ΥΠΟΘΕΣΙΣ

Ευριπίδου “Ιππόλυτος”

Η τραγωδία του Ευριπίδη με τίτλο «Ιππόλυτος» έχει σαν βασικό θέμα τον έρωτα της
κόρης του Μίνωα και συζύγου του Θησέα Φαίδρας για τον πρόγονό της Ιππόλυτο. Η Φαίδρα
βιώνει την τραγωδία του απαρνημένου έρωτα από το γιο του άνδρα της και αυτή η απόρριψη
είναι που κινεί τελικά τα νήματα της δράσης.
Τα δρώμενα του έργου εξελίσσονται στην Τροιζήνα, τόπο όπου ο ίδιος ο Ευριπίδης
είχε τοποθετήσει τη σκηνή του έργου του.
Το δράμα ανοίγει η Αφροδίτη, η οποία σε έναν από τους γνωστούς ευριπίδειους
κατατοπιστικούς προλόγους μας συστήνει τον Ιππόλυτο ως λάτρη του κυνηγιού και
αφοσιωμένο στην παρθένα θεά Άρτεμη. Ο ίδιος απεχθάνεται τις γυναίκες και τον έρωτα. Η
Φαίδρα τον είχε δει στην Αθήνα, όταν ο νέος πήγε για τα μυστήρια, και τον ερωτεύτηκε. Ο
Θησέας έρχεται στην Τροιζήνα εξαιτίας του φόνου των ξαδέλφων του Παλλαντιδών, και
φέρνει μαζί του τη γυναίκα του τη Φαίδρα. Αυτή ερωτεύεται ακόμη περισσότερο τον
Ιππόλυτο, αλλά κρατάει την αγάπη της μυστική και υποφέρει σιωπηλά. Από εδώ αρχίζει η
πλοκή του έργου.
Διαδοχικά, εμφανίζονται στη σκηνή πρώτα ο Ιππόλυτος κι έπειτα η Φαίδρα. Ο
κρυφός της έρωτας την έχει κυριολεκτικά εξαντλήσει. Είναι άρρωστη, νηστική και
απελπισμένη. Αρνείται ν’ αποκαλύψει τη δυστυχία της και ν’ απαντήσει στις ερωτήσεις της
τροφού, η οποία όμως στο τέλος κατορθώνει να της αποσπάσει το μυστικό. Η ίδια η Φαίδρα
είναι αποφασισμένη ν’ αυτοκτονήσει, για να διασώσει την τιμή της, χωρίς να ομολογήσει τον
έρωτά της. Η τροφός όμως, για να σώσει τη ζωή της κυράς της, με δική της πρωτοβουλία,
αποκαλύπτει το μυστικό στον Ιππόλυτο, δεσμεύοντάς τον πριν με όρκο ότι δε θα μιλήσει.
Εκείνος τρομοκρατείται και κατηγορεί τη Φαίδρα για ατιμία και φαυλότητα.
Η Φαίδρα αυτοκτονεί και εκδικείται τον Ιππόλυτο αφήνοντας ένα γραπτό σημείωμα
στο Θησέα, όπου κατηγορεί το γιο του ότι προσπάθησε να τη βιάσει. Ο Θησέας πιστεύει την
κατηγορία και καταριέται το γιο του. Ο νέος υποστηρίζει την αθωότητά του, αλλά ο όρκος
του στην τροφό τον εμποδίζει να πει την πάσα αλήθεια. Ο πατέρας του τον εξορίζει και
παρακαλεί τον Ποσειδώνα να στείλει εναντίον του πελώριο μαινόμενο ταύρο. Ο ταύρος
τρομάζει τα άλογα του άρματος του Ιππολύτου και ο ίδιος πέφτει και τραυματίζεται
θανάσιμα. Η θεά Άρτεμη στο μεταξύ εμφανίζεται ως dea ex machina και αποκαλύπτει τελικά
την αλήθεια για τη σκευωρία της νεκρής ήδη Φαίδρας. Ο Ιππόλυτος μεταφέρεται
ετοιμοθάνατος στη σκηνή και λίγο πριν το τέλος του συμφιλιώνεται με τον πατέρα του.
Ακολουθεί ο θάνατος του Ιππολύτου, που είναι και το τέλος της τραγωδίας.

Υ.Γ. 1. Με τον ίδιο μύθο ο Ευριπίδης έγραψε δύο τραγωδίες. Αυτή που μας σώζεται και
παραπάνω σκιαγραφήσαμε την υπόθεσή της έχει τίτλο «Ιππόλυτος Στεφανίας ή
Στεφανηφόρος» και είναι το 2ο στη σειρά των ευριπίδειων έργων με το ίδιο θέμα. Η
τραγωδία αυτή διδάχτηκε το 428 π.Χ. και κέρδισε την πρώτη θέση στους δραματικούς
αγώνες της χρονιάς εκείνης. Λίγα χρόνια πιο πριν, ο Ευριπίδης παρουσίασε τον «Ιππόλυτο
καλυπτόμενο». Το έργο δεν είχε πολύ μεγάλη επιτυχία. Και αυτό γιατί παρουσίαζε
απροκάλυπτα μπροστά τα μάτια του κοινού τη Φαίδρα να δίνεται στον πρόγονό της χωρίς
ίχνος αναστολής. Ανάμεσα στα δύο αυτά έργα τοποθετείται και η «Φαίδρα» του Σοφοκλή,
έργο που πρέπει να ασχολείτο περισσότερο με το πρόσωπο της κόρης του Μίνωα, ενώ
παρουσίαζε και το Θησέα όχι απλώς ως απόντα, αλλά ως νεκρό.
Δεν ξεχνούμε βέβαια ότι αργότερα, και στα πλαίσια της λατινικής δραματικής
ποίησης, ο Σενέκας ο νεότερος έγραψε και εκείνος έργο με τίτλο «Φαίδρα» (δράμα
δωματίου), εμπνευσμένο από τους προγενέστερούς του αρχαίους Έλληνες τραγικούς.

1
 2. Ο Χορός της τραγωδίας του Ευριπίδη που μας σώθηκε αποτελείται από
συντρόφους συγκυνηγούς του Ιππολύτου.

Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης
Θεσσαλονίκη, 7 Απριλίου 2000