FEATURE STORY: ILOILO CHARTER DAY

Prepared by : Aksyon Aljohn Torreta

FADE IN SFX: ALARM

Nay: Jolina, bugtawna, malate ka naman karun sa klasi mo

Jolina: Koronahan na ko tani bilang Miss Teen Iloilo pro, si nanay bala.. wala kami klase mo

Nay: Ay tuod? Maayo kay nakasave naman ko sa balon mo. Anay kapa, nga-a wala kamo klase anak
haw?

Jolina: Nay Iloilo Charter Day subong mo, siling man ni maam

FADE UP MSC: ILOILO ANG BANWA KO

VO: Maduagon nga Dinagyang Festival, manamit nga batchoy, “city of love”, ini ang pagkilala kag
ginabalik –balikan sa syudad sang Iloilo. Magluwas sini, ano ang ginapabugal mo bilang Ilonggo?

FADE IN MSC...INSERT ANSWERS:

VO: Apang nakahibalo ka bala sang kasaysayan sang ginapabugal mo? Nakahibalo ka bala kun nga-a
ginatawag ka nga Ilonggo?

FADE IN MSC...INSERT ANSWERS:

Jolina: Nay, ano ang Iloilo?

Nay: Ay abaw ang bata ko, Iloilo, kwan bala, basta diri kita subong sa Iloilo

Jolina: Siling ni maam ang Iloilo halin sa word nga Irong-Irong, ang ilong bala nay. Siling ni maam,
porsyon na sang duta sa southern part sang Iloilo River.

Nay: Ah amo na gali, importante sadya kita ya nga mga Ilonggo ah

Jolina: Nay, Ati kita kuno sang una mo. Kwan gali, Ati ang mga tumandok diri sa Panay. 13 th century
sang nag-abot kag nagpangabuhi kuno sa Siwaragan River sa San Joaquin sanday Datu Puti kag iban
pa nga mga Datu halin sa Borneo.
INSERT MSC: CULTURALC (IP’s)

Nay: Maayo ginpadumdom mo ko, bakal ka gali karun Datu Puti, ahos kag bombay kag magisa kita
sang tang kong.

Jolina: Si Nanay bala. Si Marikudo pa na sadto ang nagadumala sa mga Ati. Upod niya ang iya asawa
nga si Maniwangtiwang. Tapos ginbarter kuno nay ni Marikudo ang ilawod ukon lowlands sang Panay
sa bulawan nga sadok kag kulintas kag iban pa gid

Nay: Ay huo ang barter anak, amo ina ang ginabaylo niyo bala, ginatrade ah, ang inyo nga mga
produkto ukon pagkabutang

Jolina: Ay man-an mo man ina gali nay? (laugh) Tapos si Datu Paiburong kuno ang nagdumala sa
Irong-Irong. Sa sulod sang 300 years nay, malinong kuno ang ila pagpangabuhi, galing nag-abot ang
mga Katsila.

INSERT MSC :SPANISH MARCH

Jolina: 1566 sang nag-abot nay sa Oton ang mga Katsila

Nay: Huo, Ogton pa ina ang ngalan niya sadto. Dumduman ko, ang Villa bala nak, dira na sadto siling
nila ginsaylo ang sentro sang pagdumala sang mga Katsila. Gintawag pa gani ini nga La Villa De
Arevalo, bal-an mo halin ina sa Avila nga banwa didto sa Spain

Jolina: Ano gani nay ang tawag sa Iloilo sang una ah? Queen...Queen City of the South gali. Tapus
most loyal kag noble city pa gid kay tampad sa korona sang Espanya ang mga Ilonggo sang
rebolusyon

Nay: Huo nak, siling nila, grabi kuno ang komersyo diri sang una mo, kalamay, textiles pati gani
tabako

FADE UP MSC LIGHT MUSIC/CLASSIC

Nay: Te indi ka nalang da ya nak magbangon? Adlaw na oh.

Jolina: Te, paano yua nay nangin syudad ang Iloilo? Di bala may Iloilo Province man?

Nay: Ikaw bala Jolina, aga mo pa ginapalibog ulo ko. Dali lang kay icheck ta sa Google bala.
Paandara anay ina ang pocket wifi nga ginbakal ko sa imo. Ah amo ni gali nak, sang October20,
1936, nahimo nga layi ang Commonwealth Act No 57 ukon An Act Establishing a form of government
for the city of Iloilo. Amo ini gali ang nagtukod sang gobyerno sang syudad. Sa amo nga ti-on, ang
syudad ang ginabugusan pa lang sang Molo kag Mandurriao.
Jolina: ah gali nay

Nay: Tapos, pila ka semana ang nakaligad, gin-amiendaran nak ang Charter paagi sa Commonweath
Act No. 158. Sa amo nga layi, ginlakip naman ang Lapaz kag Arevalo bilang mga teritoryo sang
syudad sang Iloilo.

Jolina: Palantawa ko bi nay...siling sa Commonwealth Act No. 158 Article XI Section 82, magasugod
lang kuno ang syudad sang Iloilo kun makapungko na sa posisyon ang provincial kag municipal
officers nga ginboto sa una nga general election. Ini pagkatapos gin-aprubahan ang amo nga layi.

Tapus kun mapostpone gani ang eleksyon pagkatapos sang 1937, ma-inagurahan ang syudad sang
Iloilo sa Hulyo 16 sang amo nga tuig sa appointment sa mga city officials sang Presidente kag
pagconcur man sang Commission of Appointments sang National Assembly.

Nay: ano ang pagconcur nak?

Jolina: Pagconcur bala nay, kwan...basta. Tapus, wala sang general elections sadtong 1937, amo ina
nga ang Proclamation No. 133 series of 1937 napirmahan sadtong Enero 23, 1937. Amo ina nga July
16 ang inagurasyon sang city nay. Ini base man sa Commonwealth Act. No. 158.

Nay: Te nasiling diri, the city was not inagurated because there were no appointed officials at that
time

Jolina: nami ka gali mag-English nay no. Galing sang August 20, 1937, ginpirmahan ni former
president Manuel L. Quezon ang Proclamation No. 172 nga nagtalana sa Agosto 25 sa amo nga tuig
para sa inagurasyon sang Iloilo City. Pubic Holiday man kuno nay ang Iloilo Province sa amo nga
petsa.

Nay: Te kilala mo ang pinakauna gid nga mayor diri sa city nak?

Jolina: Indi nay, indi ko gani kilala ang mayor ta subong mo. Kay nagligad nga tuig lain, subong lain
man, ay ambot lain lain na lang pirme.

Nay: Nak, si Dr. Ramon Campos ang pinakauna gid nga mayor. Nagsumpa siya kay former interior
secretary Elpidio Quirino nga nagin presidente man sang Pilipinas. Si former president Quezon naman
ang nag-inagurar sa syudad sang Iloilo

Jolina: bilib ko nay ba, grabe nakahibalo ka gali na

Nay: Abaw anak, ikaw bala. Ari sa Google oh

Jolina: Nay...Nay

Nay: Yes nak?

Jolina: Te ma-eskwela pa ko? Pwede man ko galo makatuon sa Google

Nay: Nugay-e ko Jolina, basi aga ka pa makatikaw sang manamit nga salhig, sa Baguio pa bala to
naghalin

Jolina: Joke lang nay, ikaw bala. I love you!

Nay: Bangon na da kay malagaw kita atun nga duha

Jolina: Yeheeey!

FADE UP:

VO: Iloilo, bugal sang mga Ilonggo.

FADE UP: ILOILO ANG BANWA KO (MODERN)

VO: Makasaysayan. Maduagon. Mapag-on.

VO: Sa ika 81 nga pagsaulog sang Iloilo Charter Day subong nga adlaw. Nakasentro ang tema sa
pag-ulikid kag pagtib-ong. Pag-ulikid sa atun kasaysayan kag pagtib-ong sa atun mas maayo nga
palaabuton.

VO: Iloilo ang banwa ko, bugal ko nga Ilonggo!

Sources: 
Public Laws of the Commonwealth: Enacted by the National Assembly. Retrieved
from https://books.google.com.ph/books?id=BuQxAQAAIAAJ
Proclaimation 133 s. 1937. Retrieved
from http://www.officialgazette.gov.ph/…/proclamation-no-133-s-…/
Proclaimation 172 s. 1937. Retrieved from 
http://www.officialgazette.gov.ph/…/proclamation-no-172-s-…/
Jimena, Ben. Iloilo City Charter Day What Happened in 1937. August 25, 2010. The
News Today. Retrieved
from http://www.thenewstoday.info/…/iloilo.city.charter.day.what…
Nereo, Lujan. History 101 Charter Day of Iloilo City. Retrieved
from https://www.facebook.com/photo.php?
fbid=1239272222771945&set=a.269716089727568.70833.100000675378724&type=3&
theater
Photos from Flickr Account of Presidential Museum & Library & Quezon Family Collection