ οι
επίσημοι κτηνίατροι, τα όσα ξαίρω εγώ δεν τα γνωρίζουν αυτοί, έχω
γιατρέψει έως τώρα μουλάρια αν και αν. Εις ερώτησιν μας εάν μένη
ευχαριστημένος από την ζωήν του Μοναστηρίου μας απαντά. Πολύ καλά
περνώ εδώ, δεν μου λείπει τίποτα χουζούρεψε μονάχα ένα πράγμα με
στεναχωρεί που δεν καπνίζω. Ο Γέροντας δεν μας το επιτρέπει. Δε σου
λέγω, καλό είναι, αλλά σε μένα 72 χρονών άνθρωπο είναι εύκολο να το
κόψω ;

Μόλις απεβιβάσθημεν εις Άγιον Νικόλαον έσπευσαμεν να

ερωτήσωμεν εάν έφθαναν οι κυνηγοί και πόσα περιστέρια έφεραν. Μας
επληροφόρησαν, ότι ούτοι επέστρεψαν από πολλού και τώρα ασχολούνται
με το μάζεμα τσαγανών. Από κυνήγι σε κυνήγι, με την διαφοράν, ότι το
δεύτερον είνε ευκολώτατον τη βοηθεία δυνατού φανού δύνασθε να
μαζευσητε όσα καβούρια θέλετε με το ανίκρυσμα του φωτός σταματώσι
και παραδίδονται επί των βράχων αμαχητεί.

Όσον διά τα περιστέρια, μας είπον ότι εσκοτώσαν πολλά, όλα όσα
είχον την τόλμην, αλλά και το θράσος να ξεπροβάλωσιν από τας φωλέας
των, δεν τα έφερον όμως μαζύ των οι περίφημοι κυνηγοί μας διότι
εσεβάσθησαν την αδυναμίαν των εις τα πατροπαράδοτα έθιμα των
περιστεριών των Σπηλιών. Ταύτα μόλις εδέχοντα σφαιρίδια του δεινού
κυνηγού ιατρού κ. Δαμασκή εφτερουγίζον επί τινάς στιγμάς εντός της
σπηλιάς και κατόπιν κατηυθύνοντο εις τας εντός των ρωγμών των βράχων
φωλέας των, όπως κλέισωσιν, αν όχι διά παντός, τουλάχιστον διά μίαν
εσπέραν τους οφθαλμούς των. Σεβαστή μεν η κατά πάντα αξία ευγενής
αυτή πράξις του φίλου ιατρού, αλλά μένει αναπάντητον το ερώτημα, τι θα
φάγωμεν, αφού ούτε ψάρια εύρωμεν εις το Καμάρι, ούτε περιστέρια
πρόκειται να μαγειρευθώσιν. Πεινώμεν δε τόσον πολύ !

Αλλ’ας μη απελπίζόμεθα. – Μη στενοχωρείσθε, τέκνα μου

αγαπητά, μας λέγει ο καλοκάγαθος πατήρ ηγούμενος, ο σωτήρ ημών, ο
πεντακισχιλιους χορτάσας διά πέντε μόνον άρτων και πέντε ιχθύων, δεν
θα γεμίση και τους στομάχους υμών έστω και αν ούτοι είνε εντελώς κενοί
; Έχετε πίστιν εις τον Θεόν και χορτασθήσεσθε.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια.

16ον ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΕΣ ΣΠΗΛΙΕΣ

Η ευχή του Πατρός Ηγουμένου ετελεσφόρησεν. Ως από μηχανής

Θεός καταπλέει ο γνωστός ψαροθανάσης κομίζων δύο οκάδας ψάρια. Ως
ποσότης ήτο μηδαμινή εφ’οσον τα πειναλέα στόματα εκδρομέων και
προσωπικού ανήρχοντο είς τριάκοντα περίπου. Πάντως ήσαν εις αριθμόν
ψαριών περισσότερα των πέντε διά των οποίων εχόρτασθησαν άλλοτε
πεντακισχίλιοι.

Και τα μεν ψάρια, λίγα ή πολλά ευρέθυσαν, πως όμως θα

εμαγειρεύοντο ; Η ώρα ήτο προχωρημένη και το προχειρότερον ήτο να
τηγανισθώσι. Τίνι τρόπω όμως αφού η ημέρα ήτο Παρασκευή καθ’ην
σύμφωνα με τους διέποντας την Μονήν κανόνας, απαγορευτεται όχι
μόνον η βρώσθς, αλλά και η όσφρησις ελείου. Τέλος ο άγιος
καθηγούμενος, εν τη καλοκαγαθία αυτού, συνεκατένευσε να κάμωμεν
χρήσιν ελάιου αλλά μακρυά, εντός του ξύλινου κτηρίου, του
χρησιμοποιουμένου, ως έκαμαμεν εν τοις προηγουμένοις μας λόγοις, διά
στάυλον, ούτως ώστε η εκ του τηγανίσματος παραγόμενη οσμή να
διαλύεται εντός της άνωθεν του όλου συγκροτήματος χαράδρας.

Μέγας είσαι κύριε, και θαυμαστά τα έργα σου ! ότι πάντα εν σοφά
εποίησας και τον Γέροντα Χριστόφορον εις θαυματουργόν ανεδείξας !
Π΄ράγματι την στιγμήν καθ’ην ο σεβάσμιος Γέρων ηυλόγα την βρώσιν και
τηνπόσιν η τα΄ραπεζα ημών, άρτον και κενά ποτήρια. Ολων μας δε η
ενδόμυχος σκέψις ήτο πως, περατούμενης της προσευχής, να
κατευθευνωμεν την περόνην μας προς το μεγαλέιτερον ψάρι. Αλλ’ω του
θάυματος ! Δεν προλαμβάνομεν να καθήσωμεν και καταφθάνουσι δύο
τεράστια δοχεία πλήρη από κρίταμα – ένα εξαίσιο τουρσί – ετέρα δύο
πινάκια με εληές και κάλαθον με άφθονα ροδάκινα, ενώ ο οινοχόος της
Μονής μας εγέμιζε τα ποτήρια με θαυμάσιον οίνο. Περιττόν να
σημειώσωμεν, ότι άπαντες εχόρτασθημεν κατά κόρον ενώ εκ των
περισσευμάτων θα ηδύνατο να ικανοπιήσωσι την πείνα των διπλάσιοι και
πενταπλάσιοι.

Εν τη αρχή της παρούσης αφηγήσεως μας ανεφέραμεν ότι μεταξύ

των αποσκευών μας υπήρχε και φωνογράφος. Δυστυχώς εντύθα μόνον τον
Θεόν είναι επιτετραμένον να υμνώμεν και δοξάζωμεν εν χορδάις και
τυμπάνοις ενώ οι ευσεβείς προσκυνηταλι ή επισκέπται οφείλουσει
ν’αφιερώσι τους εαυτούς των εις την μελέτην των ουρανίων σωμάτων ή
να μεταφαίρωνται εν ονείρω εις τον κόσμον, ον έπλασεν η φαντασία των
προς απόλαυσιν του ποθουμένου των.

Επροτιμήσαμεν το δεύτερον ήτο άλλωστε αργά, παρήλθε η

ενδεκάτη της νυκτός, την δε πρωίαν της επαύριον μας επεβάλλετο να
εγερθώμεβ ενωρίς, πολύ προ της ανατολής του ηλίου, ίνα μη τα
σαρκοβόρα πετεινά του ουρανού ιπτάμενα ύπερθεν ημών μας εκλάβωσιν
ως θανατηφόρα θύματα ναυαγίου.

Σκεπασμα έφερεν ο καθείς το ιδίκον του εν Χορευτού όσον διά

κατάλυμμα όλη η ύπαιθρος έκτασις πέριξ του Αγίου Νικολάου ήτο εις την
διάθεσιν μας. Έκαστος εξ ημών είχε το δικαίωμα να κατακλίσθη
οπουδήποτε θα ετακτοποείτο καλλίτερονκαι επί το αναπαυτικώτερον. Το
μόνον ετεγασμένον μέρος, ως ήτο ο εξ’ωστης του μαγειρείου,
παρεχωρήσαμεν χάτιν περισσοτέρας ασφαλείας της υγείας των εις τα τρεις
ευγενείς κυρίας του ομίλου και τας χαριτοβρύτους δεσποινίδας Μαρίαν
Βλάχου και Μπέμπαν Κασσαβέτη. Προς αποτροπήν δε πάσης τυχόν
νυκτερινής διαβολικής επιδρομής – συγχώρησε μας, Άγιε Νικόλαε, αν
σκέψεις πονηραί μας εσκανδάλισαν – κατέλαβον τα κύρια και πλέον
ασθενή σημεία, το ανατολικόν και δυτικόν οι κ.κ. Τζων Κασσαβέτης και
Πανταζίδης. Άπαντες κατεκλίθησαν επί τραπεζών. Οι λοιποί, κυρίως τα
κοράσια και οι πλέιστοί των νέων επροτίμησαν το κάπως ισοπεδωμένον
και προς ανατολάς του ναιδρίου κείμενον ύψωμα, ενώ ο ιατρός Δαμάσκος
και τις άλλος εξηπλώθησαν παρά τον χείμαρρον έξωθεν του ξύλινου
σταύλου. Ημείς κατελάβομεν τον στενόν παρά την ξύλινη κκλίμακα της
αποβάθρας χώρον, όλως δ’απροσδόκητως αντελήφθημεν κατά τας πρώτας
μεταμεσονύκτιους ώρας ρογχαλίζοντα τον κ. Άπ. Κολτσιδόπουλον. Τι τον
ηνάγκασε να εγκαταλείψη το πρώτον του κατάλυμμα και να καταφύγη εις
την ερημικήν γωνιάν μας αγνοούμεν. Αλλ’ούτε και θα το μάθωμεν.

Τώρα θα φαντάζεσθε όλοι οι παρακολουθούντες το παρον

ανάγνωσμα ότι μέσα εις την ερημικήν γαλήνην της νυκτός θα
εκοιμήθημεν ύπνον αλησμόνητον. Όλως το εναντίον συνέβη κανείς μας
δεν έκλεισε μάτι όχι τόσον δια το τραχύ του εδάφους, όπερ εχρησι μευε
διά στρώμμα και κρεββάτι, όσον εξ αιτίας του θορύβου τον οποίον
επροξενούν αι ατελείωτοι ομολίαι και τα ηχηρά γέλια των κατακλυθέντων
κάτωθεν του υποστέγου. Θύμα, ο Φύλαξ της δυτικής πτέρυγας. Κάτωθεν
της τραπέζης επί της οποίας εξηπλώμενος ανεπαυετο είχε τοποθετηθή
ολόκληρος γκαζοτενεκές, εντός του οποίου εθορύβουν τα υπό των
γνωστών κυνηγών συλλεγέντα καβούρια, προσπαθούν τα δια της φυγη΄ς
ν’ανακτησώσι την ελευθερίαν των. Λέγεται μαλιστα, ότι εν εξ ούτων
κατώρθωσαν να δραπετευση ανήλθεν επί της τραπέζης με διαθεσιν να
ενεργήση ερέυνας επί του επ’αυτής κοιμωμένου. Το τοιούτον βεβαίως
προεκάλεσε βίαιαν αφύπνισιν και ατελεύτητα σχόλια των
παρακοιμωμένων.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια επεισοδίων

17ον ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΕΣ ΣΠΗΛΙΕΣ

Την υπέροχον ανατολήν του ηλίου εχαιρετήσαμενεκ του ύψους

των βράχων της ακτής. Οι έχοντες φωτογραφικήν μηχανήν έλαβον
στιγμιότυπον αυτής εις ανάμνησιν. Μεθ’ο επωφελούμενοι της εξαιρετικής
γαλήνης της θαλάσσης εχωρίσθημεν εις ομίλους, έκαστος των οποίων
ηκουλόυθησεν ιδίαν κατευθυνσιν. Ούτω οι εκ των κυνηγών μας ιατρός κ.
Δαμάσκης και Γ. Πάντος μετά των δύο κυρών του τελευταίου απέπλευσαν
προς μεσηβρίαν διά κυνήγιον λαγωών. Διά της λέμβου της Μονής η κ.
Γιαννακοπούλου μετά της δίδος Μπέμπας Κασσαβέτη και των μικρών
κορασίδων Κασσαβέτη και Δαμασκή κατηυθύνθηκαν προς το Κουλούρι
του Βένετου με σκοπόν την συλλογή σύκων και σταφυλών, ενώ αι λοιπαί
δεσποινίδες μετά των νέων διά της εναπομεινάσης λέμβου έλαβον την εις
σπηλιές κατευθυνσιν. Οι κ.κ. Κασσαβέτης και Θεοδωρίδης παρέμειναν,
όπως επιμεληθώσι του ψησίματος του αμνού με την υστεροβουλίαν,
εννοείται, να γευθώσι μόνοι αυτοί των επί του στήθους του
προσκεκολλημένων δύο νεφρών.

Η πρώτη σπηλιά, ην συνηντήσαμεν φέρει επί του υψηλού αυτής

θόλου οπήν δι’ ης εισερχόμεναι αι ακτίνες του ηλίου καθιστώσι δια των
μετασχηματιζομένων αποχρώσεων τας πλευράς του θόλου και τους
επ’αυτών βραχείς σταλακτίτας, ονειρώδεις, μαγευτικάς. Ενταύθα ο κ.
Μητσόπουλος ανελθών επί υψηλού βράχου της Β. πλευράς μας
απεθανάτισε δια του φωτογραφικού του φακού. Άραγε θα λάβωμεν την
ευχαρίστησιν να δεχθώμεν αντίτυπον τα των ληφθείσων φωτογραφιών ;

Εξελθόντες της Σπηλιάς εύρωμεν την θάλασσαν κατά τι

ταραγμένην, πράγμα όπερ μας ενέβαλεν εις ανησυχίαν. Εν τούτοις
επεχειρήσαμεν την επίσκεψιν και δευτέρας Σπηλιάς, της γνωστής ως του
Δεσπότη. Την ονόμασαν ταύτην φέρει από της εποχής του αρχιεπισκόπου
Δημητριάδος, αριδίμου Γρηγορίου ως εκ της συνηθείας του να λαμβάνη
το πρόγευμα του, καθ’ ην εποχήν επεσκέπτετο την Μονήν Φλαμουρίου,
επί του αριστερά του εισερχομένου επιπέδου βράχου.

Εις την αυτήν γραμμήν και σχεδόν μέχρι Λιμνώνος υπάρχουσι

πολλαι΄και ενδιαφέρουσαι Σπηλιές, πλην τα διαρκώς ογκούμενα κύματα
μας ηνάγκασαν να διακόψωμεν την επίσκεψιν αυτών. Και επράξαμεν
πολύ ορθώς υπακούσαντες μας συστάσεις του κατ’ εκείνην την στιγμήν
κωπηλατούντος αγαπητού κ. Κολτσιδοπούλου, καθότι εν εναντία
περρπτώσει η εις το ορμητήριον μας αποβιβασίς μας θα καθίστατο
προβληματική.

Τέλος δι’ όντως δεξιάς στροφής, παρά την αντίθεσην των

ορμητικών κυμάτων, προς το λιμανάκι του Αγίου Νικολάου,
απεβιβάσθημεν εις την ξηράν σώοι και αβλαβείς.

Μετ’ ολίγην ώραν ιδού και η λέμβος των κυνηγών παλαίουσα

κατά μανιωδώς υψούμενων κυμάτων. Εις μίαν κρίσιμον στιγμήν ο έτερος
των επιβατών εξαγάξών περίστροφον πυροβολεί κατ’ επανάληψιν κατά
των απειλούντων να ανατρέψωσι την λέμβο γιγαντιαίων κυμάτων. Πυρ,
γυνή και θάλασσα, ακούεται μία φωνή, μόνον διά του όπλου κατά
σιγάζουσι τα νεύρα των. Η φωτιά σβύνει δια πυροβολισμών – αυτό
συμβαίνει όταν παίρνουν φωτιά τα τζάκια - , η γυναίκα, δεχομένη σφαίραν
κλείει δια παντός το λάλον στόμα της, και η θάλασσα δέον δια του αυτού
όπλου να γαληνεύση ! Δεν γνωρίζομεν αν όντως επέδρασαν οι
πυροβολισμοί, το ουσιώδες είναι ότι και η Δευτέρα αυτή λέμβος
κατώρθωσε να προσεγγίση άτρωτος.

Η Τρίτη, η της Μονής λέμβος καθυστερεί. Τούτο μας εμβάλλει εις

ανησυχίαν, δεδομένου ότι η θάλασσα ολονέν και εξαγριούται η δε
προσέγγισης της, ιδίως εις την βραχώδη ακτήν μας, επί της οποίας τα
κύματα θραυόμενα υψούνατι εν είδειαφρού μέχρις ουρανού, θα αποβή
αδύνατος.

Η ώρα πλησιάζει δεκάτη και μόλις τώρα εκ του ύψους του άκρου
της δεξιάς πλευρά του χειμάρρου διακρίνομεν την μετά τόσης αγωνίας
αναμενομένην λέμβον, παλαίουσαν κυριολεκτικώς κατά των λυσσαλέων
κυμάτων. Ο κίνδυνος επικρέμαται. Αι κώπαι και το πηδάλιον αδυνατούσι
να συγκρατήσωσι το πλεούμενον, καταστάν ήδη έρμαιον της μανίας των
κυμάτων της αστάτου θαλάσσης. Αι επιβάτιδες, μικράι ή μεγάλαι, μόλις
συγκρατούμεναι εκ των σχοινιών σταυροκοπούνται. Ο Άγιος Νικόλαος, ο
προστάτης των θαλασσινών, ας μη παρίδη το επικείμενονμέγα κακόν, και
ας απαλλάξη πάντας ημάς ενός τοσούτον δυσβαστάκτου πένθους. Η
πολυπαθής λέμβος τέλειον άθυρμα των κυμάτων ολονέν πλησιάζει, ενώ η
αγωνία, κυρίως της περικαλλούς δεσποινίδος, κορυφούται. Εις μίαν
κρίσιμον στιγμήν την βλέπομεν αποβάλλουσαν το φόρεμα της και
ετοιμαζόμενην να ριφθή εντός της θαλάσσης. Τα ουρανομήκη όμως
κύματα την πτοούσι, ενώ αι κινήσεις της προδίδουσι εξαιρετικήν
νευρικότητα. Έφθασεν η στιγμή, καθ’ η οφείλουσι να στραφώς προς την
εκβολήν του χειμάρρου. Οι επί της ξηράς, αναπαυόμενοι – εκτός του κ.
Δαμάσκη, όστις κοιμάται μακαρίως κάτωθεν της πέραν του σταύλου
κληματαριάς – έντρομοι σπεύδουσιν εις βοήθειαν. Πλην επί ματαιώ μας
είναι αδύνατον να τείνωμεν τόσον μακράν την χείρα μας, προτιμώμεν να
σταυροκοπηθώμεν και να παρακαλέσωμεν τον ύψιστον να βάλη το χέρι
του ! Και ω του θαύματοςη λέμβος πλησιάζει προς την ξηράν παρ’όλον
ότι τα κύματα μετά πρωτοφανούς λύσσης την καταδιώκουσι. Είναι η
στιγμή καθ’ ήν η αποβίβασις των παρολίγον ναυαγών εγγίζει. Αλλ’ ο
κίνδυνος παντού και πάντοτε εμφωλεύει.

Αδέξιος χειρισμός του πηδαλίου οδηγεί την λέμβον επί βράχου,

οπότε άγριον κύμα ευρών ευκαρίαν την ανατρέπει. Από των
παρακειμένων βράχων ακούονται κλαυθμοί και οδυρμοί. Η κ. Δαμάσκη
αερίζεται μόνη ινα προλάβη λιποθυμίαν – ο ιατρός εξακολουθεί να
κοιμάται. Η κ. Κασσαβέτη απαρηγόρητος κινείται σπασμωδικώς, αλλά και
πάντες οι λοιποί κατεχόμεθα από νευρικής ταραχής και μόνον ο κ.
Πανταζίδης, φαινομενικώς τουλάχιστον ασυγκίνητος, φωτογραφίζει το
ναυάγιον. Την εντός των υδάτων σκηνήν των ναυαγών αδυνατούμεν να
περιγράψωμεν, ας την ζωγραφίση έκαστος σύμφωνα με την φαντασίαν
του, το μόνο όπερ ηδυνήθημεν καλώς και ενταίς λεπτομερείας να
παρακολουθήσωμεν ήτο η έξοδος των υπό του Ποσειδώνος
τιμωρηθεισών. Ο καθ’ όλα λεπτός αγιοθανασίτης, τεινών ευγενώς την χείρ
του ανασύρει από της έμπροσθεν της κλίμακος αβαθούς θαλάσσης τας
επίκαλουμένας βοήθειαν κυρίας και δεσποινίδας, ως άλλος Ιωάννης τας εν
τω Ιορδάνη ποταμώ βαπτιζομένας. Ο κ. Δαμάσκης κατά τινα στιγμήν της
αφυπνήσεως του πληροφορηθείς οτί ουδεμία επνίγη, εστράφη προς το
έτερον πλευρόν και απεκοιμήθη εκ νέου.

Δεν παρήλθε πολύς χρόνος και ιδού νεα σκηνή, κατανυκτικωτάτη

την φορά ταύτην. Ευλαβείς προσκυνήτριαι, εκτελούσαι πρόσφατον
τάξιμον, κατά πάσα πιθανότητα, ανέρχονται την προς το ναίδριον του
Αγίου Νικολάουοδόν. Προηγείται μελανημονούσα και ταπεινή η παρ ‘
ολίγον αδίκως ν’ αυτοκτονήση δεσποινίς, την ακολουθεί η κ. μητέρα της,
κρατούσα φιάλην πλήρη ελαίου – δεν θα γευθώμεν σαλάτας κατά το
γεύμα ! – και έπονται κατά σειράν αι λοιπαί κυριαί και δεσποινίδες.

Ο κ. Δαμάσκης εξύπνησεν, αλλά παραμένει εξηπλωμένος έχων

εστραμμένα λαίμαργως τα βλέμματα του προς τον όπισθεν χώρον του
σταύλου. Παρακολουθί το ψήσιμον του αμνού και ιδίως του
κουκουρετσίου, το οποίον πλησιάζει να καταστή φαγώσιμων.

Παραλείπομεν τα του γεύματος, όπερ υπήρξε λουκούλειον, και

σημειούμεν, προς τερματισμόν της παρούσης περιγραφής, ότι όλως
απροσδοκήτως το απόγευμα η τρικυμία κατέπεσεν, ώστε να δυνηθώμεν να
επιστρέψωμεν εις Χορευτόν. Ημείς την απότομον ταύτην μεταβολήν του
καιρού αποδίδομεν εις παρακλήσεις προς τον Ύψιστον του πατέρος
Ηγουμένου, του οποίου η Μονή, εάν εξηκολουθεί πί μίαν τουλάχιστον
εβδομάδα η τρικυμία, ασφαλώς θα εχρεωκόπει.

Όντως άγιος και θαυματουργός ο Γέρων Χριστόφορος.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Το ιστορικόν του Υδραγωγείου του Αγίου

Γεωργίου.

18ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Η Ζαγορά αριθμεί πολλά πηγαία ύδατα, μη επηρεαζόμενα ούτε

από την μεγαλητάραν ξηρασίαν του θέρους. Εις τα συνοικίας Αγίου
Γεωργίου και Σωτήρος τα ονομαστότερα είναι: του Χατζηγιαννακού, του
Κράλλη, του Καπαιτζή, του Δεσπότη και της Σωτ΄γρας. Ευνόητον, ότι αι
ανωτέρω πηγαί και άλλαι τόσαι ή και περισσότεραι δευτερευούσης
σημασίας δεν είναι δυνατόν να επαρκέσωσιν εις τας ποικίλας ανάγκας των
κατοίκων. Τούτο έχοντες υπ’ όψιν οι παλαιοί άρχοντες της κωμοπόλεως
ίδρυσαν υδραγωγεία, δια των οποίων μεταφέροντες από μακρυνάς
αποστάσεις σημαντικήν ποσότητα ύδατος εδημιουργούν κρήνας εις
γειτονίας ένθα εστερούντο τοιούτων. Παρόμοια έργα προυποθέτουσι
προηγμένον πολιτισμόν, γνωστού δ’ όντος ότι η Ζαγορά υπήρξεν
ανέκαθεν το σπουδαιότερον και πλέον πολιτισμένον χωρίον του Πηλίου,
μας είναι αδύνατον, εφ’ όσον στερούμεθα ιστορικών πηγών, να
καθορίσωμεν τον χρόνο της αρχικής εγκαταστάσεως Υδραγωγείου.

Η πρώτη γλυπτή πληροφορία απαντάται επί της μαρμάρινης

κρήνης, της κοσμούσης την δυτικήν πλευράν της πλατείας του Αγίου
Γεωργίου, και αφορά την ανακαίνισιντόσον της κρήνης όσον και του
μακρού υδραγωγείου διά πηλοσωλήνων, γενομένην δαπάναις της
Ευφροσύνης, χήρας Δημητρίου Κασσαβέτου εν έτει 1865. Η αείμνηστος
αύτη μεγάλη ευεργέτις ήτο κόρη Ιωνίδου, απόγονος του οποίου είναι ο
εντεύθα παραθερίσας εφέτος καθηγητής της Φιλοσοφίας του δικαίου εν
τω εθνικώ Πανεπιστημίω κ. Τσάτσος. Ο δε σύζυγος της ήτο υίος του
ιδρυτού και προικοδότου του Κασσαβετείου Παρθεναγωγείου Ιωάννου
Κασσαβέτου, και αδελφός του Αλεξάνδρου, μετά του οποίου ίδρυσαν προ
αιώνος εν Αιγύπτω μέγαν εμποικόν οίκον μετά δέκα πέντε
υποκαταστημάτων. Από της εποχής εκείνης χρονολογείται η των
Πηλιορειτών και Θεσσαλών εν γένει μετανάστευσις εις Αίγυπτον.

Μέχρι τίνος σημείου επεξέτεινετο το Υδραγωγείον εκείνο και

τινών πηγών το ύδωρ περισυνέλεγε δεν είμεθα εις θέσιν επακριβώς να
πιστοποιήσωμεν, καθότι τούτο μετά παρέλευσιν ημίσεως περίπου αιώνος
αντεκατεστάθη διά σιδηροσωλήνων υπό της κοινότητος επί τη βάσει νέου
σχεδιαγράμματος. Η κρήνη όμως παραμένειμη αυτή, παρέχουσα δια των
στομάτων δύο θαλασσίων δρκόντων το εκ των βουνών προερχόμενον
ύδωρ. Αυτή συγκείται εκ λευκού μαρμάρου γεγλυμένου εν Αγγλία άνωθεν
δε της τριαίνης, πε΄ριξ της οποίας περσφίγγονται αι ουραί των δρακόντων,
αναφέρεται το ιστορικόν της ανακαινίσεως διά του κάτωθι επιγράμματος
του Φιλίππου Ιωάννου.

ΚΑΛΛΙΝΑΟΝ ΚΡΗΝΗΝ ΟΧΕΤΟΝ Τα ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΕ

ΜΑΚΡΟΝ ΧΗΡΗ ΚΑΣΣΑΒΕΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΥΠΑΤΕΡΕΙΑ

ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΚΟΥΡΗ ΚΕΔΝΗ ΙΩΝΙΔΕΩ

ΤΟΥΝΕΚΕΝ ΥΨΙΜΕΔΟΝΤΑ ΛΙΤΕΣΟ ΟΣΟΙ ΕΝΟ

ΑΡΥΕΣΘΕ ΛΑΡΗΝ ΝΥΜΦΑΙΩΝ ΝΗΙΑΔΩΝ ΛΙΒΑΔΑ

ΟΦΡΑ ΔΟΜΗΤΕΙΡΗ, ΚΑΙ ΟΙΚΩ ΚΑΣΣΑΒΕΤΕΙΩ,

ΕΝ ΤΕ ΒΙΩ, ΚΑΙ ΕΠΕΤ ΟΛΒΙΑ ΠΑΝΤΑ ΔΙΔΩΙ ΑΩΞΕ

Είδομεν ότι τους πηλοσωλήνας αντικατέστησαν σιδηροσωλήνες.

Οι πρώτοι όταν είναι εις ικανόν βάθος κεχωσμένοι ουδένα κίνδυνον
φθοράς διατρέχουσιν εκτός του της καθιζήσεως του εδάφους. Οι δεύτεροι
όμως φθείρονται εκ σκωριάσεως και επιτρέπουσι την έξοδον του ύδατος
δια των πλέον ευπαθών σημείων αυτών.

Οι σιδηροί σωλήνες του περί ου ο λόγος Υδραγωγείου, λόγω του

ότι ήσαν τοποθετημένοι εις μικρόν από της επιφανείας του εδάφους
βάθος, εις τινα δε μέρη παρέμενον και εντελώς ακάλυπτοι, ώστε η
διάτρησις αυτών προς άρδευσιν γειτονικών κτήματων να καθίσταται
εύκολος, εφ’ όσον μάλιστα οι εγκληματίαι ούτοι γεωργοί δεν
κατεδιώκοντο υπό των αρμοδίων αρχών, εφθάρησαν προώρως. Συνέπεια
δε της καταστάσεως ταύτης του υδραγωγείου ήτο η άτακτος αυξομοείωσις
του ύδατος, εξαρτωμένη εκ των αναλόγων αναγκών των κατά μήκος
αυτού κτημάτων της, η και σπουδαιοτέρα, η μόλυνσις του ύδατος, εις
σημείονώστε, ως πιστεύεται υπό των παθόντων, να προκλήθώσιν εξ αυτού
κατά το θέρος του 1923 κρούσματο τύφου και δήτιν θανατηφόρα.

Η νοσηρά αυτή κατάστασις του υδραγωγείου εξηκολούθησε μέχρι

του θέρους του επομένου έτους άνευ προσπάθειας τινος εκ μέρους των
διοικουσών αρχών ή ιδιωτών προς θεραπείαν του κακού.

Το τοιούτον έβλαπτε σημαντικώς την τουριστική κίνησιν της

Ζαγοράς ήτις καταλλήλως δισφημουμένη εκινδύνευε ν’ απομονωθή

Άπ. Γ. Κωνσταντινίδης, όστις εν συνεργασία μετά του τότε

διευθυντού του Ταχυδρομείου κ. Δ. Τσότρα απεφάσισαν την διοργάνωσιν
συναυλίας, το καθαρόν προιόν της οποίας να διατεθή διά την επισκευήν
του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου Γεωργίου. Η εορτή εκείνη πράγματι
εδόθη τη 23 Αυγούστου 1924, εν τη αιθούση του Κασσαβετείου
Παρθεναγωγείου, σημειώσασα πλήρη επιτυχίαν. Κατ’ αυτήν έλαβον
μέρος η κ. Κρασνόβα και οι Δίδες Λίνα Σταματάκη, Σμαράγδα
Μουντουρη, Άννα και Μαρία Κυπριώτου και Νίτσα Ι. Χρυσούδη. Το
πρόγραμμα της συναυλίας επηκολούθησε χορός διαρκέσας μέχρι της
ανατολής του ηλίου της επομένης.

Το καθαρόν προιόν της αλησμονήτου εκέινης εορ΄της ανήλθεν εις

δρ. 14.560, ποσόν το οποίον διεεχειρίσθη, του ετέρου των πρωτεργατών
απουσιάζοντας εις Αίγυπτον, επιτροπή εκ των κ. κ. Δ. Τσότρα, Κ.
Βεστιάρη, Σοφ. Τσοκανάκη και Ι. Τσιρογιάννη, οίτινες τας μεν αποδείξεις
πληρωμών παρέδωσαν δια πρωτοκόλλου εις τον τότε Πρόεδρον της
Κοινότητος, συνοπτικήν δε λογοδοσίαν εδημοσίευσαν εν τω
«Ταχυδρόμω» του Βόλου τη 12η Ιανουαρίου 1925, αριθμ. Φυλ. 2824.

Πληρεστέραν λογοδοσίαν εξέδωκεν εξ ιδίων ίτου εις σχήμα

βιβλίου εκ 16 σελίδων εν Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατ’ Απρίλιον 1925
ο κ. Άπ. Κωνσταντινίδης «… ίνα χρησιμεύση ως υπόδειγμα εις τους
διαχειριζομένους τα κοινά.» Επιμένομεν εις τας ως άνω λεπτομερείας
διότι η πρώτη φορά, καθ’ όσον γνωρίζομεν, καθ’ ην διαχειριστήν κοινού
χρήματος Επιτροπή εθεώρησε καθήκον της να προκαλέση οποθενδήποτε
προερχόμενον έλεγχον.

Πρόεδρος, ούτως ειπείν, της επιτροπής ήτο ο κ. Δημ. Τσότρας

όστις και αφιέρωσε τιμηνίαν σχεδόν ολόκληρον δια την έμεσον εποπτέιαν
της επισκευής του υδραγωγείου. Κατωρθώθη δε διά των συλλεγέντων
χρημάτων να αντικατασταθώσιν όλοι οι διάτρητοι σωλήνες, να
καθαρισθώσιν τα φρεάτια των πηγών, να προστεθή νέα πηγή και εν
ολίγοις να εξυγιανθή το ως μολυσμένον δισφημησθέν υδραγωγείον. Η όλη
αυτή εργασία συνετελέσθη από της ημέρας της εορτής, 23ης Αυγούστου
μέχρι της 25ης Νοεμβρίου του έτους 1924.

Άπ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

19ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Το πρωτοφανές κατόρθωμα της δυάδος, της διοργανωσάσης την

τόσην επιτυχίαν – υλικήν και ηθικήν – σημειώσαμεν εορτήν του
Σαββάτου, της 23ης Αυγούστου 1924, ενεθάρρυνε τους ζαγοριανούς, οι
οποίοι ήρχισαν να σκέπτωνται διαφορετικώτερον από πριν διά το μέλλον
της κωμοπόλεως. Έπαυσαν πλέον ν’ αναμένωσι τα πάντα εκ της
Κοινότητος και υπολόγιζον πολλά εις την δυναμικότητα των. Εφ’ όσον,
έλεγον, χάρις εις την πρωτοβουλίαν και την θέλησιν δύο μόνο ατόμων
τοιαύτα παρουσιάσθησαν αποτελέσματα, οποία θαύματα δέον ν’
αναμένωμεν εάν συσσωματωθέμων και ενεργησωμεν από κοινου ; Οπότα
μάλιστα, λογω της επισταμένης προσωπικής εποπτέιας του κ. Δ. Τσότρα
και της υπ’ αυτού εξασκηθείσης φειδούς του χρήματος, επευτελέσθη εξ’
ολοκλήρου η επισκευή του υδραγωγείου διά μόνων των χρημάτων της
Συναυλίας, η ιδέα της ιδρύσεως Συλλόγου με μοναδικόν σκοπόν τον
εξωραισμόν της Ζαγοράς ήρχισε να κατακτά ευρύτατον έδαφος. Πάντως
διά ν’ αποκρυσταλλωθή εις οριστικήν απόφασιν παρήλθον αρκετοί μήνες,
έτος σχεδόν από της ημερομηνίας της ιστορικής εορτής.

Ούτω τη 25η Αυγούστου του έτους 1925 υπεγράφετο υπό 18

κυρίων και 3 δεσποινίδων ως ιδρυτών το εξ 28 άρθρων καταστατικόν νέου
σωματείου, υπό την επωνυμίαν «Σύλλογος Εξωραισμού Ζαγοράς», με
σκοπόν την εξυγνίασιν και εξωραισμόν της κωμοπόλεως. Το
καταστατικόν τούτο υποβληθέν αρμοδίως κατεχωρήθη τη 22α Οκτωβρίου
του αυτού έτους εν τω βιβλίω αναγνωρισμένων σωαματείων του
Πρωτοδικείου Βόλου υπ’ αυξ. Αριθ. 274 και υπό σελίδα 69.

Το προεδρείον της πρώτης τριετίας απετελέσθη θπό των κ. κ. Αλ.

Καπετανάκη ως Προέδρου, Γ. Παπαναστασίου ως αντιπροέδρου, Ευαγ.
Μαυραντώνη ως γε. Γραμματέως και του Φιλ. Αγγελοπούλου ως ταμίου.
Συνεπληρούτο δε από οκτώ Συμβούλων εξ ων αι δύο δεσποινίδες.

Εις την προεδρίαν τον κ. Καπετανάκην διεδέχθη ο μακαρίτης Γ.

Παπαναστασίου και τούτον ο αείμνηστος Γ. Κανελλής.

Οποία υπήρξεν η έκτασις της δράσεως του νεοσύστατου

Σωματείου ου του παρόντος. Διά να ήμεθα δε ειλικρινείς ομολογούμεν ότι
δεν την γνωρίζομεν λεπτομερώς, πάντως δεν διστάζομεν να εκφράσωμεν
την εξ ατομικής αντιλήξεως γνώμην μας, ότι ο «Σύλλογος Εξωραισμού
Ζαγοράς», δεν ανταπεκρίθη εις τας προσδοκίας των ιδρυτών του. Ευθύς
από της ιδρύσεως του ήρχισε να φθίνη ίνα μετ’ ολίγα έτη νεκρωθή και
σήμερον λησμονηθή τελείως η ποτέ ύπαρξις του. Μία λεπτομερής και
διεξοδική λογοδοσία επεβάλλετο υπό του χρέη νεκροθάπτου
επιτελέσαντος τελευταίου Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίον
επιπροσθέτως οφείλει να καταθέση δια πρωτοκόλλου εις την Κοινότητα
τα αρχεία του – Πρακτικά, βιβλίον αλληλογραφίας, ταμείον κτλ.

Εκ της δι’ ολίγων γραμμών ως άνω εξιστορηθείσης ομαδηκής

προσπάθειας, διδασκόμεθα άπαξ έτι, ότι προς επιτέλεσιν έργων δεν
εξαρτάται από το ποσόν αλλ’ από το ποιόν των πρ οσώπων των
αναλαμβανόντων να φέρωσι ταύτα εις πέρας. Οι πρωτοταστούντες εις
έργα κοινής ωφελείας πρέπει, διά να θαυματουργήσωσι, να θέτωσι τα
ατομικά των συμφέροντα εις δεύτεραν μοίραν. Άλλως έχωσι την
υποχρέωσιν να παραχωρώσι την θέσιν των εις άλλους ικανωτέρους και
προικισμένους με περισσότερον ζήλον, δραστηριότητα και
ενεργητικότητα. Δεν επιτρέπεται εις έναν Πρόεδρον ή και Σύμβουλον να
σκέπτεται: - έχω και τη δουλειά μου, δε μπορώ ν’ αφίσω το σπήτι μου για
ξένα συμφέροντα. Επίτέλους μήπως με πληρώνουν ; Όχι ! Όταν φθάση να
σκεφθή κατ’ αυτόν τον τρόπον εις εκλεκτός του λαού ή ομάδος λαού, μία
είναι η οδός ην οφέιλει ν’ ακολουθήση, η παραίτησις από του αξιώματος
του. Ούτος θα είναι άξιος μεγαλυτέρας τιμής, παρά ο επιμένων να κατάχη
την θέσιν του έστω και τελέιως αδρανών. Η ατομική πρωτοβουλία
συνήθως επιτυγχάνει διότι ο αναλαμβανων ταύτην, αναλογιζόμενος τας
ευθύνας μιας αποτυχίας, κινεί γην και ουρανόν προς αισίαν έκβασιν των
προσπαθειών του, ενώ όταν αι ευθύναι καταμερίζωνται πάσα ενέργεια
ατονεί με επισέγασμα το ναυάγιον.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

20ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Έτος περίπου από της ιδρύσεως εν Ζαγορά εξωραιστικού

Συλλόγου νέον Σωματείον με τον αυτόν σκοπό, της εξυγνιάνσεως
τουτέστιν και του εξωραισμού της κωμοπόλεως, ενεφανίζετο εν
Αλεξανδρεία με μέλη τους εν Αιγύπτω διεσπάρμένους ζαγοριανούς. Η
πρωτοβουλία της συσσωματώσεως των εν τη φιλοξένωχώρα των
Φαραώσυμπατριωτών μας οφείλεται εις τους κ. κ. Κ. Δ. Καμπανιάρην, Κ.
Ν. Λιβανόν, Δ. Αθ. Σαμσαρέλλον και Απ. Γ. Κωνσταντινίδην. Η Γενική
των μελών και μη – διότι εκλήφθησαν να παραστώσι πάντες οι διά την
ιδιαιτέραν των πατρίδα Ζαγοράν νδιαφερόμενοι – Συνέλευσις του
Νοεμβρίου 1926, αν ενθυμούμεθα καλώς, κατήρτισε το Προεδρείον του
νεοσύστατου Συλλόγου, του επωνομαζομένου «Σύλλογος Ζαγοράς», διά
των πρωτεργατών και ιδρυτών αυτού ως εξής: Κ. Καμπανιάρης,
Πρόεδρος, Απ. Γ. Κωνσταντινίδης, αντιπρόεδρος, Κ. Λιβανός,
γραμματεύς, κ. Δ. Σαμσαρέλλος, ταμίας. Το αυτό Προεδρείον τυχόν κατ’
επανάληψιν της πλήρους εμπιστοσύνης των μελών, παραμένει διοικούν
τον Σύλλογον μέχρι σήμερον, έχον από των τελευταίων αρχαιρεσιών ως
σύμβουλους τους κ. κ. Πέτρον Δεληδημήτρην, Μενέλαον Αγγελήν,
Κυριαζήν Ν. Στεφανήν Ν. Απ. Πάντον και Αντ. Ι. Θέμελην.

Το προμνησθέν Προεδρείον, εν συνεργασία μετά των εκάστοτε

Συμβούλων, έχον ως πρόγραμμα, εκτός του προαναφερθέντος σκοπού,
την γνωριμίαν και σύσφιγξιν των σχέσεων των οικογενειών των μελών ή
συμπατριωτών εν γένει, προς δε και την διαφήμισιν της Ζαγοράς και του
Πηλίου καθόλου εις όλους τους ομογενείς συμπαροίκους ή και
αλλοεθνείς, προέβη εις την διοργάνωσιν δημοσίων εορτών εις τινα των
οποίων προεβλήθη σειρά φωτεινών εικόνων εκ των θαυμασίων τοπείων
του Πηλίου. Σημειωτέον ότι εν Αιγύπτω η μόνη παροικία η μη συμπήξασα
καθ’ όλην τηντελευταίαν εκατονταετηρίδα, από της εποχής δηλονότι της
εκεί εγκαταστάσεως των Ελλήνων μέχρι σήμερον, Σωματείον ή
Αδελφότητα είναι η των Βολιωτών και γενικώς των Θεσσαλών. Το
αξιοσημείωτον τούτο γεγονός ημείς φαινομενικώς αποδίδομεν εις το ότι οι
πλείστοι των Θεσσαλών ευπορούσι, αν υπάρχωσι δε και τινες
αναξιοπαθείς, ούτοι προστατεύονται υπό των συμπατριωτών των ώστε να
μη λαμβάνωσι την ανάγκην της προσφυγής των εις ειδικά φιλανθρωπικά
Σωματεία. Η κυρίως όμως αφορμή του φαινομένου τούτου οφείλει ν’
ανζητηθή εις την μεταξύ των διακρινομένων, ως εμπόρων,
καταστηματαρχών ή επιστημόνων, παρατηρουμένηνφιλοδοξίαν του τις να
καταλάβη τα πλέον τιμητικά αξιώματα. Δεδομένου δ’ ότι είναι αδύνατον
να ικανοποιηθώσιν όλοι, πάσα επιχειρουμένη, προς σύστασιν ομοιογενούς
τινός οργανισμού, προσπάθεια αποβαίνει θνησιγενής. Απ’ εναντίας, με
εγκαταλείψιν εκ μέρους μας πάσης ματαιοδόξου φιλοδοξίας, θα
επετυγχάνετο η δημιουργία και συντήρησις του μεγαλειτέρου
Φιλανθρωπικού ιδρύματος προς κοινήν ωφάλειαν πάντων των ομογενών.
Αι εν Αλεξανδρεία υπό του εδρεύοντος «Συλλόγου Ζαγοράς» δοθείσαι
εορταί εσημείωσαν συν τη ηθική και υλικήν επιτυχίαν. Το τοιούτον
ενεθάρρυνε τους διοργανωτάς εις σημείον ώστε ν’ αποφασισώσιν ως
πρώτον έργον εν Ζαγορά την κατασκευήν νέου υδραγωγείου μετά
δεξαμενής προς πλήρη ύδρευσιν, της συνοικίας Αγίου Γεωργίου και ει
δυνατόν επεκτάσεως του δικτύου επί ακτίνος συμπεριλαμβανούσης και
τας παρακειμένας συνοικίας Αγίας Κυριακής και Σωτήρος. Διά την
επίτευξην του ευεργετικωτάτου τούτου έργου διά τους κατοίκους της
κωμοπόλεως ανετέθη υπό του Συλλόγου εις τους μηχανικούς Αρλιώτην
και Δολιανίτην η εκπόνησις πλήρους σχεδίου υδρέυσεως διά της
προσθήκης εις το ύδωρ του παλαιού υδραγωγείου νέων πηγών εκ των
παρά την θέσιν «Σχιζόπετρες» και εις κτήμα του κ. Σβαρλιάγγου
ευρισκώμεν. Και το μεν σχέδιον μετά των σχετικών εκθέσεων κτλ –
εστοίχισαν εις τον Σύλλογο εξήκοντα λίρας, ήτοι δρ. 30.000 και πλέον –
παρεδόθη πλήρες, η εκτέλεσις του όμως εκρίθη ως ακατόρθωτος, καθότι
αυτή προέβλεπε δαπάνην περίπου χιλιάδων λιρών, ποσόν από το οποίον
απείχε πολύ του κεφαλαίου του Συλλόγου. Πάντως η αρχικώς ληφθείσα
απόφασις δεν εματαιώθη, αι δε προσπάθειαι των ιθυνόντων τον Σύλλογον
κατέκεινον πάντοτε εις την πραγματοποίησιν αυτής. Προτάσεις περί
τμηματικής κατασκευής του Υδραγωγείου, ή πεπί επισκευής του Παλαιού
τοιούτου παμψηφεί απερρίπτοντο. Οι σχόντες την πρωτοβουλίαν της
ευεργετήσεως της ιδιαιτέρας των πατρίδος κατείχοντο από την ευγενή
φιλοδοξίαν να προσφέρωσι κάτι το άρτιον, κάτι το οποίον ν’ αποβή
παράδειγμα προς μίμησιν και διά το οποίον οι επερχόμεναι γενεαί να
ευγνωμονώσιν.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

21ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Η διαρκώς επιτεινομένη οικονομικήν κρίσης, η μαστίζουσα από

ετών την Αίγυπτον και κυρίως τας λαικάς αυτής τάξεις, ήτο επόμενον να
πλήξη και τα μέλη του «Συλλόγου Ζαγορά» με φυσικήν συνέπειαν την εις
το ελάχιστον μείωσιν των ετήσιων εισπράξεων του. Άλλοι πόροι προς
αύξησιν των κεφαλαίων του δεν υπήρχον, ενδεχομένη δε διοργάνωσις
εορτών μάλλον ζημίαν θα ηδύνατο ν’ αποφέρη. Ευνόητος όθεν η
αμηχανία των διοικούντων τον Σύλλογον δια την αναγκαστικήν επ’
αόριστον αναβολήν της εκτελέσεως του προ ετών αποφασισθέντος έργου.

Ταύτα μέχρι του έτους 1933, οπότε υποβάλλεται εις τον Σύλλογο η
πρότασις περί κατασκευής του Υδραγωγείου διά πηλοσωλήνων αντί των
χυτοσίδερων, τους οποίους πρεέβλεπε το σχέδιον Αρλιώτη. Και εις ότι μεν
αφορά την ποιότητα οι χυτοσίδεροι είναι προτιμώτεροι, ως προς την
δαπάνην όμως οι πηλοσωλήνες είναι ασυγκρίτως αυθηνότεροι. Η ως άνω
πρότασις συζητηθείσα εν Γενικήν των μελών Συνελεύσει εγκρίνεται το δε
Διοικητικόν Συμβούλιον επιλαμβάνεται αμέσως του έργου. Σκεφθέν δε ότι
δεν θα ήτο φρόνιμον να επιβαρυνθή η Κοινότης με την φροντίδα τη
εκτελέσεως του αποφασίζεται ο διορισμός δεκαμελούς εν εν Ζαγορά
Επιτροπής, ήτις ως εκπ΄ροσωπος του Συλλόγου να ενεργή κατ’ εντολήν
και διά λογαριασμόν του, συνεργαζομένη εννοείται μετά της Κοινότητος,
οπόταν θα λαμβάνηται ανάγκη ταύτης. Τα μέλη της ούτω συσταθείσης
Επιτροπής συνελθόντα εκλέγουσι τον Πρόεδρον των, μετά του οποίου και
μόνου επικοινωνοί του λοιπού ο Σύλλογος.

Η πρώτη και μόνη σημειωθείσα επιτυχία της Επιτροπής συνίστατο

εις την εύστοχον εκλογήν του προσώπου, όπερ ως Πρόεδρος θα επωμίζετο
όλας τας ευθύνας του επικειμένου έργου. Εις το πρόσωπον του κ. Ιω. Γ.
Ρήγα διέκρινε της τον άνδρα, τον εγγυημένων ευσυνείδητον και
επιμεμελημένην εργασίαν και τον αγνόν πατριώτην, τον θέτοντα υπεράνω
όλων το της πατρίδος συμφέρον, έστω και επί χημία ατομική.

Τοιούτος ων ο κ. Ιω. Ρήγας προβαίνει εις την παραγγελίαν των

πηλοσωλήνων και λοιπών άλλων χρειωδών, αφού δε εξησφάλισε τη
επεμβάσει της Κοινότητος την οικειοθελή παραχώρησιν μέρους των
πηγών Σβαρλιάγκου άρχεται της κατασκευής του νέου Υδραγωγείου επί
νέου πλέον σχεδίου, οφειλομένου εις τον μηχανικόν της Ενώσεως των
Κοινοτήτων κ. Τσομπανάκον και τον μηχανικόν Κασιόπουλον.

Αι εργασίαι ήρξαντο από των αρχών του Ιουνίου του παρελθόντος

έτους διαρκέσασαι επί τέσσαρας σχεδόν μήνας. Κατά το διάστημα τούτο
κατεσκευάσθη από της θέσεως «Σχιζόπετρα», υψόμετρον 1200 μ., μέχρι
της παλαιάς πηγής Αγγελή, υδραγωγείον μήκους, συμπεριλαμβανομένης
και της διακλαδώσεως της πηγής Λάσκου, 1300 μέτρων. Επί πλέον παρά
την θέσιν Ρούση και άνωθεν της οικίας Κορδάτου, δεξαμενή
χωρητικότητας 110 κυβ. μέτρων. Το υπόλοιπόν τμήμα από της πηγής
Αγγελή μέχρι της ρηθείσης δεξαμενής, εκτεινόμενον εις μήκος 1600
μέτρων, μετά των πηγών Αγγελέτου και Δρακοσπήλίας, διά τα ςοποίας
εχρησιμοποίηθησαν πηλοσωλήνες μήκους ετέρων εκατόν μέτρων,
επερατώθη εφέτος κατά τους μήνας Ιούλιον και Άυγουστον υπό την
άγρυπνον και πάλιν επίβλεψιν και καθοδήγησιν του κ. Ρήγα και υπό
αρχιμάστορα τον κ. Γκαγιάνην.

Τοιουτοτρόπως η συνοικία του Αγίου Γεωργίου απέκτησε νέον

υδραγωγείον εγγυώμενον την παροχήν ύδατος ψυχρού, άφθονου και
αστειρεύτου. Και τούτο διότι οι σωλήνες, διαμέτρου 0,08 του μέτρου
έχουσι τοποθετηθή εις βάθος ποικίλον από 0,60 μέχρι 1,50 μ., αι πηγαί,
ιδίως αι παρά τες «Σχιζόπετρες» ουδεμίαν υφίστανται μείωσιν ύδατος
κατά τους θερινούς μήνας. Διά πάσαν ενδεχομένην βλάβην
κατεσκευλασθησαν – εις κάθε εκατό μέτρων απόστασιν ανά εν – φρεάτια
μετά σωλήνος εξαγωγής του εν αυτοίς πλεονάσματος. Η δε δεξαμενή ,
θαύα τέχνης και στερεότητος, μοναδικόν τεχνικόν έργον ανά το Πήλιον,
ελκύει την προσοχή και τον θαυμασμόν παντός επισκεπτομένου αυτό.

Όσον αφορά το εκ των νέων πηγών προερχόμενου ύδωρ, κατά

τους υπολογισμούς του κ. Τσομπανάκου, του μετρήσαντος αυτό κατ’
Αύγουστον του 1934, τούτο ανέρχεται εις τα 80 % του παλαιού. Συνεπώς
ο «Σύλλογος Ζαγοράς» συν τω τεχνικώ έργω δωρείται εις τους Κατοίκους
της συνοικίας Αγίου Γεωργίου και ύδωρ εις ποσότητα σχεδόν ίσον του
παλαιού. Από την κοινότητα πλέον εις την οποίαν, ως θα ίδωμεν
κατωτέρω παρεδόθη το έργον, θα εξαρτηθή η απαιτουμένη αύξησιςτου
ύδατος, ούτω ώστε να καταστή δυνατή η ύδρευσις και των παρακειμένων
συνοικιών. Ύδρευσιν δε εννοούμεν : την αύξησιν του ύδατος των
υφισταμένων κρηνών, την δημιουργίαν νέων τοιούτων εις γειτονίας
απομεμακρυσμένας και την παροχήν ύδατος εις τας οικίας. Τούτο δε εφ’
όσον ήδη εγένετο το υδραγωγείον είναι εύκολον, καθότι παρά τα πρώτα
εκ των άνω προς τα κάτω, δέκα φρεάτια υπάρχουσιν ιδιωτικαι΄πηγαί μετ’
άφθονου ύδατος. Ταύτας διά καταλλήλου ενεργείας και άνευ ουσιαστικής
ζημίας των κατόχων των δύναται οι αρμόδιοι να καταστήσωσι κοινοτικάς
προς ανυπολόγιστον ωφέλειαν του κοινού.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

22ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Περατωθέντος του Υδραγωγείου πε΄ρι το τέλος του λήξαντος

μηνός Αυγούστου, απεφασίσθη υπό του «Συλλόγου Ζαγοράς» η εισαγωγή
του ύδατος εις την Δεξαμενήν και η παράδοσις του όλου έργου εις την
Κοινότητα. Η τελευταία πράξις θα εγένετο πέριξ της Δεξαμενής εν
επισήμω τελετή, ης θα προηγείτο τέλεσις Αγιασμού προς καθαγίασιν αφ’
ενός των υδάτων και ίνα αναπεμφθώσιν ευχαιστίαι προς τον Ύψιστον διά
την αισίαν αποπεράτωσιν του έργου. Προς τούτο εκλήθησαν διά κοινής
εγκυκλίου προσκλίσεως εκ μέρους του Συλλόγου και της Κοινότητος
άπασαι αι επίσημοι Αρχαί και οι διδάσκαλοι και διδασκάλισαι της
Ζαγοράς, διά την Κυριακήν, 8ην τρεχ. Και ώραν 4. 30΄μ.μ.
ετοιχοκολλήθησαν δε κοιναί επίσης προσκλήσεις εις τας πλατείας των
συνοικιών ίνα λάβωσι γνώσιν οι κάτοικοι της κωμοπόλεως και οι εν αυτή
παραθερίζοντες ευγενείς ξένοι. Τους αιδεσιμώτατους ιερείς εκάλεσαν απ’
ευθείας ο Σύλλογος διά του αντιπροσώπου αυτού κ. Απ. Γ.
Κωνσταντινίδου δι’ εγκυκλίου επίσης επιστολής εν τη οποία ετονίζετο, ότι
η συμμετοχή των εν τη ιεροτελεστία θα ελογίζετο ως ευγενής προσφορά
των υπέρ του τόσον κοινοφελούς έργου της υδρεύσεως της κωποπόλεως.
 Πράγματι κατά την ορισθείσαν ώραμ της προπαρελθούσης
Κυριακής συνεκεντρώθησαν επί της θέσεως Δεξαμενής περί τα εκατό
πρόσωπα αμφοτέρων των φύλων. Μεταξύ αυτών διεκρίνοντο ο
προεδρεύων της Κοινότητος κ. Ηρακλής Κ. Παντόπουλος μετά των
γραμματέων του κ. κ. Δημ. Γ. Κανελλή και Φιλ. Α. Αγγελίνη, ο πρόεδρος
της εν Ζαγορά Επιτροπής του εν Αιγύπτω Συλλόγου, ο και εκτελεστής του
έργου κ. Ιωάννης Γ. Ρήγας, μετά των εκ των μελών της επιτροπής κ. κ. Γ.
Α. Σαμσαρέλλου, Ν. Πολίτου, Αλ. Αγγελίνη, Νικ. Δ. Χασάπη και Γ. Α.
Πάντου, οι εν Ζαγορά παραθερίζοντες και τον «Σύλλογο Ζαγοράς»
αντιπροσωπεύοντες Απ. Γ. Κωνσταντινίδης, αντιπρόεδρος και Δημ. Α.
Σαμσαρέλλος, ταμίας, ο κ. Αλ. Σπυρόπουλος εκ του διδασκαλικού
σώματος, οι κ. κ. Ραφανίδης, φωτογράφος, Κων. Γ. Κανελλής, Δημ. Α.
Πάντος, Γ. Κυρ. Βουζαρέλης κ.α. Εκ του ωραίου φύλου δεν τολμώμεν ν’
αναφέρομεν τινα δυσκολευόμενο να κάμωμεν διάκρισιν. Διά τους ιερείς
τονίζομεν προς τιμήν των, ότι έσπευσαν εκ των πρώτων να παραστωσι και
τελεσώσι τον αγιασμόν καιτοι άνευ αμοιβής, οι αιδ. Παπα-Νικόλας,
Παπα-λέξης, Παπα-γεώργης και Παπα-κωνσταντής. Ο αρχιερατικός
επίτροπος Ππα-νικόλας Γεραμπίνης τελών κατά την ώραν εκείνην το
Μυστήριον της Βαπτίσεως εν τω ναώ της Μεταμορφώσεως
εδικαιολογήθη καταλλήλως.

Δεν παρέστησαν αδικαιολογήτως αι επίσημοι Αρχαί και τα

πλείστα των μελών του Συμβουλίου της Κοινότητος. Εκ των πρώτων
εξαιρούμεν τον Διευθυντήν της Αστυνομίας κ. Κρίκκην ως μη
προσκληθέντα του δια τα προσκλήσειςμεφιφορτισθέντος κοινοτικού
κλητήρος.

Η τελετή ήρξατο διά του αγιασμού, η ιεροτελεστία του οποίου

διεξήχθη μετά πάσης κατανυκτικότητος, αλλά και ευσυνειδησίας εκ
μέρους των ιερέων. Εγένετο δέησις υπέρ των διοικούντων τον «Σύλλογο
Ζαγοράς», των συνδρομητών αυτού, του εν Ζαγορά αντιπροσώπου,
εκτελεστού και επιστάτου του έργου, και παντών των εργασθέντων και
κοπιασάντων και παντών των οπωσδήποτε ενδιαφερθέντων δια την καλήν
εκ΄τελεσιν αυτού, μεθ’ ο επηκολούθησε προσκύνησις και ασπασμός του
Σταυρού, του ηγιασμένου ύδατος ριφθέντος εντός της δεξαμενής.

Άμα τη λήξει της ως άνω ιεροτελεστίας λαμβάνει πρώτος τον

λόγο ο πρόεδρος της επιτροπής κ. Ιω. Ρήγας, όστις αφού αναφέρει εν
ολίγοις το ιστορικόν της εις αυτόν αναθέσεως της εκτελέσεως του έργου
εξιστορεί τον ζήλον, με τον οποίον ανέλαβε την εντολήν και τους κόπους
και μόχθους, ους κατέβαλε όπως φέρη ταύτην εις πέρας. Βεβαίοι ότι
ουδέποτα θα μειωθή το προς την ιδιατέραν του πατρίδα ενδιαφέρον του
και όλως ιδιαιτέρως το προς το υδραγωγείον τοιούτον, το οποίον ηγάπησε
και θα προστατεύη εφ’ όσον θα ζη περισσότερον και από την οικογενείαν
του. Υπόσχεται να εισηγηθή εις την Κοινότητα τον τρόπον, καθ’ ον ούτος
φαντάζεται ότι θα συγκριθή ασφαλέστερον το υδραγωγείον και τελευτών
παραδίδει το όλον έργον μετά των κλειδών της Δεξαμενής εις τον
παριστάμενον κ. Απ. Γ. Κωνσταντινίδην ως αντιπρόεδρον και
εκπρόσωπον του εν Αλεξανδρεία «Συλλόγου Ζαγορά».

Το τέλος της ομιλίας του κ. Ιω. Ρήγα εκάλυψαν συνεχή

χειροκροτήματα του παρακολουθήσαντες αυτόν πλήθους.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

23ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Μετά τον κ. Ιω. Ρήγαν τον λόγον λαμβάνει ο κ. Απ. Γ.

Κωνσταντινίδης ως εκπρόσωπος του εν Αλεξανδρεία «Συλλόγου
Ζαγοράς». Ομιλέι διά μακρών περί των λόγων, οίτινες επέβαλλον ως
κοινωνικήν ανάγκην την ίδρυσιν του «Εξωραιστικού Συλλόγου Ζαγοράς»
και του συναφούς τοιούτου της Αιγύπτου. Εκφράζει την λύπην του διότι ο
πρώτος από ετών έπαυσε λειτουργών και περιορίζεται εις την εξιστόρησιν
της δράσεως του Συλλόγου, ον αντριπροσωπεύει, και πως οι ιθύνοντες
αυτόν εσκέφθησαν ν’ ανθέσωσι την εκτέλεσιν του αποφασισθέντος έργου
εις επιτροπήν εξ επιλέκτων μελών της Ζαγοράς με επί κεφαλής τον κ. Ιω.
Ρήγαν. Είτα πλέκει το εγκώμιον του τελευταίου, όστις έχων επίγνωσιν των
ευθυνών της εντολής, ην ανέλαβε και εξ αγνού και θερμού ενδιαφέροντος
κινούμενος διά την προοδον και ευημερίαν της γλυκείας του πατρίδος,
εγκατέλειπε επί τέσσαρας συνεχής μήνας πέρυσι και δύο περίπου εφέτος
και οικογένειαν και ατομικά του εν Βόλω συμφέροντα, ίνα παρακολοθήση
ιδίοις όμμασιν την κατασκευήν του υδραγωγείου και βεβαιωθή πε΄ρι της
αρτίας αυτού εκτελέσεως. Καθ’ όλον αυτό το εξάμηνον διάστημα δέον,
λέγει, να σημειωθή, ότι ο Ιω. Ρήγας διημέρευε μεταξύ των εργατών
βοηθών αυτούς υπό τας καυστικάς ακτίνας του ηλίου επί υψομέτρου
1200-800 μέτρων, χωρίς όταν επέστρεφε αργά την εσπέραν εις την οικίαν
του να ευρίσκη, όχι οικογενειακήν, τούτο θα ήτο δι’ αυτόν μεγάλη
πολυτέλεια, αλλ’ ουδέ απλήν τινά περιποίησιν. Είναι ευτύχημα, λέγει, διά
τον Σύλλογον, ότι ευρέθη τοιούτος αντιπρόσωπος του, αλλά και όλοι οι
Ζαγοριανοί πρέπει να υπερηφανευόμεθα διότι το έκτακτον τούτο
φαινόμενον ευσυνειδισίας και αυταπαρνήσεως, οποίος είναι ο Ιω. Ρήγας
δεν προέρχεται έξωθεν αλλ’ είναι συμπατριώτης μας. Κατόπιν
αποτεινόμενος προς το εκλεκτόν τούτο τέκνον της Ζαγοράς, τω εκφράζει
τας ευχαριστίας και την ευγνωμοσύνην του συλλόγου δια την άκραν
ευσυνειδισίαν μεθ’ ης εξετέλεσε την ην ανέλαβεν εντολήν, και τω
αναγγέλει την τελευταίως ληφθείσαν υπό του Συλλόγου απόφασιν, καθ’
ην, εις επιβράβευσιν των κόπων και μόχθων του όλου έργου,
ανακηρύσσεται Μέγας Ευεργέτης αυτού. Ο τιμητικός ούτος τίτλος, λέγει
εις αυτόν το πρώτον απονέμεται, εύχεται δε όπως και άλλοι, μιμηταί
αυτού γενόμενοι αναγραφώσι χρυσοίς γράμμασι επί της τιμητικής των
Μεγάλων Ευεργετών μαρμάρινης πλακός. Κατόπιν ο ομηλιτής,
χαρακτηρίζων ως ευαρίθμους τους ακροατάς του καταφέρεται κατά των
συμπατριωτών του, οι οποίοι μόνον εν τοις καφενείοις είναι άξιοι να
συζητώσι και επικρίνωσι πράξεις και έργα άγνωστα εις αυτούς εν ταις
λεπτομερείαις και όταν καλούνται να επισκεφθώσιν αυτά και
πληροφορηθώσι τα καθέκαστα παρά των υπευθύνων προς λύσιν πάσης
απορίας των κωφεύουσι, ίνα μη ευρεθώσιν ίσως εκτεθειμένοι διά τας
παραδόσεως εις την Κοινότητα ενός τόσον τελείου έργου, μέλλοντος να
ευεργετήση επί πολλάς γενεάς τους κατοίκους της κωμοπόλεως, δεν
έπρεπε κανείς να μείνη σπήτι του, αλλά να σπεύση και να κατακλύση
ασφυκτικώς όλον τον γύρωθεν της δεξαμενής χώρον. Η λύπη του δε διά
την επιδεικνυουμένην εγκληματικήν αδιαφορίαν των συμπατριωτών του,
μεταβάλλεται, λέγει, εις εντροπήν και κλείει τους οφθαλμούς του, ίνα μη
αντικρύση τους μόλις καταφθάσαντας και μετά προσοχής και
ενδιαφέροντος παρακολουθούντας τους λόγους του, ευγενείς εκ Βόλου
ξένους, οι οποίοι φθάσαντες εις Ζαγοράν, όπως επί ωρισμένου
προγράμματος διημερεύσωσιν εν αυτή, επροτίμησαν παραιτούμενοι
μέρους του ψυχαγωγικού των προγ΄ραμματος να σπεύσωσι και
παραστώσιν εις την τόσον ιστορικήν ταύητν τελετήν.

Αποτεινόμενος είτα προς τον προεδρεύοντα της Κοινότητας κ.

Ηρακλήν Παντόπουλον, συγχαίρει αυτόν διά τας ύπερ της προόδου της
κωμοπόλεως καταβαλλομένας προσπάθειας του και τον καλοτυχίζει διότι
επί των ημερών του η Ζαγορά αποκτά τα σπουδαιωτέρα έργα ως είναι η
αποπεράτωσις αυτοκινητιστικών οδών από Πορταριάς και Χορευτού με
τέρμα την Πλατείαν Αγίου Γεωργίου, η λειτουργία ηλεκτρικής μηχανής
προς ηλεκτροφωτισμόν της Κωμοπόλεως, η επισκευή των εφθαρμένων
λιθόστρωτων οδών, η επικείμενη κατασκευή αυλάκων προς άρδευσιν των
κτημάτων και η παραλαβή του μόλις δαπαναίς του «Συλλόγου Ζαγοράς»
αποπερατωθέντος υδραγωγείου μετά της δεξαμενής, έργου
προωριζομένου να ευεργετήση διά μεθοδικής κατανομής του ύδατος, τρεις
ολοκλήρους συνοικίας. Παραδίδων δε εν τέλει αυτώ τας κλείδας της
δεξαμενής εύχεται όπως ο εν Αιγύπτω «Σύλλογος Ζαγοράς» διά της
προθύμου υλικής συνδρομής των μελών του δυνηθή και δι’ άλλων
ωφελίμων έργων να ευεργετήση την προσφιλή μας πατρίδα.

Τελευταίος λαμβάνεις τον λόγο ο προεδρέυων της Κοινότητος,

όστις λέγει τα εξής:

«Η Κοινότης Ζαγοράς μη δυναμένη να παρίδη την σοβαρότητα

του παρόντος έργου, του οποίου σήμερον σημειούται το τέρμα, και του
οποίου τα αγαθά αποτελέσματα από σήμερον θέλει απολάυσει τόσον
ειδικώς η συνοικία του Αγίου Γεωργίου αλλά και γενικώς ολόκληρος η
Ζαγορά και οι παρεπιδημούντες ξένοι, διά του προσώπου μου έρχεται να
εκφράση τας ευχαριστίας της προς άπαντας τους συμβάλοντας εις την
κατασκευήν του κοινωφελούς τούτου έργου της υδρέυσεως, και ιδία εις
τον εκπρόσωπον του εν Αλεξανδρεία «Συλλόγου Ζαγοράς» διά του
οποίου παρακαλέι να διαβιβασθώσιν αι ευχαριστίαι της Κοινότητος
Ζαγοράς και προς άπαντα τα μέλη του Συλλόγου τούτου, άτινα τόσον
ευγενώς και αφιλοκερδώς ειργάσθησαν διά την συγκέντρωσιν των
χρημάτων άτινα σήμερον συνετέλεσαν και συνέβαλον σπουδαίως εις την
επίλυσιν σχεδόν του υδρευτικού προβλήματος της Κοινότητος Ζαγοράς.
 Δεν κρίνω άσκοπον να σας εκθέσω σήμερον εν τη ιδιοτήτι μου
ταύη, ότι τα τοιουτου είδους κοινωφελή έργα, άτινα γίνονται υπό την
εποπτέιαν ενός σοβαρού προσώπου ωε του Ιωάννου Ρήγα, και εκ
χρημέτων ευγενών εν τη ξένη συμπατριωτών μας, δεν θ’ αφίσουν
ασυγκίνητους και πλείστους άλλους πλουσίους συμπατριώτας μας, όπως
έλθωσιν αρωγοί και επίκουροι τόσων άλλων εν τη ιδιαιτέρα πατρίδι των
σοβαρώνελλείψεων, προς αιωνίαν αυτών μνήμην και δόξαν».

Την όλην τελετήν επέστεψε προσφορά εκ μέρους του Συλλόγου

αναψυκτικών, πάντες δ’ απεχώρησαν με την ευχήν όπως συντόμως
κληθώσι να παρακολουθήσωσι και άλλας παρομοίου είδους εορτάς.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

24ον Το ιστορικόν του υδραγωγείου της συνοικίας Αγίου

Γεωργίου.

Η μετά του Υδραγωγείου υπό του εν Αιγύπτω «Συλλόγου

Ζαγοράς» εις την εντέυθα Κοινότητα δωρηθείσα δεξαμενή απέχει από τις
πλατείας Αγίου Γεωργίου μόλις περί τα δέκα λεπτά της ώρας. Κείται
ακριβώς άνωθεν της οικίας Κορδάτου και επί θέσεως από της οποίας η
γύρωθεν θέα προβάλλει μαγευτικωτάτη. Προς Α. απλούται το Αιγαίον με
την Χαλκιδικήν, τας νησους Αλόννησον, Σκόπελον και Σκιάθον και επί
της παραλίας μέρος του Χορευτού προς τα Κιόσια, προς Β. διακρίνεται το
πλέιστον του χωριού Πουρί, η μονή της Παναγιάς Ράσοβας, η περίφημος
Βίγλα και η συνοικία Σωτήρος, προς Ν. το άνω μέρος των Τσαγκαράδων,
το Ανήλιον, τα γραφικώτατα εξωκλήσσια επί της κορυφογραμμής του την
Μακρυρράχην καλύπτοντος βουνού και προς Δ. υψούνται η ακρόπολις
της Ζαγοράς μετά της εν αυτή εν είδει Παρθενώνος μονής του αγίου
Αθανασίου του εν τω Άθω, και καταπράσινα βουνά με παύψηλους οξυιάς
επί των κορυφών των.

Η θέσις αυτή μέλλει να καταστή εν εκ των πλέον ελκυστικών

απογευματινών κέντρων κοσμικών συγκεντρώσεων, προς τον σκοπόν δε
τούτον γίνεται σκέψις όπως, είπε υπό της Κοινότητος είτε υπό του
Συλλόγου ευρυνθή αυτή και ισοπεδωθή, ενώ πλάτανοι, ευκαλυπτοι,
ακακίαι και ιτέαι θα παρ’εχωσι κατά το θέρρος την ευεργετικήν σκιάν και
δρόσον των.

Τα δύο τρίτα της δεξαμενής υπόκεινται της επιφανείας του

εδάφους, το τρίτον όμως αυτής, ύψους ενός μέτρου, μένει ακάλυπτον
δυνάμενον εν καιρώ να χρησιμοποιηθή και ως πλατεία χορού. Εν τω μέχω
της ακαλύπτου ανατολικής της πλευράς, εντεχοισμένη μαρμάρινη πλάξ ως
εξής αναγράφει το ιστορικόν της κατασκευής του έργου:

Η Δεξαμενή αυτή και το πηλοσωληνωτόν υδραγωγείον

κατεσκευάσθη δαπάναις του εν Αιγύπτω, συλλόγου Ζαγοράς και εδωρήθη
τη κοινότητι εν έτει 1935, Σεπτεβρίου 8.
 Από της Δεξαμενής άρχεται ήτας διαφόρους κρήνας της συνοικίας
Αγίου Γεωργίου τροφοδοτούσα διακλάδωσις εξ η, θα περέχητο ύδωρ και
εις τας διαφόρους οικίας αι οποίαι θα ήθελον ζητήση τοιούτον. Επειδή
όμως το δίκτυον τούτο είναι παλαιόν και άνευ μελετημένου σχεδίου, οι δε
σιδηροί σωλήνες αυτού πεπαλαιωμένοι και εις πλείστα μέρη διάτρητοι,
επιβάλλεται η επί νέου υπευθύνου σχεδίου πλήρης αντικατάστασις του.
Πάσα επισκευή του παλαιού θα είναι ματαία, τα δε δι’ αυτήν έξοδα θα
χαρακτηρισθώσιν ως δαπανηθέντα ασκόπως. Είναι ανάγκη όπως η
Κοινότης αναθέση εις ειδικόν μηχανικόν την εκπόνησιν νέου σχεδίου
υδρέυσεως της ως άνω συνοικίας με τηνπρουπόθεσιν ότι αυξανομένου
συν τω χρόνω του ύδατος θα δύναται νε επεκτείνεται και εις τας
γειτονικάς συνοικίας Αγίας Κυριακής και Σωτήρος. Τα δαπανηθησόμενα
διά την κατασκευήν του νέου δικτύου έξοδα θα καλυφθώσι διά των
ετησίων εισπ΄ραξεων του Ταμείου Υδρεύσεως, όπερ κατ’ ανάγκην θα
ιδρύση η κοινότης κανονίζουσα τας προς αυτήν υλικάς υποχρεώσεις των
εις τας οικίας των εγκαθιστώντων ύδωρ.

Εκείνο όμως, το οποίον προέχει όλων είναι η καλή διατήρισης του

Υδραγωγείου και του εντός της συνοικίας κατασκευασθησομένου δικτύου
υδρεύσεως. Τούτο θα κατορθωθή διά της αγρύπνου επιτηρήσεως των και
διά της αμειλίκτου τιμωρίας των επιχειρούντων να θέσωσιν επ’ αυτών τας
χείρας των. Ο νόμος, εφ’ όσον πρόκειται πε΄ρι κινδύνου της υγείας των
κατοίκων, προβλέπει διά τους παραβάινοντας αυτό΄ν ποινάς
αυστηροτάτας. Καθήκον δε των Αρχών – Κοινότητος και Αστυνομίας –
είναι η κατά γράμμα εφαρμογή αυτών. Κατά το θέρρος του έτους 1932
έπαυσεν αιφνηδίως ρέουσα η καλλιμάρμαρος κρήνη της Πλατείας του
Αγίου Γεωργίου. Τι έχε συμβεί ; Κάποιος εις αρκετήν από της κρήνης
απόστασιν είχε τρυπήση τον σωλήνα και εχρησιμοποίει το ύδωρ προς
πλύσιν. Εις ερώτησιν μας διατί η πράξις αυτή δεν καταγγέλεται ή διατί δεν
επεμβαίνει η Αρχή αυτεπαγγέλτως, ελάβομεν την απάντησιν ότι η
προβλεπομένη ποινή είναι μεγάλη και είναι κρίμα να καταδικασθή τόσον
αυστηρά ο παραβάτης. Εάν η αυτή αντίληψις επικρατή και εις το παρόν
Κοινοτικόν Συμβούλιον ουδέποτε θα κατορθώσωμεν να εξυγιάναμεν
τελέιως την κωμόπολιν μας και να απαλλάξωμεν τους κατοίκους της από
των εκ μολύνσεως προκαλουμένων επιδημιών. Η μέχρι τούδε όμως
δρ’ασις του μας βεβαιοί το εναντίον και αναμένομεν εκ μέρους της την
τιμωρίαν και εξόντωσιν ακόμη του ενός προς απαλλαγήν της ολότητος
από των θανατηφόρων συνεπειών της κακώς εννοουμένης επιείκειας ή
ανοχής. Προς τον σκοπόν τούτον θα ληφθή ανάγκη εν καιρώ ο διορισμός
υδρονόμου με την εντολήν να περιέρχεται το γενικόν Υδραγωγείον και
παρακολουθή την κατάστασιν αυτού. Όλων δε ημών καθήκον είναι να
βοηθώμεν την Κοινότητα εις το έργον της μεταδίδοντες εις αυτήν τα κατά
την αντίληψιν μας κακώς κείμενα.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν

Οικοκυρική Σχολή.
 25ον Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν Οικοκυρική
Σχολή.

Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον κείται ΝΔ της Πλατείας του

Αγίου Γεωργίου και εις πεντάλεπτον από ταύτης απόστασιν. Επί της Δ
πλευράς αυτού μαρμάρινη πλάξ εντετοιχισμένη αναφέρει τα εξής εις τον
Φίλιππον Ιωάννου κατά πάσαν πιθανότητα οφειλόμενα:

ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟΝ ΤΟΔ’ ΕΔΕΙΜΑΤΟ ΘΡΕΠΤΡΑΠΟΤΙΝΩΝ

ΠΑΤΡΙ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ ΕΠΙΚΛΗΝ

Εκ ΑΩΝΓ’ γραπτών δεσημειώσεων του μακαρίτου πατρός μου

πληροφορούμεθα ως ακολούθως τα της ιδρύσεως αυτού:

«Τω 1852, εν έαρι, η ξατο οικοδομείσθα το Παρθεναγωγείον της

Ζαγοράς, δαπάνη μεν του Φιλοπάτριδος Ιωάννου Κασσαβέτου,
Ζαγοράιου, επιστασία δε Δημητρίου Φιλλίπου, και αρχιτέκτονος Ιωάννου
Σαλαπούρα, Ζαγοραίων. Ετελείωσε δε το προσεχές έαρ».

Ω, προς το κτίριον δεν πρέπει να έχωμεν υπόψη μας το σημερινόν

τοιούτον. Τούτο προέρχεται εκ μιας της κυριωτέρας πτέρυγος του παλαιού
ενώ το αρχικόν ίδρυμα περιελάμβανε και άλλα διαμερίσματα, όπως επίσης
επί της μεσημβρινής πλευράς υπήρχεν ιδιαιτέρως οικία προς εγκατάστασιν
του διδάσκοντος προσωπικού, καθώς και αποθή και διά τα υλικά
θερμάνσεως οικίας και Σχολής.

Και ταύτα εις ότι αφορά την ίδρυσιν του σχολικού ιδρύματος.
Πότε όμως τούτο ήρξαντο λειτουργούν ; Εν συνέχεια του ως άνω
σημειώματος αναφέρονται τα εξής:

«Του ανωτέρω Παρθεναγωγείου η διδάσκαλος ήλθεν εις τας 26

Μαρτίου του 1855, ημέραν καθ’ ην είχομεν το Μέγα Σάββατον. Ήρχισε
δε να παραδίδη τη 4η Απριλίου, ή την επαύριον του Θωμά»

Πως όμως ωνομάζετο η αναφερομένη διδασκάλισσα αγνοούμεν.

Πληροφορούμεθα όμως από την μητέρα μου ότι προ εβδομήκονταετίας,
ότε εμαθήτευεν αυτή εν τω Παρθεναγωγείω, πλην, των δύο μόνον
ενθυμείται τα ονόματα, ήτοι: της διευθυντρίας κ. Χαρικλέιας Βόλτου ή
Ψάλτου, μητρός της εν Βόλω γνωστής κυρίας Θαλείας Στυλιαρά, μόλις
τότε γεννηθείσης, και της επίσης Ζαγοράις δίδος Σοφίας Βασδέκη, της
βραδύτερον υπανδρευθείσης τον Τ. Ζάμπον, ούτινος ο υιός Δημήτριος το
όνομα τυγχάνει εκ των έγκριτοτέρων μελών της παροικίας του Μπίρκετ ελ
Σάπ της κάτω Αιγύπτου. Εσώζετο μάλιστα προ τινών ακόμη ετών
ανηρτημένη εν τω Παρθεναγωγείω, εικών της εποχής εκείνης διασώζουσα
τας φυσιογνωμίας των διδασκαλισσών και των μαθητριών. Αι
περισσότεραι των τελευταίων έφερον ως κάλυμμα της κεφαλής των τον
κοινώς λεγόμενον σούρλον. Η φωτογραφία αυτή, υψίστης σημασίας διά
την ιστορίαν της Ζαγοράς δέον ν’ ανευρεθή και να παραδοθή εις την
Κοινότητα, ίνα εν καιρώ λάβη την αρμόζουσα θέσιν εν τη ιδρυθησομένη
πινακοθήκη, η οποία θα συμπεριλάβη και τας πολυτιμωτέρας εικόνας
αγίων.

Η ως άνω πράξις του αείμνηστοθ Ιωάννου Κασσαβέτου, της

ιδρύσεως εν τη ιδιαιτέρα αυτού πατρίδι Παρθεναγωγείου, δεν πρέπει να
εκτιμηθή από μόνης της υλικής αυτής απόψεως. Θα ηδύνατο να δαπανήση
και δεκαπλάσια διά την ανέγερσιν ναού, την κατασκευήν οδών ή σχολών
αρρένων, χωρίς όμως διά ταύτα ν’ ανγνωρίζεται ευεργέτης όσον διά το
Παρθεναγωγείον. Μέχρι της εποχής εκείνης, αι γυναίκες ευρίσκοντο εν
πλήρει σκότει αμαθείας, ηγνόουν παντελώς και γραφήν και ανάγνωσιν,
εκτός ελαχίστων, αίτινες τας ολίγας γραμματικάς γνώσεις των ώφειλον εις
την διδασκαλίαν του πατρός ή συζήγου των. Με την ίδρυσιν όμως της
σχολής θηλέων κατωρθώθη και εις το στάδιον της πνευματικής
μορφόσεως εξίσωσις της γυναικός με τον άνδρα. Πρόοδος, η οποία εκ
Ζαγοράς, έτης τόσον εις πολιτισμόν προηγμένης κωμοπόλεως ώφειλε ν’
αναμένεται. Και πράγματι το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον αποτελεί επί
πολλά έτη την μόνην σχολήν θηλέων καθ’ όλον το Πήλιον.

Ο Ιωάννης Κασσαβέτης, ανήρ εγγράματος και εν τη ελευθέρα

Ελλάδι ων καθ’ ο κατοικοδημότης Ερμουπόλεως Σύρου, δεν ήτο δυνατόν
ν’ ανέχεται την επί πλέον παράτασιν της πνευματικής τυφλώσεως των
θυγατέρων και συμπατριωτών του. Και αποφασίζει αυτός πρώτος και
τελειωτικώς να θεραπεύση το χρόνιον κακόν. Αυτός είναι ο λόγος διά τον
οποίον η ευεργεσία του έχει όλως εξαιρετικήν σημασίαν ως αφορώσα την
πνευματικήν μόρφωσιν των μητέρων μας, εις τα ςοποίας κυρίως οφείλεται
η διάπλασις των χαρακτήρων των τέκνων των. Δεν αρκέι μόνον να
εμφορήται υπό καλών αισθημάτων ένας πλούσιος, αλλ’ είναι ανάγκη να
γνωρίζη και πως επωφελέστερον να διαθέτη τον πλούτον του. Προς τούτο
οφείλει να συμβουλεύηται προ πάσης αποφάσεως του τους δυναμένους να
έχωσιν έγκυρον γνώμην, οι οποίοι απαραιτήτως δέον να είναι
συμπατριώται του. Διότι ο ξένος αγνοεί τας αμέσους ανάγκας της
πατρίδος του και θ’ αποβλέψη εις την εξυπηρέτησιν γενικοτήτων. Ενώ το
καθήκον πάντων ημών είναι να φροντίζωμεν διά την προαγωγήν της
γενετείρας μας και φυσικώ τω λόγω την από πάσης απόψεως
καλλιτέρευσιν των συμπατριωτών μας και κατόπιν να ερχόμεθα αρωγοί
εις έργα αποσκοπούντα την ολότητα.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

26ον Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν Οικοκυρική

Σχολή.

Ο Ιωάννης Κασσαβέτης ιδρύσας εν τη πατρίδι αυτού

Παρθεναγωγείον ηυτύχησε να το παρακολουθήση, έστω και μακρόθεν,
λειτουργούν επί δέκα πέντε και πλέον έτη. Επισήμους πληροφορίας περί
του τρόπου της συντηρήσεως του κατά το διάστημα τούτο δεν έχομεν
πάντως πρέπει να είμεθα βέβαιοι ότι ο ίδιος ευεργέτης είχεν αναλάβει την
πλήρωμήν των διδασκαλισσών και του λοιπού προσωπικού καθώς και όλα
τα συμπαρομαρτούντα έξοδα.

Όταν όμως εσκέφθη ότι ως άνθρωπος θα υπέκειτο μίαν ημέραν εις

το μοιραίον τέλος η πρώτη του φροντίς ήτο πώς να εξασφαλίση εις το
διηνεκές την απρόσκοπτον λειτουργίαν του εκπαιδευτικού του ιδρύματος.
Προ τούτο συντάσσει εν Ερμούπολει της Σύρου την 21 Ιουλίου 1867
δημοσίαν διαθήκην, διά της οποίας ορίζει, όπως τα δύο τρίτα της
εκκαθαρισθησομένης περιουσίας του διατεθώσιν εις διαφόρους
προβλεπομένους φιλανθρωπικούς σκοπούς και κυρίως διά το
Παρθεναγωγείο του, η υπέρ του οποίου κληροδότησις έχει ως εξής:

«Προικίζω το εν Ζαγορά Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον με τας

τεσσαράκοντα οκτώ μετοχάς τας οποίας έχω εις την Ελληνικήν Εθνικήν
Τράπεζαν με όλας τας ωφελείας αυτών με τον όρον να στέλληται ένας
υπότροφος πτωχός, ευφυής και καλής διαγωγής εκ της Ζαγοράς
εκλεγόμενος παρά της εφορείας του Παρθεναγωγείου και να σπουδάζη εις
το εν Αθήναις Γυμνάσιον με μισθόν δραχμών εκατόν κατά μήνα. Όταν δε
τελειώση και θελήση να εξακολουθήση και εις το Πανεπιστήμιον να τω
χορηγούν τον ίδιο μισθόν μέχρις ότου τελειώσει και εις το Πανεπιστήμιον,
κατόπιν να στέλλονται άλλοι μαθηταί και ούτω καθεξής. Το δε
περίσσευμα των ωφελειών εκ των τεσσαράκοντα οκτώ μετοχών να
διατίθεται αιωνίως προς συντηρησιν του εν Ζαγορά Παρθεναγωγείου μου
ήτοι προς πληρωμήν διδασκάλων, επισκευήν καταστήματος και λοιπά
έξοδα».

Κατωτέρω καθορίζει πως θα καταρτίζεται η αναφερόμενη ως άνω

Εφορεία της Σχολής:

«Οι εν Αλεξανδρεία επίτροποι μου (είναι δε ούτοι οι ανεψιοί του

Σοφοκλής Κωνσταντινίδης και Δημ. Αλεξ. Τσιοκανάκης) θέλουν
φροντίζει να διορίζουν την εφορέιαν του εν Ζαγορά Παρθεναγωγείου μου
είτε εκ πέντε μελών είτε εκ τριών όπως εγκρίνουν. Πρόεδρος δε της
εφορείας θέλω ισοβίωςο κύριος Γιαλλόπουλος, ως συντελέσας εξ αρχής
εις την πρόοδον αυτού του καταστήματος».

Δημ. Γιαλλόπουλος είναι ο αυτός τον οποίον συνηντήσαμεν εις

την εν αρχή κοινοποιηθείσαν σημείωσιν του πατρός μου ως Δημήτριον
Φιλίππου αδελφός δε του Φιλίππου Ιωάννου, όστις ούχι κατά πάσαν
πιθανότητα, ως ανεφέραμεν εν τοις προηγουμένοις, αλλ’ ασφαλώς θα
συνέταξε το επί της εντετοιχισμένης επί της Δυτικής πλευράς του
Παρθεναγωγείου πλακτός επίγραμμα.

Το διά της διαθήκης προβλεπόμενον δικαίωμα διορισμού

πενταμελούς επιτροπής διαχειρίσεως του κληροδοτήματος εις τους εν
Αλεξανδρεία επιτρόπους του διαθέτου καταργηθέν διά Π. Δ. της 14ης
Ιουνίου του 1888 ανατίθεται εις το Κοινοτικο΄ν Συμβούλιον Ζαγοράς.
Αλλά και ούτος ο κανονισμός διά Π. Δ. της 19ης Ιανουαριόυ του 1902
αντικαθίσταται δι’ άλλου, μέχρις ότου τέλος διά νέου Π. Δ. της 25ης
Οκτωβρίου 1905 εφαρμόζονται διά την διοίκησιν του ιδρύματος αι
διατάξεις του από 1ης Δεκεμβρίου 1836 Π. Δ. «περί Αγαθοεργών
Καταστημάτων».

Ένεκαν όμως των διαφόρων αναμίξεων των πολιτικών ως προς την

διοίκησιν, τη εισηγήσει του υπουργού κ. Τσιριμώκου, η Βουλή εψήφισε
τον υπ. Αριθ. 593 νόμον της 12ης Δεκεμβρίου 1914, όστις και εφηρμόσθη,
εκδοθέντος και καταστατικού διατάγματος τη 12η Φεβρουαρίου 1915.

Κατά τον νόμο τούτον η Διαχειριστική Επιτροπή του

Παρθεναγωγείου καταρτίζεται εκ πέντε πάλιν μελών των εξής: του
Προέδρου της Κοινότητος, όστις προεδρεύει της επιτροπής, του
Ειρηνοδίκου, του Διευθυντού του Σχολαρχείου και νυν ημιγυμνασίου, του
αρχαιοτέρου των δημοδιδασκάλων και ενός ιατρού εκ των εν Ζαγορά
διαμενόντων και του οποίου ο διορισμός εκτελείται μέσω του υπουργείου
εκκλησιαστικών και δημοσίας Εκπαιδεύσεως.

Τα απέναντι του ιδρύματος καθήκοντα της κατά τον ως άνω

τρόπον σχηματιζομένης επιτροπής, καθοριζόμενα υπό του άρθρου 21 του
διά Β. Δ. εκριθέντος καταστατικού, έχουσιν ως ακολούθως.

«Άρθρον 21. – Η Επιτροπή υποχρεούται να επισκέπτηται

τουλάχιστον άπαξ του μηνός το Παρθεναγωγείον, να εποπτεύη επί της
καταστάσεως του Διδακτηρίου, της εν αυτώ τάξεως, καθαριότητος, της
διατηρήσεως των διδακτικών οργάνων και επίπλων, της εφαρμογ΄ς του
προγράμματος, της επιμελείας και ικανότητας των διδασκουσών, εν
συνεννοήσει δε μετ΄αυτών να λαμβάνη τα κατάλληλα μέτρα προς πάσαν
δυνατήν βελτίωσιν και ν’ αναφέρη προς το αρμόδιον επιθεωρητήν και το
Υπουργέιον πάσαν παρατηρουμένην υπ’ αυτής αμέλειαν ή διδακτικήν
ανικανότητα των διδασκαλισσών ως και τας εκάστοτε σκέψεις αυτής περί
διορθώσεως των κακώς εχόντων, μεταρριθμίσεως, επισκευής του
διδακτηρίου, αγοράς διδακτικών οργάνων, επίπλων κλπ».

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

27ον Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν Οικοκυρική

Σχολή.

Ο αυτός καταστατικός χάρτης αναφέρει, ότι οι διδασκάλισσαι

διορίζονται υπό του Υπουργείου Εκκλησιαστκών και δημοσίας
Εκπαιδεύσεως τη προτάσει της Εφορείας, μετά γνωμοδότησιν του
επιθεωρητού της μέσης Εκαπιδεύσεως, προτιμωμένων των εντοπιών. Το
δε υπηρετικόν προσωπικόν διορίζεται απ’ ευθείας υπό της Εφορείας.

Υπό τον ως άνω νόμον 593 διωκήθη η Σχολή μέχρι του έτους 1929
οπότε ου η υπαχθείσα εις τον περίμικτων σχολείων νέον νόμον του
υπουργού της Παιδείας Παπανδρέου μετετράπη εις μικτόν σχολείον,
λειτουργήσαν ως τοιούτον επί εν μόνον έτος.

Ο αείμνηστος Ιωάννης Κασσαβέτης, ο ιδρυτής και προικοδότης

του Παρθεναγωγείου Ζαγοράς, ενθυμείται κατά την σύνταξιν της
Διαθήκης του, ότι εν τη γεννετείρα πατρίδι του υπάρχουσι και πτωχαί
οικογενείαι διά τας οποίας ο μέγας πατριώτης λαμβάνει την δέουσαν
πρόνοιαν διά της εξής εντολής του:

«Εκ της περιουσίας μου παν ότι άλλο ήθελε περισεύει (μετά την
εκτέλεσιν των εν τη διαθήκη του διαλαμβανομένων θελήσεων του) θέλει
τοκίζεσθαι, οι δε τόκοι αυτού, καθώς και οι τόκοι αυτού, καθώς και οι
τόκοι των δανείων της Κυβερνήσεως θέλουν μοιράζεσθαι εις δύο ίσα μέρη
και το μεν ένα μερίδιον το αφήνω εις το πτωχοκομείον των Αθηνών το δε
άλλο ήμισυ εις τας πτωχός οικογενείας της πατρίδος μου Ζαγοράς».

Το νέον τούτο εισόδημα αι παλαιαί εφορείαι εδαπανών διά την

επένδυσιν και υπόδησιν των πτωχών μαθητριών. Νυν το ποσόν τούτο, η
επί τούτο επιτροπή εκ του αιδεσιμωτάτου Νικολάου Γεραμπίνη κ.
Δημητρίου Γιαννακοπούλου ή Γιαννακού και του Προέδρου της
Κοινότητος, διανέμει εις χρήμα μεταξύ των πτωχών οικογενειών κατά τας
εορτάς του Πάσχα.

Τας γεναίας τούτας πράξεις αγαθοεργίας εκτιμώσαι δεόντως οι

πατέρες ημών εθέσπισαν όπως κατ’ έτος εν Μονοκκλησία εκτελείται
μνημόσυνον εις αιωνίαν μνήμην του Μεγάλου ευεργέτου Ιω. Δ.
Κασσαβέτη. Ως ημέρα ωρίσθη η πρώτη Κυριακή του μηνός Αυγούστου.
Κατά το τρέχον έτος το μνημόσυνον ετελέσθη τη Κυριακή 4η Αυγούστου
εν τω ναώ του Αγίου Γεωργίου. Κατ’ αυτό, αδεία της Αρχιεπισκοπής
Δημητριάδος, ωμόλησεν ο κ. Απ. Γ. Κωνσταντινίδης εξάρας τας αρετάς
του αειμνήστου ανδρός, εις το ενεργητικόν του οποίου κατέταξε και τας
αγαθάς πράξεις των τέκνων του, των μιμητών εκείνου, καθώς και της
νύμφης του Ευφροσύνης, χήρας και υιού του Δημητρίου, δαπάναις της
οποίας εγένετο, ως είδομεν το παλαιόν υδραγωγείον Ζαγοράς. Ανέφερε
πως πρέπει να χρησιμοποείται ο πλούτος ο υλικός υπό των κατόχων αυτού
και ποια τύχη αναμένει τας ψυχάς εκείνων, οι οποίοι ευνοηθέντες υπό του
υψίστου και θησαυρίσαντες, ελησμόνησαν τας προς την πάσχουσαν
ανθρωπότητα υποχρεώσεις των και εκράτησαν τον πλούτον αυτών
αχρησιμοποίητον μη προνοήσαντες ούτε διά την μετά θάνατον κατά
Χριστόν τύχη αυτών.

Η πράξις αυτή των πατέρων μας όπως τιμήσωσι τον ευεργέτην της
πατρίδος των τιμά πρωτίστως εαυτούς, ως όντας εις θέσιν ν’ ανγνωρίζωσι
τας αρετάς των συμπατριωτών των. Γνωρίζομεν καλώς ποια τα καθήκοντα
του πλουσίου απέναντι της πατρίδος του, ένθα το πρώτον οι οφθαλμοί του
αντίκρυσαν τον ζωοδότη ήλιον και εν τη οποία ούτος εδιδάχθη τα πρώτα ή
και μόνα γράμματα. Άλλ’ ας μη λησμονώμεν ότι απέναντι τούτου έχουσιν
ωρισμένας υποχρεώσεις και οι συμπατριώται του. Δεν έπεται ότι ούτος,
επειδή βιοπαλαίσας κυρίως εν τη ξένη κατά το πλείστον του βίου αυτού
κατώρθωσε να συσσωρεύση πλούτον μέγαν είναι υποχρεωμένος να
υφίσταται διαρκώς ενοχλητικάς επιθέσεις εκ μέρους του περιβάλλοντος
του ή και να ακούη κρίσεις δυσμενεί, επί πράξεων του, εκ καλής
προθέσεως γενομένων πλην σημειωσασών αποτυχίαν.

Ο πλούσιος, ως του υψίστου ευνοούμενος πρέπει να τυγχάνη του

σεβασμού πάντων των συμπατριωτών του. Εάν ούτως καλώς ή κακώς
χειρίζεται την περιουσίαν του, τούτο είναι έργον της συνειδήσεως του, το
δε Ευαγγέλιον σαφώς καθορίζει την τύχην του άφρονος πλουσίου ως και
εκείνου εξ ου λαβών αφορμήν ο Κύριος συνεπέρανεν ότι: ευκολώτερον
έστι κάμηλον διά τριμαλιάς ραφίδος εισελθείν, η πλούσιον εις την
βασιλείαν του Θεού εισελθείν»

Η ρήσις αυτή δεν είναι απόλυτος διότι ο ίδιος ο Ιησούς εις

σχετικήν ερώτησιν απήντησεν ότι: τα αδύνατα παρ’ ανθρώποις δυνατά
έστι παρά τω Θεώ». Πάντως όμως σημαίνει ότι εις τον πλούσιον ευρίσκει
πρόσφορον έδαφος εισχωρήσεως ο διάβολος, χρειάζεται δε προς
απαλλαγήν παρ’ αυτού χαρακτήρ ισχυρός και ακλόνητος πίστις προς την
παντοδυναμίαν του Θεού, του οποίου τας εντολάς δέον μετ’ αφοσιώσεως
ν’ ακολουθή.

Ο πλούσιος ο ευεργετών εν τη ζωή, εάν δεν ωθείται εκ

πειρασμικής φιλοδοξίας, εμφανίζεται ως τελείως έτρωτος από πάσης του
διαβόλου επιθέσεως. Ενώ ο επιμελώς κρύπτων τον πολύτον του και
καθορίζων την μετά θάνατον επί κοινή ωφέλεια διάθεσιν αυτού
παρουσιάζεται ως δέσμιος του διαβόλου από τα δεσμά του οποίου
ελευθερώνεται την δωδεκάτην ώραν. Πάντως ανφότεροι θα κερδίσουν την
βασιλέιαν των ουρανών. Εκείνος όμως, όστις εν τη ζωή εστάθη σκληρός
απέναντι των αναξιοπαθών ομοφύλων του, ουδ’ εφρόντισε να θεραπεύση
τας τυχόν ελλείψεις της πατρίδος του, αποθνήσκων δε ή δεν αφήκε
διαθήκην ή καταλιπών τοιάυτην δεν εμερίμνησε ως εδει κατά Χριστόν,
αυτός θα παραμείνη θύμα του Βεελζεβούλ τιμωρούμενος αιωνίως διά την
από Θεού αποστασίαν του.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ. Το εν τω προχθεσινώ φύλλω δημοσιυθέν επίγραμμα

του Φιλίππου Ιωάννου αναγνωστέον ως εξής

ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟΝ ΤΟΔ’ ΕΔΕΙΜΑΤΟ ΘΡΕΠΤΡΑΠΟΤΙΝΩΝ

ΠΑΤΡΗ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ ΕΠΙΚΛΗΝ

ΑΩΝΓ΄
 28ον Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν Οικοκυρική
Σχολή.

Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον κατά την έβδομήκοντα

επταετή αυτού σταδιοδρομίαν (ελειτούργησαν ως τοιούτον μέχρι τέλους
της σχολικής περιόδου 1931-1932) εσημείωσε δράσιν αξιόλογον. Το
μόνον μειονέκτημα, όπερ δύναται να παρατηρήση τις, και το οποίον
βαρύνει εξ ολοκλήρου τους κατά καιρούς πολιτικούς της Ζαγοράς, είναι η
κατά περιόδους αυξομείωσις των τάξεων. Τούτο δε δεν ωφείλετο εις
έλλειψιν μαθητριών, διότι αποδεικνύοντα όλως το εναντίον. Αρκεί να
υπήρχε και μία μόνη, διά την οποίαν να ενδιαφέρεται ο τότε Δήμαρχος,
ώστε να διατηρείται ανωτέρα τάξις, όταν δε αυτή απεφοιτά, περιωρίζετο ο
αριθμός των τάξεων προς ζημίαν των εχουσών διάθεσιν δι’ ευρυτέραν
μάθησιν.

Υπήρξαν λοιπόν περιόδοι, κατά τας οποίας αι τάξεις ανήρχοντο εις

επτά, οπότε τα ανωτέρα μαθήματα εδιδάσκοντο υπό διδασκάλων του
Ελληνικού Σχολείου, καθώς και τα γαλλικά, ενώ εις άλλας εποχάς ούται
περιωρίζοντο εις εξ ή πέντε, ίσως δε και εις τέσσαρας μόνον. Εις όλας
όμως τας περιπτώσεις η ιδιατέρα διδασκάλισσα εργοχείρων ήτο
απαραίτητος. Τα δε ετοιμαζόμενα εργόχειρα, εκτιθέμενα εν ιδία αιθούση
κατά την ημέραν των εξετάσεων εφείλκυον την προσοχήν των
επισκεπτών.

Κατά τας ετησίας εξετάσεις παρίσταντο αι Αρχαί και όλοι οι

νυκοκυραίοι της κωμοπόλεως. Το ενδιαφέρον πάντων υπέρ της
πνευματικής μορφώσεως των μελλουσών μητέρων ήτο τοσούτων μέγα
ώστε να θεωρώσι καθήκον των την κατά το λήγον έτος γενομένης
προόδου. Εποικίλλετο άλλωστε το πρόγραμμα των εξετάσεων δι’
ασμάτων, απαγγελιών ή διαλόγων ώστε να παρέχη εις όλους μίαν πρώτης
τάξεως ψυχαγωγίαν.

Το πρόγραμμα όμως, το οποίον εφήκεν εποχήν χωρίς έκτοτε να

τολμηθή η οπωσδήποτε απομίμησις του, εξετελέσθη προ
τεσσαρακονταετίας περίπου. Την εποχήν εκείνην το Παρθεναγωγείον
ευρίσκετο εν τη ακμή του. Το διδακτικόν προσωπικόν απετελείτο από την
κ. Δ. Παγκάλου, ως διευθύντριας τας αδελφάς Αγλαίαν και Ευθαλίαν
Θεοδοσιάδου, την Ελένην Δούκα, την Δίδα Παρασκευούλα, νυν μητέρα
του εν Βόλω ιατρού κ. Παπαγεωργίου και κάποιαν Πελαγίαν των
εργοχείρων. Εις την τελευταίαν τάξιν παρέδιδεν ο τότε Σχολάρχης κ.
Δαμβονέλης. Χάρις εις την διδασκαλίαν του τελευταίου εδιδάχθησαν από
σκηνής τέσσερα μονόπρακτα έργα εξ ων τα δύο δράματα και τα έτερα δύο
κωμωδίαι. Ταύτα ήσαν:

Η Μερόπη, τους ρόλους της οποίας υπεδύθησαν η μακαρίτισσα

Όλγα Ανιτσά, τότε Σαμσαρέλλου.η Όλγα Πανταζίδου, τότε
Παπαδοπούλου και οι κ. κ. Ιω. Γ. Ρήγας και Κωνστ. Γ. Κωνσταντινίδης.

Ο Υψηλάντης, με τους κ. κ. Κωνστ. Κωνσταντινίδην και τινα

Ανδρέαν, ανεψιόν του αοδίμου Παπανίσωνος κ.α….

Ο Ταλλαράς, με τον κ. Θωμάν Θίμελην, Αθηνάν Παπαδοπούλου,

νυν κ. Τζαβάλου, κι άλλους. Και μια ετέρα κωμωδία ης ο τίτλος μας
διαφεύγει, εις ην έλαβον μέρος αι δίδες Κατίνα Τσαπράζη, νυν κ.
Παρθένη, Μαρία Κωνσταντινίδου, νυν κ. Ιω. Χρυσούδη και μακαρίτισσα
Μαγδαληνή Τσάχρα μετά του αδελφού της μακαρίτου Νικολάου Τσάχρα.

Αι γυναικείαι ενδυμασίαι του πρώτου ιδίως έργου προήρχοντο εξ

Αθηνών, το δε ντύσιμο, βάψιμον του προσώπου και τας κομμωσεις είχεν
αναλάβει η αείμνηστος Καλυψώ Φρονίμου.

Περιττόν να τονίσωμεν ότι η εμφάνισις νέων και νεανίδων επί της

αυτής σκηνής προς εκτέλεσιν κοινού θεατρικού έργου έδωκεν αφορμήν
εις πλείστα όσα σχόλια. Ήτο η πρώτη φορά μέχρι της εποχής εκείνης καθ’
ην ερασιτέχναι και δη μαθηταί και μαθήτριαι ανελάμβανον κοινή
συμπράξει να παίξωσι τον ρόλον ηθοποιού, τουτέστιν θεατρίνου ο οποίος,
όχι μόνον εν Ζαγορά αλλά και καθ’ όλην την Ελλάδα κατετάσσετο
κοινωνικώς εις κατωτέραν από κάθε άλλον επαγγελματίαν μοίραν.
Εύκολον όθεν να φαντασθή τις οποία τύχη ανέμενε την κόρην εκείνην η
τις έστω και άπαξ θα παρουσιάζετο ως θεατρίνα. Αυτή θα ήτο
καταδεδικασμένη να εξελιχθή εις γεροντοκόρην ! Την πρόληψιν ταύτην
συνηντήσαμεν ενταύθα προ ενδεκαετίας, ακόμη ο ε ησχολούμεθα με την
διοργάνωσιν μεγάλης φιλανθρωπικής εορτής με πρόγραμμα
μουσικοθεατρικόν. Θα ελάμβανον μέρος διάφοροι δεσποινίδες και νέοι
επί τούτο καταρτιζόμενοι. Αιφνής, κατά τας παραμονάς της παραστάσεως,
μια εκ των ερασιτεχνίδων, δυστυχώς δι’ αυτήν αρσακειάς, μας δηλοί
αποχήν, διότι ως μας εξωμολογήθη ιδιατέρως, εφοβείτο μη εμφανιζομένη
από σκηνής μείνη ανύπαδρος ! Κατά το αυτό θέρος γυμνασιόπαιδες του
Βόλου έδιδον θεατρικήν παράστασιν, ης τους γυναικείους ρόλους
υπεδύοντο νέοι, ως εάν να μη ήτο δυνατή μία σύμπραξις μετά του
Γυμνασίου Θηλέων προς αποφυγήν του αναχρονισμού.

Κατόπιν των ανωτέρω καταδεικνύεται πασιφανέστετα πόσον

ριψοκίνδυνον ήτο το τόλμημα του κ. Δαμβονέλη επιχειρήσαντος να
εμφανίση κάτι, ο οποίον μόλις τώρα και αφού εμεσολάβησεν ο Μέγας
Πόλεμος ο ανατρέξας ήθη και έθιμα, είναι ανεκτόν.

Ταύτα ότε το Παρθεναγωγείον ευρίσκετο εν τη ακμή του. Ήλθε

όμως η περίοδος της παρακμής του, την δε κατάπτωσιν του ησθάνθησαν
μόνον όσοι το εγνώρισαν κατά τους παλαιοτέρους χρόνους. Κατόπιν
υπερδεκατριετούς απουσίας μας εις το εξωτερικόν ηυτυχήσαμεν να
επανίδωμεν την πεφιλημένην πατρίδα μας κατά το Πάσχα του 1924. Ήττο
επόμενο νότε έφθασεν η κατά το τέλος του σχολικού έτους εορτή
γυμναστικών επιδείξεων (αι προφορικαί εξετάσεις είχον ήδη καταργηθή)
να σπεύσωμεν εκ των πρώτων, ίνα παρακολουθήσωμεν τας σχολικάς
προόδους των συμπατριωτίδων μας. Οποία όμως, φευ απαγοήτευσις μας
ανέμενε ! Ημείς, οι ως εν ο είρω πλέον ενθυμούμενοι την παλαιάν αίγλην
των εξετάσεων των καλών ημερών, με τας πολλάς διδασκαλίσσης, την
πληθύντων μαθητριών ηλικίας από 6-14 ίσως και 15 ετών, με τας εκθέσεις
των εργοχείρων τας πληρούσας τας πλείστας των αιθουσών του άνω
ορόφου και με τα θαυμάσια και πλούσια εις ποικιλίαν προγράμματα, ν’
αντικρύζωμεν μικρόν τινα σχετικώς αριθμόν κοριτσιών μέχρις ηλικίας
δέκα ετών εκτελούντων το πτωχότατον πρόγραμμα απλουστάτων και
ανιερών γυμναστικών επιδείξεων υπό την διεύθυνσιν δύο μόνον, αν
ενθυμαύμεθα καλώς, διδασκαλισσών !

Έκτοτε αν και ηδυνάμεθα να ευρισκώμεθα κατά τη αυτήν εποχήν

εν Ζαγορά, απεφύγαμεν συστηματικώς, ίνα μη εκ νέου παραστώμεν
μάρτυρες παρομοίας με εκείνην θλιβεράς σκηνής.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΣ: Την εσπέραν της προσεχούς

Κυριακής 29ης τρεχ. Θα δοθή εν τη αιθούση της Κασσαβετείου
Οικοκυρικής Σχολής μεγάλη εορτή υπέρ φιλανθρωπικού σκοπού. Το
πρόγραμμα θα εκτελέσωσι διάσημοι καλλιτέχναι έξωθεν προερχόμενοι με
έναρξιν ομιλίαν της νέας διευθυντρίας της Σχολής, δίδος Σοφίας
Παπουλάκη επί του θέματος: Τις ο προορισμός της ιδρύσεως της
Οικοκυρικής Σχολής. Θα επακολουθήση Χορός υπό άπλετον ηλεκτρικόν
Φως.

Απ. Γ. Κ.

29ον Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν Οικοκυρική

Σχολή.

Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον ,ως μικτόν σχολείον, δυνάμει

του σχετικού νόμου του 1929, ελειτούργησε μέχρι τέλους της σχολικής
περιόδου 1931-1932. Τον Ιανουάριον τοό επομένου έτους 1933 επί τη
βάσει νόμου ψηφισθέντος υπό της Βουλής κατά τας τελευταίας ημέρας
του 1930, μετατρέπεται τούτον εις Κασσαβέτειον Κατωτέραν Οικοκυρική
Σχολήν λειτουργούσανέκτοτε ως τοιάυτη με διαρκώς αυξανόμενον τον
αριθμόν μαθητριών.

Παρόμοιαι Σχολαί υπάρχουσι σήμερον εν Τσαγκαράδαις, εν

Φλωρίνη, εν Αιγίνη και εν Κρήτη. Το δε εν αυταίς διδάσκον προσωπικόν
προέρχεται εκ της Χαροκοπείου Ανωτάτης Οικοκυρικής Σχολής.

Η Διεύθυνσις της εν Ζαγορά Οικοκυρικής Σχολής ανετέθη εις την

εκ Θεσσαλονίκης καταγόμενην δίδα Ολυμπίαν Δημούλη, ήτις ευθύς από
των πρώτων ημερών της κατά Ιανουάριον 1933 αναλήψεων της
διευθύνσεως κατάβαλε πάσαν δυνατήν προσπάθειαν προς ανάδειξιν του
έργου όπερ ανελάμβανε.

Γνωρίζομεν δε πόσον δύσκολος είναι η αρχή παντός έργου. Ο δε

κατανικών τα παρουσιαζομένας δυσκολίας και επιβαλλόμενος συν τη
αυξούση προόδου αυτού, αποκτά αυτοδικαίως τον τίτλον του
πρωτεργάτου του δημιουργού.

Η δις Δημούλη, ως ήτο φυσικόν εφ’ όσον επρόκειτο να επιβάλη

μίαν πολιτικήν πράξιν παν άλλο η συμπαθή εις την κοινωνίαν της
Ζαγοράς, συνήντησε μυρίας όσας δυσχερείας. Διότι σημειωτέον, ότι και
προ τριάκοντα περίπου ετών εγένετο απόπειρα ιδρύσεως παρά τω
Παρθεναγωγείο τμήματος επαγγελματικής Σχολής, δι ην ηγοράσθησαν
ραπτομηχαναί και αργαλειοί και διωρίσθη ειδική διά την διδασκαλίαν
αυτών διδασκάλισσα. Πλην ούτε το τμήμα τούτο επί πολύ ηυδοκίμασε
ούτε και τα προ χρήσιν της διδασκαλίας όργανα είναι γνωστόν ποιάς
έτυχον τύχης. Εξ άλλου η μετατροπή της Σχολής εις όλως αντιθέτον
σκοπόν εκείνου εις ον απέβλεπον ο διαθέτης ήχησε κακώς εις τα ώτα των
Ζαγοραίων. Όλα ταύτα επολλαπλασίαζον τα εμπόδια και εδυσχέραινον
τας καλάς προθέσεις της δίδος Διευθύνριας, η οποία εάν δεν παρουσίαζε
ζήλον ασυνήθη θα εκυριεύετο ασφαλώς υπό απελπισίας.

Ούτω κατωρθώθη να εγγραφώσι 14 μαθήτριαι διά την διδασκαλίαν

των οποίων προσετέθη και ο διδάσκαλος Ρωμαίδης.

Κατά το επόμενον σχολικόν έτος 1933-1934 αι μαθήτριαι ανήλθον

ει, 29 κατά δε το τελευταίον 1934-1935 έφθασαν τον αριθμόν 34 με επί
πλέον τρεις ακροατρίας. Κατά τα δύο τελευταία έτη τον κ. Ρωμαίδην
αντικατέστησεν η διδασκάλισσα δνις Αμαλία Καρασμανόγλου.

Τα διδαχθέντα μαθήματα υπό της δίδος Διευθύντριας ήσαν:

Οικιακή Οικονομία, Ραπτική και Κοπτική, Πλυντική και Σίδερο,

Υγιεινή, Κηπουρική, Εργόχειρον, Χειροτεχνία, Πλεκτική, Ζωγραφική και
Μαγειρική. Τα δε υπό των βοηθών της: Θρησκευτικά, Ελληνικά,
Μαθηματικά, Γυμναστική και Ωδική.

Τα μαθήματα της Μαγειρικής και της Κηπουρικής μόνον κατά το

πρώτον και μέρος του δέυτερου έτους εδιδάχθησαν, διακοπέντα
ακολούθως ελλείψει των απαραιτήτων υλικών μέσων.

Και ταύτα ως προς την διδαχθείσαν ύλη. Ποιας όμως γνώσεις

απεκόμισαν αι τα μαθήματα παρακολουθήσασαι μαθήτριαι δεν είμεθα εις
θέσιν ν’ αποφανθώμεν. Αφ’ ότου κατηργήθησαν οι δημοσία εξετάσεις
είμεθα υποχρεωμένοι να επαναπαυώμεθα εις τους βαθμούς των
παρεχομένων ενδεικτικών, τα οποία δεν ανταποκρίνωνται πάντοτε προς
την πραγματικότητα. Πάντως επεσκέφθημεν εφέτος, ως και κατά το το
παρελθόν έτος, την κατά το τέλος του σχολικού έτους γενομένην έκθεσιν
έργων χειροτεχνίας, πλεκτικής, κοπτικής, ραπτικής και ζωγραφικής.
Διεκρίνοντο θαυμάσια ασπροκεντήματα μηχανής, λεπτότατη επί τουλίου
εργασία χειρός, ωραίοι γυναικείοι σάκκοι, διάφορα ήδη πλεκτικής και
εμβάδες πλεκταί εκ χόρτου ορίζης. Τα εκθέματα της κοπτικής καλά, αλλ’
όχι με πολύ γούστο, όπως επίσης τα της χειροτεχνίας και ζωγραφικής
εστερούντο σταθεράς γραμμής. Επί του γενικού, επί της αφθόνου και
πλουσίας εις ποικιλίαν εκτεθειμένης εργασίας διεκρίνετο ευσυνειδησία
περί την εκτέλεσιν. Δίκαια όθεν τα προς την δίδα Διευθύντριαν
εκφρασθέντα συγχαρητήρια του πλήθους των επισκεπτών της εκθέσεως.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΣ: Η μουσικοχορευτική εσπερίς της

προσεχούς Κυριακής 29ης τρεχ. Διορανούται υπό της Κοινότητος υπέρ του
Εθνικού μας Στόλου. Την έναρξιν θα κάμη η δνις Σοφία Παπουλάκη διά
διαλέξεως περί του σκοπού ιδρύσεως της Οικοκυρικής Σχολής. Το ταγκό
θα χορευθή υπό δυνατόν προβολέα ερυθρού χρώματος. Η διακόσμησις της
αιθούσης θα είναι πρωτοφανής.

30ον Το Κασσαβέτειον Παρθεναγωγείον νυν Οικοκυρική

Σχολή. (Συνέχεια εκ του χθεσινού και τέλος)

Από του αξαμένου σχολικού έτους 1935-1936, νέα περίοδος

εγκαινιάζεται διά την Κασσαβέτειον Οικοκυρικήν Σχολήν. Την εις το
Γυμνάσιον θηλέων του Ρεθύμνου της Κρήτης μετατεθείσαν δίδα
Ολυμπίαν Δημούλη αντικαθιστά η απόφοιτος της Χαροκοπείου Ανωτάτης
Οικοκυρικής Σχολής και εκ Ζαγοράς καταγόμενη δνις Σοφία Παπουλάκη,
ενώ νεαι διορίζονται διδασκάλισσαι δι’ εντελώς ειδικά μαθήματα. Αυταί
είναι αι δίδες Ελένη Καβούκη και Ευτέρπη Κασίδη, η κ. Μαρία Γ.
Γεραμπίνη και ο ιατρός κ. Δαμάσκης. Η δνις Α. Καρασμανόγλου
παραμένει διά την διδασκαλίαν των γνωστών από του παρελθόντος
μαθημάτων.

Άπαν το ως άνω διδακτικόν προσωπικόν εμπνέεται υπό εκτάκτου

ζήλου διά την προαγωγήν του ιδρύματος. Η φιλοδοξία έκαστης εξ αυτών
είναι πως διά μεθόδου απλής και μεταδοτικής να μεταβιβάσωσι τας
ειδικάς των γνώσεις εις τας μαθητριάς των, ούτως ώστε εντός του δυνατού
βραχύτερου χρόνου να τας καταστήσωσι τελείας οικοκυράς. Και
θεωρούμεν ειλικρινώς ευτυχείς τας κόρας εκείνας, αιτίνες θ’ απεφασίζον
εγγραφόμεναι να παρακολουθήσωσι το πλούσιον πρόγραμμα της Σχολής.
Υπήρξαμεν και η μείς μαθηταί και γνωρίζομεν μετά πόσου πόθου
αναμένομεν να φθάση η ημέρα κθ’ ην αποφοιτούντες θα εγκαταλείπωμεν
διά παντός τα σχολικά θρανία. Φανταζόμεθα ότι το αυτό, είναι φυσικόν,
να συμβαίνη και εις όσας απελύθησαν του δημοτικού σχολείου. Θα
σκέπτωνται επί πολύ, πριν αποφασίσωσι να συνεχίσωσι τας σπουδάς των
εις την Οικολυρικήν Σχολήν. Εν τούτοις εάν εγνώριζον ποιος ο σκοπός
της Οικοκυρικής Σχολής, πως έχει καταρτισθεί το πρόγραμμα αυτής και
τίνι τρόποω γίνεται η διδασκαλία των εν τω προγράμματι
διαλαμβανομένων μαθημάτων, όχι μόνον αντίρρησιν ουδεμίαν θα είχον
αλλά θα έσπευδον αμέσως, εκ φόβου μη αποκλεισθώσι, ίνα εγραφώσι και
επιτύχωσι του τιμητικού τίτλου της πτυχιούχου οικοκυράς.

Εις την Κασσαβέτειον Οικοκυρικήν Σχολήν δεν υπάρχουσι βιβλία,

δεν γίνονται διαγωνισμοί, δεν βαθμολογείται η σημειουμένη πρόοδος. Αι
διδασκάλισσαι εμφανίζονται ως αι μεγαλύτεραι αδελφαί των μαθητριών,
προς τας οποίας κατά την ώραν του εργοχείρου ή της αναπάυσεως
μεταδίδουσι τας εκ της πείρας ή ανωτέρας μελέτης γνώσεις αυτών τελείως
εκλαικευμένας και υπό τύπον ενδιαφερούσης ιστορίας. Αι
παρακολουθούσαι την κατά τοιούτον τρόπον γινομένην διδασκαλίαν δεν
σκέπτονται ποτέ θα σημάνη ο κώδων του διαλείμματος, αλλ’
αφωσιωμέναι εις ότι ακροώνται εύχονται να διαρκέση επί πολύ και άνευ
διακοπής το τόσον ενδιαφέρον μάθημα.

Ίνα όμως γίνωμεν σαφέστερον αντιληπτοί, θα επιχειρήσωμεν να

δώσωμεν αμυδράν τινά ιδέαν της διδασθησομένης ύλης.

Η διευθύντρια Δνις Σοφία Παπουλάκη θα διδάξη:

1ον) Μαγειρικήν. Συναφής ταυτης είναι η Χημεία διά της οποίας αι

μαθητριαι θα πληροφορώνται ποια τα συστατικά εκάστης μαγειρεύσιμου
ύλης. Η Διαιτητική, πως δηλαδή δέον να παρασκευάζηται η τροφή διά το
βρέφος, τον παίδα, τον έφηβον, τον μεσήλικα και τον γέροντα πως διά τον
διαβητικόν, τον αρτηριοσκληρωτικόν, τον φθισικόν ή τον εκ λευκώματος
πάσχοντα.

2ον) Οικιακή Οικονομίαν. Εις το μάθημα τούτο θα καλλιεργηθή ο

τρόπος του φέρεσθαι. Πως πρέπει να ετοιμάζεται η τράπεζα, πώς να
σερβίρεται το φαγητόν, πώς να τρώγη ως οικοδέσποινα και πως ως
φιλοξενουμένη. Πώς να δέχεται τους επισκέπτας της ή προσκεκλημένους
και πως αυτή θα παρουσιάζεται ως επισκέπτρια.

3ον) Κηπουρικήν. Εν εκτών πλέον ενδιαφερόντων μαθημάτων.

Εντάυθα δεν θα διδάσκηται μόνον ο τρόπος καλλιέργειας και της
μεθοδικοτέρας αναπτύξεως των φυτών ή ανθεων, αλλά και πως δέον
ταύτα να κατατάσσωνται και οπόταν θα πρόκειται περι ανθέων τι πρέπει
να έχη τις υπ’ όψιν του ώστε να επιτυγχάνεται η αρμονία των χρωμάτων.

4ον) Κοπτικήν και Ραπτικήν. Το σπουδαιότερον μέλημα μιας

ραπτρίας είναι να διακρίνη τι σχέδιον προσαρμόζεται εις κάθε κυρίαν.
Όλα τα μοντέλλα, κατά την γλώσσαν του συρμού, είναι ωραία πλην όμως
δεν είναι και όλα τα γυναικεία στόματα διά μοντέλλα. Διά να ευρεθή όμως
τα κατάλληλον σχέδιον διά μιαν παχείαν και βραχέος αναστήματος ή μία
υψηλήν και ισχνήν απαιτείται αισθητική. Αυτή λοιπόν, η αισθητική της
ενδυμασίας θα διδαχθή όλως ιδιαιτέρως εις το μάθημα της κοπτικής.

5ον) Πλυντικήν και Σίδερο. Κάθε ύφασμα έχει και ιδίον τρόπον
πλύσεως. Καθώς επίσης δεν είναι εύκολον το σιδέρωμα ανδρικών
ενδυμασιών ή υποκαμίσων. Όκα ταύτα καθώς και η εξαγωγή κηλίδων θα
διδαχθώσι τελέιως προς μεγάλην ανακούφισην των συζύγων.

6) Παν είδος Χειροτεχνίας, Εργοχείρων, Πλεκτικής ως επίσης και

Ζωγραφικήν.

Ο ιατρός κ. Δαμάσκης θα διδάξη υγιεινήν. Πως δηλαδή πρέπει να

προφυλασσώμεθα από κάθεν ασθένειαν, ποιαι αι πρώται βοήθειαι δι’
εκάστην εξ’ αυτών πριν κληθή ο ιατρός, πως θεραπεύονται τα τραύματα,
πως γίνονται αι ενέσεις και τα παρόμοια.

Η Δνις Ελένη Καβούκη, τελειόφοιτος της Εμπορικής Σχολής

Βόλου, θα διδάξη Εμποριολογίαν, Εμπορικήν και Οικογενειακήν
Αλληλογραφίαν, Λογιστικήν και Δακτυλογραφίαν.

Αι γνώσεις αυταί είναι απαραίτητοι διά πάσαν γυναίκα. Όταν μία

σύζυγος γνωρίζει έστω και στοιχειωδώς ταύτα θα είναι ικανή και τον
σύζυγον της να βοηθή, εάν υπάρχη προς τούτο ανάγκη και λογαριασμόν
των οικιακών εξόδων να κρατή. Σύστημα όπερ εφαρμοζόμενον θ’
απαλλάξη άπαξ διά παντός τον σύζυγον από των οικονομικών δυσχερειών
του οίκου του.

Η Κυρία Μαρία Γεραμπίνη, γνωστή καθ’ όλον το Πήλιον διά τα

απαράμιλλα κελήμια της, θα διδάξη την κατασκευή τοιούτων.

Η δε δνις Ευτέρπη Κασίδη, δεινή χειρίστρια του αργαλειού,

τελειοποιουμένη εν Αθήναις δαπάναις του Κασσαβετείου
κληροδοτήματος, θα διδάξη την κατασκευήν, σινδονιών, υφάσματος εκ
του καλουμένου εγχωρίου, μεταξωτών κουκουλάρικων, ταπήτων,
γυναικείων σάκχων και α. πολλών.

Διά την δίδα Καρασμανόγλου περιττεύουσιν αι συστάσεις. Η

ευσυνειδησία πε΄ρι την εκτέλεσιν των καθηκόντων της είναι γνωστή εκ
του παρελθόντος. Θα διδάξη θρησκευτικά, ελληνικά, μαθηματικά,
γυμναστικήν και Ωδικήν με το απλούν και εις άκρον επαγωγόν σύστημά
της.

Συνιστώμεν, και ελπίζομεν να εισακουσθούμεν, όπως προς αυτό

τούτο το συμφέρον του ιδρύματος, αλλά και εκείνο του κοινού,
αποφασισθή η οργάνωσις διαρκούς εκθέσεως των ποικίλων προιόντων της
Σχολής. Έκαστος ταύητς επισκέπτης, εκτός του ότι θα δύναται, ως έχων
έμπροσθεν του ως εν καθρέπτη δείγματα επαρκή, να εκτιμήση την εν τη
Σχολή επιτελουμένην εργασίαν, θα τω ήτο εφικτόν και παραγγελίας να
κάμη προς υλικήν ωφέλειαν υων σπουδαζουσών την οικοκυρικήν.

Ευχόμεθα και αναμένομεν όπως η πραγματικότης πολύ συντόμως

υπερβή την υπέρ της Κασσαβετείου οικοκυρικής Σχολής αισιοδοξίαν μας.

Απ. Γ. Κ.

ΑΥΡΙΟΝ. Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Τελευταία Δήλωσις. Αύριον Κυριακήν 10ην π.μ. θέλει τελέσθη εν

τη πλατεία Αγίου Γεωργίου πάνδημος δοξολογία επί τη 50ετηρίδι από της
απελευθερώσεως της Θεσσαλίας. Θα παραστώσιν αι Αρχαί, τα Σχολεία
και πάντες οι συναισθανόμενοι την ιερότητα της τελετής. Όλως ιδιαιτέρα
θέσις θα δοθή εις τους επιζώντας εκ των υπέρ της απολυτρώσεως εκ του
ζυγού του Πηλίου αγωνισαμένων. Την εσπέραν θα εκτελεσθή
μουσικοχορευτικόν πρόγραμμα με επίκαιρον διάλεξιν της δίδος Σ.
Παπουλάκη. Και από τας δύο εορτάς δεν πρέπει να λείψη κανείς, τοσούτω
μάλλον καθόσον ως πληροφορούμεθα, τρεις όμιλοι εκδρομέων
ετοιμάζονται να μας επισκεφθώσιν αύριον επ’ ευκαιρία των εορτών.

Απ. Γ.Κ.

31ον Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Πάσα προσπάθεια ημών περί αναπτύξεως του ως άνω θέματος

χωρίς να προηγηθή έστω και σύντομος ανασκόπησις της ιστορίας των
Βιβλιοθηκών από της αρχικής δημιουργίας αυτών μέχρι σήμερον θ’
απέβαινεν εντελώς άγονος και άσκοπος. Διότι εάν δεν αποδείξωμεν ότι η
ανάπτυξις του πολιτισμού εκάστου έθνους εξαρτάται από τον αριθμόν των
εν ενεργία Βιβλιοθηκών αυτού, πάσα διεκτραγώδησις της όντως θλιβεράς
καταστάσεως εις ην ευρίσκεται σήμερον η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς, η
υπόδειξις μετρων προς προστασίαν και ανάπτυξιν αυτής δεν θα βραδύνη
ν’ αποδειχθή ως καθαρά ματαιοπονία.

Η ύπαρξις Βιβλιοθηκών χρονολογείται απ’ αυτής της εφευρέσεως

της γραφής. Ο άνθρωπος μόλις έμαθε να χαράσση διά σημείων τα
διανοήματα αυτού επί λίθινων πλινθών, οστράκων, φλοιών δένδρων ή
μετάξξων, εσκέφθη και διά την διαφύλαξιν αυτών αρχικώς μεν εντός των
ναών, βραδύτερον δε εντός περιωρισμένων χώρων, των κυρίως
Βιβλιοθηκών.

Την γενικήν ιστορίαν των Βιβλιοθηκών κατατάσσωμεν εις τρεις

περιόδους: Την Αρχαίαν, την Μέσην ή Ελληνικήν και την Νεωτέραν την
της Αναγεννήσεως.

Εκ της Αρχαίας γνωρίζομεν την βιβλιοθήκην των Ασσυρίων

Βασιλέων την ανακαλυφθείσαν εν Νινευή και ανήκουσαν εις τον 15 ον π.
Χ. αιώνα, την σύγχρονον ταύτης του Αμενώφιος Δ΄εις τα ερείπια
ανακτόρου του εν Τελ – Αμάρνα της Άνω Αιγύπτου και την εν τω
Ραμσείω των Θηβών υπό Ραμσή Β΄ή Οσυμανδίου ιδρυθείσαν και ήτις
κατά πληροφορίες Διοδώρου του Σικελιώτου έφερεν επί της μετώπης της
εισόδου της την επιγραφήν «Ψυχής Ιατρείον».

Κατά την Ελληνικήν περίοδον, πρώτη αναφαίνεται η των Αθηνών

επί άρχοντος Πεισιστράτου, ακολουθούσι δε η του Πολυκράτους εν Σάμω,
αι ιδιωτικαί του Ευριπίδου, του Αθηναίου άρχοντος Ευκλέιδου, του
Αριστοτέλους, του κυπρίου Νικοκράτους και άλλων. Την πρωτεύουσαν
όμως θέσιν μεταξύ των προ και μετ’ αυτάς δημοσίων βιβλιοθηκών
καταλαμβάνουσιν αι Αλεξανδριναί εξ ων η Μεγάλη εν τω Μουσείω, και η
Μικρά, λεγομένη, εν τω Σεραπείω αμφ΄τεραι ιδρυθείσαι υπό Πτολεμαίου
του Σωτήρος (323-284), υπό δε των διαδόχων αυτού πλουτισθείσαι και
αναπτυχθείσαι έφθασαν εις τοιούτον βαθμόν, ώστε κατά το 47 π. Χ επί
Καίσαρος, ν’ αριθμώσιν 700.000 βιβλίων ή κυλίνδρων.
 Προς ταύτας ημιλλώντο και άλλαι πρωτεύουσαι των κρατών των
διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ως η Αντιόχεια της Συρίας η επί
Δάφνης, αποκτήσασα λαμπράν βιβλιοθήκην επί της βασιλείας του ιδρυτού
του κράτους των Σελευκιδών, Αντιόχου του Σωτήρος (287-262) και η
Πέλλα καταστάσα επί Αντιγόνου του Γονατά συναγωγή ποιητών και
φιλοσόφων. Αλλά και η Ρόδος, και η εν Καλικία Ταρσός, και αι
Συράκουσαι δεν υπελείφθησαν των προαναφερθείσων μεγαλουπόλεων
κατά τας υπέρ της παιδείας προσπαθείας των. Η πόλις όμως, ήτις μετά
θέρμης συνηγωνίζετο την Αλεξάνδρειαν, ήτο η Πέργαμος, την οποίαν
Άτταλος ο Α΄(241-197) κατάστησε νένα εστίαν ελληνικής παιδείας, και ης
τινος η Βιβλιοθήκη ηριθμεί, αιώνα από της ιδρύσεως της 200.000 βιβλίων.

Εν Ρώμη πρώτος ο Αιμίλιος Παύλος ιδρύει Βιβλιοθήκην, ην

ακλουθούσιν αι επί Καίσαρος και Αυγούστου συσταθείσα δύο τοιούται,
ων η μία εν τη Στοά της Οκταβίας, εξ ου και Οκταβιανή, και η ετέρα επί
Παλατινού λόφου, γνωστή ως Παλατινή. Επί των διαδόχων όμως του
Αυγούστου, αυταί έλαβον σημαντικήν εξέλιξιν, ώστε κατά τον 4ον μ. Χ.
αιώνα μόνη η Ρώμη ν’ αριθμή 28 τοιαύτας, εξ ων άλλαι μεν ευρίσκοντο
εντός των ναών και αλλαι εις τους λουτρώνας, εν θα υπήρξεν η συνήθεια
να συναντώνται οι φιλαναγνώσται και συζητηταί.

Κατά τους αυτούς χρόνους με την μεταφοράν της πρωτευούσης εις

το Βυζάντιον υπό του Μεγάλου Κωνσταντίνου, δημιουργείται εν τη πόλει
ταύτη νέα πνευματική εστία, σημειώσασα σπουδαίον σταθμόν εν τη
ιστορία των ελληνικών γραμμάτων. Ο Ιουλιανός οικοδομεί Βιβλιοθήκην
εν τη Βασιλέως Στοά, ο δ’ αυτοκράτωρ Ουάλης πλουτίζει ταύτην διά νέων
αντιγραφών. Το Πατριαρχείον αποκτά τοιαύτην επί Πατριάρχου Θωμά
Α΄(607-610), τούτο δε μιμούνται και τα’ αδελφά Πατριαρχεία
Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων. Αξιολόγους Βιβλιοθήκας απέκτησαν και
διάφοροι Μοναί εξω΄ν αι του Σινά και του Αγίου Όρους ησχολούντο διά
των εν αυταίς Μοναχών εις την αντιγραφήν βιβλίων, άτινα επρομήθευον
εις τους βιβλιοφίλους.

Ταύτα μέχρι της πτώσεως της Κωνσταντινουπόλεως και της

εισβολής των βαρβάρων εις την Ετρώπην, οπότε και λήγει η ελληνικήν,
ως την ωνομάσαμεν περίοδος.

Δεν θ’ αποπειραθώμεν να εξιστορήσωμεν την ανάπτυξιν και την

τύχην, ην έλαβεν εκάστη εξ αυτών. Αρκούμεθα μόνον ν’ αναφέρωμεν το
γεγονός, ότι εφ’ όσον αυταί ήλθουν τα ελληνικά Γράμματα και ο
πολιτισμός της Ελληνορωμαικής αυτοκρατορίας ευρίσκοντο εν τη ακμή
των, ενώ όταν διά λόγους επιβολής της ισχύος εκ μέρους των κρατούντων
της επικρατήσεως των χριστιανών επί θυσία των εθνικών, ή τις εισβολής
βαρβάρων λαών εις την Ευρώπην και Ασίαν, η μία κατόπιν της άλλης
παρεδίδοντο υπαχωρεί και σκότος αμάθειας επεξετάθη εις Ανατολήν και
Δύσιν.

Γεγονός όθεν αναμφισβήτητον ότι ανάπτυξις ενός λαού δεν

ημπορεί να νοηθή άνευ της υπάρξεως Βιβλιοθηκών. Και όσον
περισσοτέρας τοιαύτας κατέχει εν κράτος τόσον και ο πολιτισμός αυτού
θεωρείται συγχρονισμένος προς κάθε πρόοδον των Επιστημών, των
Τεχνών και των Γραμμάτων.

Απ. Γ. Κ

Αύριον. Συνέχεια

32ον Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Η Τρίτη και τελευταία περίοδος, η της Αναγγενήσεως, άρχεται

κυρίως από της πτώσεως της Κωνσταντινουπόλεως. Οι εκ των Ελληνικών
χωρών, μετά την εισβολήν των Τούρκων, εκπατριζόμενοι Έλληνες λόγιοι,
συναποκομίζοντες μεθ’ αυτών όσα βιβλία ηδυνήθησαν να περισώσιν,
εγκαθίστανται εν Ιταλία ε θα τυνχάνουσι πολλών περιποιήσεων εκ μέρους
των Παπων της Αναγεννήσεως. Ο έλλην καρδινάλιος Βησσαρίων, επί
κεφαλής ομάδος εξ ελλήνων και ιωλών λογίων, αποτελούσης εν είδος
Ακαδημίας, επιστατεί εις την αντιγραφήν χειρογράφων, την έκδοσιν
κειμένων και την διάδοσιν της παιδείας και των Ελληνικών γραμμάτων.
Εκείνο όμως όπερ συνετέλεσε κυρίως εις την ευρύτεραν διάδοσιν του
βιβλίου, ει σημείον ώστε οι διάφοροι ηγεμόνες της Ευρώπης,
φιλοτιμούμενοι, ν’ ανιλλώνται τις ν’ αποκτήσητος περισσοτέρας και
πλουσιωτέρας βιβλιοθήκας, είνε η ανακάλυψις της τυπογραφίας, ήτις
ευθύς εξ αρχής εσημείωσε τεραστίαν ανάπτυξιν. Σήμερον αι βιβλιοθήκαι
εις τας μεγάλας χώρας αριθμούνται κατά χιλιάδας, τα δε βιβλία εις τας
κυριωτέρας εξ αυτών κατά εκατομμύρια.

Αποφεύγοντες, συντομίας ένεκα, την απαρίθμησιν των

σημαντικωτέρων ανά το παγκόσμιον συγχρόνων βιβλιοθηκών, θα
περιορισθώμεν εις την αντιπαραβολήν των εν Ελλάδι και Αμερική
τοιούτων, εξ ής, άνευ ουδενός εκ μέρους μας σχολίου, θα καταφανή το
αίτιον της πνευματικής υπεροχής του Αμερικανικού λαού.

Η Ελλάς, ευθύς μετά την απελευθέρωσιν της από του Τουρκικού

ζυγού, ίδρυσεν εν έτει 1829 ει Αι την Εθνικήν Βιβλιοθήκην. Τω 1834
αυτή μεταφέρεται εις Αθήνας, τω δε 1903 αποκτά ίδιον καλλιμάρμαρον
μέγαρον, την Βαλλιάνειον Βιβλιοθήκην. Σήμερον αυτή αριθμεί υπέρ τας
555.000 βιβλία ή φυλλάδια.

Δευτέρα βιβλιοθήκη είνε η της Βουλής, συσταθείσα τω 1845 με

πρώτον βιβλιοθηκάριον τον Ζακυνθινόν ποιητήν Γ. τερτσέτην. Αυτή
συγκεντρώνει περί τας 250.000 βιβλία.

Τρίτη έρχεται η Γεννάδειος, ιδρυθείσα δι’ εξόδων του εξ Αμερικής

ομογενούς Γενναδίου και έχουσα ίμον κτίριον κείμενον όπισθεν του
Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». Αριθμεί περί τους 50.000 τόμους και
λειτουργεί υπό την διεύθυνσιν της έναντι ταύτης Αμερικανικής Σχολής
από του 1926.
 Τετάρτη και τελευταία δημοσία βιβλιοθήκηνείνε η Μπενάκειος,
κτισθείσα παρά την Βιβλιοθήκην της Βουλής, η αποτελέι εξάρτημα και
ήτις περιέχει την εκ 37.000 τόμων Βιβλιοθήκην του Ψυχάρη. Αυτή μόλις
από του 1928, αν δεν απατώμεθα, ήνοιξε τας πύλας της εις το κοινόν.

Εκτός των ανωτέρω υπάρχουσι έτεραι εξ δευτερευούσης σημασίας

εξών η μία ανήκει εις την Αρχαιολογικήν Εταιρείαν, αι δε λοιπάι πέντε εις
τας ξενας αρχαιολογικάς σχολάς, ήτοι την Αγγλικήν, την Γερμανικήν, την
Γαλλικήν, την Αμερικάνικην και την Ιταλικήν.

Εκ των επαρχιακών αι αξιολογώτεροι είναι αι της Θεσσαλονίκης,

του Πειραιώς, της Ζακύνθου, του Αργοστολίου, της Κερκύρας, της Χίου,
της Ρόδου, της Σύρου και του Βόλου του Συλλόγου των Τριών Ιεραρχών.
Αλλά και πολλά Γυμνάσια καθώς και Δημαρχιακά γραφεία κατέχουσι
μικράς βιβλιοθήκας, κλειστάς όμως εις το φιλομαθές κοινόν.

Αυτή είνε η όλη ανάπτυξις των Βιβλιοθηκών εν Ελλάδι εις

διαστημα εκατόν και πλέον ετών.

Τι συμβαίνει όμως εν Αμερική ; Κάτι το αφάνταστον ! Εις την

χώραν των ουρανοξυστών και των πολυεκατομμυριούχων η διάδοσις του
βιβλίου είνε ταραστία. Και τούτο εις διάστημα μόλις υπερβαίνον τα
πεντήκοντα έτη. Τας πληροφορίας μας ταύτας αρυώμεθα εκ του κατά
1927 εν Ατλάντικ Σίτυ συγκροτηθέντος Βιβλιογραφικόυ Συνεδρίου προς
εορτασμόν της πεντηκονταετερήδος της «Αμερικανικής Οργανώσεως του
Βιβλίου», εις το οποίον έλαβον μέρος 3.000 αντιπρόσωποι διαφόρων
Βιβλιοθηκών των Ηνωμένω Πολιτειών και του Καναδά, και περί τους 60
ξένοι, αντιπρόσωπεύοντες 27 έθνη της Ευρώπης, της Ασίας και της
Νοτίου Αμερικής. Πληροφορούμεθα λοιπόν. Ότι ενώ κατά το 1880
υπήρχον εν Αμερική μόνον 300 βιβλιοθήκαι με προυπολογισμόν 18.000
δολλαρίων, το 1727 ηριθμούντο 6.600 δημοσίαι τοιούται, δαπανώσαι άνω
80 εκατομμυρίων δολλαρίων ετησίως. Εκτός αυτών δέον να λάβωμεν
υπ’όψει και τας Πανεπιστημιακάς, ως ο αριθμός δεν είνε ευκαταφρόνητος.

Όσον αφορά το σύστημα του οργανισμού αυτών, τούτο καταντά

απίστευτον διά την τελειότητα του. Εκάστη δημοσία βιβλιοθήκη έχει
πολλά υποκαταστήματα ή σταθμούς διά των οποίων εφοδιάζει δωρεάν ή
επί επιστροφή με ωφέλιμα βιβλία τα σχολέια, την τεχνικήν εκπάιδευσιν
και όλην την ύπαιθρον χώραν του διαμερίσματος της. Η Νέα Υόρκη είχεν
109 τοιούτους σταθμούς. Επίσης σταθμοί υπάρχουσιν και εις την
ύπαιθρον χώραν προς εφοδιασμόν διά βιβλίων των διαμενόντων εις τα
χωρία, εις τας αγροτικάς επάυλεις, εις την εξοχήν. Αυτοκίνητα
βιβλιοπωλεία διασχίζουσι καθημερινώς τας πεδιάδας. Ημίονο φορτωμέναι
με κιβώτια βιβλίων ανέρχονται εις τα όρη. Και τον χειμώνα ουχί σπανίως
μεταφέρονται εις απομεμακρυσμένα μέρη βιβλία με έλκυθρα. Γενικώς
ειπείν, δεν υπάρχει Πολιτεία μη έχουσα ειδικήν υπηρεσίαν εφοδιασμού
της υπαίθρου με βιβλίον.

Τοιουτοτρόπως το βιβλίον κυκλοφορεί εις τας Ηνωμένας

Πολιτείας ευρύτατα. Τόσον ευρέως όσον εις ουδεμίαν άλλην χώρα του
κόσμου. Δεν υπάρχει νοσοκομείον, εις το οποίον να μη διανέμωνται
βιβλία. Δεν υπάρχει στρατών, αστυνομικόν τμήμα, μη λαμβάνον επίσης
τακτικώς τα ββλία του. Εις όλα τα μεγάλα εργοστάσια γίνεται επίθσης
τακτικώτατα διανομή βιβλίων. Ούτως μικροί και μεγάλοι συνηθίζουσιν εις
την ανάγνσιν των βιβλίων και ασυναισθήτως μορφώνονται. Όπου δε υγιής
μόρφωσις εκέι και η πρόοδος.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

33ον Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Κατά το μακροχρόνιον διάστημα της εν Ελλάδι Τουρκοκρατίας

και ιδίως κατά τους πρώτους αιώνας αυτής, αι επιστήμαι, αι τέχναι και τα
γράμματα υπεχώρησαν εις σημείον ώστε πλήρες σκότος αμαθείας να
περιβάλλη άπασαν την Ελληνικήν γην. Υπό την διαρκή απειλήν του
τυράννου πάσα σοβαρά απόπειρα προς πνευματικήν ανάπτυξιν του
υπόδουλου γένους ήτο προδεδικασμένη εις μαρασμόν. Η όλη μόρφωσις
περιωρίζετο εις την στοιχειώδη εκμάθησιν ολίγης γραφής και
αναγνώσεως, ενώ αι διψώντες ευρυτέραν παιδείαν αλλά και δυνάμενοι ν’
ανθέξωσιν εις τα έξοδα κατέφευγον εις τα κέντρα της Δυτικής Ευρώπης.

Το Ελληνικόν βιβλίον, συνεπώς ήτο άγνωστον τοις αδελφοίς

προγόνοις ημών και μόνον το Ψαλτήρι και τα άλλα λειτουργικά
εχρησίμευον ως αναγνωστικά εις την φιλομαθή νεολαίαν, την
συνερχόμενην υπό τον νάρθηκα των ναών ή εν τοις πέριξ αυτών κελλίοις,
όπως αντλήση ολίγην σοφίαν παρά των στοιχιων ως πως μορφωμένων
ιερέων της εποχής εκείνης.

Προιόντος του χρόνου οι εν Ευρώπη εκπαιδευόμενοι ομογενείς

ήρχισον διά των συγγραμάτων αυτών ή δι’ απευθείας επί των ιδίων
διδασκαλίας να μεταλαμπαδέυωσι την εν ελευθέρας χώραις κτηθείσαν
σοφίαν αυτών εις τους υπόδουλους αδελφούς των εν αυτή τη γενετείρα
των πατρίδι θερμώς μεν κατά το πλέιστον, εις άκρον όμως φιλοπάτριδων
συμπατριωτών των, συντηρούντων διά γενναίων χορηγείαν εκπαιδευτήρια
ή βιβλιοθήκας. Μεταξύ των ευαμίθμων τελευταίων τούτων προνομιούχον
θέσιν κατείχεν η της Ζαγοράς, ήτας από της ιδρύσεως της έδωσε νέαν
ώθησιν εις το από αιώνος λειτουργούν «Ελληνομουσείον», το πολλού
λόγου άξιον και μοναδικόν ανά το Πήλιο και μέρος της λοιπής
Θεσσαλίας, Εκπαιδευτήριον.

Ο ιδρυτής της βιβλιοθήκης Ιωάννης Πρίγκος δεκαεπταετής παις

εγκαταλιπών την πατρίδα του Ζαγοράν μετέβη εις Βενετίαν εν έτει 1742,
οπόθεν μετά εννεαετή παρά μονήν εγκαθίσταται εν έτει 1751 εν Σμύρνη,
ίνα καταλήξη εν έτει 1755 εν Αμστελοδάμω της Ολλανδίας εξ ης
επανέκαμψεν εις την γεννέτειραν του τω 1776, η οι κατόπιν 34 ετών
αποδημίας.
 Εν Αμστελοδάμω εμπορευόμενος ο Ιωάννης Πρίγκος
εχρησιμοποιεί τας ώρας της σχολής του εις την μελέτην ωφελίμων
συγγραμάτων κατορθώσας κατά το μακρόν διάστημα της εκεί παραμονής
του όχι μόνον πλούτον υλικόν πολύν ν’αποκομίση, αλλά και βιβλιοθήκην
αξιόλογον να καταρτίση εν τω οίκω αυτού. Και η βιβλιοθήκη του Πρίγκου
δεν είχεν ως σκοπόν την δι’ αυτής συμπληρώσιν της επιπλώσεως αιθόσης
τινός, ως συμβαίνει σήμερον πα΄ρα τοις νεοπλούτοις, αλλά τον
πλουτισμόν των γνώσεων του δημιουργού και κατόχου της, όστις ως
αποδεικνύεται εκ των εν τοις βιβλίοις του διαφόρων σημειώσεων και
κρίσεων επί του περιεχομένου, ήτο μελετηρότατος, αλλά και λίαν
εκλεκτικός ως προς την ύλην των συγγραμάτων τα οποία επρομηθεύετο.
Ακραιφνής πατριώτης και ζηλωτής της πατρώας θρησκείας επροτίμα την
μελέτην βιβλίων θρησκευτικο εκκλησιαστικού και θολογικού
περιεχομένου. Ίνα δε περισσότερον ενισχύση την ορθοδοξίαν επανεδέξοτο
ιδίαις δαπάναις τω 1760 εν Αμστελοδάμω την υπό τον τίτλον «Πέτρα
Σκανδάλου» περί των διαφορών της Ανατολικής και Δυτικής εκκλησίας
πραγματείαν, Ηλία του Μηνιάτη, φέρων ως δικαιολογίαν τη εκδόσεως
ταύτης ότι «χρησίμον ηγούμενος τούτο το βιβλιάριον έσεσθαι τοις
πολλοίς».

Εξ ιδίας όθεν πείρας αντιληφθείς την ευεργτικότητα του βιβλίου ο

Ιωάννης Πρίγκος, «ζούλεψε το καλόν όπου είδεν εις την Ευρώπην με
τόσες άπειρες βιβλιοθήκες και αγάπησε νε έχη και η πατρίδα του μέρος τι
μικρόν προς αύξησιν και στερέωσις της Ορθοδόξου πίστεως μας».

Διά την πραγματοπίησην του ευγενούς ταύτου πόθου τιυ ο

φιλομαθής και μέγας πατριώτης Ιωάννης Πρίγκος, δεν επεδίωξεν ούτε
παρακλήσεις ή ψηφίσματα εκ μέρους των προυχόντων της πατρίδος του,
αλλ’ ούτε και την συμμετοχή εις τα έξοδα τν εν τη ξένη υπορούντων
συμπατριωτών του. Εφ’ όσον οι πόροι του επέτρεπον εις αυτόν να φερη
μόνος του εις πέρας το θεάρεστον τούτο έργον δεν εβράδυνε να εργασθή
διά την οριστικήν πραγματοποίησιν του. Απόδειξις δε του ότι εις την περί
πλουτισμού της πατρίδος του διά βιβλιοθήκης απόφασιν του ήχθη υπό
μόνου του πόθου, όπως αποβή αυτή «δι’ ωφελείαν στην ψυχή των
μαθητευομένων και σωτηρία, ότι ο λόγος του Θεού είνε ο άρτος της
ψυχής μας», ή «διά καλό όπου με την σπουδή στολίζομε τα ήθη μας και
ερευνώντας τας Γραφάς ευρίσκομε τι να κάμωμε και πώς να πολιτευτούμ
σε τούτην την ζωήν την πρόσκαιρον διά να απολάυσωμεν τα αιωνία αγαθά
στην αιώνιον ζωήν την και διαμένουσαν», απόδεξις, λέγομεν του αγνού
και ανιδιοτελούς ελατηρίου της γενναίας χειρονομίας του είνε το γεγονός,
ότι την απόφασιν του δεν ανήγγειλεν εις την δημογεροντίαν ή τον
μητροπολίτην Δημητριάδος – Ζαγοράς, αναμένων την άμεσον
ανταπόδοσιν της δωρεάς διά τιμητικών της πατρίδος του εκδηλώσεων,
αλλά πλαγίως, χριστιανικώτατα, χωρίς να γνωρίζη η αριστερά του τι
εποιεί η δεξιά του, ήρχισε την αποστολήν των βιβλίων εις παραλαβήν του
εφημερίου της Αγίας Κυριακής, ιερομονάχου Νικηφόρου
Καραγιάννογλου με την εντολήν «να τα τοποθέση όπου είνε τοποθεμένο
το σχολέιο της χώρας, όπου όταν έφυγε ήτο εις τον Άγιον Ιωάννην.
 Αν είνε εκεί να είνε και τα βιβλία ειδέ και είνε στον Άγιον
Γεώργιον και αλλού όπου είνε, ή όπου μετατοπίση να μετατοπισθούν μαζί
και αυτά διά να είναι στο σχολείο διά των μαθητών σπουδήν και διατριβήν
στα μαθήματα καθώς έτσι κάνουν σε άλλα μέρη παντού και να τα διαβάζη
όποιος θέλει και οπόταν θέλει παρά να μην τα κλέβη, ότι είνε κρίμα να
πάρη τινάς ένα, παρά όλα δι’ όλους να είνε».

Απ. Γ. Κ. (Αύριον. Συνέχεια)

34ον Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Τα υπό του ιδρυτού της Βιβλιοθήκης Ιωάννου Πρίγκου μέσω του

ιερομονάχου Νικηφόρου Καραγιάννογλου εις Ζαγοράν αποσταλέντα
βιβλία υπερβαίνουσι τους 800 τόμους. Η πρώτη αποστολή εγένετο τη 6η
Απριλίου 1762 η δε τελευταία μετά τρία και πλέον έτη. Επειδή δε τα
βιβλία λόγω του ότι δεν υπήρχε κατάλληλον μέρος προς ταξινόμησιν των
παρέμενον εις ην κατάστασιν παρελαμβάνοντο, ήτοι εντός κιβωτίων, ο
αυτός Ιωάννης Πρίγκος προτροπή φαίνεται του Ποιμενάρχη Καλλινίκου
οικίαν λίθινη ωκοδόμησε παρά το Ελληνομουσείον αποκλειστικώς προς
τοποθέτησιν και φύλαξιν των πολυτίμων βιβλίων του.

Την Βιβλιοθήκην, ούτω δημιουργηθείσαν επλούτισαν

μεταγενεστέρως ο Κωνσταντινουπόλεως Καλλίνικος αφιερώσας εις αυτήν
τω 1785 όλα τα βιβλία και χειρόγραφά του, οι αδελφοί Ευστάθιος και
Γεώργιος Λαπάται, οι αδελφοί Κρίτσκη, ο εκ Ζαγοράς καταγόμενος
Σελευκίας Δορώθεος και οι αδελφοί Δημήτριος και Αλέξανδρος
Κασσαβέται απόστείλαντες κατά τον Φίλιππο Ιωάννου (ίδε επιστολήν του
από 16 Δεκεμβρίου 1859 προς τον Ν. Μάγνην, δημοσιευθείσαν εν «
Τοπογραφία Θεσσαλίας» του τελευταίου, σελ 88) «βιβλία 1000 περίου
δρ».

Η προσφορά του ετέρου των αδελφών Μωυσέως Δ. Κρίτσκη

παρουσιάζεται αξιολογωτάτη εάν λάβωμεν υπ’ οψει μας το σχετικόν
κεφάλαιον της από 9 Ιουνίου 1817 Διαθήκης του, έχον ούτω. «διατάσσω
όσα Ελληνικά χειρόγραφα που ευρίσκονται του αειμνήστου και
σοφωτάτου Αρχιεπισκόπου του Αστραχανίας Κυρίου Νικηφόρου του
Θεοτόκη, ομοίως και τα αξιολογώτερα βιβλία μου, να σταλθώσιν εις την
πατρίδα μου Ζαγοράν εις την βιβλιοθήκην της Σχολής ίνα μένωσιν εκεί
διά παντός».

Η παρά τον Άγιον Ιωάννην Σχολή ελειτούργησε μέχρι της εποχής

καθ’ ην ιδρύθη εν τη συνοικά Αγ. Κυριακής η και σήμερον διατηρούμενη
και γνωστή ως Κρίτσκειος. Ως έτος της ιδρύσεως ταύτης αναφέρεται υπό
του καθηγητού κ. Γ. Δηλιγιάννη το 1833, ο Φίλιπποας Ιωάννου όμως εις
επιστολήν του από 24 Δεκεμβρίου 1859 προς τον φίλον του Ν. Μάγνην
την ίδρυσιν ταύτης αποδίδει εις την Κοινότητα ιδού το σχετικόν μέρος της
επιστολή: «Αποκρινόμενος εις την δευτέραν σας επιστολήν της 20 του
παρόντος σας γνωστοποιώ, ότι αλληλοδιδακτικόν των αρρένων σχολείον
υπ’ ουδενός εκτίσθη, αλλά’ η κοινότης εμίσθωσεν επί τούτω οικίαν τινά
ευρύχωρον, εις το μέσον της κωμοπόλεως, πλησίον της Αγ. Κυριακής
κειμένην». Ο δε Ν. Μάγνης εν υποσημειώσι προσθέτει: « Η οικία αύτη
αγορασθείσα προ μικρού υπό της κοινότητης μετεποιήθη εκ θεμελίων εις
ευρύχωρον και μεγαλοπρεπές αλληλοδιδακτικόν σχολείον και επ’ αυτού
ελληνικό» (Τοπογραφία της Θεσσαλίας, έτος εκδόσεως 1860, σελ. 89).

Απ. Γ. Κ. (Αύριον συνέχεια)

35ον Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Ασχέτως του τις εδαπάνησε διά την κατασκευήν της λεγομένης

«Κρήτσκειου Σχολής», ζήτημα το οποίον θα μας απασχολήση εις όλος
ιδιαίτερον κεφάλαιον, το βέβαιον είνε ότι από του 1833 το παλαιόν
Ελληνομουσείον μετετοπίσθη επί του Αγίου Ιωάννου εις την Αγίαν
Παρασκυήν. Η βιβλιοθήκη όμως παρέμεινεν εκεί ένθα αρχικώς ευρίσκετο
μέχρι περίπου του 1855 οπότε συνεπείας βλάβης του κτηρίου απεφασίσθη
η μεταφορά ταύτης εις ένα εκ των δωματίων της Κρήτσκειου Σχολής. Από
της ημέρας εκείνης της μεταφοράς ήρχισεν ο αποδεκατισμός των βιβλίων.
Κατά τας πληροφορίας του σεβαστού μας διδασκάλου, αειμνήστου
Κωνστ. Παντοπούλου, οι μαθηταί της Σχολής εις ους είχεν ανατεθή η επ’
ώμου μεταφορά των βιβλίων, μη ανεχόμενοι το βάρος αυτών, έρριπτον
μέρος του φορτίου των εις απόκεντρα μέρη του δάσους δι’ ου διήρχοντο η
εντός του παρά τα κοκκινόγια χειμάρρου ! Εκ των υπολοίπων οι κατά
καιρούς διδασκαλοι εφρόντιζον απερχόμενοι να αποκομίζωσιν ότι το
άξιον λόγου κατ’ αυτούς και χρήσιμον ανεκάλυπτον εν τη βιβλιοθήκη.
Λέγοντες δε βιβλιοθήκην εννοούμεν παρωδίαν ταύτης διότι τα βιβλία δεν
ήασν τοποθετημένα εντός θηκών αλλά συσσωρευμένα ατάκτως επί του
δαπέδου του μεσαίου δωματίου του Ελληνικού Σχολέιου. Εις τοιαύτην
τουλάχιστον κατάστασιν εγνωρίσαμεν ημείς το πρώτον προ 35ετίας την
περίφημον Βιβλιοθήκην Ζαγοράς.

Κατόπιν η Κοινότης επιθυμούσα να θέση εν τέρμα εις την διαρκώς

συνεχιζομένην φθοράν μετέφερε τα περισωθέντα βιβλία εις τι κελλίον του
Αγίου Γεωργίου. Αλλ’ αν περιώρισε την δι’ ανθρωπίνων χειρών φθοράν
των βιβλίων, εδημιούργησεν όμως άλλον τρόπον φθοράς, χειρότερον ίσως
κατά πολύ του πρώτου. Λόγω της υγρασίας του δωματίου και του
ανεπαρκούς αερίσματος αυτού τα βιβλία ή σαπέντα εφθάρησαν ή διαρκώς
ταύτα δεκατίζονται, καθιστάμενα εντελώς άχρηστα υπό σκωλήκων και
ποντικών.

Καταλόγους των εναποληφθέντων βιβλίων γνωρίζομεν τρεις, τους

νεωτέρους. Ο πρώτος οφείλεται εις τον αείμνηστον Αλέξανδρον
Κασσαβέτη, ο δεύτερος εις τον καθηγητήν του Πανεπιστημίου κ.
Δυοβουνιώτην, όστις και τον εδημοσίευσεβ εις τον «Νέον
Ελληνομνήμωνα», και ο τελευταίος εις τον καθηγητήν κ. Γ. Δηλιγιάννην ο
οποίος Σχολάρχης ων εν Ζαγορά ησχολήθη κατά τους θερινούς μήνας δύο
ετών με την βιβλιοθήκην, εκ των κωδικών της οποίας πολλά τα
ενδιαφέροντα αντιγράψας δημοσιεύει κατά καιρούς εις επιστημονικά
περιοδικά και επετηρίδας.

Εκτός των προαναφερθεισών δωρεών εκ βιβλίων προς την

Βιβλιοθήκην Ζαγοράς, υπάρχουσιν έτεραι δύο νεώτεραι του τρέχοντος
αιώνος κατά τε το ποόν και το ποσόν αξιόλογοι.

Η πρώτη οφείλεται εις τον εκ Ζαγοράς καταγόμενον και

κατοικοδημότην Πειραιώς μακαρίτην ιατρόν Ν. Διομήδην, όστις διά
διαθήκης του από 1ης Αυγούστου του 1902, συνταχθείσης εν Ξηροχωρίω
εγκαταλείπει όλα τα βιβλία του εις Βιβλιοθήκην της πατρίδος του. Το
σχετικόν κεφάλαιον της δωρεάς του ταύτης έχει ως ακολούθως:

«Επειδή δε μεταξύ των διαφόρων ειδών της περιουσίας μου

σπουδαίον μέρος απαρτίζει η βιβλιοθήκη μου, συγκεκριμένη εκ τόμων
διακοσίων τριάντα οκτώ, 238 απάν των χρυσοδέτων, δωρούμαι ταύτην τη
σύζηγω μου Βασιλική και τη θετή μου θυγατρί Ελισάβετ Μ. Σφακιανάκκη
όπως χρησιμεύση επί των τέκνων της Ελισάβεττ, όπερ ήθελεν αποφασίση
εισέλθειν ως φοιτητής της ιατρικής σχολής των Αθηνών, και το του
διδάκτορος πτυχίον επιτυχείν. Αλλ’ εν η περιπτώσεθ ουδέν των τέκνων
της Ελισάβεττ προς ιατρικός προσήρχετο σπουδάς εν τω Πανεπιστημίω
Αθηνών, τότε εντέλλονται ίνα άπασα η βιβλιοθήκη μου αυτή ης
κατάλογον των βιβλίων παρέδων τη συσύγω μου Βασιλική, μετά του
καρύνου ξύλου σκελετού αυτής, παραδοθείση τω Δήμω Ζαγοράς,
τοποθετηθείση δε εν τω αυτώ τμήματι της Ζαγοράις Βιβλιοθήκης, τη
κυριότητι του οποίου Δήμου, όπως χρησιμεύη τοις περί την φιλολογίαν
και ιδίως την ιατρικήν φιλολογίαν ασχολουμένοις ιατροίς της πόλεως
ταύτης».

Απ. Γ. Κ. (Αύριον η συνέχεια)

ΑΠΑΝΤΗΣΙΝ ΕΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΝ: Προς λύσιν απορίας φίλου μας,

παρέχομεν την πληροφορίαν ότι ο εις το κεφάλαιον του «Ιστορικού τυο
Υδραγωγείου» (Νέα Ελλάς, αριθμ. Φυλ. 19ο) αναφερόμενος ως
αρχιμάστορας, δεν είνε άλλος παρά ο γνωστός εργολάβος δημοσίων
έργων κ. Αλέξανδρος Γκαγιάννης.

Απ. Γ. Κ.

36ον Η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς

Η δευτάρα δωρεά προέρχεται εκ του αειμνήστου Αλεξάνδρου

Βόλτου και σύγκειται εκ χιλίων περίπου τόμων της βιβλιοθήκης του
λογίου μακαρίτου Δημητρίου Σακελλαρίδου, αποθανόντος εν
Αλεξανδρεία. Τα βιβλία ταύτα απεστάλησαν υπό των κληρονόμων του
δωρητού και παρεδόθησαν δεόντως τη Κοινότητι. Τι όμως αυτή έπραξε
δια την καλήν αυτών διατήρησιν ; Μέρος ετοποθέτησεν εν τοις Γραφείοις
του Κοινοτικού καταστήματος και εντός ξύλινου σκελετού, τα υπόλοιπα
δε κείνται ατάκτως ερριμένα επί του δαπέδου του δωματίου του
στεγάζοντος τον εναπολειφθέντα πλούτον εκ της παλαιάς βιβλιοθήκης της
κωμοπόλεως.

Όσον αφορά την δωρεάν του ιατρού Ν. Διομήδους ουδέν

γνωρίζομεν, διότι εις ουδεμίαν ενέργειαν προέβη η υπέυθυνος Κοινότης,
τότε Δήμος. Πιθανόν εν των τέκνων της θετής κόρης του διαθέτου, κ.
Ελισσάβετ Μ. Σφακιανάκη, να εσπούδασε την ιατρικήν επιστήμην και
κατά την διαθήκην να έγινε ο νόμιμος κάτοχος της βιβλιοθήκης. Τούτο θα
ημπόδισεν, άραγε τους κατά καιρούς προέδρους της Κοινότητος να
γνωρίσωσι την οικογένεια Σφακιανάκη, εις την οποίαν να συσνήσωσι την
μελλοντικήν τουλάχιστον προσφοράν εκ μέρους της των βιβλίων εις την
πατρίδα του γαμβρού των ; (η Ελισσάβετ Σφακιανάκη είνε θετή μεν κόρη
του Ν. Διομήδους, αλλά και αδελφή της Βασιλικής, συζύγου αυτού). Εφ’
όσον διά της διαθήκης του μακαρίτου συμπατριώτου μας, μας δίδεται η
αφορμή, διατί να μη ελκύσωμεν υπέρ της Ζαγοράς το ενδιαφέρον μιας επί
πλέον οικογενείας εξ ης πάντως όφελος θα έχη η πατρίς μας ; Ή μήπως
δεν έινε αξιοπρεπές να κατέρχεται εκ του ύψους αυτού ένας πρόεδρος
κοινότητος, με το να γνωρίση τους εν διασπορά ευρισκομένους
Ζαγοριανούς ή συγγενείς αυτών, και διά των ευχαρίστων εκ της
επιτελουμένης εν τη πατρίδι των προόδου να υποκινήση το υπέρ αυτής
ενδιαφέρον των ; Ας μη αναμένωμεν να μας προσφέρωνται όλα έτοιμα και
εντός χρυσοποικίλτου πινακίου, έχομεν καθήκον να κινούμεν μόνοι μας
πάντα λίθον, αρκεί να θέτωμεν ως αντικείμενον σκοπόν των ενεργειών
μας τον πλουτιμόν και την πρόοδον της ωραίας μας Ζαγοράς.

Ταύτα εις ότι αφορά τα ήδη δωρηθέντα βιβλία. Υπάρχουσιν όμως

και άλλας πολλά εις την κατοχήν συμπατριωτών μας, προοριζόμενα
ασφαλώς διά την Βιβλιοθήκην Ζαγοράς. Αναφέρομεν τινάς μόνον εκ των
κατόχων, μη αμφιβάλλοντες ότι και άλλοι πολλοί θα ευρεθώσιν εις θέσιν
να προσφέρωσι βιβλία αν όχι εις αριθμόν, τουλάχιστον εις περιεχόμενον,
σημαντικής αξίας.

Οι αείμνηστοι Αλέξανδρος Κασσαβέτης και Νικ. Καπετανάκης

ασφαλώς ήσαν κάτοχοι πολλών και σραρών βεβείων. Είμεθα βέβαιοι, ότι
οι κληρονόμοι των τα προορίζουσι διά την Ζαγοράν.

Εκ των εν ζωή ευρισκομένων οι κυριώτεροι είνε: Ο συγγραφεύς

Ιωάννης Κορδάτος, ο εν Αλεξανδρεία ιατρός Γ. Αφεντούλης, υιός του
σοφού Θεοδώρου Αφεντούλη, οι λόγιοι Πέτρος Μάγνης και Κ.
Τσαγκαράδας, (ο τελευταίος ανέθεσεν ήδη εις ημάς την εντολήν όπως εν
περιπτώσει θανάτου του λάβωμεν την φροντίδα και μεταφέρωμεν,
δαπάναις των κληρονόμων του, εις Ζαγοράν όλα τα βιβλία του,
συμποσούμενα εις άνω των χιλίων πεντακοσίων, μετά των ξύλινων θηκών
των, και ευχόμεθα όπως μας αξιώση ο Θεός να εκτελέσωμεν την λίαν
πατριωτικήν ταύτην πράξιν του φίλου μας λογίου), ο ιατρός και βουλευτής
Λαρίσης κ. Ιωάννης Πάντος, ο δικηγόρος κ. Αλεξ. Καπετανάκης και τόσοι
άλλοι. Και η ημετέρα βιβλιοθήκη, αριθμούσα περί τα δισχίλια βιβλία, τον
αυτόν προορισμόν έχει.

Απ. Γ. Κ. (Αύριον η συνέχεια)

37ον

Εκ των ανωτέρω σαφώς καταφαίνεται ότι βιβλία και μάλιστα

σοβαρού και ποικίου περιεχομένου, δύνανται ευχέρως να συλλεγώσι
πολλά, με την προυπόθεσιν πάντοτε, ότι ταύτα θα τοποθετηθώσιν εις
μέρος ασφαλές, θα λαμβάνηται η δέουσα φροντίς διά την καλήν
διατήρησιν των και ότι, συμφώνως ειδικώ εσωτερικώ της Βιβλιοθήκης
κανονισμώ θα τίθενται εις την διάθεσιν του φιλομαθούς κοινού. Άλλως,
εάν πρόκειται να τροφοδοτήσωσι ποντικούς και σκώληκας, χωρίς να
οφελήσωσι πνευματικώς κανένα, είτε προτιμώτερον να δωρηθώσιν εις τας
δημοσίας Βιβλιοθηήκας Αλεξανδρείας και Αθηνών ή και άλλων πόλεων,
εις τας οποίας λειτουργούσι βιβλιοθήκαι υπό τον αληθή προορισμόν των.

Εκ των μέχρι τούδε εκτεθέντων υποτιθέτομεν ότι ο αναγνώστης θα

κατενόησε ποιόν το πνέυμα ημών όσον αφορά την ίδρυσιν Βιβλιοθήκης εν
Ζαγορά. Οι πολλοί, ίνα μη είπωμεν πάντες, όταν γίνεται λόγος πε΄ρι
κατασκευής κτιρίου ή επισκευής παλαιού τοιούτου διά Βιβλιοθήκην,
εννοούσι την περισυλλογήν των χιλίων περίπου παλαιών τόμων και ουδέν
πλεόν. Το τοιούτον όμως δεν είναι Βιβλιοθήκη, αλλά Μουσείον άποτελεί
την έκθεσιν εις το κοινόν παλαιών και πολύτιμων εκδόσεων. Ενώ μία
δημοσία Βιβλιοθήκη έχει προορισμόν να παρέχη εις το φιλαναγνωστικόν
κοινόν άφθονον πνευματικήν τροφήν, και να καταρτίζη αυτό διά γνώσεων
επί θεωρίαν ή γεγονότων συγχρονισμένων. Απλώς ως αφορμήν της
ιδρύσεως, λαμβάνομεν τα σωζόμενα εκ των παλαιών βιβλίων, ίνα όμως
φανώμεν αντάξιοι των πατέρων ημών των εργασθέντων διά την
δημιουργίαν και επί δύο συνεχείς αιώνας συντήρησιν και αύξησιν της
Πριγκείου Βιβλιοθήκης, και όπως ανταποκριθώμεν προς τα σημερινάς
ανάγκας της Ζαγοράς, της αριθμούσης πλειστούς όσους επιστήμονας και
λόγιους εκ των τέκνων αυτής, φιλοξενούσης δε κατά το θέρος σοφούς
καθηγητάς και εν γένει διακεκριμένους αντιπροσώπους των επιστημών,
των Γραμμάτων και των Τεχνών, έχομεν την υποχρέωσιν να ιδρύσωμεν
κάτι το σοβαρόν, κάτι το εις πάντας ωφέλιμον.

Η Ζαγορά, ίνα ανταποκριθή προς τον μέγαν αυτής προορισμόν, ως

εκ της εξόχου αυτής θέσεως ην κατάχει και της μακράς και ενδόξου
ιστορίας της, είναι ανάγκη ν’αποκτήση στέρεον και μη προσβαλλόμενον
υπό του πυρός κτίριον, πε΄ριξ του οποίου να υπάρχη ευρεία έκτασις
κατάφυτος υπό ποικίλων βαθυσίων δένδρων. Το κτίριον τούτο,
προοριζόμενον διά Βιβλιοθήκην – Μουσείον – Πινακοθήκην,
προυποτίθεται ότι θα έχη τας απαιτουμένας διαστάσεις, ώστε να
περιλαμβάνη: δωμάτιον διά γραφείον, δύο τουλάχιστον ευρέα δωμάτια διά
την τοποθέτησιν των βιβλίων και μίαν ευρύτατην αίθουσαν
αναγνωστηρίου, ήτις να χρησιμεύει και ως αίθουσα διαλάξεων ή και
γενικών Συνελέυσεων των εν τη κωμοπόλει Συλλόγων. Ταύτα διά την
Βιβλιοθήκην. Προς συλλογήν των διαφόρων λίθινων παλαιών επιγραφών
και την απόκτησιν όλων των τύπων των γυναικείων και ανδρικών
ενδυμασιών, αίτινες ασυνηθίζοντο προ της επιβολής του ευρωπαικού
ενδύματος, θα χρειασθή έτερον δωμάτιον, όπως επίσης μία αρκούντως
ευρεία αίθουσα δέον να συγκεκτρώση ότι πολύτιμον εις εικόνας, τεμάχια
αρχαίων τέμπλων κτλ συναντά τις εις τα εξωκλλήσια κυρίως και τας
Μονάς της Ζαγοράς. Ανακεφαλαιούντες σημειούμεν τέσσερα δωμάτια και
δύο ευρείας αιθούσας. Ο πέριξ του κτιρίου δασύφυλλος χ’ωρος θα έχη
κατ’ αραιάς αποστάσεις αναπαυτικά καθίσματα προς χρήσιν των
επιθυμούντων να μελετώσιν εν υπάιθρω.

Πραγματοποιουμένου ενός τοιούτου ιδρύματος θα εξευρεθή

τρόπος αποκτήσεως των διπλών βιβλίων των δημοσίων Βιβλιοθηκών μας,
πλουσίας συλλογής βιβλίων εκ του μεγάλου κληροδοτήματος του
Αμερικανού Κάρνεζυ και της υποχρεώσεως των εκδοτικών οίκων να
αποστέλλωσι αντίτυπον εξ έκαστης αυτών εκδόσεως. Ούτω εν διαστήματι
ούχι πλέον των δέκα ετών η Βιβλιοθήκη μας θα αριθμεί πενήντα χιλιάδας
βιβλίων και θα συγκεντροί καθ’ όλας τας ώρας του έτους πληθύν
ομογενών και ξένων προς τόνωσιν αφ’ενός των σωματικών αυτών
δυνάμεων και προς απόκτησιν ή πλουτισμόν συγχρόνως πνευματικών
αυτών γνώσεων. Εκείνος δε όστις θα θελήση και κατορθώση να πλουτίση
την Ζαγοράν δι’ ενός τοιούτου ιδρύματος, είτε άτομον, είτε Κοινότης είανι
τούτο, την μεν πατρίδα μας θα ευεργετήση εις βαθμόν μέγιστον, εαυτόν δε
θα καταστήση αθάνατον εις την ιστορίαν της όλης Ελλάδος. Αλλ’
επαναλαμβάνομεν, όχι προσωρινότητες, μόνον υπό τον όρον της
εφαρμογής των ανωτέρω υποδείξεων μας.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Ο εορτασμός της 50ετηρίδος από της

απελευθερώσεως της Θεσσαλίας.

38ον Ο εορτασμός της πεντηκονταετηρίδος από της

απελευθερώσεως της Θεσσαλίας.

Η Κυριακή, 29η λήξαντος μηνός Σεπτεμβρίου, θα μείνη εις την

ιστορίαν της Θεσσαλίας ως η λαμπροτέρα και η ιερωτέρα ημέρα από της
απελευθερώσεως της. Εις όλα τα χωριά και τας πόλεις αυτής,
προεξαρχούσης της Λαρίσης, εν και το αυτό γεγονός πανηγυρίζετο, η
πεντηκονταετηρίς από της επανακτήσεως της ελευθερίας της. Δεσμά
δουλείας σκληράς τεσσάρων περίπου αιώνων υπό βάρβαρον κατακτητήν,
εθραυσθησαν τέλειον, χάρις εις το μηδέποτε σβυσθέν αίσθημα της
ελευθερίας λαού διακριθέντος διά τον από παλαιοτάτων χρόνων
πολιτισμόν του.
 Η πρωτοβουλία του εορτασμού οφέιλεται εις την εν Αθήναις
εδρεύουσαν «ιστορικήν και Λαογραφικήν Εταιρίαν των Θεσσαλών»,
μεταξύ των ιδρυτών της οποίας συγκαταλέγονται και οι ζαγοράιοι
αείμνηστοι Αλεξ. Κασσαβέτης και Νικ. Καπετανάκης και ο επίσημος
δημότης Ζαγοράς και Μέγας ευεργέτης αυτής, σεβαστός φίλος κ. Δημ.
Πολυμέρης ο και γενναίος χορηγός της Εταιρίας. Η δε διοργάνωσις της
εορτής ανετέθη υπό των . Νομαρχών εις τας κατά τόπους Κοινότητας,
αίτινες φιλοτιμούμεναι εφρόντισαν να προοδώσωσιν εις αυτήν πάσαν
δυνατήν αίγλην και μεγαλοπρέπειαν.

Εν Ζαγορά η επίσημος Δοξολογία ιερουργούντων πάντων των

ιερέων και των τεσσάρων ενοριακών ναών, εγένετο εν τη πλατεία Αγίου
Γεωργίου και προ της αναθηματικής στήλης των κατά το 1912-1913
πεσόντων, ένθα είχε καταλλήλως διασκευασθή κενοτάφιον των κατά τους
Θεσσαλικούς αγώνας ηρωικώς τερματισάντων τον βίον των. Πρώτοι
έφθασαν και κατέλαβον κυκλικώς τον έμπροσθεν του Ηρώου χώρον οι
διδάσκαλοι μετά των μαθητών και μαθητριών των πέντε σχολέιων της
κωμοπόλεως. Ήτοι, ο διευθυντής του ημιγυμνασίου κ. Κ. Περισοράτης, το
διδακτικόν προσωπικόν των δημοτικών σχολέιων, του Α΄της Αγίας
Κυριακής οι κ. κ. Ι . Καρασμάνογλου και Δημ. Φ. Στεφανάκης, του Β’ της
Σωτήρας η κ. Μαρία Κυπριώτου και ο κ. Αλέξ. Σπυρόπουλος και του Γ’
και Δ΄ της Περαχώρας αι δίδες Ελένη Κουτσελίνη και Μαγδαλινή
Μωραίτου. Της δε Κασσαβετείου Οικοκυρικής Σχολής αι δίδες Σοφία
Παπουλάκη, διευθύντρια, Α. Καρασμάνογλου, Ελάνη Καβούκη και
Ευτέρπη Κασίδη, η κ. Μαρία Γ. Γεραμπίνη και ο ιατρός κ. Δαμάσκης. Ο
προεδρευων της Κοινότητος μετά των μελών της υπ’ αυτόν επιτροπής,
καθώς και οι λοιπόι επίσημοι, προσήλθον άμα τη ενάρξει της Δοξολογίας,
ήτοι την 10ην π.μ. Τα πέριξ της πλατείας καταστήματα ως και τα εν τη άνω
αγορά τοιαύτα χάρις εις την εύστοχον έμπνεσιν του διευθυντού της
Αστυνομίας κ. Δημούλα κατά την διάρκειαν της ιεροτελεστείας
παρέμειναν κλειστά. Εκ των κατοίκων της Ζαγοράς προσήλθον μέρος της
απεράντου Πλατείας.

Μετά το πέρας της Δοξολογίας κατετέθη επί του κενοταφίου

δάφνινος στέφανος εκ μέρους των Δημοτικών Σχοελίων, μεθ ‘ ο ο κ. Απ.
Γ. Κωνσταντινίδης, κατόπιν παρακλήσεως της Κοινότητος, εκφωνεί τον
πανηγυρικόν της ημέρας από του εξώστου του Τηλεγραφείου. Ο ρήτωρ
διεκτραγωγεί εν ολίγοις την οικτράν κατάστασιν των Ελλήνων κατά τους
χρόνους της Τουρκοκρατίας, αναφέρει του αλλεπαλλήλους αγώνας αυτών
υπέρ της ελευθερίας των, εξαίρει τας νικηφόρους προσπαθείας των
αγωνιστών του 1821, 1878 και 1912-1913, αι ψυχαί των οποίων, λέγει,
την ιεράν ταύτην στιγμήν του Πανθεσσαλικού εορτασμού, αδελφωμέναι
περιίπτανται άνωθεν ημών διαγράφουσαι κύκλους του χορού της
ελευθερίας. Όλως ιδιαιτερως ποιείται μνείαν των κατά το 1878 ζαγοραίων
αγονιστών, οιοι ήσαν ο Μπασδέκης, ο Γ. Χρυσούδης, ο Ευστ. Γιαννακού,
ο Λαναράς, ο Μπριάνος ο και αποκεφαλισθείς ο Ιερώνυμος Κασσαβέτης ο
πρόεδρος της επαναστατικής Κυβερνήσεως, ο επιζών Δημ. Γαλάτος (περί
του οποίου θ’ασχοληθώμεν λίαν προσεχώς) και άλλοι. Είτα,
αποτεινόμενος προς την μαθητιώσαν νεολάιαν, συνιστά να σέβωνται τους
μεγαλειτέρους των, εις τας αιματηράς προσπάθειας των οποίων οφείλεται
η απελευθέρωσις της πατρίδος των από της μακραίωνος δολείας, να είναι
υπερήφανοι διά την ένδοξον ιστορίαν των προγόνων των και μία και η
αυτή να είναι η φιλοδοξία πάντων και ο πόθος του πως θα φανώμεν
αντάξιοι των πατέρων των. Όταν δε μετ’ ολίγον, τους λέγει, θα ευρεθήτε
προ της αναγλύφου προτομής του Ρήγα Φεραίου, κλίνατε εις κεφαλήν εις
ένδειξιν ευγνωμοσύνης διά την υπέρ της εθνικής παλιγγενεσίας
αυτοθυσίαν του, και είτα αναφωνήσατε, Ζήτω η Ελευθέρα Θεσσαλία,
Ζήτω η Ελληνική Ελευθερία !

Το τέλος του Πανηγυρικού εκάλυψαν ανακατεμένα

χειροκροτήματα !

Κατόπιν αι μαθηταί και αι μαθητριαί έψαλλον το εμβατήριον «Της

Σαλαμίνος κύματα», αφού δε διέγραψαν μίαν κυκλικήν πέριξ της πλατείας
παρέλασιν, κατήλθον εις το παρά τον Άγιον Ιωάννην παλαιόν
«Ελληνομουσείον» ένθα και η ανάγλυφος προτομή του Ρήγα.

Την ηρωικήν μορφήν του εθνεγέρτου ποιητού έστεψε διά

στεφάνου εκ δάφνης το Ημιγυμνάσιον διά τινος των μαθητών αυτού, ενώ
το σύνολον των μαθητών έψαλλε το θούριο: «Ω παιδιά μου ορφανά μου
…»

Περί την μεσημβρίαν αι δίδες Σοφία Παπουλάκη, Ελένη Καβούκη,

Α. Καρασμάνογλου, Ελ. Κουτσελίνη και Ευτέρπη Κασίδη συνοδευόμεναι
υπό συναδέλφων των διδασκάλων διενήργησαν, εντολή της Κοινότητος,
έρανον υπέρ του «Ερυθρού Σταυρού» με αρκούντως ικανοποιητικά
αποτελέσματα.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

39ον Ο εορτασμός της πεντηκονταετηρίδος από της

απελευθερώσεως της Θεσσαλίας.

Η ημετέρα Κοινότης μη επιθυμούσα να τερματίση τον εορτασμόν

της ιστορικής επετείου διά μόνης της πανδήμου δοξολογίας, διοργάνωσε
διά την εσπέραν της αυτής Κυριακής μουσικοχορευτικήν συγκέντρωσιν,
το καθαρόν προιόν της οποίας θα διετίθεντο υπέρ του ταμείου του
Εθνικού Στόλου.

Η εσπερίς αυτή πράγματι εδόθη εν τη ευρυτάτη αιθούση της

Κασσαβετείου Οικοκυρικής Σχολής σημειώσα επιτυχίαν άνευ
προηγουμένου. Η διακόσμησις.οφειλομένη εις την αισθητικήν της νέας
διευθύντριας της σχολής, υπήρξε θαυμασία. Δι’ αυτήν ησχολήθησαν αι
δίδες Σοφία Παπουλάκη, Ελένη Καβούκη, Ελένη Κουτσελίνη, Α.
Καρασμάνογλου και Ευτέρπη Κασίδη, η κ. μαρία Κυπριώτου και ο
ακούραστος και λίαν δραστήριος γραμματεύς της κοινότητος κ. Δημ.
Κανελλής. Αξίζει όλως ιδιαιτέρας μνείας ο αρμονικώτατος
ηλεκτροφωτισμός της αιθούσης, δείγμα της πλήρους ευσυνειδησίας και
ικανότητος του προσωπικού της Εταιρείας.

Το πρόγραμμα της εσπερίδος άρχεται άμα τη προσελεύσει του

προεδεύοντος της κοινότητος κ. Ηλ. Παντοπούλου και των επισήμων
Αρχών δι’ ομιλκίας της Δίδος Σοφίας Παπουλάκη περί του «Προορισμού
της Οικοκυρικής Σχολής». Την ομιλίαν ταύτην μετά των επ’ αυτής
σχολίων μας θα δημοσιεύσωμεν εν συνεχεία του παρόντος κεφαλάιου, νυν
αρκούμεθα να σημειώσωμεν ότι η νεαρά ομιλήτρια απέσπασε μετά των
παρατεταμένων χειροκροτημάτων και τα ειλικρινή συγχαρητήρια του
κατακλύζοντος την αίθουσαν εκλεκτού κοινού.

Επηκολούθησε χορός διαρκέσας μετ’ αδιαπτώτου ευθυμίας μέχρι

της τρίτης πρωινής. Εχοεύθησαν όλοι οι γνωστοί χοροί, ελληνικοί και
ευρωπαικοί μηδέ του τετραχόρου εξαιρουμένου. Το βαλς και το ταγκό
εχορεύθησαν υπό ονειρώδες ερυθρόν φως. Τους ελληνικούς χορούς
έσυρον μετά περισσής χάριτος αποσπάσαντες τα χειροκροτήματα των
καθημένων αι δίδες Σοφία Παπουλάκη, ης αι ρυθμικαί κινήσεις
προσέδιδον εις τας γραμμές του σώματος της την λεπτότητα και την χάριν
των Νιρηίδων, η Κατίνα Βογιατζάκη και του πτερού ελαφροτέρα, η
Ευτέρπη Κασίδη γεμάτη λεβεντιά, η κ. Ελένη Κοκονίτσα με την εγέρωχη
κορμοστασιά της και οι κ. κ. Σωκράτης Π. Κυριαζίδης, Νικ. Δ. Χασάπης,
Γ. Κ. Βεραζέλης, Γ. Τριάντος, ιατρός Δαμάσκης και άλλοι πολλοί.

Οι χορευταί του φοξ, του ταγκό και του βαλς ήσαν πάμπολλοι και
δεινοί. Αναφέρομεν τας δίδας Α. Καρασμάνογλου, Αδελφάς Κατίναν και
Ελένην Καβούκη, Σοφίαν Παπουλάκη, Ευτέρπη Κασίδη, αδελφάς Κατίνα
και Άννα Βογιτζάκη, Ελένην Κουτσελίνη, τας κ. κ. Κατίνα Ν. Χασάπη,
Λότη Δ. Στεφανάκη, Ελένην Κοκονίτσα, Φιλίτσαν Αγγ. Παρδαλόυ και
τους κ. κ. Δ. Στεφανάκην, αδελφούς Καρασμάνογλου, Κ. Γ. Χρυσοχού,
αδελφούς Κωνστ. Και Δημ. Γ. Κανελλή, Γ. Απ. Πάντον, Νικ. Χασάπην
και πλείστους άλλους.

Όλως ιδιαιτέρως αναφέρομεν τον σεβαστόν κ. Δημ. Πολυμέρην

διακριθέντα. Όπως πάντοτε, τόσον διά την χορευτικήν του δεινότητα όσον
και διά την αφάνταστον αντοχήν του. Ήτο ο π΄ρωτος, όστις ήνοιξε τον
χορόν και δεν εσταμάτησε να χορεύη μέχρι τέλους της εσπερίδος. Είναι ο
μόνος, όστις χορεύει διά τον χορόν και μόνον, εφ’ ω και λίαν αξιέπαινοι αι
δίδες και κυρίαι, αι μετά προθυμίας αποδεχόμεναι την ευγενή και λίαν
τιμητικήν δι’ αυτάς προσκλσίν του.

Την προσοχήν πάντων ήλκυσεν ο ιδιόρρυθμος χορός των αδελφών

Παναγιώτου ή Κοτζαμπάση, (των γνωστών μεγαλοπαραγωγών μήλων
των), συνεργούντος και του κ. Αχιλλέως Ι. Ματσάγγου. Εχόρευσαν χορόν
ιδίας των εμπνεύσεως, αλλά ρυθμικώτατον και θεαματικωτάτον. Ούτω,
ενώ μέχρι σήμερα είχομεν μήλα Κοτζαμπασέικα, θα έχωμεν του λοιπόυ
και χορόν Κοτζαμπασέικον.
 Η γενική εντύπωσις των παρευρεθέντων κατά την αλησμόνητον
εκείνην εσπερίδα είναι ότι καθ’ όλην την διάρκειαν αυτής παρετηρήθη
απόλυτος τάξις, αλληλοσεβασμός και ακριβής τήρησις του προγράμματος,
την εφαρμογήν του οποίου είχεν αναλάβη ο πάντοτε μειδιών κ. Δημ. Γ.
Κανελλής. Καθήκον όθεν της Κοινότητος είναι, εφ’ όσον δεν λαμβάνει
την πρωτοβουλίαν άλλο Σωματείον. – Τι γίνεται η «Φιλόπτωχος»
κοιμάται ; Συμβούλιον ότι είναι καιρός πλέον να ξυπνήση ; - να
διοργανώνη συχνά παρομοίας εσπερίδας τόσον διά την ψυχαγωγίαν των
κατοίκων της Ζαγοράς, όσον και διά την επίτέλεσιν ωρισμένων έργων εκ
του καθαρού προιόντος αυτών.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Η ομιλία της δίδος Σοφίας Παπουλάκη,

Διευθυντρίας της Κασσαβετείου Οικοκυρικής Σχολής.

40ον Η ομιλία της διδος Σοφίας Παπουλάκη, Διευθυντρίας της

Κασσαβετείου Οικοκυρικής Σχολής.

Παντού εις όλας τας προωδευμένας πόλεις διοργανούνται υπό

Συλλόγων σειραί διαλάξεων προς μόρφωσιν του φιλομαθούς κοινού. Διότι
μία διάλεξις προυποθέτει βαθειάν μελέτην του υπό διαπραγμάτευσιμ
θέματος μελέτην απαιτούσαν και χρόνον πολύν και έξοδα διά την
προμήθειαν των συναφών με το θέμα συγγραμμάτων. Ενώ οι ακροαταί
χωρίς καθόλου να κοπιάσωσι ευρίσκουσιν έτοιμην όλην την εργασίαν και
γίνονται κάτοοι του θεματος, μανθάνουσι ότι τοις χρειάζεται, εις διάστημα
ημίσειας ώρας.

Ενδεδειγμένοι δια διαλέξεις είναι οι διδάσκαλοι αμφοτέρων των

φύλων, οι γεωπόνοι, οι τηλεγραφηταί, οι ειρηνοδίκαι. Όλοι αυτοί έχουσι
την υποχρέωσιν οπουδήποτε τοποθετούνται να μορφώνωσι το κοινόν
αναπτύσσοντες έκαστος θέματα τας ειδικοτήτας του. Τις όμως εξ όλων
αυτών εσκέφθη ποτέ να ομιλήση προς το κοινόν ; Προέρχεται τούτο από
ανικανότητα ; Αμφιβάλλομεν. Μάλλον οφείλεται εις τεμπελιάν, εις
αδιαφορίαν προς τους διψώντες μάθησιν.

Εξαίρεσιν της τακτικής της σιωπής έκαμεν η νέα Διευθύντρια της

Κασσαβετείου Οικοκυρικής Σχολής δ/νις Σοφία Παπουλάκη διά της κατά
την εσπέραν της 29ης Σεπτεμβρίου γενομένης διαλάξεως της. Η καθ’ όλα
αξιέπαινος αυτή δεσποινίς πριν η αναλάβη την διεύθυνσιν της Σχολής,
εθεώρησεν ως υποχρέωσιν τηςνα καλέση τους συμπατριώτας της και να
τους αναπτύξη διά του πλέον επαγωγού τρόπου ποίος ο προορισμός της
Οικοκυρικής Σχολής. Και όχι μόνον τούτο, αλλά και άλλας διαλέξεις
υπεσέθη να κάμη προσεχώς επί θεμάτων σχετικών με τον προορισμόν της
Σχολής.

Θέλομεν να πιστεύωμεν ότι το παράδειγμα της θελκτικής

ομιλητρίας θα μιμηθώσι και άλλοι, εκ του διδασκαλικού τουλάχιστον
κλάδου, ούτως να παρεχηται συχνά η ευκαιρία εις τους ζαγοριανούς να
παρακολουθώσιν ενδιαφερούσας ομιλίας.

Βέβαιος ότι πολλοί εκ των αναγνωστών της «Νέας Ελλάδος» θα

ήθελον να μάθωσι τον αληθή προορισμόν των κατά τα τελευταία έτη
ιδρυθεισών Σχολών οικοκυρικής, προβαίνομεν εις την δημοσίευσιν της
Ομιλίας της Δίδος Σοφίας Παπουλάκη.

«Ο αείμνηστος Ιωάννης Κασσαβέτης για να ιδρύση και συντηρήση

και κατόπιν να προικοδοτήση τούτο το Παρθεναγωγείο, αναμφιβόλως θα
εγνώριζε πως στα κορίτσια της πατρίδος του δεν δίδονταν καμμιά
ιδιαιτέρη προσοχή για την πνευματική τους μόρφωση.Έχοντας δε υπόψη
του ότι αργότερα ο Λασκαράτος διετύπωσε πως «η Παιδεία θα νας μάθη
τα χρέη μας», απεφάσισε να προετοιμάση με το ευεργετικό του ίδρυμα της
αυριανές μητέρες τέτοιες, που να στηρίζη σ’ αυτές η κοινωνία της ελπίδες
της και πατρίδα τη δόξα της.

Κ’ έτσι είναι τα κορίτσια μας πρέπει να μορ΄φωνονται, πρέπει να

παίρνουν γνώσεις τέτοιες που να γίνωνται καλές συμβίες και ιδανικές
μητέρες. Αυτός είναι ο σκοπός της προόδου των γυναικών στην παιδεία,
να γίνωνται , μ’ άλλα λόγια, νοικοκυρές, μα νοικοκυρές με την υψηλή
σημασία τους. Και η μόρφωση αυτή η ειδική δίδεται στα Παρθεναγωγεία
και μάλιστα σε εκείνα που πήραν τ’ όνομα «Οικοκυρικές Σχολές», όπως
ακριβώς το παρθεναγωγείο της Ζαγοράς.

Είναι φυσικό να μ’ ερωτήσετε, ποια η διαφορά του

Παρθεναγωγείου από την Οικοκυρική Σχολή ; Ο σκοπός και των δύο
Σχολών είναι ο ίδιος, με την διαφοράν ότι στη δεύτερη προσετέθησαν και
νέα μαθήματα όπως η Μαγειρική, η Διαιτητική, η αισθητική της
ενδυμασίας, η Οικιακή Οικονομία, η Κοινωνιολογία, η καλή συμπεριφορά
κλπ. Κι όλα αυτά τα μαθήματα δίδονται στα κορίτσια έτσι ώστε να μη
κουράζωνται, αλλά ευχάριστα να μορ΄φωνωνται επάνω στην εφαρμογή.

Άκουσα μία κυρία που μου είπε. Κι εγώ δεν πήγα σε τέτοιο
σκολέιο, και όμως είμαι νοικοκυρά.

Εγώ αμφιβάλλω για τη νοικοκυρωσύνη της και να γιατί. Γιατί τόσο

εδώ στον τόπο μας όσο κι’ αλλού ακόμα, μια γυναίκα που σκουπίζει,
μαγειρεύει, πλένει πιάτα, ζυμώνει, σηκώνεται μισαρρωστημένη και βάζει
τη μπουγάδα, γνέθει, μπαλώνει θεωρείται το άνθος των νοικοκυράδων και
αναφέρεται απ’ τες άλλες ως τύπος μιμήσεως. Στο σπίτι που βρίσκεται μια
τέτοια νοικοκυρά η δουλειά περισσέυει, μα η διεύθυνσις λείπει. Όταν ο
νους είναι απησχολημένος διαρκώς με κείνο που κάνουν τα χέρια,
δύσκολα μπορεί να κυβερνάη τα μεγάλα συμφέροντα της οικογενείας,
όπως είναι η υγεία και η ανατροφή των παιδιών, η οικονομία και η
αφθονία.

Ασχολούνται ΄σημερα η μητέρες μας ειδικώς με την ανατροφή και

την υγεία των παιδιών τους ;

Όχι ! Και γιατί ; Γιατί δεν ξαίρουν, δεν έμαθαν, δεν σκέφθηκαν,
δεν απασχολήθηκαν ποτέ με τα αίτια μιας ηθικής καταστροφής του
κοριτσιού ή του αγοριού. Αρρώστησε το παιδάκι από κοιλιακά. Γιατί
αρρώστησε ; Ήτανε από το Θεό σου λένε. Όχι δεν ήταν από το Θεό αλλά
γιατί το παιδάκι αυτό εγκαταλείφθηκε από τη μάννα του έξω στα χώματα,
όπου έφαγε όλες τις λάσπες και κατέβασε όλα τα μικρόβια μέσα του. Ενώ
άμα ήξερε πώς να το περιποιηθή και να το προφυλάξη ούτε θα υπέφερε ή
θα κινδύνευε καν η ζωή του, όπως συμβαίνει πολλές φορές.

ΑΥΡΙΟΝ. Η συνέχεια της ομιλίας της Δίδος Σοφίας Παπουλάκη.

41ον Η ομιλία της διδος Σοφίας Παπουλάκη, Διευθυντρίας της

Κασσαβετείου Οικοκυρικής Σχολής.

Η γυναίκα δεν πρέπει να έχη την πρωτοβουλία στις εξωτερικές

έγνοιες του σπιτιού ας τες αφήση στον άνδρα και ας περιορισθή στις
εσωτερικές, σ’ εκείνες που αφορούν αποκλειστικά το σπίτι. Έτσι
νοικοκυραίοι και οι δύο θα έχουν μοιρασμένες τις έγνοιες, χωρίς φυσικά
να πάψη το ενδιαφέρο του καθενός για τον άλλο. Συνεργαζόμενοι τόσο
χειρωνακτικώς όσο και πνευματικώς θα φροντίζουν με την οικονομία και
την καλή διοίκησι για την αύξησι των υλικών και πνευματικών αγαθών
του σπιτιού των. Η δε ευμάρεια της οικογενείας εξασφαλίζεται όταν σε
κάθε πράξι της τεθή ένας σκοπός. Για όλα αυτά θα σκεφθή η γυναίκα και
θα επιτύσχη του σκοπού της κυρίως γιατί θα εφαρμόση καλή διαχείρησι
και την επιβαλλόμενη οικονομία.

Το νέο μάθημα της Οικιακής οικονομίας που τελευταία

εφαρμόσθηκε στις Οικοκυρικές Σχολές και σε πολλά Γυμνάσια έχει
παρουσιάσει θαυμάσια αποτελέσματα. Αυτή διδάσκει στα κορίτσια όλη τη
διαχείριση και καλή συντήρηση του σπιτιού, πώς να να μη σπαταλώνται
τα περισσεύματα όσο ασήμαντα και αν είνε, αλλά να φυλάσσωνται και να
χρησιμοποιούνται σε κατάλληλες στιγμές είτε για τον εαυτό μας είτε για
τον πλησίον μας που θα λάβη την ανάγκη τους, πράγμα που ανάγεται στη
φιλανθρωπία, την οποία όποιος εξασκεί τιμά τόσο τον εαυτό του όσο και
τον τόπο που ανήκει.

Παρ’ όλα ταύτα η οικονομία είναι κάτι που πολλές φορές

υπόκειται σε παρεξηγήσεις. Ο άσωτος φαντάζεται πως η οικονομία είναι
φιλαργυρία και τη γελάει. Ο φιλάργυρος, σκλάβος του χρήματος, όχι
μόνον δεν αφήνει τίποτες να του περισσεύση, αλλά και στερείται από όλα
ο ίδιος, προτιμώντας να υποφέρη αυτός και το σπήτι του από τροφή και
ρούχα παρά να εξοδεύση λίγα χρήματα. Αυτός ονομάζει τη φιλαργυρία
του οικονομία, πράγμα που ο πολύς κόσμος, αδυνατώντας να μιμηθή,
περιφρονεί παίρνοντας στο λαιμό του και την πραγματική οικονομία. Κι
όμως η τελευταία είνε εκείνη που οδηγεί τον άνθρωπο στην καλλιτέρευσιν
της ζωής του. Αυτή φέρνει μαζύ και την ευταξία, τη χαρά, την αφθονία
και την ευπρέπεια.

Η οικονομία ευχαριστεί όλα τα μέλη της οικογένειας και τα βαστά

ενωμένα με την αγάπη που γεννιέται απ’ την ευχαρίστηση. Κα’ έτσι όλοι
μαζύ κάτω απ το σύστημα της οικονομίας ευχαριστούνται και
προθυμοποιούνται για το κοινό όφελος.

Παρακολούθησα τραπέζια οικογενειών που είνε πολύ

ευκατάστατες. Κι’ όμως δεν διστάζω να πω, ότι κάθε άλλο παρά τραπέζι
ήτανε. Μια γαβάθα, να την πω έτσι, στη μέση ένα-δύο πηρούνια γύρω ένα
κατσαρόλι καταβαμμένο από κρασί και γύρω-γύρω 8-9 άτομα έτρωγαν
από το ίδιο πιάτο, με το ίδιο πηρούνι. Σε λίγο μπήκα στην κουζίνα.
Αμέσως το μάτι μου πέφτει σε μια πλουσιωτάτη πιατοθήκη ! Γιατί σας
παρακαλώ, η οικογένεια αυτή έτρωγε κατ’ αυτόν τον τρόπον ; Από
οικονομία στα πιάτα ; Να φάη σε τσίγκηνα. Αλλά δεν είνε αυτό τοοίμο θα
το βρούμε στην τεμπελιά. Τι το πειράζει, σου λένε στην κοιλιά θα πάνε
όλα, τι σε πολλά πιάτα, τι σε ένα.

Μα δεν είνε έτσι ! Γιατί κουράζεται ο άνδρας να τα φέρη στο

σπήτι, να το πλουτίση απ ‘ όλα ; Για να ευχαριστήση τον εαυτό του και
την οικογένεια του. Να φάη σαν άνθρωπος σ’ ένα καλοστρωμένο τραπέζι
με το πιάτο του, με το πηρούνι του, να πιη μ’ ευχαρίστηση το νερό του και
το κρασί του σ’ ένα περιποιημένο και καθαρό ποτήρι, να το τραβήξη το
καλό σερβιρισμένο φαγητό έτσι που να φάη με πιο μεγάλη όρεξι κ
‘ευχαρίστηση και όχι να κυττάξη πότε να τελειώση για να σηκωθή από
προχειροστρωμένο τραπέζι που τον διώχνει, δεν τον τραβάει.

Η ώρα του γεύματος και του δείπνου είνε η πιο ιερώτερη για μια
οικογένεια. Σ’ αυτή την ώρα συγκεντρώνονται όλα τα μέλη γύρω στο
τραπέζι και συζητούν για το σπήτι τους, για τα διάφορα ζητήματα της
ημέρας. Τις άλλες ώρες βρίσκονται σε διαρκή απασχόλησι στις δουλειές
τους.

Γιατί λοιπόν να μη βελτιωθή η τόσον οπισθοδρομημένη αυτή

κατάστασι, γιατί εφ’ όσον δωρεάν σχεδόν δίδονται στα κορίτσια ότι τους
είνε απαραίτητο να ξέρουν για νανε καλές νοικοκυρές, γιατί οι γονείς τους
να μη τα προτρέπουν σ’ αυτό. Πέρασεν η δική τους εποχή που από
έλλειψη τέτοιων ειδικών σχολέιων δεν κατώρθωσαν οι γονείς τους να τους
δώσουν εκείνο που χρειάζονταν, μα πάντα τους πλούτισαν με ότι η πείρα
της ζωής τους εδίδαξε. Τώρα όμως που άλλαξαν η παληές κοινωνικές
συνθήκες και που υπάρχουν άφθονα τα μέσα για την άρτια μόρφωση των
κοριτσιών δεν υπάρχει καμμιά δικαιολογία για τους καθυστερημένους.
Αυτοί μάλιστα εγκληματούν αφήνοντας τα κορίτσια τους εκατό χρόνια
πίσω από τη σημερινή εξέλιξι.

Όλως ξεχωριστά η Εφορευτική Επιτροπή του δικού μας

οικοκυρικού εκπαιδευτηρίου, από μεγάλο ενδιαφέρο για την πρόοδο των
Ζαγοριανών κοριτσιών απεφάσισε να ντύση με χρήματα του
κληροδοτήματος όλες τες μαθήτριες έτσι που να παρουσιάζουν με τις
ομοιόμορφες ποδιές τους ένα ωραίο σύνολον. Επί πλέον για τα φτωχότερα
κορίτσια έλαβε την πρόνοια να τα δίδη δωρεάν όλα τα υλικά των
εργοχείρων των. Επίσης σ’ όλα τα κορίτσια θα χαρίση θαυμάσιες τσάντες
κατάλληλες για να δέχωνται τα ερ΄γοχειρα και τα βιβλία τους. Νομίζω
πως τέτοια μέριμνα πατρική δύσκολα τη βρίσκει κανείς σ’ άλλο σχολείο.

Επίσης εφέτος στο πρόγραμμα της Σχολής περιλαμβάνονται και

νέα μαθήματα όπως: η ταπητουργία, η απλή λογιστική, η εμπορική και
οικογενειακή αλληλογραφία και η δακτυλογραφία. Επί πλέον το μάθημα
της υγιεινής θα διδάξη ιατρός, πράγμα που έχει μεγάλη σημασία, διότι ως
ειδικός επιστήμων είνε και ο πλέον αρμοδιώτερος.

Αυτά εν ολίγοις, εφ’ όσον ο χρόνος δεν μου επιτρέπει να επεκταθώ

περισσότερον. Επιφυλάσσομαι όμως αργότερα σε σειρά ομιλιών μου να
πραγματευθώ ένα ένα χωριστά τα θέματα που αφορούν την Οικοκυρικήν
Σχολήν, θέλω δε να πιστεύσητε πως η εμπιστοσύνη που θα δείξετε στη
Σχολή εισάγοντες σ’ αυτή κορίτσια σας, θα ενισχύσουν εις το έργον τους
τόσον εμένα όσο και το λοιπό διδακτικό προσωπικό, έτσι που γρήγορα και
αποτελεσματικά να φθύσουμ στον επιδιωκόμενο σκοπό μας».

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των

απελευθερωτικών αγώνων της Θεσσαλίας.

42ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των απελευθερωτικών

αγώνων της Θεσσαλίας.

Υπεσχέθην ν’ ασχοληθώμεν όλας ιδιαιτέρως μελέτην, ως

αγωνιστού υπέρ της απελευθερώσεως από του τουρκικού ζυγού της
Θεσσαλίας, δράσιν του σεβαστού κ. Δημητρίου Γαλάτου, προβαίνομεν δε
νυν εις την εκτέλεσιν της υποσχέσεως μας μετέ πολλής ευχαριστήσεως,
τόσον διότι πρόκειται να παρουσιάσωμεν ένα επί πλέον συμπατριώτην
μας τιμήσαντας διά της υπερόχου αυτοθυσίας του την πετρίδα του, όσον
και διότι μας δίδεται η ευκαρία να εξάρωμεν την μετριοφροσύνην του
γενναίου ανδρός, όστις ουδέν το εξαιρετικόν εις την όλην ως
επαναστάτου δράσιν αναγνωρίζει ειμή ότι έπραξε το καθήκον του ως
έλλην και δη ως ζαγοριανός.

Ευρισκόμεθα εις τας αρχάς του δευτέρου έτους της βασιλέιας του
Αβδούλ Χαμίτ Β΄του δι ‘ανατροπής διαδεχθέντος τον αδελφόν αυτού
Μουράτ Ε΄. την 31ην Αυγούστου 1876. Ο νέος Σουλτάνος παρ’ όλον ότι
κατ’ αρχάς ετάχθη όπερ της φιλελευθέρας διοικήσεως του κράτους του,
μετά την επιβολήν του νέου συντάγματος και την διενέργεια εκλογών
ήρχισε να εξασκή την βίαν επί του λαού του καταστάς ο πλέον σκληρός
και απάισιος των μοναρχών. Μεταξύ των ανελευθέρων μέτρων άτινα είχεν
εφαρμόσει ήτο και η επαναφορέ ως υποχρεωτικής της στρατιωτικής
θητείας εις τους ραγιάδες, πράγμα το οποίον είχε καταργηθή επί του
προκατόχου του.
 Τούτο ήρχιζε να εξερεθίζη τα πνεύματα των Ελλήνων πολλοί των
οποίων εδραπέτευον προς την ελευθέραν Ελλάδα. Οι πλείστοι όμως είτε
λόγω των εργασιών των ειτε εξ αιτίας των προς τας οικογενείας των
υποχρεώσεων ηναγκάζοντο, βία, πάντοτε, να κατατάσσωνται εις τας
τάξεις του τουρκικού στρατού υφιστάμενοι τα πάνδεινα και κυρίως
θιγόμενοι ηθικώς ως υπηρετούντες εις κράτος απολύτως μικτόν.

Τοιαύτη ήτο η πολιτεία του νέου Σουλτάνου ώστε να εξαναγκάση

την Ρωσσίαν νε επέμβη υπέρ του υπό την τουρκικήν αυτοκρατορίαν
διατελούντος Χριστιανικού λαού. Ίνα δε το εγχείρημα αποβή τελεσφόρον
αποφασίζεται η εκ των νώτων προσβολή των τουρκικών στρατευμάτων,
προς αποσχόλησιν αυτών, υπό του Ελληνικού στρατού. Και ο μεν
τακτικός στρατός θα εξώρματο εκ Λαμίας διά να προελάση εις Θεσσαλίαν
διά των στενώπών Δερβέν Φούρκας, Σούρπης και Γιανιτσούς, τα δε
άτακτα επαναστατικά σώματα θα έδρων εν Πηλίω και αλλαχού της
Θεσσαλίας.

Το τοιούτον παρ’ όλην την εν Τουρκία εξασκουμένην λογοκρισίαν

κατωρθώθη να γνωσθή και συζητηθή μεταξύ των Ελλήνων, ο πόθος των
οποίων ήτο να δράσωσι παντοιοτρόπως προς αποτίναξιν του επαράτου
ζυγού.

Πρώτος εκ των υπό επαναστατικού πνέυματος εμφορουμένων και

ανυπομονών να ζωσθή την σπάθην δι ης θα εκόπτοντο διά παντός τα
δεσμά της δουλείας και θα επέτρεπον τους δούλους ανελφούς του ν’
αναπνέσωσι του λοιπού τον ευεργέτικον αέρα της ελευθερίας, ήτο ο
ημέτερος Δημήτριος Γαλάτος.

Δεκαπενταετής την ηλικίαν εγκαταλιπών ενταύθα μητέρα και

αδελφάς, μετέβη εις Κωνσταντινούπολιν προς εύρεσιν εις
Κωνσταντινούπολιν προς εύρεσιν εργασίας εν έτει 1870. Μη δυνάμενος
όμως να εξοικειωθή με το ύποπτον και εχθρικόν περιβάλλον του
αλλοφύλου δυνάστυ μετά διετή παραμονήν εν τη πρωτευούση,
μεταναστεύει εις Αίγυπτον, οπόθεν μετά τριετίαν, προσβληθείς υπό
οφθαλμίας, αναγκάζεται να επανέλθη εις Κ/πολιν.

Παρήλθον έκτοτε δύο έτη πλήρη αγωνίας και ψυχικής ανησυχίας

διά τον Δημήτριον Γαλάτον. Εις κάθε βήμα αυτού ο ένθερμος πατριώτης
ωραματιζέτο την πατρίδα αυτού ελευθέραν, τας δε αλύσεις της δουλείας
τεθρυμετισμένας και βεβαμένας δι’ αίματος ελληνικού πόθου, του ονείρου
της ελληνικής φυλής, να χυθή αίμα, και το αίμα αυτό προσφέρομαι να
χύσω πρώτος εγώ εις τον βωμόν του ιερού αγώνος.

Και πράγματι, μόλις περιήλθον εις γνώσιν του αι κατά της

Τουρκίας διαθέσεις της Ρωσσίας και η ψιθυριζομένη επανάστασις της
Θεσσαλίας, μία και μόνη σκέψις απησχολεί τον νουν του, πώς να βοηθήση
αποτελεσματικώτερων τον εθνικών αγόνα προς επικράτησιν αυτού. Προς
τουτο συνεννοείται μετ’ άλλων τριάκοντα επτά θαρραλέων, νέων και
αποφασίζεται όπως με πρώτην ευκαρίαν απόδρασωσιν εις το ελέυθερον
έδαφος του Ελληνικού Κράτους. Επί κεφαλής της μυστικής ταύτης
επαναστατικής ομάδος ήτο ο κ. εισηγητής της ιδέας Δημ. Γαλάτος, όστις
δεν εβράδυνε να εύρη και το μέσον της αποδράσεως των.

Μια των ημερών εκείνων διήρχετο εκ του Βοσπόρου το

ατμόπλοιον του Θεοφυλάτου κομίζον 380 ομογενείς εκ Ρουμανίας δι’
Ιθάκην. Εκ φόβου τυχόν βομβαρδισμού της κατά τας εις Εύξεινον Πόντον
εκβολάς του Δουνάβεως ελληνικωτάτης πόλεως Σουλινάς, ειδοποιήθη ο
πληθυσμός αυτής ότι ήτο ελέυθερος ν’ απέλθη πολλοί δε πράγματι,
προσέφυγον εις το ελέυθερον κράτος. Επί τη θέα του ατμοπλίου ο Δημ.
Γαλάτος ειδοποιεί τους μεμυήμενους συντρόφους του ότι θα εξήρχοντο
προς αλιείαν. Πράγματι κρατούντες τα απαραίτητα αλιευτικά εργαλεία
κατέρχονται και οι 38 εις Τόπ Χανέ Σιργιάνι, ένθα ναυλώσαντες τέσσερας
λέμβους αποπλέουσι προς αλιείαν. Κατά την εκ του ατμοπλοίου διέλευσιν
των, ο αρχηγός της ομάδος χωρίς καν να γίνη αντιληπτός υπό των
τούρκων λεμβούχων συνεννοείται μετά του πλοιάρχου, όστις προθύμως
εδέχθη να τους παραλάβη υπό τον όρον μόνον να μη είναι απαιτητικοί ως
προς την διατροφήν, δεδομένου ότι η εκ γαλέττας προμήθεια του
ατμοπλοίου μόλις θα επηρκεί διά τους εκ Ρουμανίας πρόσφυγας. Τούτου
γενομένου, προτείνει ο Γαλάτος, επί παρουσία των λεμβούχων, εις τους
συντρόφους του ν’ ανέλθωσι προς επίσκεψιν του ατμοπλίου.

Οποία όμως υπήρξεν η έκπληξις των λεμβούχων όταν αιφνής

αντελήφθησαν το ατμόπλοιον αποπλέον ! Εκαλούν τους επιβάτας των να
κατέλθωσιν, αλλ’ εις μάτην ! Το ευφυές τέχνασμα του Γαλάτου επέτυχε
πλήρως. Ανενόχλητοι πλέον, ως ευρισκόμενοι επί ελληνικού εδάφους,
εισήρχοντο εις την Μεσόγειον οι μαχηταί της αύριον, το τίμιον αίμα των
οποίων θα εμεγέθυνε την Ελλάδα διά της απελευθερώσεως και
προσαρτήσεως εις αυτήν νέου τμήματος της Ελληνικής γης.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

43ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των απελευθερωτικών

αγώνων της Θεσσαλίας.

Το ταξείδιον μέχρις Ιθάκης υπήρξε μακρόν και τρικυμιώδες. Ο

ισθμός της Κορίνθου δεν είχεν εκσκαφή ειγετι μόλις τω 1881 ήρξαντο αι
εργασίαι, περατωθείσαι τω 1893 τα δε ατμόπλιοι ώφειλον να κάμωσι τον
περίπλουν της Πελοποννήσου, παρακάμπτοντα το ακρωτήριον του
Ταινάρου. Οποιαδήποτε όμως και αν ήσαν αι ταλαιπωρίαι του ταξειδιού
ελησμόνηθησαν αυθωρεί άμα τη αποβιβάσει των εις την περικλέη νήσον
του πολυελάγκτου Οδυσσέως. Η φιλοξενία ης έτυχον τα παλληκάρια εκ
μέροις του τότε δημάρχου και όλων των κατοίκων της πρωτευούσης
παραμένει μέχριν σήμερον εις την μνήμην των επιζώντων αναλλοίωτος,
ως κατάλυμα παρεχωρήθη το Παρθεναγωγείων τα δε στρώματα
σκεπάσματα, σενδόνια κτλ, προσέφερον οι κάτοικοι, αμιλλώμενοι τις να
παρουσιάση τα ωραιότερα και καθαρότερα. Ως να μη ηρκούν δε οι
εξαιρετικαί αυταί περιποιήσεις αι εξασφαλίζουσαι στέγη και διατροφήν,
διότι και ταύτην ανέλαβεν η Δημαρχία, προσετέθησαν και τα
καταστήματα ή καφενεία, άτιν ηρνούντο να δεχθώσι χρήματα διά πάσαν
εν αυτοίς γενομένην κατανάλωσι. Ήσαν όλοι κατενθουσιασμένοι και
προθύμως υπεβέλλοντο εις κάθε θυσίαν οι απόγονοι του Οδυσσέως και
της Πηνελόπης, διά τα ξενάκια, ως απεκαλούν τότε τους εθελοντάς.

Μετά εβδομαδιαίαν περίπου παραμονήν εν τη φιλοξένω Ιθάκη,

παραλαβών αυτούς ιστιοφόρον τους μεταφέρει εις Μεσολόγγιον. Και
ενταύθα ενθουσιώδεις εκδηλώσεις υπέρ αυτών εσημειώθησαν τόσον εκ
μέρους των Αρχών όσον και των ανδρείων Μεσολογγιτών. Τα
παλληκάρια μας όμως στενοχωρούνται. Προς τι αι εις αυτούς
επιδαψιλευόμεναι τιμαί εφ’ όσον ουδέν εισέτι υπέρ της πατρίδος των
προσέφερον ; Αποφασίζουσιν όθεν να προσελθώσι το ταχύτερον εις την
στρατιωτικήν Διοίκησιν και να τεθώσιν εις την διάθεσιν αυτής. Ούτω και
εγένετο. Περιβληθέντες την ένδοξον Φουστανέλλαν εκγυμνάζονται υπό
αξιωματικού του στρατού εις την σκοποβολήν, ενώ συγχρόνως
διδάσκονται την τακτικήν του πολέμου. Επέδειξαν δε πάντες τοιούτον
ζήλον εις την επιτελουμένην εξάσκησιν ώστε μετά παρέλευσιν εβδομάδος
να κριθώσιν ως αρκούντως ικανοί προς αποστολήν εις το μέτωπον.
Αρχηγός της ομάδος ονομάζεται ο Δημ, Γαλάτος εις ον ανατίθεται η
εντολή να οδηγήση τα παλληκάρια μέχρι Πατρών.

Χωρίς να χάσωσι καιρόν κατόπιν μακράς πορείας φθάνουσιν εις

Κρυονέρι, το επίνειον του Μεσολογγίου και εκείθεν δι’ ιστιοφόρου
διαπεραιούνται εις Πάτρας, την ημέραν ακριβώς του θανάτου του
Κανάρη.

Εντάυθα το μικρόν εκείνο σώμα των ανταρτών τίθεται υπό την

διοίκησιν πεπειραμένου αξιωματικού, του κ. Κωνστ. Λώρη.όστις
επέπρωτο μετά τινα έτη, περί το λυκαυγές της 11ης Μαίου 1886, να πέση
ηρωικώς ως διοικητής του 5ου τάγματος ευζώνων κατά τινα ρν Κούτρα
συμπλοκήν μετά των Τούρκων. Υποδιοικητής ήτο έτερος αξιωματικός
ονομαζόμενος Λουλούδης.

Ούτω πως λοιπόν κατηρτισμένοι, με οπλισμόν Σασεπό, καπότες

και γερά τσαρούχια και με αρχηγούς εξησκημένος, ως λαβόντας ενεργόν
μέρος και διακριθέντας κατά την τελευταίαν Κρητικήν Επανάστασιν,
αναλαμβάνουσι μακράν, επίπονον και εν μέσω χειμώνι, πορείαν μέχρι
Λαμίας. Εξ’ όσων κατωκημένων πόλεων ή χωρίων διήρχοντο εγένοντο το
αντικέιμενον ακρατήτου ενθουσιασμού εκ μέρους των κατοίκων. Ήτο
γνωστή άλλωστε η απόφασις της Κυβερνήσεως να προελάση ο στρατός
εις Θεσσαλίαν, μία δε κραυγή ηκούετο επ’ ακρου εις άκρον. Ζήτω η
Επανάστασις !

Οι ημέτεροι εντούτοις δεν παρεσύροντο υπό του ενθουσιασμού

του λαού. Μάλλον μεθ’ έκαστην υπέρ αυτών τιμητικήν εκδήλωσιν
συνεστέλλοντο και έσπευδον όπως το ταχύτερον λάβωσι το βάπτισμα του
πυρός. Διήλθον διά μέσου των Αθηνών, των Θηβών, της Χαλκίδος χωρίς
να τοις κάμη αίσθησιν η κίνησις και τα τοις κάμη αίσθησιν η κίνησις και
τα θέλγητρα των πόλεων. Δι’ ούτους ο τόπος των ονείρων των ήτο το
βουνόν και η πλέον ευχάριστος απασχόλησις η εξόντωσις των αγαρηνών.

Εις Λαμίαν έφθασαν περί τα μέσα του τρίτου δεκαημέρου του

Ιανουαρίου 1878, ημέραν καθ’ ην τα ελληνικά στρατεύματα υπό την
αρχηγίαν του υποστρατήγου Σκαρλάτου Σούτσου φθάσαντα μέχρι
Δομοκού επανήσχοντο, κατά διαταγήν της Κυβερνήσεως, εις το
Ελληνικόν έδαφος. Μη δυνηθέντες ούτω να βοηθήσωσι τον τακτικόν
στρατόν εις τον προ μικρού υπό του ελευθέρου κράτους αναληφθέντα
αγώνα κατά των Τούρκων, συνεχίζουσι την πορείαν των, εντός του
τουρκικού εδάφους πλέον, ίνα συναντήσωσι τα αδελφά επαναστατικά
σώματα και δράσωσιν από κονού μετ’ αυτών.

Διά της Στυλίδος κατευθύνονται εις Σούρπην και εκείθεν εις τον
παρά τον Αλμυρόν πλάτανον καθ’ ην ώραν ούτος επυρπολείτο υπό
βασιβουζούχων.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

44ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των απελευθερωτικών

αγώνων της Θεσσαλίας.

Εκ Πλατάνου το υπό τον Λώρην αντάρτικον σώμα ανήλθεν εις το

τουρκοχώρι Κουνιάρια, ίνα εκειθεν κατέλθη εις το παρά τον Αλμυρόν
Αιδίνι το μέγα αγρόκτημα Κασσαβέτη, το δωρηθέν τη Κυβερνήσει τω
1888 προς σύστασιν Γεωργικής Σχολής εξελιχθείσης νυν εις φυλακάς.
Διευθυντής του αγροκτήματος τούτου ήτο άγγλος τις, όστις τοιαύτην έχων
παρά των ιδιοκτητών εντολήν, παρέσχεν εις το σώμα πάσαν φιλοξενίαν μη
παραλείψας να εφοδιάση τους άνδρας και με τσαρούχια εφ’ όσον τα ιδικά
των θα ήσαν εφθαρμένα.

Συνεχίζοντες ούτως την πορείαν των διέρχονται εκ ττου

αγροκτήματος ‘Ακαρς, όπερ εύρον έρημον, και καταλήγουσιν εις το
Καραμπάση, αγρόκτημα του Καρτάλη, τυχόντες ένθερμου υποδοχής.
Εκείθεν ανέρχονται εις τα επί της κορυφής του βουνού Καλύβια, ένθα
συναντήσαντες τον βλάχο καπετάν Τέο με τα παλληκάρια του εχούνται
μετ’ αυτού απολέσαντες εν σώμα εκ 400 περίπου ανδρών.

Αρχηγός των επαναστατικών σωμάτων ήτο ο Καπετάν Ζήσιμος

Μπασδέκης έχων την έδραν του εν Μακρυνίτση. Ουδείς άνευ διαταγής
του είχε το δικαίωμα να δράση κατά των Τούρκων. Προς αυτόν λοιπόν
έπρεπε το υπό τον Λώρην σώμα να κατευθυνθή, πλην το μεταξύ
Καραμπασίου και Μακρυνίτσης διάστημα αν δεν ήτο μακρόν,
παρουσίαζεν όμως πλειστούς κινδύνους, δεδομένου ότι οι Τούρκοι
έχοντες υπόψη το κίνημα ηγρύπνου ημέρας τε και νυκτός. Το Φρούριον,
άλλωστε, του Βόλου ήτο πλησίον, ηδε εν αυτώ και πέριξ αυτού κίνησις
του τουρκιού στρατού παρουσιάζετο πυρετώδης. Οπωσδήποτε όμως, το
σώμα έπρεπε να φθάση εις τον προορισμόν του. Εις τρόπος υπήρχε,
παρέχων ελπίδας αποφυγής του κινδύνου, να βαδίζωμεν ακροβολιστί και
επί των δακτύλων ίνα δε τηρηθή η συνοχή των ανδρών εδόθη διαταγή,
οσάκις θα παρουσιάζεται ανάγκη, να κάμωσι χρήσιν του πριγιόβολου, της
τσακμακόπετρας. Κατ’ αυτόν τον τρόπον, διελθόντες έξωθεν των παρά τα
Μελισσάτικα Χανίων κατώρθωσαν να διεφύγωσι την προσοχήν των
τούρκων νυκτοφυλάκων και να φθάσωσι προ του λυκαυγούς εις το τέρμα
των.

Απερίγραπτος η συγκίνησις του Καπετά Μπασδέκη την στιγμήν

καθ’ ην ο έλλην αξιωματικός μετά του σώματος του ετίθετο υπό τας
διαταγάς του. Αφού τους συνέστησε πειθαρχίαν εις τους αρχηγούς των και
πίστιν εις τον Θεον διά την αίσιαν έκβασιν του αγώνος, κατανέμει τους
άνδρας εις μικρότερα σώματα, τα λεγόμενα Καπετανάτα. Ο Δημήτριος
Γαλάτος και περί τα εξήντα ακόμη παλληκάρια παρέμειναν εις το
Καπετανάτο του αξιωματικού Λώρη.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

45ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των απελευθερωτικών

αγώνων της Θεσσαλίας.

Υπό τον Μπασδέκην υπήρχε τις καπετάν Θόδωρος Τσελεπίτσαρης.

Ούτος ήτο αλβανός την καταγωγήν και υπηρετεί εις τον τουρκικόν
στρατών, κθ’ ο μωεμεθανός το θρήσκευμα, τον αναλαβόντα την
καταστολήν του τελευταίου επαναστατικού κινήματος της Κρήτης. Έχων
όμως φαίνεται υγιά την αντίληψιν της εν τη Μεγαλονήσω αποστολής του
και μη ανεχόμενος έκτροπα, όταν είδε άλλους συναδέλφους του
κατακρεουργούντας γυναικόπαιδα και εξάγοντας διά της ξιφολόγχης των
βρέφη εκ της κοιλίας εγγύων γυναικών, αφού τους ύβρισεν ως ανάδρους
και απίστους, ηυτομόλησε προς τα αντατικά σώματα των Κρητών,
καταφύγων εν τέλει εις Ελλάδα, ένθα τη αιτήσει του ησπασθή την
Χριστιανικήν θρησκείαν, τυχών μάλιστα της υψίστης τιμής να βαπτισθή
υπό της Βασιλίσσης και να λάβη το όνομα Θεόδωρος. Έκτοτε ο Θεόδωρος
έφερε πάντοτε ανηρτημένην από του λαιμού του μικράν εικόνα της
Θεοτόκου ης την βοήθειαν επικαλύμενος, κατησπάζετο αυτήν λέγων. «Ω
ρε Παναγιά, να σε φιλαώ να με φυλάς και συ».

Αυτός ο Τσελεπίτσαρης, βλέπων τον Καπετάν Μπασδέκη ν’

ανταλλάση αλληλογραφίαν με τους Τούρκους, πριν αρχίση η μάχη εις τα
Μαύρα Λιθάρια, και γνωρίζων καλλίτερον παντός άλλου την υπουλότητα
των απίστων αγαρηνών, του λέγει το αμίμητον. «Το Αγά δε θέλει γράψε-
γράψε, θέλει πάλα» Δεδομένου δε ότι οι Τούρκοι θα διήρχοντο εκ
στενωπού κάτωθεν της θέσεως ην κατείχον οι επαναστάται, έλαβε το
θάρρος να συστήση εις τον αρχηγόν του, προς εξοικονόμησιν
πυρομαχικών. «να μη ρίξωμε τουφέκι παρά να ρίξωμε λιθάρια».

Δυστυχώς τα γεγονότα εδικαίωσαν τον καπετάν Τσελεπίτσαρη. Οι

Τούρκοι επωφεληθέντες τηςμετά του Μπασδέκη αλληλογραφίας – τις ιοδε
τι διά ταυτης επεδιώκετο – κατέλαβον τα ύπερθεν των ημετέρων
υψώματα, ούτως ώστε όταν απεφασίσθη η κατά του εχθρού επίθεσις να
ευρεθώσι τα επαναστατικά σώματα εις μειονεκτικήν θέσιν. Ο αγών ήτο
άνισος τόσον από απόψεως θέσεων όσον και αριθμού μαχητών. Εν
τούτοις οι ημέτεροι ηγωνίσθησαν ανδρείως, πλην λόγω της βαρύτητος των
Τουρκικών στρατευμάτων ηναγκάσθησαν να υποχωρήσιν ατάκτως.

46ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των απελευθερωτικών

αγώνων της Θεσσαλίας.

Μετά την ατυχή μάχην εις τα Μαύρα Λιθάρια ο Καπετάν

Μπασδέκης με το σώμα του διελθών έξωθεν του Κάστρου του Βόλου
ανενόχλητος – επεμβάσει ίσως της Αγγλίας, της προκαλεσάσης το εν
Βερολίνω Συνένδριον – κατέφυγεν εις Ελλάδα. Το υπό τον Λώρην σώμα,
αριθμούν νυν περί τους τεσσαράκοντα υπεχώρησεν εις Δράκεαν, οπόθεν
ανήλθεν εις Άγιον Λαυρέντιον στήσαν κονάκι εις την παρά την πλατείαν
οικίαν του Γεωργάκη Νικολάκη. Μεταξύ των ανδρών του σώματος
τούτου εκτός του καπετάν Τσελεπίτσαρη και του Δημ. Γαλάτου, υπήρχεν
ο εκ Ζαγοράς Ιωάν. Μπριάνος και ο επ΄αδελφή (Μαριγώ) του Γαλάκου
γαμβρός Αναστάσης Σαριγιάννης. Ενεργείαις του τελευταίου ο
αξιωματικός Λώρης κατέρχεται εις Λεχώνια και εκείθεν διά λέμβου
διαπεραιούται εις την εις το ελέυθερον κράτος ανήκουσαν Νέαν
Μιτζάλαν.

Τον απελθόντα Λώρην αντεκατέστησεν εις την αρχηγίαν ο

Θεόδωρος με υπαρχηγόν τον Δημ. Γαλάκονν. Εν Αγίω Λαυρεντίω
παρέμειναν επί τρεις ημέρας μεθ’ ο κατήλθον προς τα Λεχώνια
κρυπτόμενοι και συντηρούμενοι υπό του Κοκοσλή, όστις ήτο ο γενικός
δερβέναγας της περιφερείας. Αλλά και αυτός δεν ήτο δυνατόν να τους
συντηρή επί μακρόν, ανακαλυπτόμενος δε ως υποθάλπτων επαναστάτας
διέτρεχε τον έσχατον των κινδύνων. Απεφασίσθη όθεν να έρωτηθή το εν
Βόλω Ιταλικόν προξενείον, υπό την προστασίαν του οποίου είχον τεθή οι
‘Ελληνες, τι ποιητέον ; να εμείνωσι ενοχλούντες τους Τούρκους ή να
διαλυθώσιν ; Τις όμως θ’ ανελάμβανε να μεταβή μέχρι του προξενείου,
του ευρισκομένου εντός του φρουρίου του Βόλου ; Ο επιχειρών το
τοιούτον τόλμημα θα ώφειλε να ζητήση έφεσιν των αμαρτημάτων του,
καθ’ ότι η επάνοδος του καθίστατο προβληματική. Ήτο αδύνατον να
διέλθη εκ των φρουρών ζωντανός.

Ως μόνη λύσις ευρέθη ο κλήρος ! όστις θα εξήρχετο εκ της

προχείρου – εντός μανδηλίου – κληρωτίδος θα ήτο υποχρεωμένος να
εκτελέση με κίνδυνον της ζωής του την εντολήν.

Ο κλήρος έπεσεν εις τον υπαρχηγόν Δημ. Γαλάτον ! Ο φίλος και

συμπατριώτης του Ι. Μπριάνος, παλληκάρι εξ εκέινων τα οποία
περιφρονούσι τον θάνατον και μεθύσκονται χύνοντα αίμα εχθρικόν,
αποτεινόμενος προς τον υπό της τύχης ευνοηθέντα, του λέγει. «Βρε,
Δημήτρη σε λυπούμαι γιατί έχεις μάννα κι αδελφές κ’ είσαι χρήσιμος, δεν
αφήνεις εμένα να μπω στο Κάστρο κι ότι γίνω ας γίνω ; «

Εδώ είμεθα υποχρεωμένοι να σημειώσωμεν ολίγα τινα, σχετικά με

το παρελθόν του Ι. Μπριάνου. Εν τη πλατεία της Περαχώρας
ευρισκομένος ήσκειτο μετ’ άλλων εις την σκοποβολήν με στόχον
ωριμένον σημείον επί του κορμού του πλατάνου. Επιχειρήσας να εξαγάγη
διά μαχαιριδίου σφάιραν εσφηνωμένην εντός του φλιού του κορμού του
δένδρου, ήλθεν εις λογομαχίαν μετά τινος των ανταγωνιστών του δεχθείς
παρ’ αυτού και ράπισμα. Τότε θυμωθείς ο Μπριάνος πλήττει εις το στήθος
τον ραπίσαντα αυτόν, ον και αφήνει άπνουν. Έκτοτε εφυγοδικεί
εμφανισθείς κατά την επανάστασιν ως αντάρτης. Το τέλος του υπήρξε
φρικτόν. Μετά την καταστολήν του κινήματος μη δυνάμενος να επανέλθη
εις την πατρίδα του παρέμεινεν ως ληστής εις την περιφέρειαν του Αγίου
Λαυρεντίου εκβιάζων τους κατοίκους αυτής διά χρήματα. Κατά τινα όμως
συμπλοκήν μετά τουρκικού αποσπάσματος, πληγώνεται, προαισθάμενος
δε άφευκτον τον θάνατον ζητέι από τον παρατυχόντα Τσάμην Δρακιώτην
να του πάρη το κεφάλι. Εκείνος άνευ χρονοτριβής εκτελέι την εοιθυμίαν
του μελλοθανάτου την δε κεφαλήν εμπήξας επί λόγχης επέδειξεν τω
Διοικητή. Ο τελευταίος αφού εθαύμασε την ωραίαν κεφαλήν απεδοκίμασε
την άνανδρον πράξιν του δήμιου. Και τον μεν τελευτάιον διέταξε, αφού
αφαιρέσωσι τα άρματα του να μαστιγώσωσι, την δε κεφαλήν να θάψωσι
έμπροσθεν της παρά την κρήνην κυπαρίσσου, ενώ το σώμα παραλαβών ο
ιερεύς του χωριού έθεψεν εις το νεκροτεφείον.

Την φιλοφρονα πρότασιν του Μπριάνου ως ήτο φυσικόν,

απέρριψεν αυθωρεί ο Γαλάτος. Την εύνοιαν της τύχης εθεώρησεν ως υπό
αοράτου τινός δυνάμεως εκδήλωσιν τιμής, την οποίαν ηδυνάτει ν’
αποποιηθή. Είχεν άλλωστε εμπιστοσύνην εις τον αστερισμόν του και
επίστευεν ακραδάντως ότι θα επανήρχετο μεταξύ των συναγωνιστών του
σώος. Διά τούτο αποχωρών, ενηγκαλίσθη μεν και ησπάσθη πάντας, αλλά
δεν αφήκε αμφιβολίαν τινα περί της επανόδου του. Δεν εζήτησε
συγχώρησιν προυποθέρουσαν θάναταν. Ο αποχαιρετισμός του ήτο.
«Παλληκάρια, πάω να σας φέρω καπνό».

- «Το Παναγιά μαζύσου», τω απαντά ο Τσελεπίτσαρης

- Απ. Γ.Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

47ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των θεσσαλικών αγώνων.

Το σκότος της νυκτός εύρε τον Δημ. Γαλάτον όπισθεν του λόφου
της Γορίτσης. Μετά πολλών προφυλάξεων ανέρχεται επί του Α. αυχένος
αυτού, κάμνει τον σταυρόν του και κατέρχεται κρυβείς εντός των
ελαιώνων. Εφ’ όσον όμως επροχωρεί επί τοσούτον ο κίνδυνος
ενεφανίζετο μεγαλείτερος. Ο Γαλάτος αλλάζει τακτικήν πορείας. Δεν
περπατεί πλέον, αλλ’ έρπει. Δεν οφείλει να δώση στόχον εις τους
φρουρούς. Διά του τρόπου τούτου εισέρχεται εντός του Κάστρου και μετ’
ολίγον ευρίσκεται αντιμέτωπος του ιταλού κλητήρος επί της θύρας του
Προξενείου.

Ο κλητήρ υψών απειλητικώς περίστροφον ερωτά τον νυκτερινό

επισκέπτην ποιος είναι και τι ζητεί.

- Προσκυνημένος, τω απαντά ιταλιστί ο Γαλατός, και είναι

ανάγκη να ιδώ τον κ. Πρόξενο.

Πάραυτα εισάγεται εις το γραφείον του Προξένου ένθα παρίσταντο

αντιπρόσωποι και άλλων δυνάμεων συζητούντες επί προτάσεως επιτροπής
εξ ομογενών, μεταξύ των μελών της οποίας παρίστατο και ο εκ Ζαγορά,
Γεώργιος Βόλτος. Το θέμα ήτο επίκαιρον. Τι θα απογίνωσιν οι Έλληνες
μετά την καταστολήν του κινήματος.

Ο Γαλάτος εξακολουθεί να ομιλή την ιταλικήν, ως καταγόμενος δήθεν

εκ Μεσσήνης και ανήκων αρχικώς εις το σώμα των Γαριβαλδίνων. Εις την
ερώτησιν του ο Πρόξενος τω απαντά ότι το σώμα του μη έχον πλέον
προορισμόν τινα οφείλει να διαλυθή, των αντρών επανερχομένων εις τα
χωριά των.

Την στιγμήν όμως καθ’ η ητοιμάζετο ν’ απέλθη προς συνάντησιν των

παλληκαριών του, ο Γεώργιος Βόλτος αντιλαμβάνεται ότι ο Γαλάτος
ωμιλεί την τουρκικήν. Το τοιούτον ενείχε μεγαλην σημασίαν, δεδομένου
ότι μόλις προ ολίγου είχε γίνει λόγος εν τω Προξενείω περί εξευρέσεως
ενός τουρκομαθούς. Όταν δε κατόπιν εγένετο γνωστή και η εθνικότης του
Γαλάτου μέγας ενθουσιασμός είχε καταλάβει τους παρευρισκομένους.

Κατ’ εκείνας τας ημέρας και συγκεκριμένως την 17ην Μαρτίου του
1878 είχεν εξαφανισθή ο απεσταλμένος του «Χρόνου» του Λονδίνου, ο
και εις άκρον φιλέλλην, Κάρολος Όγλ. Επρόκειτο προφανώς περί
δολοφονίας, πλην δυστυχώς ούτε το πτώμα του είδε κανείς, ούτε και
σχετικά πληροφορίας ήτο τις εις θέσιν να παράσχη.

Τα Προξενεία ήσαν ανάστατα, όλως δε ιδιαιτέρως το Ιταλικόν

επέδειξεν εξαιρετικό ζήλον διά την ανέυρεσιν του Όγλ. Όταν ο
επληροφορήθησαν ότι ο Γαλάτος ήτο Έλλην και δη Πηλιορείτης και ότι
ωμιλεί την τουρκικήν, ανεπτερώθησαν αι ελπίδες των περί ευοδώσεως
των προσπαθειών των. Εις ερώτησιν των εάν αναλαμβάνη την
εμπιστευτικήν όσον και λεπτήν ταύτην εντολήν, ο Δημ . Γαλάτος απαντά
ότι μετά προθυμίας τίθεται υπό τας διαταγάς των προστάτιδων Δυνάμεων
δι’ οιανδήποτε υπόθεσιν των εις ότι δ’ αφορά την ανεύρεσιν του Καρόλου
Όγλ θα πράξη το παν όπως φέρει αποτέλεσμα το τοσούτω μάλλον
καθόσον ο άγγλος φιλλελην δημοσιογράφος ήτο και προσωπικώς
γνώριμος του.

Πάραυτα συντάσσεται το σχετικόν έγγραφον αναγνωρίσεως του υπό

των στρατιωτικών και πολιτικών Αρχών, όπερ υπογραφέν υπό των
παρεστώτων προξένων παραδίδεται τω Δημ. Γαλάτω με την υπόσχεσιν ότι
αναλόγως των ενεργειών του η Μεγάλη Βρεττανία θέλει τον άμεψη και
υλικώς. Το τοιούτον έθιξε μεγάλως την φιλοτιμίαν και τον πατριωτισμόν
του γνήσιου τέκνου της Ζαγοράς, προκαλέσαν εντόνους εκ μέρους του
διαμαρτυρίας. Δοθεισών των αναγκαίων εξηγήσεων προς καθησύχασιν
του, αποφασίζεται προς μεγαλυτέραν ασφάλειαν του να χαρακτηρισθή ως
κλητήρ του Ιταλικού Προξενείου, εφ’ ω και επεκολλήθη επί του
καλύμματος της κεφαλής του το Ιταλικόν στέμμα.

Ούτω πως εφωδιασμένος ο Δημ. Γαλάτος απέρχεται άνευ πλέον

προφυλάξεων, αλλ ‘ως επίσημον πρόσωπον ξένης Δυνάμεως. Δεν έρπει
πλέον ιν’ αποφύγη την προσοχήν των τούρκικων φρουρών, ουδέ βαδίζει
ακροποδητεί, αλλ’ υπερήφανος και με αγέρωχον ύφος διέρχεται
απνταχόθεν ανενόχλητος.

Πριν ή όμως εγκαταλείψη το Κάστρον, ο υπαρχηγός του

υπολειφθέντος σώματος ενθυμείται την υπόσχεσιν, ην είχε δόσει εις τα
παλληκάρια του απερχόμενος. Πάω να σας φέρω καπνό ! Αγοράζει
αρκετήν ποσότητα, γεμίζει τον τορβά του κάτω από την κάπα του και
ξεκινά.

Οποία έκπληξις των συντρόφων του όταν τον αντίκρυσαν

επιστρέφοντα ! Ο καπετάν Τσελιπίτσαρης φέρων την εικόνα της
Θεοτόκου επί των χειλέων του κάτι εψιθυρισε, όλοι με δάκρυα χαράς εις
τους οφθαλμούς των τον υποδε΄χονται ως νεκραναστάντα.

- Καλώς τον καπετάνιο μας !

- Καλώς σας βρήκα, παλληκάρια ! Να και τον καπνό που σας

έταξα.

Κ’ ύστερα, κατασπαζόμενος ένα έκαστον χωριστά ο Γαλατός,

«Καλή πατρίδα», τους λέγει, «Άιντε στα σπήτια σας, στις φαμίλιες σας και
να ξέρετε πως οι κόποι μας δεν πήγαν χαμένοι, η Θεσσαλία μας θα
ελευθερωθή αυτό μόνο σας λέγω»

Και το μεν σώμα διελύθη ο δε Γαλάτος επελήφθη αμέσως της υψηλής

αποστολής του.

Απ. Γ. Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Συνέχεια

48ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των θεσσαλικών αγώνων.

Ο Κάρλος Όγλ ως παρακαλουθών τας μεταξύ του τακτικού

τούρκικου στρατού και των Ελλήνων επαναστατών πολεμικάς
επιχειρήσεις, ήτο αδύνατον να δολοφονηθή πέραν ωρισμένης ακτίνος του
Κάστρου του Βόλου και της Μακρυνίτσης. Την μόνην παρέκλησι, ην
ηδύνατο να κάμη ήτο να κατευθυνθή προς την Ζαγοράν, προς συνάντησιν
του Προέδρου της Επαναστατικής Κυβερνήσεως Ιερωνύμου Κασσαβέτου.
 Ταύτα έχων υπόψη του ο Δημ. Γαλάτος ήρξατο των ερευνών του
από της Αγριάς, ανήλθεν εις Άγιον Λαυρέντιον, εκείθεν δε μέσω Δράκιας
επεσκέφθη την Μακρυνίτσα και τα προ αυτής χωρία Πορταριά,
Κατηχώριον κ. α. Εις πιστοποίησιν των ενεργειών του ο Γαλάτος εζήτει
από τας στρατιωτικάς αρχάς και τους δημογέροντες γραπτήν επιβεβαίωσιν
της εκ των χωρίων ή αστυνομικών σταθμών διελεύσεως του. Ο Διοικητής
του Αγίου Λαυρεντίου, ονόματι Μούσαγας τω συνιστά να επισκεφθή τους
εν τη καλύβαν Μπασδέκη διαμένοντας πασάδες, Σκεντέρ και Ρεντίφ με
την ελπίδα ότι πιθανόν ούτοι να ήσαν εις θέσιν να τω δώσωσι σχετικάς
πληροφορίας. Επειδή όμως οι φύλακες αυτών είχον αυστηράς διαταγάς
διά τους πλησιάζοντας την Καλύβαν, ο Μούσαγας απεκάλυψεν εις τον
Γαλάτον το σύνθημα διά του οποίου θα εγένετο ευμενώς δεκτός.
Συνίστατο δε τούτο εις το να κρατή το όπλον του υψηλα και κατακορύφως
έχων το σχετικόν με την ταυτότητα του έγγραφον του Προξενείου
ανοικτόν και προσηρμοσμένον επί του άκρου της κάννης.

Ανελθών ο Γαλάτος άνωθεν της Αλικόπετρας σταματά εις το εκεί

ευρισκόμενον αλώνι, ίνα χαιρετήση τα έναντι βουνά της ελευθέρας
Ελλάδος και ορκίσθη όπως εις πρώτην περίστασιν χύση το αίμα του υπέρ
του εισέτι αλυτρώτου ελληνικού εδάφους. Εκείθεν κατευθύνεται προς την
Καλύβαν Μπασδέκη και οδηγεί και έμπροσθεν των Πασάδων. Οι Σκεντέρ
και Ρεντίφ Πασάδες παρ’ όλον το αυστηρόν αυτών ύφος επέδειξαν προς
τον Γαλάτον μεγάλην προθυμίαν και καλωσύνην. Εις τουτο συνετέλεσε τα
μέγιστα και η άπταιστος τουρκική γλώσσα, ομιλουμένη υπό του Ιταλού
της Μεσσήνης, ως παρουσιάζετο ο απεσταλμένος του Ιταλικού
προξενείου. Όπισθεν της Καλύβης και εντός πεφραγμένου χώρου
εφυλάσσετο ικανός αριθμός αιχμαλώτων. Προς τους αιχμαλώτους τούτους
διέταξεν ο Σκεντέρ Πασάς να οδηγήσωσι τον Γαλάτον ίσως και
αναγνωρίση μεταξύ αυτόν τον αναζητούμενον Όγλ. Πλην ο ευγενής
Άγγλος ούτε ενταυθα ευρίσκετο. Μία ακόμη ελπίς παραμένει, να τον
συναντήσωμεν εν Ζαγορά. Ο πασάς προθυμοποιούμενος διατάσσει δύο
στρατιώτας να οδηγήσωσι τον ξένον έως εκει. Ούτοι όμως μόλις έφθασαν
εις την θέσιν «Κόκκινο Χαντάκια» αφού εγνώρισαν εις αυτόν ποιάν οδόν
ν’ ακολουθήση ίνα φθάση εις το τέρμα του, επέστρεψαν εις το φυλάκιον
των.

Περιττόν να σημειώσωμεν ότι ο Γαλάτος εγνώριζε κάλλιστα να

μεταβή εις Ζαγοράν, ώφειλεν όμως λόγω της δηλωθείσης ιδιότητος του να
προσποιηθή άγνοιαν. Ταύτην δε υπεκρίθη και εν αυτή τη πατρίδι του ως
θα ίδωμεν κατωτέρω.

Κάτωθεν των σημερινών γραφείων της Κοινότητος, παρά την

πλατείαν Αγίου Γεωργίου, είχε το Παντοπωλείον του ο Στάθης
Παπαγεωργής. Ο Γαλάτος αντιληφθείς τον Ιερώνυμον Κασσαβέτην
καθήμενον εντός του καταστήματος τούτου τον πλησιάζει και τον ερωτά
ιταλιστί αν γνωρίζει που ευρίσκεται ο Ιερώνυμος Κασσαβέτης.

- Τι τον θέλετε ; αντερω α ο τελευταίος.

 - - Έχω γράμμα από το Προξενείον μου και είναι ανάγκη να τον
ιδώ.

- - Λείπει στη Μιτζέλλα, απαντά ο Κασσαβέτης, μη θέλων να

φανερώση την ταυτότητα του.

Τέλος χάρις εις την επιμονή του Γαλάτου και την δήλωσιν αυτού ότι
δύναται ο συνομιλών μετ’ αυτού ν’αναγνώση το έγγραφον του
Προξενείου, και ν’ αντικαταστήση τον Κασσαβέτην εις την παροχήν
πληροφοριών περί του Όγλ, ο υπό του Γαλάτου σκοπός επετευχθη.

Εν τω μεταξύ οι κατ’εκείνην την στιγμήν ευρισκόμενοι εν τη πλατεία

εκ περιεργείας κινούμενοι προσήλθον εις το κατάστημα του Παπαγεώργη
και παρηκολούθουσαν την συζήτησιν. Μεταξύ αυτών αναφέρομεν τον
ιατρόν Πάγκαλον, τον Γκλεζογιάννην ή Μπογιατζή, τον Δημ. Χαρίτον και
τον Δημ. Ξινογαλάν. Ο τελευταίος, θαύμα μνήμης μέχρι της ημέρας του
θανάτου του, απέθανε δε εσχατόγηρος, περιεργαζόμενος τον ξένον
διακρίνει επί της δεξιάς πλευράς του τραχήλου του ουλήν προερχόμενην
από εγχείρησιν. Τούτο ήτο αρκετόν ινά στραφεις προς τον Δημ. Χαρίτον
τον βεβαιώση ότι υπό τον ιταλό κλητήρα κρύπτεται ο Δημ Γαλάτος. Ο
Χαρίτος αδυνατεί να το πιστευση, εφ’ όσον όμως ο Ξενογαλάς επέμεινε
απεφασίσθη να θέσωσι στοίχημα την λύσιν του οποίου να κληθή η χήρα
Γαλάτουνα δώση. Και εάν μεν εκέρδιζεν ο Ξενογαλάς θα ελάμβανε παρά
του Χαρίτου πέντε εικοσόφραγκα άλλως υπεχρεούτο ούτος να δώση εις
τον δεύτερον τας μηλέας του.

Χωρίς να χάση καιρόν ο Ξενογαλάς επισκέπτεται την χήρα Γαλάτου

ην και ερωτά αν είναι βεβαία ότι θα γνωρίση το παιδί της αν το ιδή. Εις
καταφατικήν εκείνης απάντησιν, ο Ξενογαλάς, την οοδηγεί μέχρι της
πλατείας και την εισάγει εις το κατάστημα Παπαγεώργη.

Μεταξύ υιού και μητρός αντηλάγησαν διάφοροι ερωτήσεις, αλλ’ ούτε

η μητήρ εγνώρισε τον υιόν της ούτε ο υιός απεκαλύφθη εις την μητέρα
του.

Ούτω το στοίχημα εχάθη διά τον Ξενογαλάν, όστις ώφειλε πλέον να

διευκρινίση τον αριθμό και την θέσιν των μηλέων τας οποίας θα
μετεβίβαζεν υπό την κυριότητα του Δημ, Χαρίτου.

Απ. Γ. Κ. (Αύριον. Συνέχεια)

49ον Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των θεσσαλικών αγώνων.

Ο Γαλάτος αποχαιρετήσας τους εν τω καταστήματι Στάθη

Παπαγεωργή συγκεντρωθέντας προκρίτους τη Ζαγοράς εξήλθεν εις την
πλατείαν έτοιμος προς αναχώρησιν. Αντί όμως ν’ακολουθήση σταθερώς
την οδόν, ήτις τον έφερεν έως εκεί, προσποιείται ότι περιεργάζεται την
πλατείαν διά ν’αποφασίση τέλος να στραφή προς όλως αντίθετον
κατέυθυνσιν και να βαδίση προς δυσμάς. Ο Γαλάτος δεν είνε υιός ήτο προ
ολίγου. Εις το πρόσωπον αυτού ζωγραφίζεται μία πάλη
αλληλοσυγκρουομένων αισθημάτων. Ο εκ Μεσσήνης έλκων την
καταγωγήν απεσταλμένος του Ιταλικού προξενείου κινδυνεύει προ του
μόλις αναζωπυρωθέντος υιικού φίλτρου εκ της ανατενίσεως γηραιάς
μητρός ν’ αποκαλυφθή εις βάρος του Δημ. Χαρίτου, όστις αντί να
παραλάβη υπό την κυρίαν κατοχήν του τας προ μικρόυ κερδηθείσας
μηλέας του Ξενογαλά, θα υπεχρεούτο των όρων ανιστρεφομένων, να
καταλάβη εις τον τελευταίον τα πέντε εικοσόφραγκα. Ο Γαλάτος αγαπά
την πατρίδα του, διά την οποίαν προσεφέρθη να θυσιασθή, είνε πιστός εις
το καθήκον, όπερ μετ΄ενθουσιασμού ανέλαβε και εργάζεται να φέρη εις
πέρας, αλλά και δεν παύει να είνε και καλός υιός φιλοστόργου μητρός.
Εάν δεν εμεσολάβει η υπό του Ξυνογαλά δημιουργηθείσα σκηνή της
αντιπαραστάσεως αυτου μετά της χήρας μητρός του, ίσως να επανήρχετο
εις το Κα΄στρον του Βόλου χωρίς ν’αποκαλυφθή, επιφυλασσόμενος να
επανέλθη μετά την κατάθεσιν της εντολής του. Εφ’όσον όμως προεκλήθη
η γνωστής συζήτησις και εγεννήθη εν τη καρδία της μητρός του η υπόνοια
της εκ Κωνσταντινουπόλεως καθόδου του, πράγμα άγνωστον αυτή μέχρι
σήμερον, ήτο υποχρεωμένος να διασκεδάση πάσαν ψυχικήν αγωνίαν
μητρός και αδελφών του.

Οι εν τη πλατεία πρόκριτοι παρακολουθούσι τας κινήσεις του μετά

περιεργείας. Μόλις δε ήρχισε ν’ανέρχεται τας πρώτας βαθμίδας του
αριστερά της Κασσαβετείου Κρήνης καλυτερικίου, ο Ιωαν.
Γιαννακοπουλος καθήμενος μετά του αδελφού αυτού Αλεξάνδρου και του
Γ. Παρθένη, γαμβρού του Δημ. Χαρίτου, εν τη επιθυμία του να φανή
χρήσιμος εις τον ξένον, φωνάζει. Ε παλληκάρι ! λάθεψες, δεν είν’ απ’
αυτού ο δρόμος για το Κάστρο. Ο Γαλάτος όμως αφού τον εβεβαίωσεν,
ότι θ’ακολουθήση κάποιο μονοπάτι που γνωρίζει εξακολουθεί με βα
πλέον να δρασκελά τα σκαλοπάτια.

Ο Ξυνογαλάς βαρύθυμος διά το χάσιμο του στοιχήματος εξήρχετο

του καταστήματος Παπαγεώργη με την κεφαλήν προς τα κάτω, ως εάν τον
απησχολεί η λύσις δύσκολου τινός προβλήματος. Αίφνης η φωνή του
Γιαννακόπουλου του αναπτερώνει τας ελπίδας του. Το δύσκολον
πρόβλημα ευρίσκεται προς την λυσιν του. Το οξύτατον βλέμμα του
παρακολουθεί κατά πόδας τον ξένον, εις κλίσιν τινα του οποίου, αναφωνεί
πλήρης χαράς, αναστατώσας ολόκληρον την πλατείαν. Αυτός είνε, αυτός
είνε !

Πράγματι ουδεμία πλέον αμφιβολία υπάρχει, ότι υπό τον

απεσταλμένον του Ιταλικού προξενείου εκρύπτετο ο Γαλάτος. Ιδού αυτόν
κρούοντα την θύραν της πατρικής του οικίας και βεβαιούντα εις τας
αρνουμένας να τον ανοίξωσι μητέρα και αδελφάς του, ότι δεν έχουσι να
φοβηθώσι τίποτε αφού δεν είνε άλλος παρά ο αγαπημένος του υιός και
αδελφός Δημήτριος !

Η σκηνή της αναγνωρίσεως υπήρξε συγκινηκωτάτη. Ο Δημήτριος

όμως επείγεται να φύγη. Συγκατατίθεται μόνον να παραμείνη επι τινα
λεπτά ίνα κορέση ολίγον την πείνα του. Τι πρόχειρον όμως να του
παρουσιάση η γραία μήτηρ του, εφ’οσον ήτο μέρα νηστείας, παραμονή
του Λαζάρου ; Τέλος και της αμηχανίας ταύτης η λύσις ευρέθη μεθ’ ο
απέρχεται εσπευσμένως προς το καθήκον του.

Φθάνει εις το Μεγάλο Γεφύρι και αρχίζει να ανέρχεται τα γνωστά

«καγκιόλια». Πριν όμως φθάση εις το ύψωμα το Άη Λιά, συναντά
κακερχομένους τους Γιάννη Βουραζέλη και Στάθη Καονά. Είχον εντολήν
εκ Ζαγοράς να παραδώσιν εις τον καπετάν Μπασδέκη επιστολήν, πλην
συναντήσαντες στρατόν Τουρκικόν κατερχόμενον προς την Ζαγοράν
επέστρεφον δρομέως και άπρακτοι. Κατά τας ομολογίας των οι Τούρκοι
κατήρχοντο με γυμνά σπαθιά στα χερια, πράγμα όπερ έκαμε τον Γαλάτον
να σκεφθή, ότι είχε στοιχειώδην υποχρέωσιν κατά την εξαιρετικήν ταύτην
περίπτωσιν να προστατεύση τους οικίους του. Επανέρχεται αυθωρεί εις
Ζαγορά και μέσω της Βρύσης του Κάλλη φθάνει εις την οικίαν του. Όσοι
τον αντελήφθησαν καθ’οδόν τον εξέλαβον διά ληστήν και εφώναζον.
«Κλέφτες κλεφτες !» Δεν ήργισεν όμως να εξακριβωθή η ταυτότης του
και πληρωθή η οικία του περιέργων ζητούντων πληροφορίας περί του
αιτίου της επανόδου του. Τούτο εξακριβωθέντες αποφασίζετο υπό των
προκρίτων ο καταρτισμός επιτροπής ήτις συνοδεύομενη υπό του Γαλάτου,
ως μεσάζοντος, καθ’ ο ιταλού υπηκόου, ως παρουσιάζετο ούτος, θα
μετέβαινεν εις συνάντησιν των Τούρκων και προσκύνησιν αυτών. Η
επιτροπή ήτο επταμελής, μεταξύ δε των μελών αυτής συγκατελέγοντο οι
Απ. Φρόνιμος, Γ. Πετρίνης, Ιωαν. Γιαννακόπουλος και Αναγνώστης
Ραπτάκης.

Απ. Γ.Κ. ΑΥΡΙΟΝ. Το τέλος

50ον (Τελευταίων) Άγνωστος σελίς εκ της ιστορίας των

θεσσαλικών αγώνων.

Μέχρι της Μεγάλης Γέφυρας έπετο η και Γαλάτος συνβάδιζεν οι

μεν επί ημιόνων ο δε πεζή. Εκείθεν ο Γαλάτος ακολουθεί μονοπάτι και
φθάνει πρώτος εις την Καλύβα ένθα παρέμεινον οι πασάδες. Εκεί τυγχάνει
πολλών περιποήσεων και του προσφέρεται τροφή άφθονος. Εκεί ευρών
ευκαιρίαν αναγγέλει εις τους πασάδες την εντός ολίγου άφιξιν των
προκρίτων της Ζαγοράς με την ρητήν βεβαίωσιν εκ μέρους του, ότι καθ’ α
αντεληφθή εκ της προσφάτου εις αυτήν επισκέψεως του, οι κάτοικοι
αυτής το επαναστατικόν κίνημα ασχολούνται με τα ειρηνικά των έργα
πιστοί και αφοσιωμένοι εις τον λαοφιλή Άνακτα ! Τούτο προδιέθεσεν
ευμενώς υπέρ των Ζαγοριανών τους πασάδες, οίτινες όταν μετ’ολίγον η
επιτροπή παρατεταγμένη έμπροσθεν αυτών και επί των γονάτων ωμολογέι
την νομοταγήν των συμπατριωτών των και απεκήρυσσε το άφρον κίνημα,
διαβεβαίωσαν τους επισήμους απεσταλμένους ότι ουδέν έχουσι να
φοβηθώσιν οι Ζαγοραίοι εκ της προσεχούς προσωρινής καθόδου του
στρατού εις την κωμόπολιν των.
 Ο Γαλάτος αποχαιρετήσας τους πασάδες απέρχεται εις Κάστρον
Βόλου τερματιθείσης της εντολής του. Διά τας σύντονους ενεργείας του ο
Ιταλός πρόξενος τω εξέφρασε μετά ευχαριστιών του και τα θερμά
συγχαρητήρια των λοιπών συναδέλφων του. Και δεν ανεκαλύφθη μεν υπ’
αυτού το πτώμα του Άγγλου φιλλέληνος επέδειξεν όμως ούτος ως
επιστοποίουν διά της υπογραφής και σφραγίδος των οι διάφοροι
στρατιωτικαί και διοικητικαί αρχαί, ζήλον απαράμιλλον τιμώντα μεγάλως
μετά εαυτού του και την πατρίδα του Ζαγοράν.

Τμήμα του Τούρκικου στρατού κατήλθεν ακολούθως εις Ζαγοράν

εστρατωνισθέν εντός του ΜΑ του Κασσαβετείου Παρθεναγωγείου
κειμένου πύργου τα’Αναστάση. Εν τω μεταξύ είχον καταφθάσει κρυφίως
και πολλοί πρόσφυγες εκ Μακρυνίτσης, τυχόντες τοιάυτης εκ μέρους των
Ζαγοριανών φιλοξενίας, ώστε πολλοί να παραδίδωσιν εις αυτούς τας
οικείας των, αυτοί δε να καταφεύγωσιν εις τας αγροτικάς των τοιαύτας.

Εκ των πρώτων διαταγών τας οπόιας ο διοικητής του στρατιωτικού

αποσπάσματος εξέδωκε ήτο η απαγόρευσις πυροβολισμών κατά τας
εορτάς του επικειμένου Πάσχα. Τούτο εθεωρήθη ως θανάσιμον πλήγμα
διά τους Ζαγοριανούς. Έθιμον επικρατήσαν από αιώνων, πως τώρα να
καταργηθή. Και διά μεν τας λοιπάς συνοικίας στερούμεθα ειδικών
πληροφοριών, διά την Περαχώραν όμως γνωρίζομεν το εξής. Καθ’ ην
στιγμήν την μεσημβρίαν της Κυριακής του Πάσχα, ο ιερεύς έψαλλε το
«Χριστός Ανέστη» δύο πυροβολισμοί ακούονται έξωθεν της Αγίας
Παρασκευής, ενώ εσπευσμένως, ωσεί διωκόμενοι εισέρχονται ο μεν διά
της Β ο δε διά της Μ θύρας εις τον ναόν οι Δημητρούλης Μωραίτης και Ι.
Γκαγιάννης κρατούντες ανά πιστόλιον, τα οποία παραλαβόντες οι παίδες
τότε, Σταύρος Καραγιάννης και ο φίλτατος κ. Απόστολος Αλ.
Χατζηνικολάου έκρυψαν υπό την Άγιαν Τράπεζαν.

Οι ολίγοι στρατιώται, οι επιτηρούντες την τάξιν, επιχειρούσι να

εισέλθωσιν εντός του ναού και να συλλάβωσι τους παραβάτας της
αστυνομικής διατάξεως, πλην αποθούνατι υπό του εκκλησιάσματος. Τότε
ειδοποιείται αμέσως ο διοικητής της, όστις καταφθάσας μετ’ αρκετής
δυνάμεως στρατού προβαίνει εις ανακρίσεις έμπροσθεν του καταστήματος
Μωραίτη. Οι ένοχοι Δημητρούλης Μωραίτης και Ι. Γκαγιάννης, βέβαιοι
ότι εγένετο αντιληπτοί υπό των στρατιωτικών φυλάκων και ότι θα
παρεδίδοντο εντός ολίγου εις τας αρχάς, δραπετεύουσι και ο μεν πρώτος
εφυγοδίκει εντός της περιφέρειας Ζαγοράς, μέχρι της προσαρτήσεως της
Θεσσαλίας, ο δε έτερος καταφυγών εις την ελευθέραν Ελλάδα
επανέρχεται μετά την απελευθέρωσιν της πατρίδος ως εύζωνος του
τακτικού στρατού.

Περατούντες το πρόχειρον τούτο ιστορικόν μας σημείωμα

θεωρούμεν ως υποχρέωσιν μας να τονίσωμεν ότι η Ζαγορά κατά τους
απελευθερωτιούς της Θεσσαλίας αγώνας συνεισέφερε και εις άνδρας και
εις χρήμα συντελέσασα τα μέγιστα εις την αίσιαν έκβασιν αυτών.
Δυστυχώς ουδείς ειργάσθη συστηματικώς μέχρι τουδε διά τον
καταρτισμόν ενός πλήρους καταλόγου των ως αγωνιστών διακριθέντων εκ
τω συμπατριωτών μας. Επιφυλλασσόμενο εν καιρώ τω δέοντι να
συμπληρώσωμεν τα κατά δύναμιν τινά εκ των παρουσιαζομένων εις την
ιστορίαν της πατρίδος μας κενών, αρκούμεθα σήμερον να μνημονεύσομεν
τα ονόματα των Γεωργίου Χρησούδη ή Ζωγράφου διατηρούντος ιδίον
καπετανάτον, του εκ Μακρυρράχης Καλαή όστις πυροβολήσας κατά τινα
μάχην της Μακρυνίτσης τούρκον στρατιώτην και εγέρθει, ίνα βεβαιωθή
εάν ο εχθρός εφονεύθη, αντε πυροβολήθη και έμεινεν άπνους, του
φοιτητού της ιατρικής Κωνστ. Χρυσοχοίδου ή Τολίου, του Δημ.
Γιαλοπούλου, του Γ. Σχίζα και του Ι. Γκαγιάνη, περί του οποίου εγένετο
και ανωτέρω μνεία.

Απ. Γ. Κ.