DROGE SA CIJANOVODONIČNIM GLIKOZIDIMA

Cijanogeni glikozidi hemijski se mogu definisati kao β-glikozidi α-hidroksinitrila i pripadaju u jednu od
najvećih i najbolje istraženih grupa sekundarnih biljnih metabolita. Široko su rasprostranjeni u biljnome
svijetu te se pojavljuju u preko 2500 biljnih vrsta, uključujući vrste koje se koriste u prehrambene svrhe.
Specifični biljni enzimi koji se oslobađaju prilikom oštećenja biljnog tkiva hidroliziraju cijanogene
glikozide i time otpuštaju toksičnu cijanovodičnu kiselinu, šećer i keton ili aldehid. Ljudski organizam
sposoban je detoksificirati manje količine cijanida, no kod konzumacije većih količina cijanogenih biljaka
dolazi do trovanja cijanidima. Cijanovodična kiselina inhibira citokrom c oksidazu, terminalni enzim
transportnog lanca elektrona, te time inhibira staničnu respiraciju, proizvodnju energije i dovodi do
histotoksične hipoksije. Zbog visokih energetskih potreba toksični učinci cijanida najranije se primjećuju i
najintenzivniji su u centralnom nervnom i kardiovaskularnom sistemu, ali su zahvaćeni i brojni drugi
organi. U područjima u kojima su cijanogene biljke poput manioke i lima graha glavne prehrambene
namirnice kronično trovanje cijanidima povezuje se s patološkim stanjima poput tropske ataksijske
neuropatije, spastična parapareze i tropskog dijabetesa mellitusa. Brojne analitičke metode razvijene za
određivanje cijanida i njegovih metabolita u biološkim uzorcima nisu dovoljno brze da bi se opravdalo
čekanje rezultata prije primjene specifičnih i učinkovitih antidota. Novija istraživanja pokazuju da bi
cijanogeni glikozidi u budućnosti mogli imati važnu ulogu u terapiji malignih oboljenja.

DROGE SA GORKIM GLIKOZIDIMA

Amara pura ili tonika

U ovu grupu svrstavaju se droge koje se upotrebljavaju samo zbog svoje gorčine (mara pura). Gorki
heterozidi draže čulo ukusa te reflexnim putem dolazi do nadražaja žljezda u želucu, do stimulacije
sekrecije svih sastojaka želučanog soka i pojačanog lučenja žuči. Usljed toga se javlja povećanje apetita i
bolje varenje hrane.
Gorka sredstva se daju samo peroralno, jer se njihovo dejstvo ispoljava ako dođu u dodir sa sluznicom
jezika i usta. Ljekoviti preparati na bazi gorkih heterozida, s obzirom da nisu otrovni id a ne zahtjevaju
strogo doziranje, imaju prednost nad drugim gorkim alkaloidnim lijekovima koji se ponekad daju i kao
amara (preparati sa hininom i strihninom).
Upotreba
Gorke heterozidne droge se upotrebljavaju za izradu galenskih preparata koji se daju kod oboljenja kod
kojih je smanjena stimulacija želuca i anemičnim i slabim osobama sa smanjenim apetitom. Gorka
sredstva potpomažu svarljivost protein, usljed povećane proteolitičke aktivnosti i stepena kiselosti
želučanog soka, te djeluju indirektno kao roboransi i tonici. Gorke droge su ranije korištene i kao
adjuvansi u terapiji malarije, prije svega zbog svog indirektnog roborantnog djelovanja i svojstva
povoljnog ticaja na eritropoezu. Ove droge se koriste u industriji gorkih alkaloidnih napitaka.