10

Araling
Panlipunan
Ikalawang Markahan – Modyul 5:

Mga Isyu sa Paggawa/ Kalagayan

ng mga Manggagawa sa iba’t
ibang Sektor, Unemployment, at
Underemployment
 Alamin
Ang modyul na ito ay sadyang inihanda upang matulungan ka na maunawaan ang
kasalukuyang kalagayan at isyu sa paggawa. Sa bahaging ito ay inaasahang matutuhan
mo ang iba’t ibang isyu na kinaharap ng mga manggagawang Pilipino. Ang mga paksa
na nakapaloob sa modyul na ito ay sistematikong inayos upang maging mas maganda
ang daloy ng iyong pag-aaral.Maraming gawain ang inihanda para sa iyo upang maging
makabuluhan ang iyong pag-aaral. Kailangan mong gawin o sagutan ang lahat ng mga
gawain sa modyul.

Ang modyul na ito ay nakapokus sa Modyul 5: Mga Isyu sa Paggawa na nahahati sa

sumusunod na paksa:

• Paksa 1- Kakayahan na makaangkop sa Globally Standard na Paggawa

• Paksa 2- Kalagayan ng mga Manggagawa sa iba’t ibang Sektor
• Paksa 3- Unemployment and Underemployment

Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto

• Naipaliliwanag ang kalagayan, suliranin at pagtugon sa isyung paggawa sa
bansa.
Pagkatapos mong mapag-aralan ang modyul, inaasahang iyong;
• Naipaliliwanag ang mga dahilan ng pagkakaroon ng iba’t ibang suliranin sa
paggawa.
• Natataya ang implikasyon ng iba’t ibang suliranin sa paggawa sa pamumuhay at sa pag-
unlad ng ekonomiya ng bansa.
• Nakabubuo ng mga mungkahi upang malutas ang ibat ibang suliranin sa
Paggawa.

Suriin

Kalagayan ng mga Manggagawa sa iba’t ibang Sektor

Matutunghayan sa Talahanayan 2.2 ang distribusyon ng paggawa sa bawat sektor na
kung saan ay nagpapakita na papaliit ang industriyal at agrikultural na kumakatawan sa
produktibong sektor habang papalaki ang nasa sektor ng serbisyo. Sa pangkalahatan,
mas mura ang mga dayuhan produkto na makikita sa mga lokal na pamilihan kumpara
sa mga lokal na produkto ng bansa dahil sa mas mura at mababa ang cost ng
produksiyon sa mga pinanggalingang bansa ng mga naturang dayuhang produkto.
A. Sektor ng Agrikultura

Isa rin sa mga hamon ng globalisasyon sa bansa ay ang patuloy na pagdami ng mga
lokal na produkto na iniluluwas sa ibang bansa at ang pagdagsa ng mga dayuhang
produkto sa pamilihang lokal.
Lubusang naaapektuhan ang mga lokal na magsasaka dahil sa mas murang
naibebenta ang mga dayuhang produkto sa bansa. Mas maraming insentibo ang
naipagkakaloob sa mga dayuhang kompanya na nagluluwas ng kanilang parehong
produkto sa bansa. Sa kabilang banda, may mga lokal na high class product na saging,
mangga at iba pa na itinatanim sa atin na nakalaan lamang para sa ibang bansa.
Ang pagpasok ng bansa at ng mga nakalipas na administrasyon sa mga usapin at
kasunduan sa GATT, WTO, IMF-WB, at iba pang pandaigdigang institusyong pinansyal
ay lalong nagpalumpo sa mga lokal na magsasaka bunsod ng pagpasok ng mga lokal na
produkto na naibebenta sa lokal na pamilihan ng mas mura kumpara sa mga lokal na
produktong agricultural. Batay sa ulat ng DOLE (2016), mahigit 60% ng mga dayuhang
produktong agrikultural sa loob ng sampung taon (2006- 2016) ay malayang nagiging
bahagi sa mga lokal na pamilihan.
Talahanayan 2.2 Percentage Distribution of Employed Persons by Industry,
Occupation, Class of Worker and Hours Worked in a Week, Philippines 2016

Selected Indicators Percent

EMPLOYED PERSONS
Number (in thousands) 40,837_________
Percent 100.0
MAJOR INDUSTRY GROUP
Agriculture 26.9___________
Agriculture, Forestry and hunting 23.8___________
Fishing 3.1
Industry 17.5
Mining and quarrying 0.5____________
Manufacturing 8.3____________
Electricity, gas, steam, and airconditioning supply 0.2____________
Water supply, sewerage, waste management, and 0.2____________
Remediation activties
Construction 8.3
Services 55.6
Wholesale and retail trade; repair of motor vehicles and
motorcycles
Transportation and storage
Accommodation and food service activities
Information and communication
Financial and insurance activities
Real estate activities
Professional, scientific and technical activities

B. Sektor ng Industriya

Lubusan ding naaapektuhan ng pagpasok ng mga TNCs at iba pang dayuhang

kompanya ay sektor ng industriya bunsod din ng mga naging kasunduan ng Pilipinas sa
iba’t ibang pandaigdigang institusyong pinansyal. Katulad ng mga imposisyon ng IMF-
WB bilang isa sa mga kondisyon ng pagpapautang nila sa bansa. Pagbubukas ng
pamilihan ng bansa, import liberalizations, tax incentives sa mga TNCs, deregularisasyon
sa mga polisiya ng estado, at pagsasapribado ng mga pampublikong serbisyo.

Isa sa mga halimbawa ng industriya na naapektuhan ng globalisasyon ay ang

malayang pagpapasok ng mga kompanya at mamumuhunan sa industriya ng
konstruksiyon, telecommunikasyon, beverages, mining, at enerhiya na kung saan
karamihan sa mga kaugnay na industriya ay pagmamay-ari ng ibang bansa. Bunsod nito
ang mga pamantayang pangkasanayan at kakayahan, pagpili, pagtanggap, at pasahod
sa mga manggagawa ay naayon sa kanilang mga pamantayan at polisiya.
Kaakibat nito ang iba’t ibang anyo ng pang-aabuso sa karapatan ng mga
manggagawa tulad ng mahabang oras ng pagpasok sa trabaho, mababang pasahod,
hindi pantay na oportunidad sa pagpili ng mga empleyado, kawalan ng sapat na
seguridad para sa mga manggagawa tulad sa mga minahan, konstruksiyon, at planta na
nagpoprodyus ng lakas elekrisidad na kung saan may mga manggagawa na
naaaksidente o nasasawi.
C. Sektor ng Serbisyo

Mahalaga ang sektor ng serbisyo sa daloy ng kalakalan ng bansa dahil tinitiyak nito
na makakarating sa mga mamimili ang mga produkto sa bansa. Kaalinsabay nito ang
iba’t ibang suliranin, bunsod ng globalisasyon sa pamamagitan ng patakarang
liberalisasyon ng pamahalaan o ang pagpasok ng bansa sa mga dayuhan kasunduan na
kung binubuksan ng malaya ang kalakalan ng bansa sa mga dayuhang kompanya o
TNCs kaya’t sa pagpasok ng mga produkto at serbisyo mula sa TNCs nalilimitahan ang
bilang na kalakal at serbisyo na gawa ng mga Pilipino sa pandaigdigan kalakalan.

Ayon sa datos ng National Economic Development Authority (NEDA) sa taong 2016

mahigit 56.3 bahagdan ng bilang ng mga manggagawa sa bansa ay kabilang sa sektor
ng serbisyo, kaya’t iminumungkahi ng kagawarang ito ang paglalaan ng pamahalaan ng
higit na prioridad sa pagpapalago ng sektor sa pamamagitan ng patuloy na pag-eenganyo
sa mga dayuhang kompanya na magpasok ng mga negosyo sa bansa dahil ayon na rin
sa pagtataya sa 2016 Asia-Pacific Economic Cooperation Summit na naganap sa bansa
na ang mga manggagawang Pilipino sa sektor ng serbisyo ang patuloy na tumutulong sa
pag-angat ng ekonomiya ng bansa.

Bunga ng isinagawang patataya ng APEC (2016) ay kinikilala ang Pilipinas bilang isa
sa “emerging and developing countries” sa Asya dahil sa pagyabong ng sektor ng
serbisyo. Isa sa kinikilalang sanhi nito ay ang mababang pasahod sa mga
manggagawang Pilipino, malayang patakaran ng mga mamumuhunan, tax incentives.
Ngunit kaakibat nito ang samu’t saring suliranin tulad ng over-worked, mga sakit na
nakukuha mula sa trabaho lalo na sa hanay ng mga mga manggagawa sa BPO dahil na
rin sa hindi normal na oras ng pagtatrabaho. Patuloy na pagbaba ng bahagdan ng bilang
ng Small-Medium Enterpirses (SMEs) sa bansa dahil pinasok na rin ng mga malalaking
kompanya o supermalls ang maliliit o mikro-kompanyang ito sa kompetisyon na kung
saan sila ay may kalamangan sa logistics, puhunan, at resources (NEDA report, 2016).

Iskemang Subcontracting

Bunsod din ng globalisasyon mas naging mabilis ang pagdating ng mga dayuhang
namumuhunan na mas pinatingkad naman ng kumpetisyon sa hanay ng mga dayuhan
at lokal na kompanya at korporasyon sa bansa. Dahil dito mas nahikayat ang mga
namumuhunan na pumasok sa bansa at hindi na naiwasang mapalaganap ang iskemang
subcontracting sa paggawa sa bansa na naging malaking hamon sa pagpapaangat ng
antas ng pamumuhay ng uring manggagawa.
Ang iskemang subcontracting ay tumutukoy sa kaayusan sa paggawa kung saan ang
kompanya (principal) ay komukontrata ng isang ahensiya o indibidwal na subcontractor
upang gawin ang isang trabaho o serbisyo sa isang takdang panahon. May dalawang
umiiral na anyo ng subcontracting ito ay ang:

➢ Ang Labor-only Contracting na kung saan ang subcontractor ay walang sapat

na puhunan upang gawin ang trabaho o serbisyo at ang pinasok niyang
manggagawa ay may direktang kinalaman sa mga gawain ng kompaya;

➢ Ang job-contracting naman ang subcontrator ay may sapat na puhunan para

maisagawa ang trabaho at mga gawain ng mga manggagawang ipinasok ng
subcontractor. Wala silang direktang kinalaman sa mga gawain ng kompanya.
 Hindi pinapayagan sa batas ang job-contracting dahil naaapektuhan nito ang
seguridad ng mga manggagawa sa trabaho.

Isaisip

Gawain 10. Anong Nasa Isip Mo!

Ano-anong hamon sa paggawa

ang kasalukuyang kinakaharap ng
mga manggagawa?

Tayahin

Lubhang kasiya-siyang malaman na narating mo na ang bahaging ito ng modyul.

Inaasahan na marami ka nang natutunan. Mapapatunayan mo ito sa pamamagitan ng
pagsagot sa sumusunod na gawain.
Gawain 11. Panghuling Pagtataya
Basahin ng maayos ang mga pangungusap. Piliin ang tamang sagot. Isulat ang titik
lamang.

1. Mahalaga sa isang manggagawa ang mga seguridad sa paggawa sa kanilang pinapasukang

kompanya o trabaho subalit patuloy ang paglaganap ng sistemang subcontracting sa paggawa
sa bansa. Ano ang iskemang subcontracting?

A. Pag-eempleyo sa isang manggagawa upang gawin ang isang trabaho o serbisyo sa loob ng 6
na buwan.
B. Sistema ng isang kompanya sa isang ahensiya o indibidwal na subcontractor upang gawin ang
isang trabaho o serbisyo isang takdang panahon.
C. Iskema ng pagkuha ng isang kompanya para sa pagsasagawa ng isang trabaho o serbisyo
D. Pagkuha sa isang ahensiya o indibidwal na subcontractor sa isang manggagawa sa loob ng
mas mahabang panahon.

2. Karamihan sa mga industriya na may kaugnayan sa konstruksyon, beverages, mining at

enerhiya ay pagmamay-ari ng ibang bansa. Bunsod nito, ang mga pamantayan sa pagpili,
pagtanggap at pasahod sa mangagawa ay ayon sa kanilang pamantayan at polisiya. Ano ang
implikasyon nito sa mga manggagawang Pilipino?

A.Nagdudulot ito ng iba’t ibang anyo ng pang-aabuso sa karapatan ng mga

manggagawa tulad ng mababang pasahod.
B.Tumaas ang kanilang kita dahil dolyar ang ibinayad sa kanila.
C.Ang mga batas at polisiya ng mga dayuhan ay taliwas sa patakaran ng ating
pamahalaan
D.Nagdudulot ito ng maikling oras ng pagtatrabaho at mababang pasahod
3.Anong ahensiya ng pamahalaan ang may layunin na matiyak ang kaunlarang pang-ekonomiya
ng bansa. Kailangang iangat ang antas ng kalagayan ng mga manggagawang Pilipino tungo sa
isang disenteng paggawa (decent work) na magkaroon ng pantay na oportunidad ang bawat isa
anuman ang kasarian para sa isang disente at marangal na paggawa.

A.Department of Labor and Employment (DOLE, 2016)

B.Department of Education (DEPED, 2012)
C.Department of Trade and Industry (DTI, 2015)
D.Department of Budget and Management (DBM, 2018)

4.Aling sector ng ekonomiya ang lubusang naaapektuhan ng pagpasok ng mga TNCs at iba pang
dayuhang kompanya bunsod din ng mga naging kasunduan ng Pilipinas sa iba’t ibang
pandaigdigang institusyong pinansyal tulad ng mga imposisyon ng IMF-WB?

A.Sektor ng Agrikultura C.Sektor ng industriya

B.Sektor ng serbisyo D.Impormal sector
5.Sa mga sektor ng ekonomiya ng ating bansa masasabing may pinakamalaking bahagdan na
maraming naempleyong manggagawa sa loob ng nakalipas na sampung taon (DOLE, 2006-2016
ang sektor na ito.

A.Sektor ng Agrikultura C.Sektor ng industriya

B.Sektor ng serbisyo D.Impormal sector

6. Ito ay isang paraan ng mga kapitalista o mamumuhunan upang palakihin ang kanilang kinikita
at tinutubo sa pamamagitan ng pagpapatupad ng mababang pagpapasahod at paglimita sa
panahon ng paggawa ng mga manggagawa.

A. job-mismatch or job skills mismatch

B. Iskemang Subcontracting
C. Mura at Flexible labor
D. Kakayahan na makaangkop sa Globally Standard na Paggawa

7. Ang isang manggagawa ay kailangang magtrabaho nang walong oras lamang sa isang araw.
Kapag labis na sa walong oras siya ay binabayaran ng overtime pay. Ilang bahagdan ng kanyang
sahod ang dapat ibabayad ng kanyang employer?

A. 25 bahagdan C. 10 bahagdan
B. 30 bahagdan D. 50 bahagdan

8. Alin sa sumusunod ang nasa kategorya ng Self-employed without any paid employee o
tumutukoy sa trabahong para-paraan o sa sinasabing vulnerable employment ng Labor Force
Survey (2016)

A.Worked for Private Household

B.Worked for Private Establishment
C.Worked for Government & Government Corporation
D.Worked as Employer in Own Family-operated Farm or Business

Tama o Mali. Suriin ang mga pahayag sa ibaba. Isulat sa sagutang papel ang TAMA kung ito ay
nagpapahayag ng katotohanan at MALI kung ito ay walang katotohanan.
1. Ang Labor-only Contracting ay anyo ng iskemang sub-contracting na kung saan ang
subcontractor ay walang sapat na puhunan upang gawin ang trabaho o serbisyo at ang
pinasok niyang manggagawa ay may direktang kinalaman sa mga gawain ng kompaya.
2. Ang mga manggagawa ay may karapatang sumali sa mga unyon na malaya mula sa
paghihimasok ng pamahalaan at tagapangasiwa.
3. Ang mga isyu sa paggawa ay hindi nakaaapekto sa kalagayan ng mga manggagawa sa
kasalukuyan.
4. Ang DepEd ang ahensiya ng pamahalaan na nagpapatupad ng mga batas para sa
paggawa.