Trudnoća, porođaj, faktori porođaja i porođajna doba

Trudnoća nastaje usađivanjem (implantacijom) oplođene jajne stanice u endometrij

maternice. Normalna trudnoća traje 280 dana ili 40 nedjelja ili 10 lunarnih mjeseci.
Dijagnoza trudnoće se postavlja na osnovu anamnestičkih podatka, ginekološkog pregleda, ultrazvuka
i imunoloških testova. Nesigurni znaci trudnoće su: uvećanje trbuha, pojava jače pigmentacije na
pojedinim dijelovima kože, muka, gađenje, povraćanje, promjene raspoloženja, učestalo mokrenje,
opstipacija, zamor, dobijanje na težini, leukoreja. Vjerovatni znaci trudnoće su izostanak menstruacije,
uvećanje polnih organa i dojki. Sigurni znaci trudnoće su: registrovanje pokreta ploda, slušanje
tonova srca ploda, prisustvo beta HcG-a u urinu.

FIZIOLOŠKE PROMJENE U TIJELU TRUDNICE

Za vrijeme trudnoće u tijelu žene događaju se razne fiziološke i psihološke promjene koje
omogućavaju rast i razvoj ploda, pripremu za porod i dojenje.

 I tromjesečje: izostanak menstruacije, moguća mala sukrvica u vrijeme očekivane

menstruacije (implantacija); povećanje i napetost dojki, umor, pospanopst, jutarnje
mučnine, cerviks i vagina se smekšavaju postaju lividni, pojačani iscjedak (leukoreja)
 II tromjesečje: maternica izlazi iz male zdjelice, nabreknuće perigenitalnih struktura
zbog hipervaskularizacije i povećanja masnog tkiva, dojke su povećane, bradavice
hiperpigmentirane; linea alba pigmentira i postaje linea fusca; pjege na licu
(chloasma gravidarum); porast TT
 III tromjesečje: maternica i dalje raste; dno maternice doseže jetru i dijafragmu;
pojavljuju se kontrakcije; raste hidrostatski tlak (varikoziteti,hemoroidi); često se javi
konstipacija; dalji porast TT trudnice- optimalno povećanje tjelesne mase trudnice bi
bilo 11.5-12 kg.

Porođaj, faktori porođaja i porođajna doba

Porođaj definišemo kao prekid trudnoće sa vitalnim plodom težine 500 ili više grama.
Zavisno od dužine trudnoće porođaj može biti terminski porođaj (dešava se između 37 i 42
gestacijske nedjelje), prijevremeni porođaj ( do 36 punih nedjelja trudnoće) i poslijeterminski
( nakon 42 pune gestacijske nedjelje trudnoće). Postoji više teorija o uzroku započinjanja
porođaja, a ona koja je najubjedljivija jeste endokrina. Ova teorija se zasniva na padu nivoa
progesterona i na oksitocinskoj teoriji. Uloga oksitocina ( hormona zadnjeg režnja hipofize)
kao inicijatora kontrakcija materice je odavno poznata. Njegova količina se povećava idući
prema kraju trudnoće ali dejstvo mu je suprimirano aktivnošću serumske oksitokinaze( nju
stvara sinciciotrofoblast- plodovi ovoji) i progesterona. Ovaj enzim razgrađuje oksitocin i
time eliminiše njegovu ulogu u izazivanju kontrakcija materice.
Ravnoteža između oksitocina i oksitokinaze se održava sve do termina porođaja kada zbog
starenja posteljice sinteza oksitokinaze postaje nedovoljna da bi neutralizirala djelovanje
oksitocina. Time počinju kontrakcije materice koje rezultiraju porođajem.
 Faktori porođaja

U faktore porođaja ubrajamo:

 porođajni kanal
 porođajni objekt
 porođajne snage
Porođajni kanal ( porođajni put)
Porođajni put predstavlja važan faktor porođaja jer predstavlaj put kojim plod i produkti trudnoće
napuštaju materičnu šupljinu. Porođajni kanal se dijeli na koštani dio i mehki dio.
Koštani dio porođajnog kanala čine mala karlica (pelvis minor), a mehki dio porođajnog kanala čine
materica, vagina i međica ( perineum). Mala karlica ima oblik cilindra čiji prednji zid čini simfiza
( symphysis pubica) i unutrašnje strane os pubis, bočne zidove čine os ilium i os ishii a zadnji zid čine
os sacrum i os coccygis. Gornji otvor male karlice je ograničen sa linea terminalis i ima više prečnika:
 conjugata anatomica - spaja promontorijum sa gornjom ivicom simfize ( 11 cm)
 conjugata obstetrica (vera) – spaja promontorijum sa najispupčenijom tačkom na simfizi ( 10
– 10.5 cm)
 conjugata diagonalis – spaja promontorijum sa donjom ivicom simfize (12.5 – 13 cm )
 kosi prečnik - spaja art.sacroiliaca sa eminentio iliopectinea suprotne strane ( 12 cm)
 poprečni prečnik– to je najduži prečnik spaja dvije simetrične tačke na jednakoj udaljenosti od
promontorijuma i i simfize ( 13 cm)
 pravi prečnik ( diametar recta)- spaja donji rub simfize sa vrhom trtične kosti ( 9 cm)
 diametar transversa – spaja dvije sjedalne kvrge ( tuber ischiadicum) iznosi 11 cm
Mekani dio porođajnog kanala čine donji uterini segment, cerviks, vagina, vulva i zdjelično dno koga
čini koža, potkoža, zdjelična fascija i dva mišićna sistema. Dijafragma pelvis koju čine m.levator ani,
m.sphincter ani externus i m.coccigeus i dijafragma urogenitalis koju čine m.bulbocavernosus,
m.ischiocavernosus, m.transversus perinei superior et profundus.

Porođajni objekt
Porođajni objekt čine plod i sekundarne tvorevine trudnoće (placenta sa ovojima) koje u toku porođaja
zajedno sa plodom napuštaju materičnu šupljinu i kroz porođajni kanal bivaju istisnuti u vanjsku
sredinu.
Elementi porođajnog objekta su: položaj(situs), stav(praesentatio), smještaj(positio) i držanje( habitus
ploda.
Položaj(situs) ploda predstavlja odnos uzdužne osovine majke prema uzdužnoj osovini ploda. Može
biti uzdužni(longitudinalni), kosi(obliqus) i poprečni ( situs transversus).
Stav(praesentatio) ploda određuje prednjačeći dio plod ai može biti stav glavicom i stav karlicom.
Smještaj (positio) ploda predstavlaj odnos leđa ploda prema prednjem trbušnom zidu i može biti lijevi
i desni položaj.
Držanje (habitus) ploda predstavlja međusobni odnos pojedinih dijelova ploda u materici
U normalnom porodu plod je u uzdužnom položaju, a vodeći dio je glavica u defleksijskom stavu(stav
zatiljkom- glava ulazi u porođajni kanal najmanjim promjerom)

Porođajne snage – trudovi

Porođajne snage su prirodni faktori koji u toku porođaja doprinose da se plod kao porođajni objekat
istisne iz materične šupljine, kroz porođajni kanal u spoljnu sredinu.
Porođajne snage čine porođajni bilovi, porođajni trudovi i porođajni naponi.
Trudivi nastaju kontrakcijom mišićnih vlakana uterusa. Mišićna vlakna su organizirana u dva spiralna
sistema tako da svaki započinje u rogu materice i spušta se u cerviks. Naponi nastaju u rogu, potom se
šire na fundus, isthmus i cerviks.
Cerviks se otvara i skraćuje. Na kontraktilnost uterusa utiču različiti podražaji:
Hormonski (oksitocin, prostaglandini, estrogen i progesteron)
Živčani (podražaji alfa i beta receptora- excitacija i inhibivcija)
Mehanički ( pritisak vodećeg dijel aploda na cerviks pojačava kontraktibilnost uterusa)
Kliničke karakteristike truda
Prvo doba: 3-4 truda u 10 minuta, trajanje truda 80-90sekundi
Drugo doba: 5 trudova u 10 minuta, trajanje 90-110 sekundi
6 sati nakon poroda : 2 kontrakcije u 10 minuta