‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ‬

‫داﻧﺸﮑﺪه ﻓﻨﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‬

‫ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻤﺮان‬
‫ﻧﺎم آزﻣﺎﯾﺶ‪ :‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻇﺎﻫﺮي و درﺻﺪ ﺟﺬب آب ﻣﺎﺳﻪ‬

‫اﺳﺘﺎد ‪:‬ﺟﻨﺎب اﻗﺎي دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪﯾﺨﺎﻧﯽ‬

‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ازﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ‪ :‬ﺳﺮﮐﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻬﻨﺪس ﺗﻘﻮي‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ‪ :‬ﮐﻮرش ﻗﻨﺪﭼﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻫﯿﻦ ﭼﻤﻨﺰاد‪ ،‬ﻫﻤﺎﯾﻮن ﻣﻬﺪي ﭘﻮر‪ ،‬ﻣﯿﻼد اﻣﯿﺪي‬

‫ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه‪ :‬ﺷﺎﻫﯿﻦ ﭼﻤﻦ زاد‬

‫ﻧﯿﻤﺴﺎل اول ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ‪98-99‬‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف در ﺑﺘﻦ ﺑﺎﯾﺪ از داﺧﻞ اﺷﺒﺎع و داراي ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﯽ ﺧﺸﮏ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ آب ﺳﻄﺤﯽ روي ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ در ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺘﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﮕﺬارد‪ .‬آب ﺳﻄﺤﯽ را ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ درﺻﺪي از وزن ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﮔﻮﯾﻨﺪ و ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ رﯾﺰﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪،‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار آب ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﺳﻨﺞ ﺗﻮزﯾﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺷﺮاﯾﻂ رﻃﻮﺑﺘﯽ داﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪.1‬ﺧﺸﮏ ﺷﺪه در اون )اﺟﺎق( ‪-‬ﮐﺎﻣﻼ آب ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.2‬ﺧﺸﮏ ﺷﺪه در ﻫﻮا‪-‬ﺳﻄﺢ داﻧﻪ ﻫﺎ ﺧﺸﮏ ﺑﻮده‪،‬اﻣﺎ ﺣﺎوي رﻃﻮﺑﺖ داﺧﻠﯽ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪودي آب ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.3‬اﺷﺒﺎع ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺧﺸﮏ ‪-‬آﺑﯽ از ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺘﻦ ﺟﺬب ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ وآﺑﯽ ﺑﻪ آن ﭘﺲ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪.4‬ﺧﯿﺲ ﯾﺎ ﺗﺮ‪-‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺘﯽ اﺿﺎﻓﻪ در ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻃﻮﺑﺖ آزاد ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺘﯽ ﮐﻪ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ از ﺣﺎﻟﺖ ‪ 3‬ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ 4‬ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ‪:‬درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ داراي رﻃﻮﺑﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ وزن آب اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺘﻦ ﮐﻢ‬
‫ﺷﻮدو وزن ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﻌﺎدل رﻃﻮﺑﺖ ﻇﺎﻫﺮي آﻧﻬﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﯿﺘﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ آب رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻦ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ آب ﺑﺘﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﺻﺪ‬
‫ﺑﺎﻻي رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺎﺳﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد اﺛﺮي ﺑﻨﺎم ﺗﻮرم ﻣﺎﺳﻪ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻮرم ﺑﻪ درﺻﺪ‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎﺳﻪ و ﻧﺮﻣﯽ ذرات آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬

‫ب ‪:‬د ر ﺻ ﺪ ﺟ ﺬ ب آ ب ‪:‬‬

‫ﺟﺬب آب ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎره ‪ 4983‬اﯾﺮان اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ"اﻓﺰاﯾﺶ وزن‬
‫ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ آﺑﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻓﺬ آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪي از از وزن ﺧﺸﮏ‬
‫ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﯿﺎن ﻣﯿﺸﻮد‪.‬ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺧﺸﮏ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﮐﺎﻓﯽ در دﻣﺎي‬
‫ﺣﺪود ‪ 110‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺗﻤﺎم آب ﻏﯿﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺒﺨﯿﺮ از آﻧﻬﺎ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﻮد"‪.‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪،‬ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﯾﺮي و ﺟﺬب آب ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ و ﺧﻤﯿﺮ‬
‫ﺳﯿﻤﺎن‪،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺘﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺦ زدﮔﯽ وآب ﺷﺪن ‪،‬ﭘﺎﯾﺪاري ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﺘﻦ‪،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﯾﺶ و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻇﺎﻫﺮي ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪.‬ﻣﯿﺰان ﺟﺬب آب ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ ﮐﺎراﯾﯽ‬
‫ﺑﺘﻦ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ زﯾﺮا اﮔﺮ ﺟﺬب آب زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪،‬آب ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺘﻦ را ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﯿﺰان واﻗﻌﯽ ﺟﺬب آب داﻧﻪ ﻫﺎ در ﮐﻨﺘﺮل آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﺨﻠﻮط و ﻧﺴﺒﺖ آب ﺑﻪ ﺳﯿﻤﺎن‬
‫ﺑﺎاﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮر ﺗﻤﺎﻣﯽ آﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺑﺘﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺘﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖ‪ SSD‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﻣﯿﺰان و ﻧﻮع ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ در اﻧﺪازه ﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮي وﺟﻮد دارد وﻟﯽ ﺣﺘﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ از اﻧﺪازه ﺣﻔﺮات ژﻟﯽ داﺧﻞ ﺧﻤﯿﺮ ﺳﯿﻤﺎن‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬ﻣﯿﺰان و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب در ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺣﻔﺮه ﻫﺎ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ‬
‫ﺣﻔﺮه ﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﺣﺠﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﺬب آب ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻢ‬
‫ﺷﺪن ﮐﺎراﯾﯽ ﺑﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻣﯿﮕﺮدد وﻟﯽ ﺑﻌﺪ ازﺣﺪود ‪ 15‬دﻗﯿﻘﻪ اﯾﻦ اﻓﺖ در ﮐﺎراﯾﯽ‬
‫ﮐﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺬب آب ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻧﺪازه و ﺟﻨﺲ آﻧﻬﺎ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪SSD‬ﺑﯿﻦ ‪ 0.2‬ﺗﺎ‪4.5‬درﺻﺪﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺪف آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻇﺎﻫﺮي و درﺻﺪ ﺟﺬب آب ﺷﻦ‬

‫وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪:‬‬

‫‪-1‬ﻣﺎﺳﻪ اﺷﺒﺎع‬
‫‪-2‬ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ‬
‫‪-3‬ﺳﯿﻨﯽ‬
‫‪-4‬ﻇﺮف ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن در آون‬
‫‪-5‬ﺗﺮازو ﺑﺎ دﻗﺖ ‪ 0/1‬ﮔﺮم‬

‫ﺷﺮح اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ‪:‬‬

‫ﻣﺎﺳﻪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺗﻮﺳﻂ آب ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻤﯿﺰ ﺷﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ در آب ﺧﯿﺲ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ ﮔﺬﺷﺖ اﯾﻦ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺣﺪود ‪ 500‬اﻟﯽ ‪ 600‬ﮔﺮم ﻣﺎﺳﻪ اﺷﺒﺎع را درون‬
‫ﯾﮏ ﺳﯿﻨﯽ ﮐﻪ وزن آﻧﺮا ﻗﺒﻼ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﺮدهاﯾﻢ ﻣﯿﺮﯾﺰﯾﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻄﺢ ﺳﻨﮓ داﻧﻪ ﻫﺎ را‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼ ﺧﺸﮏ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ را روي ﯾﮏ ﻣﯿﺰ ﭘﻬﻦ ﮐﺮده و ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺸﻮار ﺳﻄﺢ آن ﻫﺎ را ﺧﺸﮏ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﺑﺎ ﺳﺸﻮار ﯾﮏ ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﺮ‬
‫روي ﻣﺎﺳﻪ ﻣﯿﮑﺸﯿﻢ ﺗﺎ ﺗﺎ داﻧﻪ ﻫﺎدر ﻫﻮا ﭘﺨﺶ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬اﯾﻦ ﮐﺎر را اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫داﻧﻪﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﺧﺸﮏ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ‪ SSD‬در ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و وزن ﻣﺠﻤﻮع ﺳﯿﻨﯽ و ﺷﻦ ‪ SSD‬را‬
‫اﻧﺪازه ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ و وزن ﺳﯿﻨﯽ را از آن ﮐﻢ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ ﺗﺎ وزن ﻣﺎﺳﻪ ‪ SSD‬ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪(M) .‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﯾﮏ ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮﻣﯿﺪارﯾﻢ و وزن ﺧﺎﻟﯽ آﻧﺮا )ﺑﺎ درﭘﻮش( ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ‪ (a).‬ﭘﺲ‬
‫از آن ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺮ را ﭘﺮ از آب ﮐﺮده و درﭘﻮش را ﻣﯽﺑﻨﺪﯾﻢ و وزن آﻧﺮا ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ‪(b).‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺎﺳﻪ‪ SSD‬را درون ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ ﻣﯿﺮﯾﺰﯾﻢ و وزن ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ را در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﯾﺎدداﺷﺖ‬
‫ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ‪(c).‬‬
‫در آﺧﺮ ﯾﮏ ﻇﺮف ﺑﺮداﺷﺘﻪ و وزن آﻧﺮا اﻧﺪازه ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ و ﻣﺎﺳﻪ ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ را در آن رﯾﺨﺘﻪ‬
‫آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3‬روز داﺧﻞ دﺳﺘﮕﺎه اون ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 110‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﯿﻮس ﻣﯽ ﮔﺬارﯾﻢ ﺗﺎ داﺧﻞ‬
‫ﺳﻨﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ﻫﻢ ﮐﺎﻣﻼ ﺧﺸﮏ ﺷﻮد ﺳﭙﺲ ﻇﺮف را از داﺧﻞ اون ﺧﺎرج ﮐﺮده و دوﺑﺎره ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﻇﺮف و ﻣﺎﺳﻪ ﺧﺸﮏ را وزن ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ و وزن ﻇﺮف را از آن ﮐﻢ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ ﺗﺎ وزن ﻣﺎﺳﻪ ﺧﺸﮏ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪(M’).‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪:‬‬

‫وزن ﺳﯿﻨﯽ= ‪ 1245.0‬ﮔﺮم‬

‫وزن ﺳﯿﻨﯽ‪+‬ﻣﺎﺳﻪ ‪ 1461.6 :SSD‬ﮔﺮم‬

‫وزن ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ ﺧﺎﻟﯽ)‪ 545.6 :(a‬ﮔﺮم‬

‫وزن ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ ﭘﺮ از آب)‪ 1567.5 :(b‬ﮔﺮم‬

‫وزن ﭘﯿﮑﻨﻮﻣﺘﺮ‪+‬آب‪+‬ﻣﺎﺳﻪ ‪ 1691.0 :(c)SSD‬ﮔﺮم‬

‫وزن ﻇﺮف‪ 131.8 :‬ﮔﺮم‬

‫وزن ﺷﻦ ﺧﺸﮏ‪+‬ﻇﺮف‪ 338.3 :‬ﮔﺮم‬

 ‫𝑔 ‪𝑀 = 1461.6 − 1245.0 = 216.6‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪789.9‬‬
‫( = ‪𝜌../‬‬ ‫(=‬ ‫=‬
‫)‪234)3(63430‬‬ ‫)‪8:9;.:3:<:.9)3(89=8.>3:<:.93789.9‬‬
‫‪C‬‬
‫ 𝑚𝑐‪2.326 𝑔/‬‬

‫ 𝑔 ‪𝑀′ = 338.3 − 131.8 = 206.5‬‬

‫‪𝑀 − 𝑀′‬‬ ‫‪216.6 − 206.5‬‬

‫= درﺻﺪ ﺟﺬب آب‬ ‫= ‪∗ 100‬‬ ‫‪∗ 100 = 4.89%‬‬
‫‪𝑀′‬‬ ‫‪206.5‬‬