See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/348974934

Saf Aklın Eleştirisi ve Metafizik Problemi

Article · September 2020

CITATIONS READS

0 299

1 author:

Kubilay Hoşgör
Mugla Üniversitesi
11 PUBLICATIONS   4 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Kubilay Hoşgör on 02 February 2021.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Saf Aklın Eleştirisi ve Metafizik Problemi*

Kubilay Hoşgör**

Özet

1950’lere kadar, Heidegger, Kant’ın, Saf Aklın Eleştirisi’nde genel olarak

metafiziğe uygun bir zemin aradığını iddia etmişti. Ben bu denemede,
bu iddiayı Neo-Kantçı felsefe içinde, Hermann Cohen’in Kant resep-
siyonu ile karşı karşıya koyarak inceliyorum. Bana göre Heidegger’in
Kant yorumu oldukça radikal ve kişiseldir. Cohen’in bakış tarzı ise
Kant’ta mevcut olmadığını düşündüğüm bir subjektivizme eğilimlidir.
Bununla birlikte ben bu denemede, Kant’ın elbette kendinde şeylerin
bilgisi ile ilgilenmediğini, aksine bir şey hakkındaki önermenin doğru-
luğunu nasıl bileceğimiz sorunu ile ilgilendiğini ileri süren yorumlama
tarzına yaklaşmaktayım. Denememin ilerleyen safhalarında ise Heideg-
ger’in Kant yorumundaki gerçek tehlikeye dikkat çekiyorum. Bununla
ilgili olarak, doğru bir Kant filolojisinin tarihsel bakış zemininden kay-
mamasının oldukça önemli olduğu, Heidegger’in Kant resepsiyonunun
ise bu zemin üzerinde durmayı başaramadığı sonucuna varıyorum.
Çünkü bana göre, Heidegger’in Kant’ta görmeye eğilimli olduğu türde
bir metafizik için uygun koşulların, olsa olsa, belki Kant’ın ölümünün
ardından gelişen süreçte belirmeye başladığı iddia edilebilir. Öyleyse
*
Bu makalede kör hakemlik süreci uygulanmıştır. Geliş Tarihi: 15/05/2020, Kabul Ta-
rihi: 08/09/2020.
**
Dr. Öğr. Üyesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü.
hosgorkubilay@gmail.com
 Saf Aklın Eleştirisi ve Metafizik Problemi

buradaki çalışmada, Heidegger’in Kant’ta genel bir metafiziğin temel-

lerine ilişkin keşfinin ancak Saf Aklın Eleştirisi’ni zamanının dışına taşı-
masıyla mümkün olabildiği ortaya çıkar.
Anahtar Kelimeler: Metafizik, Görü, Sonluluk Tezi, Şema, Koşulsuz.

Giriş

K ant hermeneutiği içindeki en dikkat çekici yorumlardan birini, Martin

Heidegger, Kant und das Problem der Metaphysik (1929) adlı eserinde
ortaya koyar. Heidegger bu kitapta Saf Aklın Eleştirisi’ni1 metafiziğin zemi-
ni üzerine yerleştirir. Ona göre Kant’ın asıl amacı, kendisinin ‘fundamen-
tal ontoloji’ adını verdiği türden bir metafiziği temellendirmektir. Funda-
mental ontoloji;
metafiziğin imkânı için gerekli olan insan Dasein’ın metafiziğidir. O
bütün antropolojik ve felsefi olandan temelde farklıdır. Bir fundamental
ontoloji fikri, Dasein’ın kendine özgü ontolojik analitiğini zorunlu ihti-
yaç olarak sergilemek ve böylece hangi amaç için ve hangi yolla, hangi
sınırlar içinde ve hangi varsayımlar altında (şu) somut soruyu ortaya
koyduğunu ardarda açıklığa kavuşturmak anlamına gelir: İnsan nedir?
(1991, 1)
Bu soru, varlık öğretisi olarak metafiziğin en temel sorusudur çünkü onun
nihai problemi insandır. Heidegger’e göre varlıkla ilgili her soru, eninde
sonunda insanla ilgili olmak durumundadır ve Kant’ın tam da birincil
problemi, bu soruya yanıt verebilmektir. Ancak bu soru, Kant’ın insan ak-
lının tüm eğilimlerini formüle ettiği sorular arasında yer almaz:
1. Neyi bilebilirim?
2. Ne yapmalıyım?
3. Neyi umabilirim?
Bu üç soru, geleneksel metafiziğin (Metaphysica Specialis) duyularüstü var-
lığın bilgisini arayan üç disiplinine aittir; kozmoloji, psikoloji ve teolojiye.
Kant, bu soruları ele alır ve bu disiplinlerin bilim olma iddialarına sınır ge-
tirir, ama bununla kalmaz. Heidegger’in yorumuna göre, Kant’ın asıl ama-
cı bir bilim olarak metafiziğe (Metaphysica Generalis) zemin hazırlamaktır.
O, bu yönde ilerleyerek genel anlamda varolanların bilgisinin imkânının,

1
Elinizdeki çalışmada, Saf Aklın Eleştirisi dışındaki tüm eserlere, orijinal dillerindeki
adlarıyla işaret edilmiştir.

16
 Immanuel Kant

06

View publication stats