Professional Documents
Culture Documents
3-7 Fil
3-7 Fil
Prepared by:
Joy May C. Gulay, LPT
KFCI-Module 1
Sa katapusan ng ikatlong linggo
ang mga mag-aaral ay
inaasahang:
03 Napapahalagahan ang
tungkulin at kung bakit
kinakailangan sa bawat bansa
ang domeyn ng wika.
Introduksyon
KFCI-Module 1
“Tungkulin ng Wika”
1. Interaksyunal
Pagtatatag, pagpapanatili, pagpapaptatag ng relasyon sa kapwa tao.
2. Instrumental
Ginagamit sa pagtugon sa mga pangangailangan.
KFCI-Module 1
“Tungkulin ng Wika”
3. Regulatori
Pag-alalay sa mga nangyayaring nagaganap
4. Personal
Pagpapahayag ng sariling damdamin sa pamamagitan ng pagpili ng
salita.
KFCI-Module 1
“Tungkulin ng Wika”
5. Imahinatibo
Pagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing pagpapahayag.
6. Heuristik
Paghahanap o paghingi ng impormasyon.
KFCI-Module 1
“Tungkulin ng Wika”
7. Impormativ/ Representasyunal
Pagbibigay impormasyon o datos.
KFCI-Module 1
“Domeyn Pangwika”
KFCI-Module 1
“Domeyn Pangwika”
KFCI-Module 1
“Domeyn Pangwika”
KFCI-Module 1
Buod
Higit na napag-aaralan ang wika sa mga tunay na karanasan sa
komunikasyon. Ang kasanayan sa isang tungkuling pangwika ay hindi
nangangahulugan na kasanayan sa iba. Hindi lamang isang tungkulin/
gamit pangwika ang nagagamit sa isang pagkakataon. Maaaring dalawa
o higit pa. Kailangan ng nagsasalita ang tagapakainig at kailangan ng
nagsusulat ang nagbabasa.
Bagamat may itinatakdang wika na dapat gamitin sa bawat domeyn ng
wika, mlainaw naman na higit sa isang wika ang maaaring lumitaw sa
bawat domeyn. Ang iba’t ibang tao ay maaaring gumamit ng iba’t ibang
mga wika sa parehong domeyn. Ang pangyayaring ito ay bunga ng
impluwensiya ng iba’t ibang faktor-panlipunan na nakaapekto sa
repertwa ng pagsasalita ng isang indibidwal.
Prepared by:
Joy May C. Gulay, LPT
KFCI-Module 1
Sa katapusan ng ikaapat na
linggo ang mga mag-aaral ay
inaasahang:
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Pangulong Manuel L. Quezon
Batas Komonwelt Blg. 184 na inaprobahan noong Nobyembre 13, 1936.
Surian ng Wikang Pambansa o SWP
Jaime C. de Veyra
(Tagapangulo ng SWP) Feliz S. Salas Filemon Sotto
Cecilo Santiago
Lopez Fonacier
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Gampanin ng SWP:
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Diksyunaryo
Nobyembre 17, 1937
Kautusang tagapagpaganap Blg. 134- Disyembre 30, 1937
“A Tagalog English
Vocabulary”
“Ang Balarila bg Wikang
Pambansa”
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Batas Komonwelt Blg. 570 (Hunyo 4, 1946)- Wikang Pambansang Pilipino
Jose Villa Panganiban (Hulyo 1946)
Julian Cruz Balmaceda (Hulyo 28, 1947)- Setyembre 18, 1947
Cirio H. Panganiban (Disyembre 29, 1947)
Pangulong Ramon Magsaysay- Proklamasyon Blg. 12- Marso 26, 1954
go ng Wikang Pambansa Marso 29-Abril 4 Agosto 13-19 Buwan ng Wika Agosto 1-31
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Edukasyon at Popularisasyon
Kultura at mga
Suliranin
Komite sa
Gramatika at Paglalathala at
Leksikograpiya …
Komite Istandardisasyon
ng
SWP
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Oktubre 4, 1971- 31 na letra
Batasang Pambansa- “FILIPINO”
Hulyo 10, 1974- Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 ng Kalihim
ng Edukasyon
“Edukasyong Billinggwal” (1974-1975)
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
1987- Bagong Alpabetong Filipino na may 28 na titik
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117- Pangulong Aquino ( Enero 1987)
- Linangan ng mga Wika sa Pilipinas o LWP
Mga Kasapi ng LWP:
A. Direktor
B. Pangalawang Direktor
C. Sangay:
a.) pananaliksik at
pagpapaunlad b.)
leksikograpiya
c. pagsasalingwika at panitikan
d. preserbasyon at promosyon
e. pampangasiwaan
“Wikang Filipino”
Agosto 25, 1988- Atas Tagapagpaganap Blg. 335 ni Pangulong
Corazon Aquino
Saligang Batas ng 1987, Artikulo IV, Seksyon 9- Komisyon sa Wikang Filipino
o KWF (Agosto 14, 1991)
Sangay ng KWF
Dibisyon ng
Dibisyon ng Ibang mga Dibisyon ng
Dibisyon ng Dibisyon ng Dibisyong
pagsasaling- Wika at impormasyon at Pampangasiwaan
Leksikograpiya Linggwistika
wika Literatiura ng Publikasyon
Pilipinas
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Ponciano
B. P. Pineda
(Tagalog- Punong komisyoner)
Komisyoner ng KWF
Nita P. Buenaobra Florentino Hornedo
(Bikolano) (Ivatan)
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Resolusyon Blg. 1-92 noong Mayo 13, 1992 na sinusugan ng Resulosyon Blg. 1-96 noong Agosto, 1996
KFCI-Module 1
“Wikang Filipino”
Batas Republika Blg. 7104, Seksyon 14- Panrehiyong Sentro
sa Wikang Filipino o PSWF (Mayo 9, 1994) ng Board of
Commissioners
KFCI-Module 1
Buod
Pagdiriwang ng Buwan ng Wikang Pamban
Mga naging Mga Wikang Ginamit sa Pilipinas
Lope K.
Santos
Direktor ng
SWP
Jose Villa
Panganiban
Cirio H.
Panganiban Agosto 13-19
Wikang Pambansang Pilipino (Linggo ng Wika)
Wikang Tagalog
Ceclio Lopez
KFCI-Module 1
Korbel Foundation College, Inc
Purok Spring, Brgy. Morales, City of Koronadal
Tel Number 877-2051/0228-1996
Prepared by:
Joy May C. Gulay, LPT
KFCI-Module 1
Sa katapusan ng ikalimang linggo
ang mga mag-aaral ay
inaasahang:
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987”
Konstitusyon ng 1987
Halimbawa:
• salita= boto= b-o-t-o
plano= p-l-a-n-o
• Pantig= a=a
la= l-a
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
Pangalawa. Pasulat na Pagbaybay
Mananatili sa pagsulat at pagbasa ng mga karaniwang salita ang isa-isang
tumbasan ng letra at makabuluhang tunog.
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
2) maaring hiramin ang mga salitang banyaga o hiram na naiiba ang ispeling
sa bigkas, siyang sulat at kung ano ang sulat, siyang basa.
Halimbawa:
Salitang Hiram Filipino
control control
meeting miting
a) Gayon pa man may ilang salitang hiram na maaaring baybayin sa
dalawang kaanyuan, ngunit kailangan ang konsistensi sa
paggamit.
Halimbawa:
barangay barangay
kongreso konggreso
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
3) may mga salita sa Ingles o iba pang banyaga ng wika o hiram na wika na
lubhang di-konsistent ang ispeling o lubhang malayo angispeling sa
bigkas na:
a) Maaaring hayaan na muna sa orihinal na anyo o panatilihin ang
ispeling ng mga hiram na salita na mahirap mabakas ang
orihinal na ispeling kapag binaybay ayon sa alpabetong
Filipino.
Halimbawa:
coach sausage
sandwich champagne
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
b) Maaaring hiramin nang walang pagbabago ang mga salitang pang-
agham at teknikal.
Halimbawa:
calcium xray
quartz Xerox
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
Pang-apat. Mga Salitang may Magkasunod na Patinig
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
Panlima. Ang Pantig.
Isang saltik ng dila o walang antalang bugso ng tinig ang pantig sa pagbigkas ng
salita.
Halimbawa:
ako= a-ko
mag-aaral= mag-a-a-ral
KFCI-Module 1
“Ang Alfabeto at Ortograpiyang Filipino 1987 ”
Kayarian ng Pantig
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
A. Letrang C
Palitan ang Letrang C ng letrang S kung ang tunog ay /s/, at ng letrang K kung
ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may Letrang
C.
Halimbawa:
C—S C—K
Participant-Partisipant Magnetic-Magnetik
Central-Sentral Card-Kard
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
B. Letrang Q
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
C. Letrang Ñ
Palitan ang letrang Ñ ng mga letrang NY kapag binaybay sa Filipino ang hiram
na salitang may letrang Ñ.
Halimbawa:
ñ ------------------- ny
cariñosa Karinyosa
piña pinya
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
D. Letrang X
Halimbawa:
x ----------------- ks
Experimental Eksperimental
Texto Teksto
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
E. Letrang F
Halimbawa:
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
F. Letrang J
Halimbawa
: Subject= Sabjek Jacket= Jaket
Jam= Jam Object= Objek
KFCI-Module 1
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
G. Letrang V
Halimbawa
:
Variety= Varayti Verbatim= Verbatim
Vedio= Video Value= Valyu
KFCI-Module
“Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamitng Walong (8) Letra”
H. Letrang Z
Halimbawa
:
Zebra= Zebra Magazine=
Magazin Zinc= Zinc Bazaar= Bazar
KFCI-Module 1
Buod
Ang gabay sa ortograpiya ng wikang Filipino ay binubuo ng mga kalakaran
kung paano ang mga Pilipino sa kanilang wikang pambansa. Inilalahad sa
ortograpiyang ito ang estandardisadong mga tuntunin sa paggamit at
pagbigkas ng mga simbolong ito.
Sa 1987 Patnubay sa Ispeling,ang paggamit ng walong dagdag na letra sa
mga salitang ekspresyonng hinihiram ay nakabatay lamang sa mga
kondisyong pantanging ngalan, salitang katutubo mula sa ibang wika sa
Pilipinas, salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang ispeling sa
bigkas, na kapag binaybay ayon sa alfabetong Filipino ay hindi mabakas ang
orihinal na ispeling nito, salitang pang-agham at teknikal at sa mga
simbolong pang agham.
KFCI-Module 1
Korbel Foundation College, Inc
Purok Spring, Brgy. Morales, City of Koronadal
Tel Number 877-2051/0228-1996
Prepared by:
Joy May C. Gulay, LPT
KFCI-Module 1
Sa katapusan ng ikaanim na
linggo ang mga mag-aaral
ay inaasahang:
02 Makapagtatamo at mapaghuhusay
ang kaalaman sa kaangkinan ng
03 wikang ang ponolohiya.
Mataas i u
Gitna e o
Mababa a
“Istruktura ng Wikang Filipino”
Palabi Pangipin Pagilagid Matigas na Malambot na Palalamunan Paimpit Ang mga Fonemang Ktainig
Ngalangala Ngalangala
Paraan ng
Pagbigkas
PASARA
1. Walang tinig p t k ?
2.May tinig b d
PASUTSOT
Walang tinig s
PAILONG m n ng
May tinig
PAGILAGID i
May tinig
PANGATAL r
May tinig
MALAPATINIG y w
may tinig
“Istruktura ng Wikang Filipino”
Diptonggo
Pag isinudlong ang alin man sa fonemang patinig sa unahan ng malapatinig
na fonemang w at y.
Pares Minimal
Mga pares ng salita na magkatulad na magkatulad ang bigkas maliban sa
isang fonema na siyang ipinagkakaibang kahulugan.
Fonemang Nagpapalitan
Ang pagkakataong ang fonemang e at i, gayundin ang o at u, ay
nagkakapalit nang hindi nagbabago ang kahulugan ng salita.
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
2. Fonemang Suprasegmental
May tatlong fonemang supra-segmental ang Filipino. Ang mga ito ay tono,
diin at antala.
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
MORFOLOHIYA
Pag-aaral sa formulasyon o pagbuo ng mga salita.
Morpema
Tawag sa makabuluhang yunit ng mga salita.
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
1. Morfemang Kataga
Ang kataga ay isang morfema na karaniwang iisahing pantig lamang
at ang mga ito’y walang kahulugan kung nag-iisa.
Ang mga engklitiko, “mga katagang iisahing pantig na sa ganang sarili
ay walang kahulugan ngunit kapag ginamit sa loob ng pangungusap ay
nakadaragdag ng diwa nito”
2. MorfemangPanlapi
Ikinakabit ito sa salitang-ugat na kung saan ay maaaring
unlapi, gitlapi, hulapi, kabilaan at laguhan.
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
3.Morfemang Salitang – Ugat
Ito ay ang payak na anyo ng mga salita na walang halong panlapi.
4. Morfemang a at o
Makabuluhang tunog ito sapagkat nagpapakilala ito ng pagkakaiba ng seks o
kasarian ng pangngalan.
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
Ang Pagbabagong Morfofonemiko
Ito ay pagbabago ng anyo ng morfema dahil sa impluwensya ng kaligiran nito
Mga Uri ng Pagbabagong Morfofonemiko:
1) Asimilasyon
2) Pagpapalit ng Fonema
3) Pagkawala ng Fonema
4) Metatesis
5) Paglilipat-diin
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
1)Asimilasyon
Pagbabagong nagaganap sa isang morfema dahil naasimila ng isang morfema
ang tunog ng katabing morfema.
May Dalawang Uri ng Asimilasyon:
a. Asimilasyong Parsyal o Di-ganap
Halimbawa: Pangwakas, pambabae,pambata, panggatong
b. Asimilasyong Ganap
Halimbawa: pandakot, panakot, panlaro, panradyo
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
2) Pagpapalit ng Fonema
Nagpapalitan ang fonema sa loob ng salita.
a. /d/-- /r/
lakad + an= lakadan=lakaran
ma + dunong= madunong= marunong
b. /o/-- /u/
tao= tauhan
tago= tagu-taguan
c. /an/-- /han/
sara + an= sarahan
pasa + an=
pasahan
“Istruktura ng Wikang Filipino”
3) Pagkawala ng Fonema
may nawawalang fonema sa salita.
Halimbawa:
tupad + in= tupadin =
tupdin kuha + in= kuhain
= kunin
“Istruktura ng Wikang Filipino”
4) Metatesis
Nagkakapalitan ng posisyon ang mga fonema at kung minsan ay may
nawawala pa.
halimbawa:
tanim + an= taniman=
tamnan atip + an= atipan=
aptan
“Istruktura ng Wikang Filipino”
5) Paglilipat-diin
Pagbabagong morfofonemiko na nagbabago sa diin ng salita kapag
nilalagyan ng panlapi.
Halimbawa:
lúto + an= lutúan
sáma + an= samáhan
KFCI-Module 1
“Istruktura ng Wikang Filipino”
Ang Mga Bahagi ng Pananalita
I. Mga Salitang Pangnilalaman
A. Nominal
1. Pangngalan
2. Panghalip
B. Pandiwa
C. Panturing
1. Pang- uri
2. Pang- abay
II. Mga Salitang Pangkayarian
A. Mga Pang- ugnay
1. Pangatnig
2. Pang-angkop
3. Pang-ukol
B. Mga Pananda
1. Pantukoy
2. Pangawil
KFCI-Module 1
Buod
Ang bawat wika sa daigdig ay binubuo ng mga tunog na binibigkas.
Ang wikang Filipino ay may sariling kakanyahan na nakabuhol sa
natatanging kultura nito. Kayat magiging madali at malinaw ang pagkatuto
ng Filipino kung lubos nating nauunawaan kung paano nalilikha ang mga
tunog na bumubuo rito. Anupa’t kung ang tunog ang bumubuo ng mga
salita sa isang wika, ang morfolohiya naman ang pag-aaral sa pagbuo ng
mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang morpema.