Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

Tula ni Andres Bonifacio Bakit? Ano itong sakdal nang laki

na hinahandugan ng buong pag kasi

Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya na sa lalong mahal kapangyayari

sa pagkadalisay at pagkadakila at ginugugulan ng buhay na iwi.

gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa?

Alin pag-ibig pa? Wala na nga, wala. Ay! Ito’y ang Inang Bayang tinubuan,

siya’y ina’t tangi na kinamulatan

Ulit-ulitin mang basahin ng isip ng kawili-wiling liwanag ng araw

at isa-isahing talastasing pilit na nagbibigay init sa lunong katawan.

ang salita’t buhay na limbag at titik

ng isang katauhan ito’y namamasid. Sa kanya’y utang ang unang pagtanggap

ng simoy ng hanging nagbigay lunas,

Banal na pag-ibig pag ikaw ang nukal sa inis na puso na sisinghap-singhap,

sa tapat na puso ng sino’t alinman, sa balong malalim ng siphayo’t hirap.

imbit taong gubat, maralita’t mangmang

nagiging dakila at iginagalang. Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan

ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal

Pagpupuring lubos ang nagiging hangad mula sa masaya’t gasong kasanggulan.

sa bayan ng taong may dangal na ingat, hanggang sa katawan ay mapasa-libingan.

umawit, tumula, kumatha’t sumulat,

kalakhan din nila’y isinisiwalat. Ang nangakaraang panahon ng aliw,

ang inaasahang araw na darating

Walang mahalagang hindi inihandog ng pagka-timawa ng mga alipin,

ng pusong mahal sa Bayang nagkupkop, liban pa ba sa bayan tatanghalin?

dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod,

buhay ma’y abuting magkalagot-lagot. At ang balang kahoy at ang balang sanga
na parang niya’t gubat na kaaya-aya ng sama ng lilong ibang bayan.

sukat ang makita’t sa ala-ala

ang ina’t ang giliw lampas sa saya. Di gaano kaya ang paghinagpis

ng pusong Tagalog sa puring nalait

Tubig niyang malinaw sa anaki’y bulog at aling kaluoban na lalong tahimik

bukal sa batisang nagkalat sa bundok ang di pupukawin sa paghihimagsik?

malambot na huni ng matuling agos

na nakaka aliw sa pusong may lungkot. Saan magbubuhat ang paghihinay

sa paghihiganti’t gumugol ng buhay

Sa aba ng abang mawalay sa Bayan! kung wala ring ibang kasasadlakan

gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay kundi ang lugami sa kaalipinan?

walang ala-ala’t inaasam-asam

kundi ang makita’ng lupang tinubuan. Kung ang pagka-baon niya’t pagka-busabos

sa lusak ng daya’t tunay na pag-ayop

Pati na’ng magdusa’t sampung kamatayan supil ng pang-hampas tanikalang gapos

wari ay masarap kung dahil sa Bayan at luha na lamang ang pinaa-agos

at lalong maghirap. O! himalang bagay,

lalong pag-irog pa ang sa kanya’y alay. Sa kanyang anyo’y sino ang tutunghay

na di-aakayin sa gawang magdamdam

Kung ang bayang ito’y nasa panganib pusong naglilipak sa pagka-sukaban

at siya ay dapat na ipagtangkilik na hindi gumugol ng dugo at buhay.

ang anak, asawa, magulang, kapatid

isang tawag niya’y tatalikdang pilit. Mangyari kayang ito’y masulyap

ng mga Tagalog at hindi lumingap

Datapwa kung bayan ano ang bayan ng ka-Tagalogan sa naghihingalong Inang nasa yapak

ay nilalapastangan at niyuyurakan ng kasuklam-suklam na Castilang hamak.

katwiran, puri niya’t kamahalan

Nasaan ang dangal ng mga Tagalog, kundi ang mabuhay sa dalita’t hirap,

nasaan ang dugong dapat na ibuhos? ampunin ang bayan kung nasa ay lunas

bayan ay inaapi, bakit di kumikilos? sapagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.

at natitilihang ito’y mapanuod.

Ipahandog-handog ang buong pag-ibig

Hayo na nga kayo, kayong nanga buhay hanggang sa mga dugo’y ubusang itangis

sa pag-asang lubos na kaginhawahan kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid

at walang tinamo kundi kapaitan, ito’y kapalaran at tunay na langit.

kaya nga’t ibigin ang naaabang bayan.

Kayong antayan na sa kapapasakit

ng dakilang hangad sa batis ng dibdib

muling pabalungit tunay na pag-ibig

kusang ibulalas sa bayang piniit.

Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak Katapusang Hibik Ng Pilipinas

kahoy niyari ng buhay na nilanta't sukat Tula ni Andres Bonifacio

ng bala-balakit makapal na hirap (Original text in Tagalog)

muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.

Kayong mga pusong kusang inuusal Sumikat na, Ina sa sinisilangan

ng daya at bagsik ng ganid na asal, Ang araw ng poot ng Katagalugan,

ngayon magbangon’t baya’y itanghal Tatlong daang taong aming iningatan

agawin sa kuko ng mga sukaban. sa dagat ng dusa ng karalitaan.

Walang isinuway kaming iyong anak

Kayong mga dukhang walang tanging sikap sa bagyong masasal ng dalita't hirap,
Iisa ang puso nitong Pilipinas

at ikaw ay di na Ina naming lahat. Sari-saring silo sa ami'y inisip

kasabay ng utos na tutuparing pilit

Sa kapuwa Ina'y wala kang kaparis may sa alumbrado bayad kami'y tikis

Ang layaw ng anak: dalita't pasakit; kahit isang ilaw ay walang masilip.

pag nagpatirapang sa iyo'y humibik,

lunas na gamot mo ay kasakit-sakit. Ang lupa at buhay na tinatahanan

bukid at tubigang kalawak-lawakan

Gapusing mahigpit ang mga Tagalog; at gayon din pati ng mga halamanan

hinain sa sikad, kulata at suntok sa paring Kastila ay binubuwisan.

makinahi't ibiting parang isang hayop

ito baga, Ina, ang iyong pag-irog? Bukod pa sa rito'y ang iba't-iba pa

huwag nang saysayin, O Inang Espanya

Ipabilanggo mo't sa dagat itapon sunod kaming lahat hanggang may hininga

barilin, lasunin, nang kami'y malipol. Tagalog di'y siyang minamasama pa.

sa aming Tagalog, ito baga'y hatol

Inang mahabagin, sa lahat ng kampon. Ikaw nga, O Inang pabaya't sukaban

kami'y di na iyo saan man humanggan

Aming tinitiis hanggang sa mamatay ihanda mo, Ina, ang paglilibingan

bangkay nang mistula'y ayaw pang tigilan, sa mawawakawak na maraming bangkay.

kaya kung ihulog sa mga libingan,

linsad na ang buto't lumuray ang laman. Sa sangmaliwanag ngayon ay sasabog

ang barila't kanyong katulad ay kulog

Wala nang namamana itong Pilipinas ang sigwang masasal sa dugong aagos

na layaw sa Ina kundi pawang hirap ng kanilang bala na magpapamook.

tiis ay pasulong, patente'y nagkalat

recargo't impuwesto'y nagsala-salabat. Di na kailangan sa Espanya ang awa

ng mga Tagalog, O Inang kuhila Ang bayang Tagalog ay may asa dili

paraiso namin ang kami't mapuksa Ang puring nilupig ng bakang maputi

langit mo naman kung kami'y madusta. At masaklap man din ay nananatili

Bathalang turing sa nanira ng puri.

Paalam na Ina, itong Pilipinas,

paalam na Ina, itong nasa hirap, Aanhin ang yama’t mga kapurihang

paalam, paalam, Inang walang habag, Tanawin ng tao at wikang mainam

paalam na ngayon, katapusang tawag. Kung mananatili ina nating Bayan

Tapunan ng Lingap Sa Kanong ganid, Kanong sungayan?

Ni Andres Bonifacio Nasaan ang katuwiran kung ganun lang

Bakit pa dapat aralin yaring kasaysayan?

Sumandaling dinggin itong karaingan,

Nagsisipag-inot magbangon ng bayan’ Kaya nga halina mga kaibigan,

Malaong panahon na nahahandusay Kami ay tulungang ibangon sa hukay

Sa madlang pahirap: mga Kanong lalang, Ang inang nabulid sa kapighatian

Mga panginoong may lupa't kapital, Nang upang magkamit ng kaligayahan

At sa mga ganid sa kapangyarihan. At di panay sariling inaatupag

Gayong tuloy sa pagkalugmok ang bayan.

Nangasaan ngayon, mga ginigiliw,

Ang tapang at dangal na dapat gugulin? Mga kapatid ko’y iwaksi ang sindak

Sa isang matuwid na kilala natin Sa mga balita ng Kanong uslak;

Ay huwag ang gawang mga pagtataksil Ugali ng isang sa tapang ay salat

Tulad nang tinutulak na paniniil Na kahit sa bibig tayo’y ginugulat

nitong nagbandila ng kalyeng matuwid. at kapag nataranta na at mulagat

parang mga buwitre silang susunggab.

At ating lisanin ang dating ugali

Na ikinasira ng taas ng uri, At huwag matakot sa pakikibaka

Sa lahing berdugo na lahing Amerika;

Nangaririto na para manggagaga,

Ang ating sarili ibig pang makuha

ating katawan nga'y buto at balat na

sasairin pa din ang kayang makuha.

Sa Diyos manalig at huwag pahimok

Sa kaaway natin na may loob hayop,

Walang ginagawa kundi ang manakot

At hoorah nang hoorah sila rin ang ubos

Demokrasya kanilang pinapang-sukol

Sa mga lahing kanilang nililipol.

Ay! Ang lingap mo po, nanunungong langit,

Diyos na poon ko’y huwag ipagkait

Sa mga anak mong napatatangkilik

Nang huwag lumagos sa masamang hilig

Na baya'y talikuran ngayong may sakit

dulot ng mga dayong napakaganid.

Kupkupin no nama’t ituro ang landas

Ng katahimikan at magandang palad;

[Sa pakikibaka’y tapunan ng lingap,]

Kaluluwa naming nang di mapahamak

Sa kamay ng mga buwaya at ahas

Na patuloy sa paghahasik ng dahas. HULING PAALAM NI DR. JOSE RIZAL

ni Andres Bonifacio
 12 pantig bawat taludtod yaon ay gayundin kung hiling ng Bayan.

Ito ang pagkasalin ni Andres Bonifacio sa sariling wika 5

ng tulang Ultimo Adios ni Dr. Rizal na nasulat sa wikang
Ako'y mamamatay ngayong namamalas
Kastila
na sa silanganan ay namamanaag

yaong maligayang araw na sisikat

1

Pinipintuho kong Bayan ay paalam sa likod ng luksang nagtabing na ulap.

lupang iniirog ng sikat ng araw,

mutyang mahalaga sa dagat Silangan 6

Ang kulay na pula kung kinakaylangan

kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw.
na maititina sa iyong liwayway,

dugo ko'y isabog at siyang ikinang

2

Masayang sa iyo'y aking idudulot ng kislap ng iyong maningning na ilaw.

ang lanta kong buhay na lubhang malungkot;

maging maringal man at labis alindog 7

Ang aking adhika sapol magkaisip

sa kagalingan mo ay akin ding handog.
nang kasalukuyang bata pang maliit

ay ang tanghalin ka at minsang masilip

3

Sa pakikidigma at pamimiyapis sa dagat Silangan hiyas na marikit.

ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip;

walang agam-agam, maluwag sa dibdib, 8

Natuyo ang luhang sa mata'y nunukal,

matamis sa puso at di ikahapis.
taas na ang noo't walang kapootan,

walang bakas kunot ng kapighatian

4

Saanman mautas ay di kailangan, gabahid mang dungis niyang kahihiyan.

sipres o laurel, liryo ma'y putungan,

pakikipaghamok at ang bibitayan 9

Sa kabuhayan ko ang laging gunita magalaw na sinag at hanging hagibis.

maningas na aking ninanasa-nasa

ay guminhawa ka ang hiyaw ng diwa 14

paghingang pananaw ngayong bigla-bigla. Kung saka-sakaling bumabang humantong

sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon,

10 doon ay bayaang humuning hinahon

Ikaw'y guminhawa laking kagandahang at dalitin niya payapang panahon.

ako ay malugmok at ikaw'y matanghal,

hininga'y malagot, mabuhay ka lamang, 15

bangkay ko'y masilong sa 'yong kalangitan. Bayaan ang ningas ng sikat ng araw

ula'y pasingawin noong kainitan,

11 magbalik sa langit nang buong dalisay

Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.

sa malagong damo mahinhing bulaklak,

sa mga labi mo'y mangyaring ilapat, 16

sa kaluluwa ko halik ay igawad. Bayaang sinuman sa katotong giliw

tangisan maagang sa buhay pagkitil;

12 kung tungkol sa akin ay may manalangin

At sa aking noo nawa'y iparamdam idalangin Bayan yaring pagkahimbing.

sa lamig ng lupa ng aking libingan

ang init ng iyong paghingang dalisay 17

at simpy ng iyong paggiliw na tunay. Idalanging lahat yaong nangamatay,

nangagtiis hirap na walang kapantay,

13 mga ina naming walang kapalaran

Bayaang ang buwan sa aki'y ititig na inihihibik ay kapighatian.

ang liwanag niyang lamlam at tahimik,

liwayway bayaang sa aki'y ihatid 18

Ang mga nabao't pinapangulila, siya ang bahalang doo'y makipisan.

ang mga bilanggong nagsisipagdusa,

dalanginin namang kanilang makita 23

ang kalayaang mong ikagiginhawa. Kung magkagayon na'y aalintanahin

na ako sa limot iyong ihabilin

19 pagkat himpapawid at ang panganorin,

At kung sa madilim na gabing mapanglaw mga lansangan mo'y aking lilibutin.

ay lumaganap na doon sa libinga't

tanging mga patay ang nangaglalamay, 24

huwag bagabagin ang katahimikan. Matining na tunog ako sa dinig mo,

ilaw, mga kulay, masamyong pabango,

20 ang ugong at awit, paghibik sa iyo,

Ang kanyang hiwaga'y huwag gambalain pag-asang dalisay ng pananalig ko.

kaipala'y dinig doon ang taginting,

tunog ng gitara't salteryo'y magsaliw, 25

ako, Bayan, yao't kita'y aawitin. Bayang iniirog, sakit nyaring hirap,

Katagalugan kong pinakaliliyag,

21 dinggin mo ang aking pagpapahimakas;

Kung ang libingan ko'y limot na ng lahat diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat.

at wala nang kurus at batong mabakas,

bayaang linangin ng taong masipag, 26

lupa'y asarulin at kanyang ikalat. Ako'y patutungo sa walang busabos,

walang umiinis at berdugong hayop;

22 Pananalig doo'y di nakasasalot,

Ang mga buto ko ay bago matunaw si Bathala lamang doo'y haring lubos.

mauwi sa wala at kusang maparam,

alabok ng iyong latak ay bayaang 27

Paalam, magulang at mga kapatid,

kapilas ng aking kaluluwa't dibdib,

mga kaibigan bata pang maliit,

sa aking tahanang di na masisilip.

28

Pagpasalamatan at napahinga rin,

pa'lam estrangherang kasuyo ko't aliw,

paalam sa inyo, mga ginigiliw,

mamatay ay siyang pagkakagupiling. TAPUNAN NG LINGAP

ni Andres Bonifacio

12 pantig bawat taludtod

Sumandaling dinggin itong karaingan,

Nagsisipag-inot magbangon ng bayan

Malaong panahon na nahahandusay

Sa madlang pahirap sa Kastilang lalang.

Nangasaan ngayon, mga ginigiliw,

Ang tapang at dangal na dapat gugulin?

Sa isang matuwid na kilala natin

Ay huwag ang gawang mga pagtataksil.

At ating lisanin ang dating ugali

Na ikinasira ng taas ng uri,

Ang bayang Tagalog ay may asal dili

Ang puring nilupig ng bakang maputi.

 Diyos na poon ko'y huwag ipagkait

Aanhin ang yama't mga kapurihang Sa mga anak mong napatatangkilik

Tanawin ng tao at wikang mainam Nang huwag lumagos sa masamang hilig.

Kung mananatili ina nating Bayan

Sa Kastilang ganid, Kastilang sungayan? Kupkupin mo nama't ituro ang landas

Ng katahimikan at magandang palad;

Kaya nga halina, mga kaibigan, Sa pakikibaka'y tapunan ng lingap,

Kami ay tulungang ibangon sa hukay Kaluluwa namin nang di mapahamak.

Ang inang nabulid sa kapighatian

Nang upang magkamit ng kaligayahan.

Mga kapatid ko'y iwaksi ang sindak

Sa mga balita ng Kastilang uslak;

Ugali ng isang sa tapang ay salat

Na kahit sa bibig tayo'y ginugulat.

At huwag matakot sa pakikibaka

Sa lahing berdugo na lahing Espanya;

Nangaririto na para manggagaga,

Ang ating sarili ibig pang makuha.

Sa Diyos manalig at huwag pahimok

Sa kaaway natin na may loob hayop,

Walang ginagawa kundi ang manakot

At viva nang viva'y sila rin ang ubos.

Ay! Ang lingap mo po, manunungong langit,

 ANG MGA CAZADORES

ni Andres Bonifacio

12 pantig bawat taludtod

Mga kasadores dito ay padala

Sanhi raw ng gulo'y lilipulin nila

Ngunit hindi laban yaong kinikita

Kundi ang mang-umit ng manok at baka.

Yaong mga bayang sa tahimik kanlong

Sa mga Kastila'y siyang hinahayon,

Ang bawat makita nilang malalamon

Pinag-aagawan dahilan sa gutom.

Buong kabahayan ay sinasaliksik,

Pilak na makita sa bulsa ang silid;

Gayon ang alahas at piniling damit

Katulad ay sisiw sa limbas dinagit.

Sa mga babae na matatagpuan

Mga unang bati'y ang gawang mahalay;

Kamuntik man lamang di nagpipitagan

Sa puring malinis na iniingatan.

At ang mga lakong kamatis at pakwan,

Milon, at iba pang pinamuhunanan

Walang nalalabi sa pag-aagawan

Ng mga Kastila kung matatagpuan.

Ang kabuhayan hindi ginugugol sa isang malaki

Lahat ng makita nilang maggagatas at banal na kadahilanan ay kahoy na walang

Agad haharangan, dada'nin sa bulas, lilim kundi man damong makamandag.

Tuloy lalaklakin ng mga dulingas

Anupa nga't wala nang pinalalampas. Ang gawang magaling na nagbubuhat sa pagpipitam

sa sarili at hindi sa talagang nasang gumawa

Ngalang "cazadores" hindi nararapat ng kagalingan ay di kabaitan.

Kundi "sacadores" ang ukol itawag;

Bakit sa tagaa'y malayo ang agwat Ang tunay na kabanalan ay ang

Mandi'y halataing matakaw at duwag. pagkakawanggawa, ang pag-ibig sa kapwa, at

ang isukat ang bawat kilos, gawa't pangungusap

sa talagang Katwiran.

Maitim man o maputi ang kulay ng balat, lahat

ng tao'y magkakapantay; mangyayaring ang

isa'y higtan sa dunong, sa yaman, sa ganda,

ngunit di mahihigit sa pagkatao.

Ang may mataas na kalooban, inuuna ang puri

kaysa pagpipita sa sarili; ang may hamak na

kalooban, inuuna ang pagpipita sa sarili kaysa

puri.

Kartilya

Tula ni Sa taong may hiya, salita'y panunumpa.

Emilio Jacinto
Huwag mong sasayangin ang panahon; ang Ang kamahalan ng tao'y wala sa pagkahari, wala

yamang mawala'y mangyayaring magbalik; sa tangos ng ilong at puti ng mukha, wala sa

ngunit panahong nagdaan na'y di na muli pang pagka-paring kahalili ng Diyos, wala sa mataas

magdadaan. na kalagayan sa balat ng lupa. Wagas at tunay

na mahal na tao kahit laking-gubat at walang

Ipagtanggol mo ang inaapi at kabakahin ang nababatid kundi ang sariling wika; yaong may

umaapi. magandang asal, may isang pangungusap, may

dangal at puri; yaong di napaaapi't di nakikiapi;

Ang taong matalino'y ang may pag-iingat sa bawat yaong marunong magdamdam at marunong

sasabihin; at natutong ipaglihim ang dapat ipaglihim. lumingap sa bayang tinubuan.

Sa daang matinik ng kabuhayan, lalaki ay siyang

patnugot ng asawa't mga anak; kung ang

umaakay ay tungo sa sama, ang patutunguhan

ng inaakay ay kasamaan din.

Ang babae ay huwag mong tingnang isang bagay

na libangan lamang kundi isang katuwang at

karamay sa mga kahirapan nitong kabuhayan;

gamitin mo nang buong pagpipitagan ang

kanyang kahinaan at alalahanin ang inang

pinagbuhata't nag-iwi sa iyong kasanggulan.

Ang di mo ibig gawin sa asawa mo, anak, at

kapatid ay huwag mong gagawin sa asawa, anak

at kapatid ng iba.
 Ano ang ganti mo sa taglay kong hirap,

Sa langit na hintin ang magiging habag?

SINGSING NG PAG-IBIG Napalungi namang patad yaring palad,

Ni Jose Dela Cruz Sa ibang suminta’t gumiliw ng tapat.

Ah! Sayang na sayang, sayang na pag-ibig,

Sayang na singsing kong nahulog sa tubig;

Kung ikaw rin lamang ang makasasagip,

Mahanga’y hintin kong kumati ang tubig!

AWA SA PAG-IBIG

Ni Jose Dela Cruz

Oh! Kaawa-awang buhay ko sa iba

Mula at sapol ay gumiliw-giliw na,

Nguni’t magpangayon ang wakas ay di pa

Nagkamit ng tungkol pangalang ginhawa.

Ano’t ang ganti mong pagbayad sa akin,

Ang ako’y umasa’t panasa-nasain,

At inilagak mong sabing nahabilin,

Sa langit ang awa saka ko na hintin!

Ang awa ng langit at awa mo naman

Nagkakaisa na kaya kung sa bagay?

Banta ko’y hindi rin; sa awa mong tunay,

Iba ang sa langit na maibibigay. Ibong Adarna

Ni José Dela Cruz

May isang kaharian na ang pangalan ay Berbanya na
pinamumunuan ng isang hari na nagngangalang Haring
Fernando. May asawa siyang nagngangalang Reyna
Valeriana at mga anak na sina Don Pedro, Don Diego at
Don Juan na pawang nakalinya na susunod na hari ng
Berbanya.
Nang nagkaroon ng di malamang karamdaman ang hari,
hinanap ni Don Pedro ang Ibong Adarna na ang awit
lamang ang makapagpapagaling sa sakit. Narating niya
ang puno ng Piedras Platas subalit hindi niya nakita ang
ibon dahil siya ay naging bato. Sumonod naman ay si
Don Diego, nakita niya ang Adarna subalit nakatulog sa
ganda ng awit ng Adarna kaya naging bato. Maluwalhati
namang nakarating si Don Juan sa tuktok ng bundok
Tabor at doon ay may nakita siyang ermitanyo. Binigyan
siya nito ng pagkain at ilang impormasyon tungkol sa
ibong adarna pati na rin 7 dayap at isang labaha upang
hindi makatulog. Nang marating niya ang puno, ginamit
niya ang mga dayap at labaha. Nang mahuli niya ang
adarna, tinalian niya ang paa at saka dinala sa
ermitanyo at nilagay sa loob ng isang hawla.
Pinabuhusan ng tubig ang dalawang kapatid at naglakad
sila patungo sa Berbanya. Pinagtulungan ng dalawa si
Don Juan upang masolo ang pagiging hari. Ang adarna
ay pangit na at malungkot ganoon din si Haring
Fernando nang makitang hindi kasama ng dalawa si Don
Juan. Ginamot ng isang uugod-ugod na matanda si Don
Juan at umuwi na sa Berbanya. Nakita ng adarna si Don
Juan at ito ay umawit at nagamot si Haring Fernando.
Iminungkahi ng adarna na gawing hari si Don Juan.
Iniutos ng hari na ipatapon ang dalawa, ngunit dahil
humiling si Don Juan na huwag na lang, ito ay ipinatigil.
Pinabantay ng hari ang adarnasa tatlong magkakapatid,
ngunit pinuyat ng dalawa si Don Juan kaya nakatakas
ang Adarna. Pinahanap ng hari ang maysala. Nagkita-
kita ang magkakapatid sa kaharian ng Armenya at
hinikayat nila si Don Juan na doon na lang manirahan.
May nakita silang balon at tinangka nila itong lusungin
tanging si Don Juan lang ang nagtagumpay. Namangha
si Don Juan sa ganda ng ilalim ng balon at kagandahan
ni Donya Juana. Nag-ibigan ang dalawa. Napatay ni Don
Juan ang higante. Paalis na sana sila nang ipasundo ni
Juana kay Don Juan ang bunso niyang kapatid na si
Donya Leonora. Umibig din si Don Juan kay prinsesang
Leonora. Sa huli, ay napaibig din niya si Donya Leonora.
Hindi matalo ni Don Juan ang serpiyente kaya siya ay
nagdasal. Binigyan ni Leonora si Don Juan ng balsamo at
napatay niya ang serpiyente. Sila ay umalis ng balon
kasama si Juana. Naalala ni Leonora ang singsing na
pamana sa kanya ng kanyang ina. Pinatid ni Don Pedro
si Don Juan. Nang magkamalay si Donya Maria, nangako
si Don Pedro na gagawin siyang reyna. Pinasundan niya
si Don Juan sa lobo. Nanaginip si Haring Fernando
tungkol kay Don Juan. Nalungkot ang hari nang di
Makita si Don Juan. Hiniling ni Don Pedro na ipakasal na
sila ni Leonora ngunit hindi pumayag si Leonora. Sa
halip, sina Don Diego’t Donya Juana ang ipinakasal.
Lumakas si Don Juan nang mapahidan ng tubig mula sa
ilog-hordan sa tulong ng lobo. Kinalimutan ni Don Juan
si Donya Leonora sa halip siya’y naglakbay patungo sa
Reyno de los Cristal upang makita si Donya Maria
Blanka. Inabot ng 3 taon si Don Juan sa paghahanap sa
de los Cristal. May matandang nagbigay sa kanya ng
tubig at pagkain. Iginiit ni Don Pedro kay Leonora ang
kanyang pag-ibig subalit si Don Juan lang ang nasa puso
ng prinsesa. Sumakay si Don Juan sa isang agila ng
ermitanyo patungong de los Cristal. Ninakaw ni Don
Juan ang kasuotan ni Donya Maria habang ito’y naliligo.
Humingi ng patawad si Don Juan kay Donya Maria at di
nagtagal umibig na rin si Maria ka Don Juan. Pinatuloy ni
haring Salermo si Don Juan dahil ito ay nagalak sa
kanyang pagsagot. Ibinigay na agad ng hari ang kanyang
unang pagsubok kay Don Juan. Ginamit ni Donya Maria
ang kanyang mahika upang maisagawa ang pagsubok.
At dahil doon, palihim na natuwa si Haring Salermo kay
Don Juan. Inilahad na ng hari ang kanyang ikalawang
pagsubok kay Don Juan; ang pangongolekta muli ng 12
na negrito at si Maria nanaman ang gumawa nito.
Pagkatapos, ibinigay na ng hari ang kanyang ikatlong
pagsubok; ang paglipat ng bundok sa tapat ng bintana
ng kwarto ng hari. Malamang, nagulat ang hari sa
Pangunahing Tauhan ng Ibong Adarna:
pagiging matagumpay ni Don Juan. Tinawanan lamang
ni Donya Maria ang ika-apat na pagsubok. Hinayaan Ibong Adarna- ang mahiwagang ibon
lamang Maria na matulog si Don Juan habang ginagawa
niya ang pagsubok. Nawala ang singsing ng hari sa Haring Fernando - pinakamakapangyarihang hari
pagkakatalsik nito sa dagat nang siya ay nasa muog na
Don Pedro - ang panganay na anak at may inggit kay
ipinatayo niya kay Don Juan. Hiniling naman ng hari na
Don Juan.
ibalik ang bundok sa dating puwesto at patagin bilang
ika-limang pagsubok na nagawa naman ni Donya Maria Don Diego - ang pangalawa at sunudsunuran kay Don
ng maayos. Kinailangan namang tadtarin pa ni Don Juan Pedro
si Maria upang mahanap ang nawawalang singsing ng
hari na naging dahilan ng pagkaputol ng kanyang daliri Don Juan - ang bunso at determinadong anak
na nakapaloob sa ika-anim na pagsubok ng hari. Hiniling
Ibang pang mga tauhan
ng hari kay Don Juan na paamuhin ang mailap at ubod
ng samang kabayo ng hari bilang huling pagsubok. Donya Leonora - ang prinsesa na iniligtas ni
Nagapi naman ni Don Juan ang kabayo sa tulong ng mga
tagubilin ni Donya Maria. Don Juan sa serpyente; kapatid ni Donya Maria Blanca.

Donya Juana- ang kapatid ni Donya Leonora at

Nang mapili ni Don Juan si Maria, ipatatapon dapat ng
hari si Don Juan sa Inglatera ngunit nagtanan ang
dalawang magkasintahan. Sinumpa ng hari si Maria at
saka namatay ang hari. Bumalik si Don Juan sa kaharian
ng Berbanya at nagsaya ang buong kaharian.
Ipinagtapat ni Leonora ang tunay na ginawa ng
dalawang prinsipe kay Don Juan. Hiniling niya sa hari na
magpaksal sila ni Don Juan. Nagpunta si Maria sa
Berbanya ngunit hindi siya nakilala ni Don Juan.
Nagsagawa ng pagtatanghal si Donya Maria patungkol
sa mga pangyayari at pagsubok nilang dalawa ni Don
Juan gamit ang dalawang ita. Tatlong beses pinalo ng
negrita ang negrito ngunit si Don Juan ang nasasaktan
sa mga palong ito. Ngunit wala pa ring maalala si Don
Juan. Babasagin na sana ni Maria ang prasko nang
maalala siya ni Don Juan. Ipinagtapat ni Donya Maria
ang totoong nangyari kaya nagalit ang hari sa dalawng
prinsipe. Isinalaysay ni Donya Maria ang mga nangyari
sa kanila ni Don Juan. Nagpakasal sina Donya Maria at
Don Juan, bumalik sa Reyno de los Cristal at namuno. Si
Leonora naman at si Don Pedro ang nagkatuluyan. Sina
Don Pedro at Donya Leonora ang naging bagong reyno
at reyna ng kaharian ng Berbanya.
prinsesang ikinulong sa balon, nagbabantay sa kanya ay
isang higante.
Donya Maria Blanca - ang prinsesa ng Reyno Delos
Crystal (Kaharian ng mga Kristal). Siya ay mas
makapangyarihan pa kay Haring Salermo. May Taglay na
Mahika Blanka
Serpyente- isang ahas na may pitong ulo.Ito rin ang
nagbabantay kay donya Leonora.
Higante- ang tagapagbantay ni Donya Juana.
Donya Isabel - ang kapatid nina Donya Juana at Donya
Maria
Olikornyo - isang mahiwagang malaking ibon. Alaga ng
500 taong matanda na nakasalubong ni Don Juan sa
paglalakbay.
Haring Salermo - ama nina Prinsesa Juana, Isabel at
Maria Blanca. May taglay na mahika at maitim ang kutis.
Matandang leproso - ang matandang tumulong kay Don
Juan
Reyna Valeriana - ina nina Don Juan, Diego, Pedro
Ermitanyo - tumulong kay Don Juan
Lobo - ang hayop na alaga ni Donya Leonora na
gumamot at tumulong kay Don Juan noong siya'y pinag
kaisahan at pinagtulungan nila Don Pedro't Don Diego.
Malaking agila - nagsakay kay Don Juan upang
makapunta sa Reyno Delos Crystal. Alaga ng 800 taong
matanda na nakasalubong ni Don Juan sa paglalakbay
Walang Sugat
Ni Severino Reyes
Buod:
Ang Buod Ng "Walang Sugat" Ni Severino Reyes
Nagbuburda si Julia habang magkaharap kay Tenyong.
Pagkatapos, biglang dumating ang kaibigan nitong si
Lucas. Nagbalita siya na nadakip ang kanyang ama.
Sabi niya napagkamalan itong isang tulisan. Napatay
ang kanyang ama na si kapitan Inggo at nais ni Teyong
na maghiganti kahit hindi ito gusto ng kasintahan na si
Julia at kanyang ina na si kapitana Puten.
Ngunit, ang dalawa ay walang nagawa. Nagkalayo sina
Julia at Tenyong. At dahil dito, may dumating namang
mangliligaw si Julia, isang mayang nag ngangalang
Miguel.
Sa pagalaon ay itinakda ang kanilang kasal kaya si Julia
ay nagpadala ng liham kay Lucas para ipaalam na siya ay
ikakasal na. Ngunit, ang liham ay hindi na sagot ni
Tenyong dahil biglang nagkaroon ng labanan.
Ibinilin na lang ni Tenyong na dadalo siya sa araw ng
kasal ni Julia. Inakala ni Julia na patay na si Tenyong
kaya labag man sa kanyang kalooban ay kaylangan
niyang magpakasal kay Miguel.
Sa araw na mismo ng Kasal, dumating si Tenyong sa
simbahan na duguan na anyong mamatay na.
Pagkatapos nito, pinatawag ang kura upang
makapangumpisal si Tenyong.
Ang huling kahilingan nito ay ikasal siya kay Julia.
Pumayag naman si Tadeo ang ama ni Miguel at Juana,
ang ina ni Julia dahil mamatay rin naman si Tenyong at
makakasal rin ang kanyang anak.
Subalit, biglang bumangon si Tenyong at nag sigawang
ang lahat ng Walang Sugat! Walang Sugat! Nilinlan lang
pala ni Tenyong ang lahat upang siya ay makasal kay
Julia.
 sa mga mata ko ang luha’y umapaw…

Anupa’t kung ako’y tila nalulungkot

binabasa-basa ang nagdaang lugod;

ang alaala ko’y dito nagagamot,

sa munting kaluping puno ng himutok.

Matandang kalupi ng aking sinapit

KALUPI NG PUSO dala mo nang lahat ang tuwa ko’t hapis;

Ni Jose Corazon de Jesus kung binubuksan ka’y parang lumalapit

ang lahat ng aking nabigong pag-ibig.

Talaan ng aking mga dinaramdam,

Kasangguning lihim ng nais tandaan, Sa dilaw mong dahong ngayon ay kupas na

bawat dahon niya ay kinalalagyan ang lumang pagsuyo’y naaalaala,

ng isang gunitang pagkamahal-mahal O, kaluping bughaw, kung kita’y mabasa

Kaluping maliit sa tapat ng puso masayang malungkot na hinahagkan ka…

ang bawat talata’y puno ng pagsuyo,

ang takip ay bughaw, dito nakatago May ilang bulaklak at dahong natuyo

ang lihim ng aking ligaya’t siphayo. na sa iyo’y lihim na nangakatago,

tuwi kong mamasdan, luha’y tumutulo

Nang buwan ng Mayo kami nagkilala tuwi kong hahagkan, puso’y nagdurugo.

at tila Mayo rin nang magkalayo na;

sa kaluping ito nababasa-basa

ang lahat ng aking mga alaala.

Nakatala rito ang buwan at araw

ng aking ligaya at kapighatian…

isang dapithapo’y nagugunam-gunam

 MANGGAGAWA

Ni Jose Corazon de Jesus

Bawat palo ng martilyo sa bakal mong pinapanday

alipatong nagtilamsik, alitaptap sa karimlan;

mga apoy ng pawis mong sa bakal ay kumikinang

tandang ikaw ang may gawa nitong buong Santinakpan.

Nang tipakin mo ang bato ay natayo ang katedral

nang pukpukin mo ang tanso ay umugong ang batingaw,

nang lutuin mo ang pilak ang salapi ay lumitaw,

si puhunan ay gawa mo, kaya ngayon’y nagyayabang.

Kung may ilaw na kumisap ay ilaw ng iyong tadyang,

kung may gusaling naangat, tandang ikaw ang pumasan

mula sa duyan ng bata ay kamao mo ang gumalaw

hanggang hukay ay gawa mo ang krus na nakalagay. PUSO, ANO KA?

Ni Jose Corazon de Jesus

Kaya ikaw ay marapat dakilain at itanghal

pagkat ikaw ang yumari nitong buong Kabihasnan….. Ang puso ng tao ay isang batingaw,

Bawat patak ng pawis mo’y yumayari ka ng dangal, sa palo ng hirap, umaalingawngaw

dinadala mo ang lahi sa luklukan ng tagumpay. hihip lang ng hapis pinakadaramdam,

ngumt pag lagi nang nasanay, kung minsan,

Mabuhay ka nang buhay na walang wakas, walang
hanggan,
at hihinto ang pag-ikot nitong mundo pag namatay.
nakapagsasaya kahit isang bangkay.
Ang puso ng tao’y parang isang relos,
atrasadong oras itong tinutumbok,
oratoryo’y hirap, minutero’y lungkot,

at luha ang tiktak na sasagot-sagot,

ngunit kung ang puso’y sanay sa himutok

kahit libinga’y may oras ng lugod.

Ang puso ay ost’ya ng tao sa dibdib

sa labi ng sala’y may alak ng tamis,

kapag sanay ka nang lagi sa hinagpis

nalalagok mo rin kahit anung pait,

at parang martilyo iyang bawat pintig

sa tapat ng ating dibdib na may sakit.

Kung ano ang puso? Ba, sanlibrang laman

na dahil sa ugat ay gagalaw-galaw, Isang Punong Kahoy

dahil sa pag-ibig ay parang batingaw, Ni: Jose Corazon de Jesus

dahil sa panata ay parang orasan,

at mukhang ost’ya rin ng kalulwang banal I.

sa loob ng dibdib ay doon nalagay. Kung tatanawin mo sa malayong pook,

Ako'y tila isang nakadipang krus;

Sa napakatagal na pagkakaluhod,

Parang hinahagkan ang paa ng Diyos.

II.

Organong sa loob ng isang simbahan

Ay nananalangin sa kapighatian,

Habang ang kandila ng sariling buhay,

Magdamag na tanod sa aking libingan...

 kahoy na nabuwal sa pagkakahiga,

III. Ni ibon ni tao'y hindi na matuwa!

Sa aking paanan ay may isang batis,

Maghapo't magdamag na nagtutumangis; VIII.

Sa mga sanga ko ay nangakasabit At iyong isipin nang nagdaang araw,

Ang pugad ng mga ibon ng pag-ibig. isang kahoy akong malago't malabay;

ngayon ang sanga ko'y krus sa libingan,

IV. dahon ko'y ginawang korona sa hukay.

Sa kinislap-kislap ng batis na iyan,

asa mo ri'y agos ng luhang nunukal; SA PAMILIHAN NG PUSO

at tsaka buwang tila nagdarasal. Ni Jose Corazon de Jesus

Ako’y binabati ng ngiting malamlam.

Huwag kang iibig nang dahil sa pilak

V. pilak ay may pakpak

Nagpapahiwatig sa akin ng taghoy; dagling lumilipad

Ibon sa sanga ko'y may tabing ng dahon, pag iniwan ka na, ikaw’y maghihirap.

Batis sa paa ko'y may luha nang daloy. Huwag kang iibig nang dahil sa ganda

ganda’y nagbabawa

VI. kapag tumanda na

Ngunit tingnan niyo ang aking narating, ang lahat sa mundo’y sadyang nag-iiba.

Natuyo, namatay sa sariling aliw;

Naging krus ako ng magsuyong laing Huwag kang iibig sa dangal ng irog

At bantay sa hukay sa gitna ng dilim. kung ano ang tayog

siya ring kalabog

VII. walang taong hindi sa hukay nahulog.

Wala na, ang gabi ay lambong na luksa,

Panakip sa aking namumutlang mukha; Huwag kang iibig dahilan sa nasang

maging masagana

sa aliw at tuwa

pagkat ang pag-ibig ay di nadadaya…

Kung ikaw’y iibig ay yaong gusto mo

at mahal sa iyo SA BILANGGUAN NG PAG-IBIG

kahit siya’y ano, WALANG SALA’Y NAPIPIIT!

pusong-puso lainang ang gawin mong dulo. Ni Jose Corazon de Jesus

Lumuluhang isinasayapak ng dalagang walang awa:

kay A.
Kung ikàw’y masawi’y sawi kang talaga
Isang tao ang mag-isang lumuluhang walang tigil
ikaw na suminta

ang siyang magbata;

Sa silong ng sakdal dilim na piitan ng paggiliw;
kung maging mapalad, higit ka sa iba.
Sa labi ay tumatakas ang mga ay! ng damdamin

at sa anyo’y tila mayr’ong nilalagok na hilahil.

Sa itong pag-ibig ay lako ng puso
Para niyang nakikitang siya’y ayaw nang lapitan
di upang magtubo

kaya sumusuyo
ng dalagang lumalayo sa tawag ng kanyang buhay.
pag-ibig ay hukay ng pagkasiphayo.
Palibhasa, siya yata’y hinding-hindi nababagay

na umibig sa dalagang mayr’ong matang mapupungay.

Nagdaan ang mga araw. Ang bilanggo’y nagtitiis

sa pagtawag sa pangalan ng diwatang naglulupit

samantalang ang diwata’y patuloy sa di-pag-imik.

Ngunit sino kaya yaong naglulupit na diwata?

Walang salang iya’y ikaw, dalaga kong walang-awa

at ako ang bilanggo mong hanggang ngayo’y

lumuluha. magagandang kamay na parang may gamot,

isang daang sugat nabura sa haplos.

Parang mga ibong maputi’t mabait

na nakakatulog sa tapat ng dibdib

ito’y bumubuka sa isa kong halik

at sa aking pisngi ay napakatamis.

Ang sabi sa k’wento, ang kamay ng birhen

ay napababait ang kahit salarin;

ako ay masama, nang ikaw’y giliwin

ay nagpakabait nang iyong haplusin.

Kamay ng Birhen (1929)

by Jose Corazon de Jesus

Mapuputing kamay, malasutla’t lambot

kung hinahawi mo itong aking buhok

ang lahat ng aking dalita sa loob

ay nalilimot ko nang lubos na lubos.

At parang bulaklak na nangakabuka

ang iyong daliring talulot ng ganda;

kung nasasalat ko, O butihing sinta,

parang ang bulakiak kahalikan ko na.

Kamay na mabait, may bulak sa lambot

may puyo sa gitna paglikom sa loob,

 bawat isang tao’y may lihim na daing,

pinakakatawan sa b’yoling may lagim.

Sa lahat ng gabi sa aking pag-uwi,

kung ako’y hapo na na makitunggali,

ang bawat tugtugi’y kalulwa ng sawi

ako’y dinadalaw sa bawat sandali.

MAY MGA TUGTUGING HINDI KO MALIMOT May isang tugtuging hindi ko malimot,

Ni Jose Corazon de Jesus kinakanta-kanta sa sariling loob;

hiniram sa hangin ang lambing at lamyos,

O may mga tugtog na nagsasalita, awit ng ligayang natapos sa lungkot.

malungkot na boses ng nagdaralita;

pasa-bahay ka na ay nagugunita’t

parang naririnig saanman magsadya.

Langitngit ng isang kaluluwang sawi,

panaghoy ng pusong nasa pagkalungi;

laging naririnig sa bawat sandali

ang lungkot ng tugtog na mapawi’y hindi.

Ikaw baga’y daing ng nakaligtaan?

Ikaw baga’y hibik ng pinagtaksilan?

Matutulog ako sa gabing kadimlan

ay umuukilkil hanggang panagimpan.

Oo, mayr’ong tugtog iyang mga b’yoling

tila sumusugat sa ating panimdim;

 ANG TREN

Ni Jose Corazon de Jesus

AGAW-DILIM

Ni Jose Corazon de Jesus Tila ahas na nagmula

sa himpilang kanyang lungga,

Namatay ang araw ang galamay at palikpik, pawang bakal, tanso, tingga,

sa dakong kanluran, ang kaliskis, lapitan mo’t mga bukas na bintana.

nang kinabukasa’y

pamuling sumilang, Ang rail na lalakara’y

ngunit ikaw, irog, bakit nang pumanaw nakabalatay sa daan,

ay bukod-tangi kang di ko na namasdan? umaaso ang bunganga at maingay na maingay,

sa Tutuban magmumula’t patutungo sa Dagupan.

Naluoy sa hardin

ang liryo at hasmin, O, kung gabi’t masalubong

Mayo nang dumating ang mata ay nag-aapoy,

pamuling nagsupling, ang silbato sa malayo’y dinig mo pang sumisipol

ngunit ikaw, sinta, bakit kaya giliw at hila-hila ang kanyang kabit-kabit namang bagon.

dalawang Mayo nang nagtago sa akin?

Walang pagod ang makina,

Lumipad ang ibon may baras na nasa r’weda,

sa pugad sa kahoy, sumisingaw, sumisibad, humuhuni ang pitada,

dumating ang hapon tumetelenteng ang kanyang kampanada sa tuwina.

at muling naroon,

ngunit ikaw, buhay, ano’t hangga ngayo’y “Kailan ka magbabalik?”

di pa nagbabalik at di ko matunton? “Hanggang sa hapon ng Martes.”

At tinangay na ng tren ang naglakbay na pag-ibig, Ang sabi ng iba’y kalulwa ng patay,

sa bentanilya’y may panyo’t may naiwang nananangis. luha ng bituin, anang iba naman.

Lalo na’t sa gabi ay iyong matanaw

tila nga bituing sa langit natanggal.

Bituin sa langit at rosas sa hardin,

parang nagtipanan at naghalikan din;

nang di na mangyaring sa umaga gawin,

ginanap sa gabi’y lalo pang napansin.

Katiting na ilaw ng lihim na liyag,

sinupo sa lupa’t tanglaw sa magdamag;

ito’y bulalakaw ang dating pamagat,

posporo ng Diyos sa nangaglalakad.

Kung para sa aking taong nakaluhod

at napaligaw na sa malayong pook,

noong kausapin ang dakilang Diyos

ay sa bulalakaw lamang nagkalugod.

ANG POSPORO NG DIYOS Sampalitong munti ng posporong mahal

Ni Jose Corazon de Jesus kiniskis ng Diyos upang ipananglaw;

nang ito’y mahulog sa gitna ng daan,

Sa dilim ng gabi’y may gintong nalaglag, nakita ang landas ng pusong naligaw!

may apoy, may ilaw, galing sa itaas;

at dito sa lupa noong pumalapag, Ito’y bulalakaw, ang apoy ng lugod,

nahulog sa bibig ng isang bulaklak. na nagkanlalaglag sa lupang malungkot.

May nakikisindi’t naligaw sa pook:

Aba, tinanglawan ng posporo ng D’yos. Ibon mang may layang lumipad

kulungin mo at umiiyak

Bayan pa kayang sakdal dilag

Ang di magnasang makaalpas!

Pilipinas kong minumutya

Pugad ng luha ko’t dalita

Aking adhika,

Makita kang sakdal laya.

KAHIT SAAN

Ni Jose Corazon de Jesus

BAYAN KO

Ni Jose Corazon de Jesus Kung sa mga daang nilalakaran mo,

may puting bulaklak ang nagyukong damo

Ang bayan kong Pilipinas na nang dumaan ka ay biglang tumungo

Lupain ng ginto’t bulaklak tila nahihiyang tumunghay sa iyo. . .

Pag-ibig na sa kanyang palad Irog, iya’y ako!

Nag-alay ng ganda’t dilag.

At sa kanyang yumi at ganda Kung may isang ibong tuwing takipsilim,

Dayuhan ay nahalina nilalapitan ka at titingin-tingin,

Bayan ko, binihag ka kung sa iyong silid masok na magiliw

Nasadlak sa dusa. at ika’y awitan sa gabing malalim. . .

Ako iyan, Giliw!

Kung tumingala ka sa gabing payapa

at sa langit nama’y may ulilang tala

na sinasabugan ikaw sa bintana

ng kanyang malungkot na sinag ng luha

Iya’y ako, Mutya!

Kung ikaw’y magising sa dapit-umaga,

isang paruparo ang iyong nakita

na sa masetas mong didiligin sana ITANONG MO SA BITUIN

ang pakpak ay wasak at nanlalamig na. . . Ni Jose Corazon de Jesus

Iya’y ako, Sinta!

Isang gabi’y manungaw ka.

Kung nagdarasal ka’t sa matang luhaan Sa bunton ng panganorin

ng Kristo’y may isang luhang nakasungaw, ay tanawin ang ulila’t naglalamay na bituin;

kundi mo mapahid sa panghihinayang Sa bitui’y itanong mo ang ngalan ng aking giliw

at nalulungkot ka sa kapighatian. . . at kung siya’y magtatapat, ngalan mo ang sasabihin.

Yao’y ako, Hirang! Ang bitui’y kapatid mo. Kung siya ma’y nasa langit,

Ngunit kung ibig mong makita pa ako, ikaw’y ditong nasa lupa’t bituin ka ng pag-ibig;

akong totohanang nagmahal sa iyo; dahil diya’y itanong mo sa bituin mong kapatid

hindi kalayuan, ikaw ay tumungo kundi ikaw ang dalagang minamahal ko nang labis.

sa lumang libinga’t doon, asahan mong. . . Itanong mo sa bitui’t bituin ang nakakita

magkikita tayo!

nang ako ay umagahin sa piling ng mga dusa;

minagdamag ang palad ko sa pagtawag ng Amada,

ngunit ikaw na tinawag, lumayo na’t nagtago pa. Ang aking puhunang sampung piso yata'y

nabilang ko tuloy sa malaking tuwa!

"Sampung pisong husto" ang aking nawika!

Ang Manok Kong Bulik "kapagka nanalo'y doble na mamaya!"

ni Jose Corazon de Jesus

Nang aalis ako't handa nang talaga,

Linggo ng umaga. Ang nayo'y tahimik, siyang pagkagising ng aking asawa;

ang maraming dampa'y naro't nakapinid sinabi sa aking iwanan ko siya

liban na sa ibong maagang umawit ng maipamaryang dalawang piseta,

ay wala ka man lang marinig sa bukid... ang sagot ko nama'y mangutang ka muna't

Di-kaginsaginsa'y aking naulinig sa pagbabalik ko ay babayaran ta...

ang pagtitilaok ng manok kong bulik, Nguni, di pumayag, ako'y lumayas na't

ako'y napabangon at aking naisip: baka ang baom ko ay makulangan pa!

Pintakasi ngayon! May sabong sa Pasig!

Gadali pa halos ang taas ng Araw Sumakay sa tram'ya na patungong Pasig,

sa likod ng gintong bundok ng Silangan na taglay ang tuwang walang kahulilip!

ay kinuha ko na sa kanyang kulungan Hinhimas-himas ang manok kong bulik

ang manok kong bulik na sadyang panlaban... at inaantig ko ang lakas ng bagwis!

Kay-kisig na bulik! At aking hinusay Nang ako'y dumating sa Pasig kong nais

bawa't balahibong nasira ang hanay, di naman nalaon ay aking sinapit

ang palong ay aking hinimas ng laway, ang lumang sabungan; tao'y nagsisikip!

binughan ng aso nang upang tumapang!

Nakiupo ako't nakikiumpuk-umpok

Muling nagtilaok nang napakahaba sa hanay ng mga taong tanga'y manok,

at saka gumiri nang lalong magara, ang aking katabi'y agad kong hinimok

kumkukutok-kutok pa't kumahig sa lupa, na kami'y nagkahig upang magkasubok;

napalatak ako nang hindi kawasa... nagkayari kaming sa labang susunod,

mga manok nami'y siyang magsasalpok, na nangungupeteng sa karuwaga'y labis...

kaya ako noon sa tuwa ng loob Kaya, sa nangyari ako ay nanlamig

ang panalo'y tila salat ko na halos! at pinagpusan pa ng gamunggong pawis...

Nang kami'y naron na sa sadyang bitawan, Nang aking kunin na ang manok kong duwag,

ang sigawa'y halos hindi magkamayaw! ngalingali ko nang sa lupa'y ihampas,

Ang dala kong kuwalta, todo sa pustaha't biro baga itong wala namang sugat

pati kusing yata'y ipinag-ubusan... ay siyang tumakbo nang wala sa oras!

"Sa pula! Sa pula!" ang doo'y hiyawan; Ang sambalilo ko'y nalabnot ko't sukat

"Sa bulik! Sa bulik!" ang dito'y tawagin, at ako'y nanggigil sa sariling palad,

may logro ang diyes sa aking kalaban hiyawan ng tao'y hindi magkamulat

at may doblado pa akong napakinggan. at parang tiyupe ang manok kong hawak!

Ang tari ay aming hinubdan ng katad At ako'y umuwing malatang-malata,

at ang talim nito'y kumisap na kagyat; malamig ang tulo ng pawis sa mukha,

iniaro ko na ang manok kong hawak nang aking sapitin ang sira kong dampa

saka ibinaba nang lubhang banayad... sa aming palayok tutong man ay wala...

nagpandali na po sa gitna ng galak Mainit ang ulo't walang patumangga

ang bulik at pulang kapwa malakas, sa aking asawa'y nasabi kong bigla;

nang magkasalpok na sa dakong itaas "O! anak ang tupa! ako ay sinama,

ang pula'y natari't bituka'y lumabas! dahil sa kanina'y namuwisit kang lubha!"

"Panalo na ako!" ang aking nasambit, Sa nangyayaring ito'y isang bagay lamang

ang kagalakan ko'y walang kahulilip ang sa pagkatalo'y aking natutuhan,

nguni't sa hindi ko malaman kung bakit iyang mga taong lagi sa sabungan

ay biglang tumakbo ang manok kong bulik todo kung pumusta't todo kung humapay,

at hagad ng pula'y sa sulok sumiksik alin sa dalawa ang kahihinatnan:

Mamatay sa gutom o kaya'y magnakaw! Nang sa tarangkahan, ako’y makabagtas

Pasigaw ang sabing, “Magbalik ka agad!”

Ang sagot ko’y “Oo, hindi magluluwat!”

Nakangiti akong luha’y nalaglag…

At ako’y umalis, tinunton ang landas,

Nabiyak ang puso’t naiwan ang kabiyak;

Lubog na ang araw, kalat na ang dilim,

At ang buwan nama’y ibig nang magningning:

Maka orasyon na noong aking datnin,

Ang pinagsadya kong malayang lupain:

Kuwagong nasa kubo’t mga ibong itim,

Ang nagsisalubong sa aking pagdating.

Sa pinto ng naro’ong tahana’y kumatok,

Pinatuloy ako ng magandang loob;

Kumain ng konti, natulog sa lungkot,

Ang puso kong tila ayaw nang tumibok;

Ang kawikaan ko, “Pusong naglalagot,

Mamatay kung ako’y talaga nang kulog!”

Ang Pagbabalik Nang kinabukasang magawak ang dilim,

ni Jose Corazon de Jesus Araw’y namimintanang mata’y nagniningning;

Sinimulan ko na ang dapat kong gawin:

Babahagya ko nang sa noo’y nahagkan, Ako’y nag-araro, naglinang, nagtanim;

Sa mata ko’y luha ang nangag-unahan; Nang magdidisyembre, tanim sa kaingin,

Isang panyong puti ang ikinakaway, Ay ginapas ko na’t sa irog dadalhin.

Nang siya’y iwan ko sa tabi ng hagdan: At ako’y umuwi, taglay ko ang lahat,

Sa gayong kalungkot na paghihiwalay, Mga bungang-kahoy, isang sakong bigas;

Mamatay ako, siya’y nalulumbay! Bulaklak na damo sa gilid ng landas,

Ay pinupol ko na’t panghandog sa liyag;

Nang ako’y umalis, siya’y umiiyak… ang kubertos nating pilak ay kay itang maiwan,

O, marahil ngayon, siya’y magagalak! mga silya't aparador sa kay titong ibibigay

At ako’y lumakad, halos lakad takbo,

Sa may dakong ami’y meron pang musiko, sa ganyan ko hinahati itong ating munting yaman.

Ang aming tahana’y masayang totoo

At nagkakagulo ang maraming tao…

“Salamat sa Diyos!” ang nabigkas ko, Pinilit kong pasayahin ang lunkot ng kanyang mukha

“Nalalaman nila na darating ako.”

At ako’y tumuloy… pinto ng mabuksan, tinangka kong magpatawa upang siya ay matuwa.

Mata’y napapikit sa aking namasdan;

Apat na kandila ang nangagbabantay; subalit sa aking mga mata'y may namuong mga luha

Sa paligid-ligid ng irog kong bangkay;

Mukha nakangiti at nang aking hagkan; na hindi ko mapigilan at hindi ko masansala;

Para pang sinabi “Irog ko, paalam!”

naisip ko ang ina ko, ang ina kong kaawaawa

Ang Pamana

Ni Jose Corazon de Jesus tila kami'y iiwan na't may yari nang huling nasa

Isang araw, ang ina ko'y nakita kong namamanglaw at sa halip na na magalak sa pamanang mapapala

sa pilak ng kanyang buhok na hibla ng katandaan

naglilinis ng marumi't mga lumang kasangkapan, sa puso ko'y dumalawa ang malungkot na gunita,

napiyak akong tila isang kaawaawang bata,t

nakita kong ang maraming taon noon kahirapan; niyakap ko ang ina ko at sa kanya ay winika.

sa guhit ng kanyang pisnging lumalalim araw-araw

nakita kong ang maraming taon noon namamanglaw, Ang ibig ko sana nanay, kita,y aking pasayahin

at ang sabi,"itong piano'y sa iyo ko ibibigay at huwag ko nang makitang ikaw'y malulungkot man
din,
O! Ina ko, ano ba ang naisipang pag hatiin Kinabisa at inisip mulang ating pagkabata,

ang lahat ng kayamanang naiwan mo sa amin? tumanda ka’t nagkauban, hindi mo pa maunawa.

"wala naman"- yaong sagot ko,"baka ako'y tawagin Ang pag-ibig, isipin mo, pag inisip, nasa puso;

ni Bathala, ang mabuti'y malaman mo ang habilin pag pinuso nasa isip, kaya’t hindi mo makuro.

itong piyano,iyang silya't salamin Lapitan mo nang matagal ang pagsuyo. . . naglalaho,

pamana ko sa inyong bunsong ginigiliw... layuan mo at kay lungkot, nananaghoy ang pagsuyo.

"Ngunit Inang," ang sagot ko, "ang lahat ng Ang pag-ibig na dakila’y aayaw ng matagalan,
kasangkapan
parang lintik kung gumuhit sa pisngi ng kadiliman.
ang lahat ng yaman dito ay hindi ko kailangan
Ang halik na ubos-tindi, minsan lamang sa halikan,
ang ibig ko'y ikaw inang
at ang ilog kung bumaha, tandaan mo’t minsan lamang.
Hininhiling ko sa Diyos na ang pamana ko'y ikaw.

Ang pag-ibig kapag duwag ay payapa’t walang agos,

Aanhin ko ang piyano kapag ikaw ay namatay
walang talon, walang baha, walang luha, walang lunos.
ni hindi ko matugtug sa tabi ng iyong hukay
Ang pag-ibig na matapang ay puso ang inaanod
ang ibig ko'y ikaw inang
pati dangal, yama’t dunong nalulunod sa pag-irog.
at mabuhay ka na lamang

inililimos ko sa iba ang lahat ng ating yaman

Ang pag-ibig na buko pa’y nakikinig pa sa aral,
ni hindi ka maaaring mapantayan ng daigdigan
tandang di pa umiibig, nakikita pa ang ilaw,
ng lahat ng ginto rito
ngunit kapag nag-alab na’t pati mundo’y nalimutan
pagkat ikaw, Oh! ina ko
iyan, ganyan ang pag-ibig, damdamin at puso lamang!
Ikaw'y wala pang kapantay.

Kapag ikaw’y umuurong sa sakuna’t sa panganib

PAG-IBIG
ay talagang maliwanag at buo ang iyong isip.
Ni Jose Corazon de Jesus
Takot pa ang pag-ibig mo, hindi ka pa umiibig,

pag umibig, pati hukay ay aariin mong langit.

Isang aklat na maputi, ang isinusulat: luha!

Kaya’t wala kang mabasa kahit isa mang talata.

Iyang mga taong duwag na ang puso’y mahihina, Jose Corazon de Jesus

umibig man ay ano pa, di pag-ibig, kundi awa.

Kailangan sa pag-ibig ay hirap at mga luha

at ang duwag ay malayong sa pag-ibig dumakila. Inakay na munting naligaw sa gubat,

ang hinahanap ko’y ang sariling pugad;

Ang pag-ibig ay may mata, ang pag-ibig ay di bulag, ang dating pugad ko noong mapagmalas

ang marunong na umibig, bawat sugat ay bulaklak. nang uupan ko na ang laman ay ahas.

Ang pag-ibig ay masakim at aayaw sa kakabyak,

o wala na kahit ano, o ibigay mo nang lahat! Oh! ganito pala itong Daigdigan,

marami ang sama kaysa kabutihan;

“Ako’y hindi makasulat at ang nanay, nakabantay.” kung hahanapin mo ang iyong kaaway,

Asahan mo, katoto ko, hindi ka pa minamahal. huwag kang lalayo’t katabi mo lamang.

Ngunit kapag sumulat na sa ibabaw man ng hukay

minamahal ka na niya nang higit pa kaysa buhay. Ako’y parang bato na ibinalibag,

ang buong akala’y sa langit aakyat;

Kayo mga kabataang pag-ibig ang ninanais, nang sa himpapawid ako’y mapataas,

kayo’y mga paruparong sa ilawan lumiligid. ay bigat ko na rin ang siyang naglagpak.

Kapag kayo’y umibig na, hahamakin ang panganib,

at ang mga pakpak ninyo’y masusunog sa pag-ibig! Mahirap nga pala ang gawang mabuhay,

sarili mong bigat ay paninimbangan,

kung ikaw’y mabuti’y kinaiinggitan,

kung ikaw’y masama’y kinapopootan.

At gaya ng isdang malaya sa turing

ang langit at lupa’y nainggit sa akin;

Ang Buhay ng Tao subalit sa isang mumo lang ng kanin,

Tula ni ako’y nabingwit na’t yaon pala’y pain.

 ang parol na ito’y makikita ninyo.

At sa pagkabigo’y nag-aral na akong Sa aming bintana doon nakasabit

mangilag sa mga patibong sa mundo; kung hipan ng hangi’y tatagi-tagilid,

kahit sa pagtulog, huwag pasiguro’t at parang tao ring bago na ang bihis

bangungot mo’y siyang papatay sa iyo. at sinasalubong ang Paskong malamig.

Ang buhay ng tao ay parang kandila Kung kami’y tutungo doon sa simbahan

habang umiikli’y nanatak ang luha; ang parol ang aming siyang tagatanglaw,

buhat sa pagsilang hanggang sa pagtanda, at kung gabi namang malabo ang buwan

ang luksang libinga’y laging nakahanda. sa tapat ng parol doon ang laruan.

Ang palad ay parang turumpong mabilog, Kung aking hudyatin tanang kalaguyo,

lupa’y hinuhukay mga kapwa bata ng pahat kong kuro,

sa ininug-inog; ang aming hudyatan ay mapaghuhulo:

subalit kung di ka babago ng kilos, “Sa tapat ng lolo tayo maglalaro.”

sa hinukayan mo’y doon mahuhulog.

Kaya nang mamatay ang lolo kong yaon,

sa bawat paghihip ng amihang simoy,

iyang nakasabit na naiwang parol

nariyan ang diwa noong aming ingkong.

ANG MAGANDANG PAROL Nasa kanyang kulay ang magandang nasa,

Ni Jose Corazon de Jesus nasa kanyang ilaw ang dakilang diwa,

parang sinasabi ng isang matanda:

Isang papel itong ginawa ng lolo “Kung wala man ako’y tanglawan ang bata.”

may pula, may asul, may buntot sa dulo;

sa tuwing darating ang masayang Pasko

 Oh, kalapati ko, bigla kang lumipad.

Sa nagdaang kawan sumama ka agad,

Ayaw mong mabasa ng luha ang pakpak.

Ikaw naman rosas, na mahal kong mahal,

Dinilig kita kung hapong malamlam;

Sa bawat umaga’y pinaaasuhan,

At inaalsan ko ng kusim sa tangkay.

Minsan lang, Nobyembre, nang di ka mamasid,

Nakaligtaan kong diligin kang saglit;

Aba, nang Disyembre, sa gitna ng lamig,

Sa mga tangkay mo’y nag-usli ang tinik.

Ang hardin ko ngayo’y ligid ng dalita,

Walang kalapati’t rosas man ay wala;

May basag na paso’t may bahay na sira,

Marupok At ang hardinero’y ang puso kong luksa.

Tula ni Jose Corazon de Jesus

Babae, hindi ka marapat lumiyag,

Napakarupok mo, maselan at duwag.

Kalapating puti sa gitna ng hardin, Sa Tabor ay walang tuhod na di gasgas,

Iginawa kita ng bahay na siím; Sa Glorya, anghel ma’y may sira ring pakpak.

May dalawang latang palay at inumin,

Saka walong pinto sa apat na dingding.

Minsan kang nagutom at ako’y nalingat,

 Ano ba ang kamay ng taong namulat

kundi siyang pakpak ng kanyang panghawak?

Ano ba ang dahon ng mga bulaklak

kung hindi pakpak din panakip ng dilag?

Ang lahat ng bagay, may pakpak na lihim,

pakpak na nag-akyat sa ating layunin,

pakpak ang nagtaas ng gintong mithiin,

pakpak ang nagbigay ng ilaw sa atin,

pakpak ang naghatid sa tao sa hangin,

at pakpak din naman ang taklob sa libing.

Bigyan mo ng pakpak itong aking diwa,

PAKPAK at magagawa ko ang magandang tula;

bigyan mo ng pakpak tanang panukala't

ni Jose Corazon de Jesus malilipad ko hanggang sa magawa;

1928 bigyan mo ng pakpak ang ating adhika,

kahit na pigilan ay makakawala...

Bigyan mo ng pakpak itong aking diwa

at ako'y lilipad hanggang kay Bathala... O ibon ng diwa, ikaw ay lumipad,

Maiisipan ko'y mga malikmatang tingnan mo ang langit, ang dilim, ang ulap,

sukat ikalugod ng tao sa lupa; buksan mo ang pinto ng natagong sinag,

malikikha ko rin ang mga hiwaga, at iyong pawalan ang gintong liwanag,

sa buhay ng tao'y magiging biyaya. na sa aming laya ay magpapasikat

at sa inang bayan ay magpapaalpas.

Ano ba ang sagwang sabay sa pagtahak

kundi siyang pakpak ng bangka sa dagat?

 huwag di masalang ay iingit-ingit;

tila nasasaktan at hihibik-hibik

“kaawaan mo na’t bigyan ng pag-ibig.”

Para bang sa tuwing siya’y mahihilis

ay nangangako nang magpapakabait.

Itong unang bagting siyang tumatawa,

babaeng sa galak ay nalalasing na;

lagaslas ng tubig itong pangalawa,

BIYOLIN alis-is ng dahon at huni ng maya;

Ni Jose Corazon de Jesus bagting na pangatlo, tinig-sumisinta’t

nakikipag-usap sa isang dalaga.

Ito’y isang pugad niyang mayang paking

na huhuni-huni’t hahali-halinghing, Ngunit ang pang-apat, ang malaking bordon,

at ang apat namang mahihinang bagting boses na basag na ng isang yayaon,

ay apat na ugat ng puso’t panimdim. ubo ng maysakit, luhang putol-putol,

Waring nananangis sa gabing madilim, lagnat ng hingalong pusong ibabaon.

tila nahihibang, parang nababaliw. Iyan ang tinig kong namaos na ngayo’t

ang nawalang sinta’y hindi pa matunton.

Ang panghilis nito ay isang sandatang

ang sinusugata’y yaring kaluluwa.

Kung minsa’y humibik, tumangis, tumawa,

ang b’yolin man pala ay nababaliw na.

Parang naglalambing sa isang dalaga’t

parang humingi ng konting pagsinta.

Ang b’yolin ay kaba ng dupok nang dibdib

 Masasabi mo bang lupa ang libingan?

Bawa’t isang bagay ayon sa panaho’y

Tila gumagamit ng pagkakataon.

Saging na nabanggal, nabuwal, gumulong,

Malikmata May suwi sa tabing bagong sumisibol.

ni Jose Corazon de Jesus

1927 Nagputukan lamang ang bunga ng saga,

Ang binhi’y sumabog sa payat na lupa,

Pinakamalambot ang tubig sa tingin, At nang mamatay na ang sagang nawala,

PInakamabait ang kilos ng hangin, Nabubuhay naman ang sagang napunla.

Ngunit hangi’t tubig, kung pagsasamahin,

Kung sa dagat, unos, kung sa langit, dilim. Bigyan ng pagbigyan, sumunod nang sundin

Ang takbo ng buhay ay di mapipigil.

Ang yantok tingnan mo’t pinakamalambot, Katawan ng sawa’y malambot sa tingin.

Ipalo mo’t anong pagkagayut-gayot; Kalupit-lupitan kung tayo’y lingkisin.

Sa mundo ma’t may bagay na susunud-sunod,

Pasusunurin ka, paglatay sa likod. Ang lupa, mabait; bulkan kung pumutok;

Ang tubig, mabait; pagbaha, panlunod;

Ang trumpo’y matigas, may pakong matulis, Ang apoy, mabait; pagsiga, panunog–

Pising sakdal lambot ang nagpapaikit. Itong buong mundo pala’y gawang salot.

Gilingan man naman ay nakagigiik,

Gayong sunuran lang sa tulak ng bisig. Hali-halili lang ang anyo ng bagay

At hali-halili ang tingkad ng kulay;

Ang tao ay parang hagdang hinahagdan, Kay rami ng ating inapi’t utusang

Laging tumatapak saka tinatapakan; Sa paghihiganti — bukas sila naman.

Lupang tuntungan mo, araw-araw–daan,

 Kapag lumitaw na, ulan ay darating.

ULAP

Ni Jose Corazon de Jesus At ngayon sa aki’y sawa na ang lahat,

Di na nagunita ang lahat kong hirap,

Dati akong panyo ng mahal na birhen Dios ang may sabi: Ang aking pamunas

Na isinalalay sa pakpak ng anghel; Nang marumihan na’y tinawag kong ulap.

Maputi, malinis, maganda, maningning,

Ang lahat sa langit, nainggit sa akin.

At ako’y ginamit sa kung saan-saan,

Pamunas ng noo ni Bathalang mahal;

Kung gabi’y kulambo’t kung araw’y kanlungan,

Lalong pampaganda sa bukang-liwayway.

Kung umaga ako’y ginto sa liwanag,

Karong sinasakyan ng Araw sa sinag;

At kung gabi namang tahimik ang lahat,

Dahilan sa Buwan, nagkukulay pilak.

Dati akong puti, busilak ang ganda,

Sa Dios pamunas sa tuwi-tuwi na;

Sa Birhen ay panyong pamahid sa dusa,

At sa mga tala ay kulambo nila.

Dahilan sa ganyang dami kong gawain, PAKIUSAP

Ako ay dumumi, lumungkot, umitim, Ni Jose Corazon de Jesus

At ang katawan kong ibig kong basain, Himig ni Francisco Santiago

 Binubuksan ko na itong Balagtasan

Natutulog ka man, irog kong matimtiman, Saka ang ibig kong dito’y pag-usapan:

Tunghayan mo man lamang ang nagpapaalam; BULAKLAK NG LAHING KALINIS-LINISAN.

Dahan-dahan, Mutya, buksan mo ang bintana,

Tanawin mo’t kahabagan, ang sa iyo’y nagmamahal. Tinatawagan ko ang mga makata,

Ang lalong kilabot sa gawang pagtula,

Kung sakali ma’t salat sa yama’t pangarap, Lumitaw na kayo’t dito’y pumagitna

May isang sumpang wagas ang aking paglingap, At magbalagtasan sa Sariling Wika.

Pakiusap ko sa iyo, kaawaan mo ako;

Kahit mamatay, pag-ibig ko’y minsan lamang. BUBUYOG

...Pakiusap ko sa iyo, kaawaan mo ako, Sa isang malungkot at ulilang hardin

...Kaawaan mo ako, Ang binhi ng isang halama’y sumupling,

Kahit mamatay, Sa butas ng bakod na tahanan naming

Pag-ibig ko’y minsan lamang. Ay kasabay akong isinisilang din.

Iniibig kita, magpakailan pa man.

Nang iyang halama’y lumaki, umunlad,

Lumaki ako’t tumibay ang pakpak,

At nang sa butas ko ako’y makalipad

Ang unang hinagka’y katabing bulaklak

BALAGTASAN:

Luksang Paruparo, Kampupot na iyan,

BULAKLAK NG LAHING KALINIS-LINISAN Iyan ang langit ko, pag-asa at buhay,

Ni Jose Corazon de Jesus Ang unang balik kong katamis-tamisan

Sa talulot niya ay nakalarawan.

LAKANDIWA

PARUPARO

Yamang ako’y siyang Haring inihalal Hindi mangyayaring sa isang bulaklak

Kapwa mapaloob ang dalawang palad. Sa isang bulaklak laso’t kamatayan,

Kung ikaw at ako’y kanyang tinatanggap At akong Bubuyog ang dala ko’y buhay

Nagkasagi sana ang kanitang pakpak. Bulong ng hiningang katamis-tamisan.

Sa kanyang talulot kung may dumadaloy PARUPARO

Na patak ng hamog, aking iniinom; Akong malapit na’y napipintasan mo,

Sa dahon ding iyon ako nagkakanlong Ikaw na malayo naman kaya’y pa’no?

Sa init ng Araw sa buong maghapon. Dalaw ka nang dalaw, di mo naiino,

Ay ubos na pala ang tamis sa bao.

Paano ngang siya ay pagkakamalan Di ka humahalik sa mga bulaklak,

Sa kami’y lumaki sa iisang tangkay, Talbos ng kamote ang siya mong liyag,

Kaya nga kung ako’y sa kanya nabuhay Ang mga bintana’y iyong binubutas,

Ibig ko rin namang sa kanya mamatay. Doon ang bahay mo, Bubuyog na sukab.

BUBUYOG

BUBUYOG Ikaw’y Paruparo, ako ay Bubuyog

Huwag kang matuwa sapagka’t kaniig Nilalang ka sa tangkay, ako ay sa bakod,

Niyaring bulaklak na inaaring langit, Nguni’t saang panig nitong sansinukob

Pagka’t tantuin mo sa ngalang pag-ibig Nakakatuwaan ang paris mong uod?

Malayo ma’t ibig, daig ang malapit.

PARUPARO

Saka ang sabi mong sa mutyang Kampupot Ikaw ay Bubuyog, ako’y Paruparo,

Nakikiinom ka ng patak ng hamog, Iyong mga bulong ay naririnig ko;

Kaunting biyaya na bigay ng Diyos, Kung dinig ng lahat ang panambitan mo

Tapang ng hiya mong ikaw ang lumagok. Hiya ni Kampupot, ayaw na sa iyo.

Ikaw’y isang uod, may bulo kang taglay; BUBUYOG

At sa mga daho’y nagtatago ka pa. Kung buo man, sa akin ka lamang.

PARUPARO LAKANDIWA

Sa taglay kong bulo nilason na kita. Maging si Solomong kilabot sa dunong

Dito’y masisira sa gawang paghatol;

BUBUYOG Kapwa nagnanasa, kapwa naghahabol,

Siya’y bulaklak ko sa tabi ng bakod. Nguni’t kung hatii’y kapwa tumututol.

PARUPARO Ipahintulot pong sa mutyang narito

Bulaklak nga siya’t ako’y kanyang uod. Na siyang Kampupot sabihin kung sino,

Kung sino ang kanyang binigyan ng oo,

LAKANDIWA O kung si Bubuyog, o kung si Paruparo.

Tigil na Bubuyog, tigil Paruparo,

Inyo nang wakasan iyang pagtatalo; KAMPUPOT

Yamang di-malaman ang may-ari nito, Ang kasintahan ko’y ang luha ng langit,

Kampupot na iya’y paghatian ninyo. Ang Araw, ang Buwan sa gabing tahimik,

At si Bubuyog po’t Paruparong bukid,

BUBUYOG Ay kapwa hindi ko sila iniibig.

Kapag hahatiin ang aking bulaklak

Sa kay Paruparo’y ibigay nang lahat. PARUPARO

Ibig ko pang ako’y magtiis ng hirap Matanong nga kita, sinta kong bulaklak,

Kaysa ang talulot niya ang malagas. Limot mo na baga ang aking pagliyag?

Limot mo na bagang sa buong magdamag

PARUPARO Pinapayungan ka ng dalawang pakpak?

Kung hahatiin po’y ayoko rin naman

Pagka’t pati ako’y kusang mamamatay. KAMPUPOT

Kabyak na Kampupot, aanhin ko iyan Tila nga, tila nga sa aki’y mayroong
Sa hamog ng gabi ay may nagkakanlong,
Ngunit akala ko’y dahon lang ng kahoy
At di inakala na sinuman yaon.
BUBUYOG
At ako ba, Mutya, hindi mo na batid
Ang mga bulong ko’t daing ng pag-ibig,
Ang akin bang samo at mga paghibik
Na bulong sa iyo’y di mo ba narinig?
KAMPUPOT
Tila nga, tila nga ako’y may napansing
Daing at panaghoy na kung saan galing,
Nguni’t akala ko’y paspas lang ng hangin
At di inakala na sinuma’t alin.
BUBUYOG
Sa minsang ligaya’y tali ang kasunod,
Makapitong lumbay o hanggang matapos.
PARUPARO
Dito napatunayan yaong kawikaan
Na ang paglililo’y nasa kagandahan.
SABAY: BUBUYOG AT PARUPARO
Ang isang sanglang naiwan sa akin
Ay di mananakaw magpahanggang libing.
LAKANDIWA
Minamahal nami’t sinisintang bayan,
Sa ngayo’y tapos na itong Balagtasan;
At kung ibig ninyong sila ay hatulan,
Hatulan na ninyo pagdating ng bahay.
Si Huseng Batute ang gumanap bilang Paruparo at si
Francisco Collantes ang kalaban niyang Bubuyog.
Naganap ang laban na iyon noong ika-anim ng Abril
taong 1924 sa Instituto de Mujeres sa Tondo, Maynila.
Mula sa pakikipag Balagtasan, nagkamit siya ng tatlong
kopang pilak at apat na gintong medalya. Sa dula naman
ay isang bustong tanso. Mula naman sa iba’t ibang mga
timpalak-panitik ay nagkaroon siya ng dalawang relos at
dalawang pluma de oro, dagdag na rin ang salaping
gantimpala ng mga ito. Unang gumanap bilang
Lakandiwa si Lope K. Santos, isang tanyag na dalubwika.
Ginawaran din siya ng Katibayang Pandangal sa Araw ni
Plaridel noong 1931. Siya ay pinarangalan na Hari ng
Balagtasan noong 1925.
ARIMUNDING-MUNDING
Ni Jose Corazon de Jesus
Himig ni Crispino M. Reyes
Arimunding-munding
Halina at magsayaw
Arimunding-munding
At pakunday-kunday
Sa iindak-indak
Ang sarap ng pag-imbay
Ay bagayan mo sinta
Himig ng tugtugan

Limutin ang iyong kalungkutan

Sa galak ating subaybayan

Bawat kumpas ng palakpak

At ng lumigaya itong ating pusong wagas

Na malimutan lahat ang tinataglay na hirap.

Ika’y paruparo

Bulaklak naman ako

Na nasa hardin ng masamyong ganda’t bango

Kung sakali’t dumating ang ula’t bagyo

Sukob na sa pakpak mo DALAGANG PILIPINA

Silong pa sa ubod ko. Ni Jose Corazon de Jesus

Himig ni Jose G. Santos

Ika’y paruparo

Bulaklak naman ako Ang Dalagang Pilipina

At magkasuyo tayo Parang tala sa umaga.

Sa sakdal tamis ng paglingap irog ko Kung tanawin ay nakaliligaya.

Langit ko’y pag ibig mo. May ningning na tangi’t dakilang ganda.

Maging sa ugali

Maging sa kumilos

Mayumi, Mahinhin, Mabini, ang lahat ng ayos.

Malinis ang puso

Maging sa pag-irog

May tibay at tining ang loob.

Bulaklak na tanging marilag Tanging larawan mo ang nagiging ilaw;

Ang bango ay humahalimuyak. Kung ikaw ay mahimbing

Sa mundo’y dakilang panghiyas sa gitna ng dilim

Pang-aliw sa pusong may hirap. Ay iyong ihulog puso mo sa akin.

Batis ng ligaya at galak, Ay iyong ihulog -ay ‘yung ihulog

Hantungan ng madlang pangarap, Buhay, pag-asa -- pag-asa!

Iyan ang dalagang Filipina,

Karapat-dapat sa isang tunay na pagsinta. AKING BAYAN

Ni Jose Corazon de Jesus

ANAK NG DALITA Mga ibong lumilipad na buhat kung saang dako,

Ni Jose Corazon de Jesus Kung galing sa aking bayan, alam ko ang balahibo;

Himig ni Francisco Santiago Pati mga naglalarong magagandang paruparo,

Kung galing sa aking bayan ay kilalang-kilala ko!

Ako’y anak ng dalita na tigib ng luha,

Ang naritong humihibik na bigyan ng awa; At ang tubig na malinis at matamis at malinaw,

Buksan mo ang langit at kusa mong pakinggan ito’y doon din sinalok sa pansol ng aming bayan;

Ang aking ligalig sa pagdaramdam. pati Araw, pati langit, pati hanging nagdaraan,

Ay! kung hindi ka mahahabag ay may bayang sinasabing walang laya sa silangan!

sa lungkot kong dinaranas,

Puso’t diwang nabibihag, sa libing masasadlak, “Kababayan!”...isang bating kung marinig mo sa hirap,

Magtanong ka kung di tunay panyong puti sa luha, puting bulak kung sa sugat;

sa kislap ng mga tala, ang lahat ng bagay wari kung sa bayan nagbubuhat,

Magtanong ka rin sa ulap sa taginting at sa ubod, may pagsintang nangungusap!

na taglay kong dalita.

Kapag ikaw’y nalalayo sa bayan mong kaawawa,

Sa dilim ng gabi, aking nilalamay, lalo’t lalong lumalaki ang pag-ibig mong dakila;
kantahin lang sa malayo ang kundimang lumuluha, ngangatngatin mo ang iyong hila-hilang tanikala!

ikaw naman sa lungkot mo’y luluha nang parang bata!

Sa paglusob ay sabihin, “hindi kayo magdaraan...!”

Ang bayan ay isang mutya na hindi mo namamalas Kung mag-apoy na ang digma, sa bunton ng mga patay,

hangga’t ikaw’y nakalapit at sa kanya’y naghihirap; diyan, bayan, sisilang ka na ang dala mo’y tagumpay,

ang bandilang Pilipino sa malayo kung iladlad, may paglayang nasa dibdib, may bandilang nasa kamay!

habang kinakawayan ka, ang luha mo’y nalalaglag! MADALING ARAW

Ni Jose Corazon de Jesus

Ang bayan ay sadyang ganyan, mahirap man kahit Himig ni Francisco Santiago
munti,

kausap mo’t kaulayaw sa malungkot na sandali;

Irog ko’y dinggin ang tibok ng puso,
kung ang baya’y nananangis at laya ang hinihingi,
Sana’y damdamin hirap nang sumuyo,
kay-tamis nang makidigma at kay-tamis nang masawi!
Manong itunghay ang matang mapungay,

Na siyang tanging ilaw

Ng buhay kong papanaw.

Sa bayan mo nakatayo ang tahanang sinilangan,

sa bayan mo nakilala ang irog mong paraluman,

Sa gitna ng karimlan, magmadaling araw ka,
sa bayan mo nagsitanda ang dakila mong magulang:
At ako ay lawitan ng habag at pagsinta,
bayan, irog, ama’t ina, ay buhay at kamatayan!
Kung ako’y mamamatay sa lungkot niyaring buhay,

Lumapit ka lang, lumapit ka lang, at mabubuhay.

Kapag iyong natanaw nang ang dayuha’y lumulusob,

kapag iyong nakita nang ang dampa mo’y pinapasok,

At kung magkagayon, Mutya, mapalad na ang buhay ko
gaano ang kamatayang hindi natin malilimot
Magdaranas ako ng tuwa nang dahil sa iyo,
sa ngalan ng isang ina, isang baya’t isang irog?
Madaling araw ka, Sinta, liwanag ko’t tanglaw,

Halina na, irog ko, at mahalin mo ako...

Ang Agilang lumilipad kung may tangay na bandila,

ang sigaw mo sa pagtutol ay aabot kay Bathala;

Manungaw ka, Liyag,
at kung ikaw ay gapos na, nagigitgit, walang laya,
Ilaw ko’t pangarap, Humihingi ng awa mo't pagmamahal

At madaling araw na. Damhin mo rin ang dibdib kong namamanglaw

Yaring puso sa pagsinta'y mamamatay

Ilaglag mo ang panyo mong may pabango

Papahiran ko ang luha ng puso ko

Ah pag-ibig kung ang "oo" mo at matamo

Hanggang sa hukay, magkasama ikaw at ako

Ilaglag mo ang panyo mong may pabango

Papahiran ko ang luha ng puso ko

Ah pag-ibig kung ang "oo" mo at matamo

Hanggang sa hukay, magkasama ikaw at ako

Kundiman ng Luha

Ni Jose Corazon de Jesus Pakiusap

Ni Jose Corazon de Jesus

Paraluman sa pinto ng itong dibdib

Isang Puso ang naritong humihibik Natutulog ka man

Kaluluwang luksang-luksa at may sakit irog kong matimtiman

Pagbuksan mo't damayan kahit saglit Tunghayan mo man lamang ang nagpapaalam

Dahan-dahan mutya,

Tinig niya ring matang luha'y bumubukal buksan mo ang bintana,

Tanawin mo't kahabagan,

ang sa iyo'y nagmamahal Lumapit kang dahan dahan

Damhin mo ang kalagayan

Kung sakali ma't salat sa yama't pangarap, At bago ako pumanaw

May isang sumpang wagas Mamasdan ka man lamang

Ang aking paglingap

Pakiusap ko sa iyo kaawaan mo ako Lagi kang tinatawag

Kahit mamatay, pag-ibig ko'y minsan lamang Sa laot ng hirap

Nabibilang ko ang oras

Pakiusap ko sa iyo kaawaan mo ako Ay walang paalam

Kaawaan mo ako

Kahit mamatay, pag-ibig ko'y minsan lamang Kung mabalitaan mo

Na ako ay namatay

Iniibig kita, magpakailan man. Idalangin mo sa Diyos

Paalam, irog.

Huling Awit

Ni Jose Corazon de Jesus Ang Bato

Ni Jose Corazon de Jesus

Nararamdaman ko hirang

Na ang aking kawawang buhay Tapakan ng tao sa gitna ng daan

Unti unti nang pumapanaw Kung matisod ma'y iilailandang

Nawawalan na ng ilaw Ngunit pagkatapos pag ika'y namatay

Bato ang tatapakan sa bangkay mo naman Ang bato sa ilog, ayun tingnan mo ba

Batong agos, makinis at maganda

Batong tuntungan mo sa pagkadakila Batong nasa gilid, bahay ng talaba

Batong tuntungan ko sa pamamayapa Sadlakan ng dumi at nilulumot pa

Talagang ganito, sa lapad ng lupa

Ay hali-halili lamang ang kawawa Kapag agos ng palad ang takot sa agos

Malayong matututong lumangoy sa ilog

Balot ng putik, marumi't maitim Tatlong tungkong bato, nagtutuwang-tuwang

Tinapyas at Aba! brilyanteng maningning Nang nakaluto ka ng kanina sa kalan

Sa putik din pala ay may bituin

Na hinahangaan ng matang titingin Mapurol mang gulok at kampit na batingaw

Mapapatalim din ng batong hasaan

Maralitang tao'y bato'y itinatapon Sa tao ang bato, aklat ang kagaya

Sa lusak ng palad ay pala-palaboy Ang talim ng isip, tabak ang kapara

Nag-aral at Aba! Noon nakaahon

Sa mahirap pala naroon ang marunong Hasa ka ng hasang sumulat at bumasa

Bukas makalawa'y magiging pantas ka

Ang batong malaki kay daling mabungkal Kapag nagpakapingki, bato ma'y malamig

Ang batong brilyante, hirap matagpuan May talsik na apoy na sumasagitsit

Buod laking tipak, mura ang matimbang

Gamata ng isda'y pagkamahal-mahal Ang noo ng tao kapag nagkiskis

Apoy ng tuwiran ang tumatalamsik

Talagang ganito, madalas mamalas Sana ang bato ay may katarungan

Sa alimasag man, ang malaki'y payat Taong nilulunod ng bato ang pataw

May malaking kahoy, at sukal sa gubat

May mumunting damo, ang ugat ay lunas Kung taong masama ay di lumulutang

Ngunit kung dakila'y pumapaibabaw

Bato ang korono ng hari sa trono Ako'y isang ibong sawi

Bato ang sabsaban sa duyan ni Kristo Na hindi na makalipad

Bato ang lapida sa hukay ng tao At sa puso'y may sugat

Itong mundo pala'y isang dakila ng bato Wala pang lumingap

Inabot ng hating-gabi

Sa madilim na paglipad

Saan kaya ngayon

Ang aking pugad

Sa mata mo'y may isang langit ng pangarap

Sa puso mo'y mayrong kang pugad ng paglingap

Kung ako'y mamamatay sa kapighatian

Sa puso mo lamang muli akong mabubuhay

Sa puso mo'y mayrong kang pugad ng paglingap

Kung ako'y mamamatay sa kapighatian

Sa puso mo lamang muli akong mabubuhay

Ako'y Isang Ibong Sawi

Ni Jose Corazon de Jesus TULA: Bugtong ni Iñigo Ed. Regalado

Ang tulang ito ay isinulat ni Iñigo Ed. Regalado (Marso

16, 1888 – Hulyo 24, 1976).
 Nguni’t balang araw ‘di mo matitiis

na ‘di ipagtapat ang laman ng dibdib,

BUGTONG ang bugtong ko naman sabay isusulit

May isang dalagang may buwan sa dibdib, na ang kahuluga’y tayo sa pag-ibig.

may tala sa noo na kaakit-akit,

nang aking makita’y natutong humibik,

nabinhi sa puso ang isang pag-ibig.

May isang binatang may luha sa mata,

may tinik sa puso at tigib ng dusa,

ang binatang ito nang iyong makita

nakaramdam ka rin ng munting balisa

May isang babaing matigas ang puso,

sa ano mang taghoy, hindi kumikibo,

kapag nag-iisa, luha’y tumutulo

may lihim na awa sa namimintuho…

May isang lalaking matibay ang dibdib,

sa bayo ng dusa’y marunong magtiis;

ma-gabi, ma-araw walang iniisip

kundi makarating sa pinto ng langit.

Ito’y isang bugtong na may-kagaanan,

nguni’t pusta tayo, di mo matuturan,

ang dahilan ay ‘di sa hindi mo alam

kundi sa ugaling matimpiing tunay.

 ANG MATANDA AT ANG BATANG PARU-PARO “Bakit gayon na lang kahigpit ang bilin

Ni Iñigo Ed Regalado ng ina ko upang lumayo sa ningning?

diwa’y ibig niyang ikait sa akin

Isang paruparo na may katandaa’t ang sa mundo y ilaw na pang-aliw.

sa lakad ng mundo’y sanay na sanay

palibhasa’y hindi nasilab sa ilaw “Anong pagkaganda ng kaliwanagan!

binigyan ang anak ng ganitong aral: Isang bagay na di dapat layuan!

“Ang ilaw na iyang maganda sa mata Itong matatanda’y totoo nga namang

na may liwanag pang kahali-halina, sukdulan ng lahat ng mga karwagan!

dapat mong layuan, iya’y palamara,

pinapatay bawa’t malapit sa kanya. “Akala’y isa nang elepanteng ganid

ang alin mang langaw na maliit,

Ako na ring ito, sa pagiging sabik! at kung ang paningin nila ang manaig

pinangahasan kong sa kanya’y lumapit, magiging higante ang unanong paslit.

ang aking napala’y — palad ko pang tikis! —

masunog ang aking pakpak na lumiit. Kung ako’y lumapit na nananagano

ay ano bang sama ang mapapala ko?

At kung akong ito’y nahambing sa ina Kahit nga niya murahin pa ako

na di nagkaisip na layuan siya, ay sa hindi naman hangal na totoo.

disin ako ngayo’y katulad na nilang

nawalan ng buhay at isang patay na. “Iyang mga iba’y bibigyang matuwid

sa kanilang gawa ang aking paglapit,

Ang pinangaralang anak ay natakot sa pananakali’y di magsisigasig

at ipinangako ang kanyang pagsunod; sa nagniningningang ilaw na marikit.”

nguni’t sandali lang! Sa sariling loob

binubulung-bulong ang ganitong kutob: Nang ito’y masabi, halos sasang-iglap

yao na’t naglaro sa nagliliwanag,

sa ilaw na yao’y nagpaliwas-liwas

ang baliw at munting paruparong anak.

Nang unang sandali’y walang naramdaman PAGBABAGONG-BUHAY

kundi munting init na wari’y pambuhay (Sa Pagsapit ng Bagong Taon)

ito’y siya pa ngang nagpapabuyong tunay ni Iñigo Ed. Regalado

upang magtiwala’t lumapit sa ilaw.

Nahawi ang dilim. At isang ligaya

Natutuwa pa nga’t habang naglalaro ang inginingiti ng bagong umaga,

ay lapit nang lapit na di naghihinto, at sa hardin namang kaiga-igaya

sa isang pagliwas ay biglang nasulo ay may nasasamyong bango ng sampaga.

tuluy-tuloy siyang sa ningas nalikmo.

Bango ng sampagang nagpapahiwatig

At siya’y hindi muling nakalipad na may kaligtasang sa ati’y sasapit,

hanggang sa namatay ang kahabag-habag kaligtasan bagang tila kumakatig

Ang ganyang parusa’y siyang nararapat, sa katiwasayang ngayo’y lumalapit.

sa hindi marunong sumunod na anak.

Lumalapit na nga ang dating malayo

na mandi’y hinampong hindi mapagkuro,

kaya nga’t ang dating saklap ng siphayo

nagiging isa nang mamad na daluro.

Sa buhay ay sadyang di nananatili

ang lahat ng bagay na nababahagi:

sa ligaya’y lungkot ang humahalili

sa ginhawa naman ay pagkaduhagi.

Gano man katalim ang isang balaraw

ay di tumatalab sa tigas ng bakal

yan ang kahaming ng santaong araw

na sa buhay natin ay tumatangkakal.

Halaman mang lanta kapag pinagpala, DAHIL SA PAG-IBIG

ang sanga at dahon ay nananariwa, Ni Iñigo Ed Regalado

gaya rin ng isang nanlalabong tala,

paglipas ng dilim, ilaw na sa diwa. KAHAPON…

Sa tingin ko’y tila pawang kalumbayan

Tanang niatang sa ating balikat ang inihahandog ng lahat ng bagay,

ng naging maramot na taong lumipas, pati ng mabangong mga bulaklakan

ay iiibis na ng bagong sisikat ay putos ng luksa at pugad ng panglaw;

na may kaningningang hindi nangungupas. akala ko tuloy itong Daigdigan

ay isang mallit na libingan lamang.

Hindi nangungupas kung dadakilain Mangyari, Kahapon

ng may malilinis na puso’t damdamin ang dulot mo’y lason.

pag tayo’y nalisya’t di pagpapalain NGAYON…

ay maghihinampo’t tayo’y paparamin. Sa mga mata ko ay pawang ligaya

ang inihahandog ng bawa’t makita,

Magalak nga tayo’t ating ipagdiwang pati ng libingang malayo’t ulila

ang ngumingiti nang pagbabagong-buhay wari’y halamanang pugad ng ginhawa;

Matibay mang dampa’y nagiging magiwang sa aking akala’y tila maliit pa

sa hindi marunong maglagay ng suhay. itong Daigdigan sa aking panata.

Papaano, Ngayo’y

nagwagi ang layon.

BUKAS…

Sino baga kaya ang makatatatap

ng magiging guhit nitong ating palad?

Ang buhay ng tao ay lunday sa dagat

na inaamihan at hinahabagat;

itong Daigdigan ay isang palanas

na nabibinhian ng lungkot at galak.

Bukas! Ang pag-asa’y SABI KO NA NGA BA

mahirap mataya… ni: Inigo Ed. Regalado

Sabi ko na nga ba!

Walang kadiliman na di nagliwanag at walang panata na

hindi gumitaw sa bunton ng hirap.

Ang luha at dusa kung mapagtiisan ay nagiging lunas sa

isang pag-asa na pinaglaruan ng madlang bagabag.

Hindi nagkamali!

Nasabi ko na nga na may kahulugan ang sulyap mo’t

ngiti.

Nasabi ko na ring iyong lulunasan ang aking pighati.

At nasabi ko pang di mo babayaang ako’y mamalagi sa

tinitiis kong mga kahirapan.

Talagang ang puso ay laruan lamang ng lungkot at tuwa.

Sa gawang pagsuyo bago magtagumpay, kailanga’y

luha.

Sa pamimintuho kung wala kang hirap ay walang biyaya.

Lahat ng siphayo ay natiis ko na bago ka naawa.

 na ang nagwawagi'y ang pusong marangal.

At kung ang guryon mo'y sakaling madaig,

matangay ng iba o kaya'y mapatid;

kung saka-sakaling di na mapabalik,

maawaing kamay nawa ang magkamit!

"Ang Guryon"

ni Ildefonso Santos Ang buhay ay guryon: marupok, malikot,

dagiti't dumagit, saanman sumuot...

Tanggapin mo, anak, itong munting guryon O, paliparin mo't ihalik sa Diyos,

na yari sa patpat at papel de Hapon; bago pa tuluyang sa lupa'y sumubsob!

magandang laruang pula, puti, asul,

na may pangalan mong sa gitna naroon. Sa Tabi ng Dagat

ni Ildefonso Santos

Ang hiling ko lamang, bago paliparin

ang guryon mong ito ay pakatimbangin; Marahang-marahang

ang solo't paulo'y sukating magaling Manaog ka, Irog at kata’y lalakad

nang hindi mag-ikit o kaya'y magkiling. Maglulunoy katang

Payapang-payapa sa tabi ng dagat

Saka pag sumimoy ang hangin , ilabas Di na kailangang

at sa papawiri'y bayaang lumipad; Sapinan pa ang paang binalat-sibuyas,

datapwa't ang pisi'y tibayan mo, anak, Ang daliring garing

at baka lagutin ng hanging malakas. Sa sakong na waro’y kinuyom na rosas!

Ibigin mo't hindi, balang araw ikaw Manunulay kata

ay mapapabuyong makipagdagitan; Habang maaga pa, sa isan pilapil

makipaglaban ka, subali't tandaan Na nalalatagab

Ng damong may luha ng mga bituin; Habang nagduruyan ang buwang ninikat

Patiyad na tayo sa lundo ng kanyang sutlang liwanag,

Ay maghahabulang simbilis na hangin, isakay mo ako. Gabing mapamihag,

Ngunit walang ingay, sa mga pakpak mong humahalimuyak!

Hanggang sumapit sa tiping buhangin.

Ilipad mo ako sa masalimsim

Pagdating sa tubig, na puntod ng iyong mga panganorin;

Mapapaurong kang parang nangingimi, doon ang luha ko ay padadaluyin

Gaganyakin kata saka iwiwisik sa simoy ng hangin!

Sa nangaroong mga lamang – kati;

Doon ay may tahong Iakyat mo ako sa pinagtipunan

Talaba’t halaang kabigha-bighani, ng mga bitui’t mga bulalakaw,

Hindi kaya natin at sa sarong pilak na nag-uumapaw,

Mapuno ang buslo bago tumanghali? palagusan mo ako ng kaluwalhatian!

Pagdarapit-hapon Sa gayon, ang akin pusong nagsa-tala’y

Kata’y magbabalik sa pinanggalingan, makatatanglaw din sa pisngi ng lupa;

Ugatan ang paa samantala namang ang hamog kong luha

At sunog ang balat sa sikat ng araw… sa sangkalikasa’y magpapasariwa!

Talagang ganoon;

Sa dagat man, Irog, ng kaligayahan, At ano kung bukas ang ating silahis

Lahat, pati puso, ay papamusyawin ng araw ang langit?

Ay naaagnas ding marahang-marahan. Hindi ba’t bukas din tayo ay sisisid

Sa dagat ng iyong mga panaginip?

Gabi

Ni Ildefonso Santos Kaya ilipad mo, Gabing walang maliw,

ang ilaw at hamog ng aking paggiliw;

ilipad mo habang gising ang damdamin Sa bahay na itong ang ngala’y Daigdig!

sa banal na tugtog ng bawat bituin!

Tatlong Inakay

Ang Tahanang Daigdig Ni Ildefonso Santos

Tula ni

Ildefonso Santos Nagbuka ang tuka ng tatlong Inakay

Sa umiindayog na pugad ng sa duklay

May isang tahanang malaki’t marikit, "Tuwit, tuwit, tuwit" ang paos na sigaw

Langit ang bubungan at lupa ang sahig. "Tuwit, tuwit, tuwit! Inang, inang, inang!"

Bawat silid nito’y may bundok na dinding, Bagyong nagngangalit, hanging baklaot

Dagat at batisan ang siyang salamin. Biglang humabagat- kahila-hilakbot!

Ang inahing pipit, di pa sumisipoot

Palamuti naman ang tanang bulaklak, Nabagbag na kaya sa hampas ng lunos?

Tala at bituin ang hiyas na sangkap.

Maraming laruang nakapagtataka: O, gutom na gutom! O, sabik na sabik

Isdang lumalangoy, ibong kumakanta… Nangangaykay sila sa tindi ng lamig

Palaso ang ulang pagtama'y masakit

May tanging laruang isang bolang apoy, Hagunot ng hangin ay kahindik-hindik!

Aywan ba kung sino ang dito’y nagpukol.

Nagbuka ang pakpak na kakampay-kampay

At sino rin kaya ang tagapagsindi "Tuwit, tuwit, tuwit! Inang, inang, inang!"

Ng parol na buwang pananglaw kung gabi? Babalik pa kaya? Kailan? Kailan?

Ah, Siya ang ating mabait na Ama –

Kaybango ng hangin na Kanyang hininga! (PALAY)

ni Ildefonso Santos

At tayo? Oh, tayo ay magkakapatid

Palay siyang matino, Ikinulong ako sa kutang malupit:

Nang humangi’y yumuko; bato, bakal, punlo, balasik ng bantay;

Nguni’t muling tumayo lubos na tiwalag sa buong daigdig

Nagkabunga ng ginto at inaring kahit buhay man ay patay.

(KABIBI) Sa munting dungawan, tanging abot-malas

Ni Ildefonso Santos ay sandipang langit na puno ng luha,

maramot na birang ng pusong may sugat,

Kabibi, ano ka ba? watawat ng aking pagkapariwara.

May perlas, maganda ka;

Kung idiit sa taynga, Sintalim ng kidlat ang mata ng tanod,

Nagbubunitunghininga! sa pintong may susi’t walang makalapit;

(TAG-INIT) sigaw ng bilanggo sa katabing moog,

Ni Ildefonso Santos anaki’y atungal ng hayop sa yungib.

Alipatong lumapag Ang maghapo’y tila isang tanikala

Sa lupa — nagkabitak, na kala-kaladkad ng paang madugo

Sa kahoy nalugayak, ang buong magdamag ay kulambong luksa

Sa puso — naglagablab! ng kabaong waring lungga ng bilanggo.

Isang Dipang Langit Kung minsa’y magdaan ang payak na yabag,

Ni Amado V. Hernandez kawil ng kadena ang kumakalanding;

sa maputlang araw saglit ibibilad,

Ako’y ipiniit ng linsil na puno sanlibong aninong iniluwa ng dilim.

hangad palibhasang diwa ko’y piitin,

katawang marupok, aniya’y pagsuko, Kung minsan, ang gabi’y biglang magulantang

damdami’y supil na’t mithiin ay supil. sa hudyat – may takas! – at asod ng punlo;
kung minsa’y tumangis ang lumang batingaw, ng kababalaghan,

sa bitayang moog, may naghihingalo. ang buhay ay ilog na galing kung saan,

malayo ang puno kaysa katapusan.

At ito ang tanging daigdig ko ngayon –

bilangguang mandi’y libingan ng buhay; Ang buhay ay tila

sampu, dalawampu, at lahat ng taon isang paru-paro

ng buong buhay ko’y dito mapipigtal. na ang hinahanap ay sariwang bango,

sa kabanguhan din laging nalalango.

Nguni’t yaring diwa’y walang takot-hirap

at batis pa rin itong aking puso: Munting alitaptap

piita’y bahagi ng pakikilamas, ang nakakahambing,

mapiit ay tanda ng di pagsuko. ilaw na malamlam ang baon sa dilim,

at tinatanglawan ang sariling libing.

Ang tao’t Bathala ay di natutulog

at di habang araw ang api ay api, Wari’y saranggolang

tanang paniniil ay may pagtutuos, pagkatayug-tayog,

habang may Bastilya’y may bayang gaganti. ngunit sa bahagyang tantang ay sumubsob

at sa pusalian tuluyang nahulog.

At bukas, diyan din, aking matatanaw

sa sandipang langit na wala nang luha, Kawangis ng ulap,

sisikat ang gintong araw ng tagumpay… pumantay sa langit,

layang sasalubong ako sa paglaya! subalit ang hangin nang biglang umihip,

ulang bumabagsak sa bundok at batis.

Buhay

Ni Amado V. Hernandez Isang bulalakaw

na tila tala rin,

Ang mundo ay lipos sa kinalagpaka’y nang aking hanapin,

ay pangit na batong sing-itim ng uling. sa daa'y panambak, sa templo'y gamit din;

buhay ko'y sa Diyos utang nga marahil,

Habang nagsisikap ngunit ang palad ko'y utang din sa akin.

at nag-aadhika, Alam ko ang batas: "Tao, manggagaling

dahil sa pangarap na ligaya’t tuwa, sa sariling pawis ang iyong kakanin."

lalong sinisiil ng pagdaralita.

Hubad ang daigdig nang ako'y sumilang

Ang bawat maganda’y at pikit ang mata ng sangkatauhan:

dagling nagwawakas, dahilan sa aki'y kaharia't bayan

kaya mamaghapon lamang ang bulaklak, ang nangapatayo sa bundok at ilang,

kaya ang bitui’y iisang magdamag. aking pinasikat sa gabi ang araw

at tinanlawan ko ang diwa't ang buhay.

Ang buhay ay sadyang

malalim na bugtong, Ako ang nagbangon ng Gresya at Roma,

kung saan ka mula’y ipinagtatanong ako ang nagbagsak sa palalong Troya;

at di mo rin alam kung saan paparon. ang mga kamay ko'y martilyo't sandata –

pambuo't panggiba ng anumang pita!

Dakila ang buhay Kung may kayamanan ngayong nakikita,

na parang bulaklak, paggawa ko'y siyang pinuhunan muna!

bangong sa maghapo’y nasamyo ng lahat,

at pinaligaya bawat nakalanghap. Ako'y isang haring walang trono't putong,

panginoong laging namamanginoon,

BAYANI daming pinagpalang binigyan ng milyon

ni Amado V. Hernandez ay ako't ako ring itong pataygutom;

12 pantig bawat taludtod sila ay sa aking balikat tumuntong,

naging Mamo't Nabod ang dati kong ampon!

Ako'y manggagawa: butil ng buhangin

Sambundok na ginto ang aking dinungkal,

kahi't na kaputol, di binahagihan! Ang mundo'y malupit: ngayo't ako'y ako,

ang aking inani'y sambukiring palay, nakamihasnan nang dustain ng mundo

nguni't wala akong isaing man lamang! gayon pa ma'y habang ang tao ay tao,

ang buhay ng iba'y binibigyang-buhay gawa ang urian kung ano't kung sino;

habang nasa bingit ako ng libingan! batong walang ganda'y sangkap ng palasyo,

sanggol sa sabsaba'y naging isang Kristo.

Ang luha ko't dugo'y ibinubong pawa

sa lupang sarili, nguni't nang lumaya, Tuwi na'y wal'in man ako ng halaga,

ako'y wala kahi't sandakot na lupa! iyan ay pakanang mapagsamantala;

Kung may tao't bayang nangaging dakila, ang ginto, saan man, ay gintong talaga,

karaniwang hagda'y akong Manggagawa, ang bango, takpan man, ay di nagbabawa;

nasa putik ako't sila'y sa dambana! itakwil man ako ng mga nanggaga,

walang magagawang hadlang sa istorya!

Kung kaya sumulong ang ating daigdig,

sa gulong ng aking mga pagsasakit; Kung di nga sa aki'y alin kayang bagay

nilagyan ang tao ng pakpak at bagwis, ang magkakasigla at magkakabuhay?

madaling nag-akyat-manaog sa langit; Puhunan? Likha ko lamang ang Puhunan!

saliksik ang bundok, ang bangin at yungib, Bayan? At hindi ba ako rin ang Bayan?

ang kailaliman ng dagat, saliksik! Walang mangyayari pag ako ang ayaw,

mangyayaring lahat, ibigin ko lamang!

Ang mga gusali, daan at sasakyan,

ay niyaring lahat ng bakal kong kamay; Sa wakas, dapat nang ngayo'y mabandila

sa tuklas kong lakas – langis, uling, bakal, ang karapatan kong laong iniluha,

naghimala itong industria't kalakal; ang aking katwiran ay bigyan ng laya

nguni't lumawak din naman ang pagitan at kung ayaw ninyo'y ako ang bahala

ng buhay at ari... nasupil ang buhay! sa aking panata sa pagkadakila...

Taong walang saysay ang di Manggagawa!
Tinapay
ni Amado V. Hernandez
Siya’y nakakulong
na ilan nang taon,
tanikalang bakal mandin ng panahon
na sa kanyang buhay nagkabuhul-buhol.
Putol na tinapay
at santabong sabaw
sa nabuksang pinto’y iniwan ng bantay,
halos ay sinaklot ng maruming kamay.
Noong isusubo
ng abang bilanggo,
tinapay ay basa ng luhang tumulo,
nasalang na bigla ang sugat ng puso.
Naisip kung bakit
siya napipiit:
minsan ay nagnakaw ng sanlatang biskwit
pagkat dumaraing ang bunsong may sakit.
Nagtangkang umiwas
sa kamay ng bata,
at ang tumutugis ay kanyang inutas…
di na nakabalik sa piling ng anak!
Nasayang ang buhay
sa isang tinapay;
may tinapay siya ngayon araw-araw,
subalit ang anak – sa gutom namatay!
Ang Uod
Ni Amado V. Hernandez
Sa lagas na dahong nasabit sa tinik
sumilang ang isang uod na maliit,
ang pinakaduya’y supot na manipis,
na uugoy-ugoy sa hanging malamig
sa bahay na yaong ulila’t mapait,
ang uod na munti’y natutuong magtiis.
Sa buntung-hininga ng katag-arawan,
ang dahong may sapot ay biglang nabuksan;
ang kawawang uod, ng aking matanaw,
ay wala ni mata, ni bibig, ni kamay
ang mahina’t malambot na kanyang katawan
at pausad-usad lamang kung gumalaw.
Mula sa ibaba ng punong mataas,
siya’y gumagapang, marahan, paakyat;
kung minsa’y halos ay malaglag;
nuni’t ang umaga, noong namumukadkad;
siya’y nasa ubod ng isang bulaklak.
Ang tao’y tila uod ding maliit,
sumilang sa isang ulilang daigdig;
kahit walang pakpak, kahit walang bagwis,
kanyang mararating kahit himpapawid
kung siya’y marunong gumawa’t magtiis…
walang karagatang hindi matatawid!
Inang Wika
Ni Amado V. Hernandez
Ako’y ikakasal..
ang aming tahana’y
masayang katulad ng parol king pisata, magara’t
makulay;
kangina pa’y walang patlang ang tugtugan,
agos ang regalo’t buhos ang inuman;
ang aking magiging kabiyak ng buhay
isang kanluraning mutyang paraluman:
marilag, marangya, balita, mayaman,
sadyang pulotgata sa bibig ng isang mundong kaibigan.
Sa tanging sasakyan
nang kami’y lumulan,
may natanaw ako sa tapat ng bahay
na isang matandang babaing luhaan;
subali’t sa gitna ng kaligayahan,
sa harap ng aking gintong kapalaran,
siya ay hindi ko binati man lamang
at hindi ko siya pinansin man lamang,
tuluy-tuloy kami sa nagagayakang simbahan sa bayan.
Kapwa maligayang nagsiluhod kapwa
sa paa ng altar, sa pilak at gintong masamyong
dambana:
pagkasaya-saya’t ang mga kampana
ay nagtitimpalak sa pagbabalita
ng aming kasalang lubhang maharlika:
datapwa,
ang larawang buhay ng kaawa-awa
--ang matandang yaon—wari’y nakalimbag sa mata ko’t
diwa;
at ang tumutulong luha ng kandila
tila ang kanya ring masaklap na luha;
gayon man, sa piling ng kahanga-hanga
at sakdal ng gandang kaisangpuso ko’y niwalangbahala
ang pagkabalisa, at ang aking budhi’y dagling pinayapa.
Natapos ang kasal…
maligayang bati, birong maaanghang
at saboy ng bigas ang tinanggap namin pagbaba sa altar;
nang mga sandaling pasakay na kami sa aming sasakyan
ay may alingasngas akong napakinggan…
at aking natanaw;
yaon ding matanda ang ligid ng taong hindi
magkamayaw;
ako’y itinulak ng hiwagang lakas na di mapigilan
at siya’y patakbong aking nilapitan;
nang kandungin ko na sa aking kandungan,
sa mata’y napahid ang lahat ng luha, dusa’t
kalungkutan,
masuyong nangiti’t maamong tinuran:
 ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa:

“Bunso ko, paalam, ang bandilang sagisag mo'y lukob ng dayong bandila,

ako ang ina mong sawing kapalaran…” pati wikang minana mo'y busabos ng ibang wika;

at ang kulampalad ay napalungayngay, ganito ring araw noon nang agawan ka ng laya,

at nang aking hagkan labintatlo ng Agosto nang saklutin ang Maynila.

ay wala nang buhay.

sa nanginginig kong bisig din namatay! Lumuha ka, habang sila ay palalong nagdiriwang,

Siya’y niyakap ko nang napakatagal: sa libingan ng maliit, ang malaki'y may libangan;

Inang! inang! inang! katulad mo ay si Huli, naaliping bayad-utang,

Ayaw nang balikan katulad mo ay si Sisa, binaliw ng kahirapan;

ng tibok ang pusong sa hirap nawindang, walang lakas na magtanggol, walang tapang na
lumaban,
kahi’t dinilig ko ng saganang luha ang kawawang
bangkay. tumataghoy, kung paslangin; tumatangis, kung
nakawan!

Noon ko natantong ang ina kong mahal,

Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop
ang Inangwika kong sa aki’y nagbigay
na sa iyo'y pampahirap, sa banyaga'y pampalusog:
ng lahat kong muni, pangarap at dangal,
ang lahat mong kayamana'y kamal-kamal na naubos,
subali’t tinikis sa gitna ng aking ginhawa’t tagumpay
ang lahat mong kalayaa'y sabay-sabay na natapos;
at mandi’y pulubing lumaboy sa labis na karalitaan,
masdan mo ang iyong lupa, dayong hukbo'y nakatanod,
namatay sa kanyang dalamhating taglay
masdan mo ang iyong dagat, dayong bapor, nasa laot!
nang ako’y sa ibang mapalad magmahal,

nang ako’y … tuluyang pakasal

Lumuha ka kung sa puso ay nagmaliw na ang layon,
sa Wikang Dayuhan!
kung ang araw sa langit mo ay lagi nang dapithapon,

kung ang alon sa dagat mo ay ayaw nang magdaluyong,

KUNG TUYO NA ANG LUHA MO, AKING BAYAN
kung ang bulkan sa dibdib mo ay hindi man umuungol,
Ni Amado V. Hernandez
kung wala nang maglalamay sa gabi ng pagbabangon,

lumuha ka nang lumuha't ang laya mo'y nakaburol.

Lumuha ka, aking Bayan; buong lungkot mong iluha
 Ang mga bukiri'y payapang binungkal,

May araw ding ang luha mo'y masasaid, matutuyo, nang magtaniman na'y masayang tinamnan.

may araw ding di na luha sa mata mong namumugto

ang dadaloy, kundi apoy, at apoy na kulay dugo, Nguni't isang araw'y nagkaroon ng gulo

samantalng ang dugo mo ay aserong kumukulo; at ang boong bayan ay bulkang sumu

sisigaw kang buong giting sa liyab ng libong sulo tanang mamamaya'y nagtayo ng hukbo

at ang lumang tanikala'y lalagutin mo ng punglo! pagka't may laban nang nag-aalimpuyo!

Agosto l3,l930 Ang lumang araro'y pinagbagang muli

atsaka pinanday nang nagdudumali,

Ang "Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan" ay isa sa naging tabak namang tila humihingi
mga tula ni A.V.
ng paghihiganti ng lahing sinawi!
Hernandez na bagama't nasulat noong l930 ay patuloy
na binubuhay ng
Kaputol na bakal na kislap ma'y wala,
makabayan at demokratikong kilusan. Ang tulang
nabanggit ay nilapatan ang kahalagahan ay di matingkala,
ng musika at inawit ng grupong Inang Laya ng l990's. ginawang araro: pangbuhay ng madla

ginawang sandata: pananggol ng bansa!

ANG PANDAY

Ni Amado V. Hernandez Pagmasdan ang panday, nasa isang tabi,

bakal na hindi man makapagmalaki

Kaputol na bakal na galing sa bundok. subali't sa kanyang kamay na marumi
sa dila ng apoy kanyang pinalambot; ay naryan ang buhay at pagsasarili!
sa isang pandaya'y matyagang pinukpok

at pinagkahugis sa nasa ng loob. KUMATOK KA SA DAMPA KO

Ni Amado V. Hernandez
Walang ano-ano'y naging kagamitan,

araro na pala ang bakal na iyan; Kailan ma't ikaw'y aking

makasama nang malaon, Huwag akong tawagin mong

nakatulong sa layuni't sa dalita'y nakatulong, kaibigan, kaibigan,

kaibigan kitang lagi kung sa iyong pagkasawi ay hindi ka malapitan,

kahit saan mapatapon, dami nating nakasamang

sumilong ka sa dampa ko kung ibig mong makisilong. tulad ng langaylangayan,

lumilipad sa malayo sa oras ng kagipitan.

Kung sakaling naghirap ka

ay kumatok at tumawag, Kumatok ka sa dampa ko

at hindi ko makikita iyang iyong paghihirap; kung ang gabi ay malalim,

ang aking gugunitai'y kung ang utos ay malakas at ang hangi'y umaangil;

ang panahong nakalipas tumuloy ka sa puso ko't

noong ikaw ay sagana, maligaya at mapalad. tatanggapin nang magiliw,

kung iwan ka ng daigdig, ako'y nasa iyong piling!

Kung ikaw ma'y pumangit na,

sa pinto ko ay lumapit Sa Batang Walang Bagong Damit

at hindi ko mapapansing ikaw ngayo'y lubhang pangit; Ni Amado V. Hernandez

ang dati mong kagandahan

ay siya kong maiisip Batang dukha! Huwag sanang maghinagpis

at di kita hahamakin sa palad mong sinapit. Kung ikaw ay walang damit na marikit,

Huwag managlihi kahit isang saglit

Kung ikaw man ay sumama, Sa pagmamarangya ng may bagong damit;

magtuloy ka sa dampa ko, Magpakatining ka at magpakabait

maingat kang itatago sa pula ng mga tao; Sa kapalaluan sa iyong paligid

nagbabago ang panaho't

ang buhay ay nagbabago, Munti ma'y wala kang sukat ikahiya

nguni't ako ay ako ring karamay mo at katoto. Mabansag mang ikaw ay anak-dalita:

Si Hesus, hindi ba sumilang nang aba

Sa sabsabang hamak sakin man ay wala, Nangasara ang lahat na… Welga! Welga!

Ni kutsarang pilak, ni balot na sutla, Bawa’t sipag, bawa’t lakas ay umaklas.

At ang sumalubong, di ba pawang dukha? Diwang dungo’t ulong yuko’y itinayo.

Hayaan mo silang tumawa't mag-aliw, Ang maliit na ginahis ay nagtindig.

Magpakabubyayang magsaya't maglasing; Pagka’t bakit di kakain ang nagtanim?

Ang damit na lalong maganda'y kupasin Ang naglitson ng malutong, patay-gutom.

At ang kasayahan ay natatapos din; Ang nagbihis sa makisig walang damit.

Ang batang masanay sa hirap, magiging

Mulawin sa gitna ng nagdapang baging. Ang yumari ng salapi’y nanghihingi.

Ang gumawa ng dambana’y hampas-lupa.

Marupok ang damit, buhay ma'y marupok, Ang bumungkal niyang yaman, nangungutang.

Maluluma iyang mamahaling suot; I

Wala kang pamasko ay huwag malungkot Bakit? Bakitlaging lupigang matuwid?

At kagaya mo rin nang paslit si Hesus; Di nasunod pati Dios na nag-utos.

May araw ding ikaw ay mapapatampok Di tinupad, binaligtad pati batas.

Kung magkasakit ka, mulang pagkamusmos. Ah, kawawa ang paggawa at ang dukha.

Aklasan Laging huli, laging api, laging bigti!

Ni Amado V. Hernandez Ang aklasa'y di tagumpay, kung sa bagay.

Nalilibid ng panganib, dusa’t sakit.

Nangatigil ang gawain sa bukirin. Pagka’t ito ay simbuyong sumusubo.

Nagpapahinga ang makina sa pabrika.

Natiwangwang ang daunga’t pamilihan. Pagka’t ningas na nagliyab at sumikab.

At sa madla ay nagbanta ang dalita. Pagbabangon ng ginutom at inulol.

Himagsikan ng nilinlang at pinatay.

Nangalupaypay ang puhunan at kalakal. Buong sumpa, poot, luha, ng paggawa.

 Ang aklasan ay sisipot

Katapusan ng kasama’t pangangamkam.

At sa wakas, bagong batas, bagong palad! At magsasabog ng poot,

Ang aklasa’y walang lagot,

II Unos, apoy, kidlat, kulog,

Nguni’t habang may pasunod Mag-uusig, manghahamok

Na ang tao’y parang hayop,

Samantalang may pasahod Na parang talim ng gulok,

Na naki’y isang limos, Hihingi ng pagtutuos

Hanggang lubusang matampok,

Habang yaong lalong subsob Kilalani’t mabantayog

At patay sa paglilingkod

Ay siyang laging dayukdok, Ang katwirang inaayop,

Habang pagpapabusabos Hanggang ganap na matubos

Ang magpaupa ng pagod, Ang Paggawang bagong Hesus

Habang daming nanananghod Na ipinako sa kurus.

Sa pagkaing nabubulok

Ng masakin at maramot, BAHAY-KUBO

Ni Teo T. Antonio

Habang laging namimintog (24 Disyembre l978)

Sa labis na pagkabusog

Ang hindi nagpawis halos, Bahay-kubo kahit munti,

At habang may walang takot Ang halama'y sarisari.

Bubong, dingding gumigiray;

Sa lipunan at Diyos, Ang haligi'y di humapay.

At may batas na baluktot

Na sa ila’y tagakupkop, Ang singkamas, tubo, talong

Na inimpok sa may silong, Anumang putaheng Inang ang nagluto,

May Kastilang nagkagusto sa malaking isda na ginilit-gilit;

Nang kamkami'y todo-todo. Hahati-hatiin sa mga puswelo,

magmula sa bunso hanggang sa panganay.

Maging kundol at patola;

Manggang hinog, kahit pinya, Di ko pansin noon, kay Inang ang ulo

Amer'kano ang pumutpot, at kay Amang naman ang buntot ng isda.

Halamanan ay sinimot. Magbubulungan pa, "Hayaan na natin

sa mga anak mo'y malama't malasa."

Pati luya at kamatis Ngayong malaki na't malakas kumain,

O saging mang matatamis, ngayong marunong nang pumili, lumasa;

May Hapones na dorobo Ng ulo ng isdang kaunti ang laman

Ang bakuran ay kinalbo. at buntot na halos nagsubyang sa tinik.

Naaalala ko't nagugunam-gunam,

Bahay-kubo kahit munti, ang tagpong nagtiis ang Amang at Inang.

Ang halamana'y sarisari.

Sarisari ring halimaw

Ang nabundat at nagnakaw.

ALE, ALE

BUNTOT AT ULO Ni Teo T. Antonio

Ni Teo T. Antonio (17 Pebrero l979)

(5 Agosto l979)

Ale, Aleng namamangka

Musmos pa at anim kaming magkakapatid, pasakayin yaring bata

nagsasalu-salo sa hapag-kainan. pagdating sa Maynila

Sinanay na kami ng amang ko't inang, ipagpalit ng manika.

Anuman ang hain ay pagpasensiyahan.

Ale, Aleng namamangka, Sindihan mo ang ningas ng pamahiin

iligtas mo ang dalagang batang-bata, Ang ikatlong sindi di pagkasindak sa lagim

baka mapariwara pag dumating sa Maynila. Hindi na tayo mga batang sipunin

Hindi na tayo inaaswang ng alalahanin

Ale, Aleng lumuluwas,

'wag iluwas itong anak ni Mang Karyas. Iniwan na natin ang dumpil sa maligno

Baka iyong pangakuan ng trabaho at alahas, Ang utak nati'y dupil ding maibabangga sa bato

pagkatapos gawing tsimay, sa amo ay nagkaanak. Namimili tayo sa agimat o sa pisak

Kailan malalagot ang tali sa pakikipaglaban?

Ale, Aleng nagtitinda,

'wag ibenta walang malay na dalaga. Saan natin itutulos ang bandila ng kamatayan

Dadamita't aayusang parang isang kolehiyala, Sa ningas ba ng sigarilyo?

ilalako sa may kalye ng Ermita't Abenida. Sa datis ba ng abo?

Sa usok ba sa mata mo at mata ko?

Ale, Aleng namamayong,

pasukubin ang babaeng umalembong Ang ikatlong sindi'y pipigilin mo

sa turistang namamasyal sa maghapon. Kung hinubog ka sa pamahiin ni lolo

Baka siya mapulmunya pag-uwi sa barong-barong. Ang ikatlong sindi'y pababayaan mo

Kung hinubog ka sa banggaan ng palayok at bato

Ale, Aleng nagtuturo,

itanim mo sa kanilang diwa't puso: Ang pagtanggi sa pagpili pagkahilam

Kaapiha'y dinidilig ng maraming luha't dugo. Ang pagpili ay pagsubok kung bihasang makilaban

Ang masugat'y di katalunan

Ikatlong Sindi Sa Sigarilyo Ang pagkatalo'y kamatayan sa di sanay masugatan

Ni Teo T. Antonio

Abril 1, 1974 Hihithitin ko ang sigarilyo

Mula sa ningas na pangatlo

Pipigilin mo ba ako? Iti sayamusom ti barukongko ipenpennaka,

Wag pigilin ang sariling sanayin nang lumagok sa sukang tapno dinto maumag ti agdaplay a banglona.
may apdo
Siaaddaakto laeng, ti taeng ni alinaay,

ta ditoy panunot salemseman ni tarumpingay;

Wag pigilin ang dibdib na binungkal na ng araro
tarabayennakto ni napait a liday,
Hindi kamatayan ang maniwala sa pamahiin
ket isunto kaniak ti mangay-ay-ay.
Ang pamahiin, kamatayan sa paniniwala
Dios ti kumuyog, O napnuan sayaksak,
Ang paniniwala'y itinutulos tulad ng bandila.
nga esmanto dagiti agay-ayat;

Dios ti kumuyog, salimetmetmo mangalasag,

ta tapno dayta sudim, taknengmo ti di marakrak.

PANAGPAKADA / PANAY PACADA

Ni Leona Florentino
ANG PAGPAPAALAM
Orihinal na tula sa Ilokano
(Panagpakada/ Panay Pacada)

Ni Leona Florentine
Timudem man! O Imnas ni ayat,
Salin sa Filipino mula sa Samtoy
ti un-unnoy toy seknan ni rigat;

imatangam, O puso ket imutektekannak

O Mutya ng pag-ibig, ako’y dinggin
anusem a paliiwen toy daksanggasat.
Nasadlak sa hirap at dumaraing;
Daksanggasat konak a ta maipusay
O Puso, maanong amutan ng tingin,
toy naldaang unay a bangkay;
Ang kaawa-awa’y iyong pansinin.
ngem ni lagip dinto met bumalakday,
Tunay ngang kaawa-awa
agnanayonto laeng a sitatarabay.
Itong inulila ng yumao
Kas panagpakada dagitoy nga innak baliksen,
Nguni gumagaang ang pakiramdam
ta toy bagik maipanaw kadagita taeng;
Pagkat alaala mo’y laging kaakbay.
taeng ni ragsak, liwliwa nga innak lak-amen,
At bilang pamamaalam
dinto met mapunas nga innak pampanunoten.
Sa iyong piling ako’y lilisan
Silaladingit toy puso nga agpakada,
Pagkat nalasap ko ang tuwa at ligaya
Adios laing, napusaksak nga asusena;
Na hindi mawawala sa aking alaala. ta diman la agtanak ti lak-amen a tuok ken rigat;

Malungkot akong magpapaalam-- isuna kadin isunan; ala isunan yantangay detoy biag,

Adyos, Liyag, mabangong asucena; diak duaduaenen a suminan itoy bagik a daksanggasat.

Sa aking masamyong dibdib itatago kita, Ay, ayat, ayaunayen ti sanaang

Nang ang bango mo’y di na maglaho pa. ni patay sumken nakalkaldaang

Ngayo’y lagi nang kalong ng katahimikan ta iti maysa nga agayat a dida pagayatan,

At kasa-kasama ng mapait na lumbay nakasaksakit nakem a maimatangan.

Pagkat sa diwa ko’y umiibis ang kalungkutan Narangas dagiti laingmo ken sayaksakmo naulpit,

Nagbibigay-wari ng kahabagan. nadawel, kitaem man toy silaladingit;

Samahan ka ng Diyos, O punong-puno ng sigla ta naallilaw man dagitoy matak idi a buybuyaek,

Gayundin yaong sa pag-ibig nagnanasa, ta iti inanama ken talek isuda kaniak ti namatalged.

Samahan ka ng Diyos, ikaw na nagtatago ng pag-irog Ngem eppes man dagidi nga inanama,

Ang puri mo’t dangal kailanma’y di madudurog. ta diak impapan a kastoy ti tungpalna,

tungpal tanem ket itan ti nagbanaganna,

datoy bagik ta isu ti kaikarianna.

MGA HINANAKIT NG ISANG NABIGO

(As-Asug Ti Maysa A Napaay)

Ni Leona Florentino

Salin sa Filipino mula sa Samtoy

O Pag-ibig, sa makikirot na hibik ako’y natitigmak

AS-ASUG TI MAYSA A NAPAAY Sapagkat ayaw pumayapa ng dusa at hirap;

Ni Leona Florentino O maanong tumigil ka na sa pananalasa

Ilokano Pagkat walang alinlangang buhay ko’y papanaw na.

O Pag-ibig, anong hapdi, anong sakit,

Nasnebanak ti nasaem a sasainnek, ay ayat! Kamatayan kang sumasanib

Dahil ang umiibig na hindi iniibig a mangipakita mangipatalged kadakayo

Napakasakit, napakakirot sa pangmasid. ti rebbengyo a panagayan-ayat panagdungngo-

dungngo.
Kay lupit, kay lupit ng kilos mo’t sigla,

Iniiwan akong nagdurusa;

Ti kawar a namagsinggalot kadagiti pusoyo
Nalinlang na ganap ang aking mata
dinto mawarwaren ingganat' tungpal biagyo
Winasak ang tiwala at aking pag-asa.
rosasto laeng ti arigna no tungpalenyo
Ngunit ang umasa’y walang katuturan
ti panagayan-ayat nga inkariyo.
Hindi ko akalaing ito ang kahihinatnan

Bangkay ako ngayong naturingan

Anansata no ragsak ti maysa ragsakyo a dua
Pagkat wala nang halaga ang aking katawan.
no rigat ti maysa, rigatyo met a dua

adaywanyo ti ilem ken panagduadua

RUKRUKNOY / RUCRUNOY
a mangirurumen ti sudi ti panagtinnalek ti agassawa.
Ni Leona Florentino

Ilokano
Ala Severino awatem ti kapatgan a saniata

nga ited ti Apotayo aDios nga isagut kenka

Dimteng itay, kakabsatko a kaingungotak
salimetmetam kas napateg unay a perla
ti aldaw a tinudingan ti Dios a puon ti imbag
ita nagmumotan ti pusom ti concha a pakaidulinanna.
nga inkay panagassawa panagkaysa siaayat

iti natan-ok a Sakramento nga inkay inawat.

Isu dayta daydi sabong nga inka nakita

ti sidong asi ken dungngo ti maysa nga ina

Natungpal itayen ti tinartarigagayanyo
a naiduma ti lasbang ken rangpayana
a panagkallaysa dagiti puspusoyo;
iti panagdungngo; panag tarakenna.
ti napateg a bandisionna inawatyo

iti Santa Iglesia nga inatayo.

Nupay kasano ti sakit ti nakemna

amangisina, mangyadayo iti dennana

Itan ' ti kababalinto panagbiagyo
maipapilit itayen ~ purosenna
nupay dua maymaysa ti bagiyo
a yawat tapno sika pay met ti manapaya.
Tapno di rralaylay ti rangpayana a ragsak ken liwliwam ditoy rabaw ti daga

ti ayat ken dungngom dikanto isina n~a ingganat' biagyo sumina.

ta isunto ti kas linnaaw a pagbiaganna

ken mangted ti nakaay-ayat a lasbangna. No ubingda pay a maladaga

agawaamton nga imaldit iti pusoda

Ti nadungngo a panangtaripatom kenkuana ti panagayat ken panagbutengda

isunto ti kas balsamo a mangserra iti Apotayo a Dios a namarsua kadakuada.

iti sugat a gapuanan ti pannakaisinana

kadagiti ima a nakasapsapuyotanna. Amin met a tao a kadendennam

. nang runa dagiti nakaikamangam

Ket sika kaingungotko a Vicenta naragsak a rupa ti ipakitam

ti sudi ken dalusna inka ipakita agraemka ket inka ida padayawan.

ti panagayatmo ita pinilim nga asawa

a nangyawatam ta pusom ken ima. Ket tapno matungpalmo ken masarkedam

amin dagitoy a pagrebbengan

Anansata amin a panagtignaymo inka ipakita ti Apotayo aDios ti inka pagdawatan

ti tarigagaymo nga agserbi kenkuana; ti tulong ti grasiana a nadiosan.

ammuem amin a pagayayatanna

isu ti aramidem uray dina ibaga kenka. Mayarig kama ti panagbiagyo nga agassawa

kada San Jose ken ni Blrhen Maria

No ti Apotayo aDios ta ikkannakayto ti dakkel nga urnos ken talnada

ti bunga ti panagassawayo ken nasam-it unay ngaayan-ayatda.

ipakitamto ti dakkel a salukagmo

iti pannakaaywanda pannakasursuro. Kas koma agayus a maysa a karayan

ti litnaw ti danumna a pagsarmingan

Panunotem ngaisuda ti kapatgan a saniata di koma mariribok ken mapitakan.

a mabalin nga iparabur ti Dios kenka kadagiti rigat ditoy daga a pagluluaan.
 Toy manong mo, piman nga agsagaba

Jti kamaudiananna dawatek iti Dios nga Apotayo No awan kanton, malpay tay namnama.

nga ikkannakay' ti nanam-ay a panagbiagyo,

dakkel ken saan a marakrak nga urnosyo Namnama ta ti pusom iyawat mo;

ingganat' patay ti magtenganyo. Ta ti diro ni ayat danggayantanto;

Ta ti rabii sika kumat’ raniag ko,

Agawaanyo nga iburik iti uneg tl puspusoyo Kas naslag a bulan sadiay ngato.

day toy a balakad nga itedko kadakayo

napateg a gameng nga idatonko Dayta pintas mo a dardaripdepek.

itoy nagasat unay aldaw ti panagbodayo. Tungal rabii no innak iredep

Agtalnan toy nakem kentoy utek,

Nalpay na namnama Ta sikan ti kaduak diay tagtaginep.

Ni Leona Florentino

Ilokano No nairedep, sam-it nannanamek.

Nagragsak ta a dua diay tagtaginep.

Atoy ngatan ti ayat a kunada. Ngem no makariing, pa-it balbalunek

Aldaw rabii pampanunuten ka. Ta nalpas manen diay dardaripdepek.

Summangpet ka, lubong ko nga natalna.

Ket biag gummulon sa dinakita ka. Ket gapu ti nalaus nga ayat ko

Pinamuspusak inyapan ka diay ungto

Ditoy dalan ko no sikan ti magna, Ta adaddiay ti maysa nga kayo

Sirsirpatangkan nga awan labas na. Inukit ko nagan mo nga sinanpuso.

Matmatak imnas mo awan kapada na,

Diak ngarud mapukaw ti pinagduadua, Adu a tawenen ti nabilangko.

Dumteng manen nalammiis a tiempo

Pinagduadua no sika ket agmaymaysa Awan man lang asi nga mauray ko,

Wen no ti pusom addan nakaala. Ta ti ibagbagam puro sentimiento.

 Liday ti yas-asog toy barungkonko.

Nu tay sika kenyak makagura, Nuray agsagabaak nga agnanayon,

Yeb-ebkas toy pusok ket sika latta. Nalpay a namnama aklunekon.

Nalabit ti ayat ket kastoy ngata;

Pintas mo umunay a liwliwa. Bigong Pag-asa

(Nalpay Ti Namnama ni Leona Florentino)

Amin a pinagdungngo impakitak. Salin ni Isagani R. Cruz

Sipupudnuak ta diak pay naglibak Filipino

Nagbabaan toy gasat no siak ti agayat

Ta apay madinak man lang maayat. Anong saya at ginhawa

Kung may nagmamahal

Gasat nadanunen ti pannakapaay, Dahil may nakikiugnay

Sinaom a dinak a mauray. Sa lahat ng pagdurusa.

Naut-ot launay ti inka impaay.

Naupay a ayat, kas sabong a nalaylay. Ang masama kung kapalaran

Walang kapantay ¬–

Gayagayek a ipalpalawag Wala akong alinlangan –

Sika ti kayat ko a pagtungpalk Sa dinaranas sa kasalukuyan

Ngem makitak met a sibabatad,

Ni pay ken liday ti kalak-amak. Kahit na ako ay nagmahal

Sa isang musa

Ket aniakad payso ti ur-urayek? Wala namang hinuha

Malaksid a ni rigat ti lak-amek! Na ako’y pahahalagahan

Gapu piman ti ayat ko ken pateg,

Ta madim pay rinekna ken dinengngeg. Isumpa ko kaya ang panahon

Na ako’y ipinanganak

Yantangay siak ket linipatnakon, Higit na mas masarap

Na mamatay bilang sanggol. For even I did love,

the beauty whom I desired

Nais ko mang magpaliwanag never do I fully realize

Dila ko’y ayaw gumalaw that I am worthy of her.

Nakikita kong malinaw

Pagtanggi lamang ang matatanggap. Shall I curse the hour

when first I saw the light of day

Ligaya ko sana’y walang kapantay would it not have been better a thousand times

Sa kaalamang ikaw ay minamahal I had died when I was born.

Isumpa ko at patunayan

Para sa iyo lamang ako mamamatay. Would I want to explain

but my tongue remains powerless

Blasted Hopes for now do I clearly see

(Nalpay A Namnama) to be spurned is my lot.

By Leona Florentino

English Version But would it be my greatest joy

to know that it is you I love,

What gladness and what joy for to you do I vow and a promise I make

are endowed to one who is loved it’s you alone for whom I would lay my life.

for truly there is one to share

all his sufferings and his pain. Pagbating Babiro

Ni Leona Florentino

My fate is dim, my stars so low

perhaps nothing to it can compare, Lantang hasmin ang makakatulad,

for truly I do not doubt Pag byente-otso na ang iyong edad,

for presently I suffer so. Kaya tunay lamang at karapat-dapat,

Ang pagtanda mo'y ikabagabag.

 Ni Leona Florentino

Dahil anuman ang iyong gawin,

Di na pweden pang pigilin, Pupos ng ligaya't katiwasayan

Lalo pa't paghakbang mo'y medyo alanganin, Silang may minamahal,

At nawawala na ang tikas na angkin. Dahil mayroon silang karamay

Sa lahat ng hinaing sa buhay.

Kaya nga ngayon pa ma'y iyo nang iwasan,

Ang landas ng kapos-kapalaran, Ang aba kong kapalaran

Ipagparangyaan ang iyng kariktan, Tila walang kapantay

Sa kabila ng papalapit na katandaan. Ang sinasabi ko'y isang katiyakan

Dahil ako ngayo'y nagdurusa.

Sapagkat lalo ka pang didilag

Sa pagtatakal mo ng alak, Ako'y nagmamahal

Marami ang sa iyo'y ninanakawan Sa isang sintas hiyas

Ni G na may katarayan. Ngunit hindi ko matiyak

Kung ako'y karapatdapat.

Pamalagiing masigla ang iyong isipan,

Tingnan mo nga kung maglambingan Isinusunpa ko ang oras

Sina D at M ang mga hukluban, Ng aking kapanganakan,

Parang mga tuging sa imbudo'y naggigitgitan. Libong ulit sanang higit na mainam

Kung namatay ako nang ako'y isinilang.

Siya, siya, kung ganyan ang ikikilos mo,

Walang duda, baka sakaling kamtin mo Susubukan ko sanang magtapat

Ang ikapitong sakramento Ngunit ako'y nauumid,

Na idudulog ni Don Domongo! Dahil maliwanag namang

Mabibigo lamang ako.

Naunsyaming Pag-asa
Ngunit sapat na ang ligayang madarama Ang buhay kong ito'y sa iyo nakalaan

Kung malaman mo ang aking pagsinta: Kung nanaisin mo, kahit pa mapugto ang hininga;

Nangangako ako at sumusumpa pagpalain mo na sana itong pusong nakikiusap

Ikaw lamang ang mamahalin hanggang kamatayan. Na sa piling lubos tumahan.

Kakaibang Pagkalibing ng Paghahangad Arukin mo sa kaibuturan ng isip

Ni Leona Florentino Itong napakahapding pagdaing,

At kung itong pagsinta'y iiwanan mong

Ang kakaibang timyas mo'y lagi kong panaginip nagdurusa,

Tuwing gabing ako'y nahihimbing; Hanggang puntod susundan ka ng mga luha.

Tila ba sumasamo ako sa iyo nang tumatnagis,

Inihihimutok ang lumbay at pasakit na tinitis. At yaong bangkay dito'y

Bubuntunghininga nang buong-buo

Nenang, arukin mo sa kaibuturan ng isip Upang yaong mga taong makaririnig ay

Ang mahahapdi kong mga daing; magsasabing

Dahil tunay namang walang Ay, tunay namang kaysawimpalad

kahihinatna't, wala nang kabuluhan, Lubusan nang napariwara't wala nang pitagan.

Kikitlin ko na ngayon itong pagdurusang

hinaharap.

Magmula, Giliw, nang ikaw ay Pumanaw

Tunay, imnas, pagkat ano pa nga ba ang aking Gregoria de Jesus

hahangarin? Magmula, giliw, nang ikaw ay pumanaw,

Kung kalupitan din lamang ang aking Katawan at puso ko'y walang paglagyan;

tatamasahin; Lakad ng dugo sa ugat ay madalang,

Mamatamisin ko ang kamatayan Lalo't magunita ang iyong palayaw.

Kung sayo ito magmumula.

Lubhang malabis ang aking pagdarandam

Sa biglang paggayak mo't ako'y panawan, Sa paroroonan mong hirap ay mahigpit.

Alaala ako sa iyong pagdaraanan, Matapos sumilip, pagdaka'y lalabas,

At gayundinnaman sa iyong katawan. Sa dulang kakanan agad haharap;

Ang iyong luklukan kung aking mamalas,

Na baka sakaling ikaw ay kapusin, Dibdib ko'y puputok, paghinga'y banayad.

Lumipas sa iyo oras ng pagkain;

Sakit namabigat baka ka sumpungin Sama ng loob ko'y sa aking mag-isa,

Na lagi mo na lamang sa aki'y daing. Di maipahayag sa mga kasama;

Puso ko ay lubos na pinagdurusa,

Saan patutungo yaring kalagayan, Tamis na bilin mo'y "magtiis ka, sinta."

Dalamhating lubos liit ng katawan,

Magsaya't kumain hindi mapalagay, Sa akin ay mahigpit mong tagubilin,

Maupo't tumindig, alaala'y ikaw. Saya'y hanapin at ang puso'y aliwin;

Naganap sumandaliy biglang titigil,

Kalakip ang wikang "magtiis, katawan, Alaala ka kung ano ang narating.

Di pa nalulubos sa iyo ang layaw,

Bagong lalaganapang kaginhawaan Mukha'y itutungo, luha'y papatak,

Ay biglang nag-isip na ikaw ay iwan." Katawan pipihit,lakad ay banayad;

Pagpasok sa silid, marahang igagayak

At kung gumabi na, banig ay ihihiga, Damit na gagamitin sa aking paglakad.

Matang nag-aantok pipikit na bigla,

Sa pagkahinbing panaginip ka, sinta Lilimutin mo yaring kahabag-habag,

Sabay ang balong ng di mapigil na luha. Puhunang buhay tatawirin ang dagat;

Pag-alis ay sakit, paroroonan ay hirap,

Sa pagka-umaga, marahang titindig, Masayang palad mo sa huli ang sikat.

Tutop ng kamay yaring pusong masakit,

Tuloy na dungawan, kasabay ang silip, Ako'y lalakad, usok ang katulad;
Pagtaas ng puti, agiw ang katulad; Uray matana't balling

Ang bilin ko lamang, tandaan mo, liyag, Tukmaannat' masiim

Kalihiman natin huwag ihahayag. Bao nga agkutkutim

Paalam sa iyo, masarap magmahal, Diak pulos nga agdanag

May-ari ng puso ko't kabiyak na katawan; A makuriban 'toy bag

Paalam, giliw ko, sa iyo'y paalam. Ta pusak bantayanna

Aruatek nga agbasa

Masayang sa iyo'y aking isasangla

Ang sulam pamahid sa mata ng luha, No siakon 'tay agukag

Kung kapusin palad, buhay mawala, Leksionko iti papag

Bangkay man ako, haharap sa iyong kusa. Pusak umay agsadag

Tapno makipagukag

TI PUSAK A GUSING (daniw a para ubbing)

Ni Derick Marcel F. Yabes No siak 'tay agsuyaab

Agngiaw daytoy pusak

Adda pusak a gusing Leksion innak ileppas

Ti naganna ket Muning Atiwek kinalaglag

Lapayagna't nagluping

Ta sobra't kinakusim Itan ta sinursuruak

'Toy dungdunguek a pusak

Burborna kasla uging Saanen a nakusim

Ipusna kasla ruting Gusingna, ay, limmaing!

Manmano nga uminum

Ta kabutengnat' danum Tagalog Version

Ngem 'toy pusak nalaing Ang Pusa Kong Bingot

 Ni Derick Marcel F. Yabes

Pag ako'y hihikab

Meron akong pusang bingot

Ang pangalan ay Muning Mag 'meow' tong aking pusa

Tenga niya'y maulineg Aralin ay aking wakasan

Sa sobrang di maganang kumain Daig ko sa kapangahasan

Balihibo'y wari uling Ngayon ako'y tinuturuan

Buntot ay parang patpat Tong pusa kong minamahal

Bihirang uminom Di na atim sa pagkain

Sa tubig siya'y takot Bingot na niya ay gumaling

Pero tong pusa ko ay magaling

Maski mata'y maliit

Dakmain niya'y malasin Ang Tanong

Dagang nanginginain Tula ni Roberto T. Añonuevo

(Para kay Tatang Temyong)

Wala man lang akong pangamba

Na magurlisan tong bag Mga gusali sa kaliwa, mga barumbarong sa kanan,

Sa pusa ko'y matyag ano na ang tahanan

Gamit ko sa pag-aaral ng mga palaka at paruparo?

Isang retrato sa dingding o kaya’y mesang salamin.

Pag ako na'y magbukas

Aralin ko sa lapag Tila ba maasim na tsismis o diyabolikong pag-ibig:

Pusa ko'y dadampi Bulawang mga pakpak

Para makipaglatag na nagpapaguho ng metropolis

sa loob ng aklat.
 Láom

Ang lumang peluka o pelikula sa antigong estante. Ni Roberto T. Añonuevo

Ang fatek sa iba’t ibang timbang at katawan.

Nakaririnding rak-en-rol ng kokak Pumikit ako, at gumuhit sa aking balintataw

sa selfon at Youtube. ang bukirin ng mga bulaklak na sumisiklab

Maaaring punit na tisert o pintadong pader sa sa iba’t ibang kulay.

Instagram.
Dumilat ako, at tumambad ang punongkahoy sa gilid ng
bangin

Ang niresiklong notbuk para sa listahan ng utang. na hitik sa sari-saring ibon.

Maidaragdag: Kinusót ko ang aking paningin

Ang botelya ng lason at halimuyak ng luwalhati. nang tatlong ulit

Ang hinihimod na pook ng albularyo at adik. bago dumilim nang lubos ang paligid,

Ang kasarian ng súpot o supót na pananalig. at umahon mula sa sumisikip kong puso

Ang motel ng pag-ibig at motel ng pagtataksil. ang maaliwalas na baláy na naghihintay

Ang kongreso ng pataasan ng ihi at balatkayo. ng isang payak ngunit kay-tamis na agahan

Ang ruleta ng numero at kubeta ng suwerte. sa napakatarik, napakalamig na dalampasigan.

Ang mapang ipinambalot sa lumpiya at bibe.

At marahil, Monumento

ang pinunong matapat sa resipi ng lutong makaw. Ni Robeto T. Añonuevo

Ang magugunita Matatayog na basura, gunita kayo ng matatangkad

mong ipit sa buhok sa utak na natutulog sa tag-araw na bisyon, at ngayon ay ultimong bakas ng polusyon.

ang magugunita O yaon ay guniguni lamang ng bulag na si Borges?

mong kumakain sa kulisap o tumatakip sa bulaklak.

Nabása marahil ito ng Komandante, at kung ang Cuba

Na marahil ay guniguni sa kagubatan ng kamalayan. ay Filipinas, ang rebolusyon ay pagtanggi sa parangal

na magpapasikip sa rotunda o plasa ng mga palaboy.

 Kahit ang gamot ay nagiging lason sa wika ng hinaharap.

Sementeryo ang bantayog. Kung hindi kayo mga multo,

bakit iihian ng askal o dudungisan ng aktibista’t tambay? Ang mga Tuta

Kulang para sa tindahan o terminal ng mga sasakyan, Ni Roberto T. Añonuevo

memoryal kayo ng isla o kalabisan, ang palatandaan Walong tuta ang nananaginip ng mga utong,

kapag naliligaw, ang kabayanihan sa aming natatakot ito ang haka mo, at ang gatas ay napakalayong

humawak ng baril at laging tangan ang bagong selfon. pantalan na dapat tawirin — sa kisapmata.

Ngunit babalâ kayo para sa inaasahang kapahamakan, Umihip ang simoy, at mula sa alimbukay

dulot man ng bagyo o sunog o digma, at tinatanggap ng alikabok ay tumatakbong naghahanap

namin ang henyo ng eskultor o kontratista na kumikita ang isang aso,

na sa iyong tanaw ay naging tao,

para iresiklo ang mga kamalayang lumulutang sa baha, at ito ang paraiso sa mga supling ng lupa,

tinatabunan ng banlik at putik, at kung sakali’t magbalik o kung hindi’y bunganga ng impiyerno.

ay hindi mauunawaan ng mga batang naglalaro sa titik.

Umiiyak ang mga tuta, at umiiyak

Pana-panahon kayong nililinis para ulanin ng bulaklak, ang lupa na yumayanig wari dahil sa awa.

at kung minsan ng awit at tula at dula, sa selebrasyon Mga bulag silang nilalang na gumagapang.

ng mga politikong artista o sotang bastos ng burukrata.

Tumalikod ka ngunit naririnig mo ang tahol

Sapagkat kayo’y mahal ngayon, at magmamahal lalo ng paghangos at pagkalinga.

kung artefakto ng kolektor: ang dambana ng papuri, Ang tahol ay paos, at tumatagos sa balát.

ang listahan ng pangalan at patina sa tansong Maya-maya’y umalulong ang karo ng dyip.
tagumpay.
Lumakad ang nagdadalamhating mga gulong,

at sa bodega ng iyong gastadong guniguni

Kung ituring man kayong bilangguan ng dakila’t bathala
ay pumaloob ang mga nagugutom na hayop.
ay ano’t hindi namin ikinasisiya ang luwag at aliwalas?
 Tula ni Roberto T. Añonuevo

Kinusot mo ang iyong paningin.

At nang buksan mo ang kalooban sa tagpo, Kapana-panabik ang paglalakbay

ang mga tuta’y iba-iba ang kulay sa malay. kung hindi natin alam ang patutunguhan.

Hindi ba nakababató kung sakali’t nakahuhula tayo

Parang tao, wika mo, na alipin ng burukrata sa resulta ng ating paghahanap?

o pangulo, at naghahanap ng pangako ng gatas Parang nanood tayo nang paulit-ulit

at pulut upang makaraos sa gutom at pangamba. sa pelikulang ibig nating iyakán o ibig nitong tayo’y
pagtawanan.
Ngunit ang gayong kuro-kuro ay kalabisan

sapagkat walang pakialam ang mga hayop

Kaya sumáma ako sa iyo.
sa pagtitindig ng burukrasya at politika,
At waring ikaw ay nabaliw.
at hinding-hindi sasawsaw sa agawan ng poder.
Hindi ka natatakot maligaw,

lalo’t nakasakay ka sa aking katawan.

Kinusot mo muli ang iyong paningin.

Gumapang ang walong tuta sa walong daan

Magsuot man ako ng maskara,
tungo sa sariling kaligtasan, at higit kang nalito.
nakikilala mo ako sa salát at tunog at simoy.

Kaysarap maligaw, kung ikaw ang aking kapalaran.

Ang walong tuta, sa pakiwari mo, ay kapatid
Ikaw ang nagpaunawa sa akin ng pakikipagsapalaran,
mong iniwan sa kangkungan isang gabi,
kahit nasa loob ng banyagang silid o napakalupit na
habang gutom na gutom ang kalan, bilibid.
at kumikislap ang patalim sa paminggalan.

Nauulinig mo ang sumisiyap-siyap na motor. Itatanggi mong isa kang makata,

Naghahalakhakan ang mga lasenggo, ngunit hinahaplos mo ako sa hiwaga:
at ang hapag ay nabuburyong sa liwanag kung ako ang alak, tutunggain mo ako
mula sa mga berso ng makatang San Miguel. nang maglaho ang aking pagkaalak

at maging ako ikaw.

Lákad
At malalasing ka,
at lilipad, hanggang malimot mo ang sarili at maging
espiritung
nakalalasing na gaya ko.
Para kang paslit na walang pakialam
marumihan man ang damit, makita lang ang langit.
Napápatáwa ka na lámang, kapag sumadsad
ang ating barko sa kung saang baybay.
Bakit kokontrolin ang daigdig?
Para sabihing nasa ating palad ang tadhana?
Isang butil tayo sa walang katiyakang kalawakan,
wika ng iyong larawan, at maaaring lumalampas sa
hanggahan ng tama at mali, sa kulay at pananalig,
sa wika at saklaw.
O iyan ay guniguni lámang o kaya’y narinig o nabása sa
kung saang pantalan.
Sapagkat ako’y iyong iniibig
at iniibig ko’y ikaw—na totoong higit sa katwiran
kung bakit hangga ngayon ay kapiling ka sa paglalakbay
na waring palaisipan
at nagkataong walang katapusan.
Wika ni Idyanale
Roberto T. Añonuevo
Para kay Ann Sherina
Ang pangalan sa aking dibdib ang pangalan na iyong
inibig. Nasa loob ng pangalan ang kagubatang taglay
ang sari-saring hayop, ibon, kulisap at iba pang nilalang.
Ang kagubatang ito ay kisapmatang nagiging bonsai
kung iibigin mo, halimbawa kung nayayamot sa
makukulit na lamok o alitaptap. Ang bonsai ay
patutubuin mo sa iyong palad, at magkakabagwis sakâ
iibis paimbulog, at habang lumalaon, maaaring malimot
mo ang mga punongkahoy, palumpong, damo, at kung
ano-ano pang halaman, gaya sa matatandang kuwento,
kapag nalilibang pagtingala sa himpapawid. Ngunit
magbabalik sa lupa ang pangalan, at magdiriwang ang
buong santinakpan. Maririnig ng lupa ang salita, at kung
magkaroon man ng samot na balita, ang balitang ito ay
pangalan na iniibig ka at nagkataong iniibig mo rin — at
umiindak, umaawit, tumutula kahit pa nasa loob ng
pinakamalupit, pinakamabangis na bilibid o yungib.
Pawikan
Ni Roberto T. Añonuevo
Pahiram ng puso
nang mapalitan ang palyado
kong puso.
Lumalangoy, lumulutang ang panahon
ngunit dibdib mo’y nananatiling
artsibo ng mga barko at pulô——
hindi mamatáy-matáy,
sagupain man ang daluyong
o habulin ng mga taliptip.
Pahiram ng puso
na dukutin man ng kumatay
sa iyo at minsang paglaruan
ay pumipitlag pa rin sa palad ang daigdig.

at tila sumisigaw ng kalayaan.

Pahiram ng puso

ngunit ilihim ang luha sa asin.

Marami akong dapat ibigin

bilang destiyero sa laot ng dilim.

Ang Banyaga

Ni Roberto T. Añonuevo Ulo

Ni Roberto T. Añonuevo

Sampung libong wika ang dumaan

sa aking dila, Nauuna kang lumabas

bawat isa’y bantayog ng lupain sa mundo,

o hukay na napakalalim. at kapag nahanginan

At nang minsang masalubong ko ay tumitigas ang buto,

ang pugad ng mga hantik umaangas na wagas,

ay kinagat ako ng mga lintik. para ipagmagara

Tumakbo ako, at bumanggâ ang utak

sa teritoryo ng mga putakti. na pagdating ng araw

Napamulagat ako. ay itatawag sa iyo

Ibig kong tumakas subalit binigo sa dami ng mga balak.

ng namimitig na binti. Maaaring taglay mo

Wala akong nagawa ang bumbunan

kundi pumikit at humalukipkip. na paliparan ng lamok;

At tinanggap ko nang maluwag ang buhok

ang lastag na kamangmangan na kung hindi pintado

sa wika ng simoy at katahimikan, ng bahaghari

habang tumitikatik at nagpuputik ay pugad ng ahas;

ang kambal na puyó ang utos ng pangulo,

na sirkito ng simbuyó; magtataka ba kami

ang malapad na noo sa tadhana ng palakol

na kaiinggitan ng tanga; o tinitingalang bibitayan?

at ang mukha Pugutan ka

na kapilas ng maskara at lalo kang darami;

upang ilihim barilin ka sa pilipisan

ang lalim at budhi. at mauutas ang salarin;

Magsisilang ka at kung sakali’t tistisin

ng mga sinag o sungay ay magpapasikat ka pa

gaya ng higanteng busto, ng mga doktor at bayani.

bibiruing kulót o unát Manggugulo ka

sa ngalan ng uri, sa ngalan ng bayan

mag-iiwi ng mga planeta o dahil sa kasintahan,

ng gunita o kamalayan, ngunit mauuntog

at putungan man sakâ matatauhan——

ng gintong lawrel o tinik na taliwas

ay korona pa rin sa kakambal mo

ng iyong dunong o bait sa ibaba

sa kabila ng pagtataksil na pumipintog lalo

ng matatapat na kaibigan. kapag ginagalit

Tatawagin kang sira o ibig na manloob.

para kutusán Hampasin ng tubo

kung ayaw maging utusán, sa harap ng publiko

o para hugasan ka ay wala sa iyo

sa likás na kasalanan. kung sintigas ng bato——

At kapag sinuway mo habang ang mga saksi

ay panatag na naghihinguto. Maaaring ang tagpo’y pangitain

ng isang Macli-ing Dulag

Isang Hápon noong harapin niya ang tadhana

Ni Roberto T. Añonuevo mula sa digma ng mga paniniwala,

ngunit hindi.

Sa harap ng ospital, Iyan ang pumapasok

pinapatay ng dalawang doktor sa aking loob

ang gútom nang agawin mo

sa natatanaw na kariton ang aking hulagway at pangalan

ng tropang nang maarok ang dalóm

iskuwidbol at pisbol. at habulin ang mga guniguning

Pinawisan nang malamig paraluman,

ang sisidlan ng sago’t gulaman. habang pigíl na humahagikgik

ang kawan ng palaboy na kanaway.

Anino

Ni Roberto T. Añonuevo Mahal (para kay Maribeth)

Ni Roberto T. Añonuevo

Isinakay sa bangka ang mga alaala,

at lumayo ang mga alon Kung nakapagsilang ka ng dalawang bathalà,

na tila naghahanap ng bagong Sino akong nilalang upang hindi humangà?

pampang o payew

na palulubugin Ikaw ang aking panahon, at ang mga aklát

upang pagkaraan ay isalalak Na magbubunyag kung paano mabuhay ang lahát.

sa tulong ng galít na habagat

ang mga hungkag na ataul Itinuro mo sa akin ang ubod ng tatag at sigásig

sa matatarik na bangin ng bag-iw. Sa mga balakid na wari ko’y abot-lángit.

Ngunit dinadapuan ka rin ng paninibughô Iral sa pagitan nina Nasimi at Abadilla

Sa mga sandaling dumarami ang aking pusò. Ni Roberto T. Añonuevo

Sinamahan mo ako nang tumayo sa bangín, Ang katawan ang isipan at ako at ikaw

At ngiti mo’y nakagagaan gaya ng hángin. ay hindi mundo ang mundo ay hindi ako

at hindi ikaw bagkus ang kamalayan

Ikaw ang aking pook, at kalakbay sa ibang pook, tawagin man ito na Maykapal mo himagsikan sa mga
maykapal
At hindi nagmamaliw kahit dapat na matakot.

Ang kamalayan ang mundo sa isipan

Ang munting puwang mo’y maginhawang báhay
sa katawan ang lakas ang puwang
Na kahanga-hangang ayaw dalawin ng lamlám.
ang panahon

Gumagaan ang aking balikat sa mga wika mo

At ako’y nasa labas at ikaw at ako’y
Kahit parang ang sermon ay laan sa mundo.
nasa loob ang kamalayan ang kamalayan

na gumagalaw ang lawak ang lalim

Kapag dumarating ang salot, bagyo’t taggutóm,
mula at tungo sa lahat ng bagay
Ang lutong isda mo'y higit pa sa sampung litsón.

Ang pumasok sa katawan ay katawan

Mga retaso ng layaw ay ano’t iyong nahahábi
ang lumabas sa katawan ay katawan
Nang magkadisenyo na kagila-gilalas ang silbí.
ang mundo ng kamalayan sa lahat ng nilalang

Ngunit labis kang mag-ipon ng mga alaála

Ang pumasok sa isipan ay isipan
Upang ang mga retrato’y maging pelikúla.
ang lumabas sa isipan ay isipan

ng katawan ng kamalayan
Ikaw na hindi ko maisilid sa isang salaysáy

Ay lumalampas sa uniberso ng aking pagmamahál.

Ang pumasok ang lumabas

ang katawan ang isipan

ang kamalayan ang ako Ikaw ang agimat laban sa kulam,

ang ikaw ang mundo at ang sumusuway sa pangaral

tawagin man ito na Maykapal ng diyos ay may katumbas

o Himagsikan sa mga Maykapal na parusa at kapahamakan.

Hindi ba ikaw ang nakalakip

Sandata at isinasaulo sa aming mga dasal?

Ni Roberto T. Añonuevo Parang sumpa, ikaw ang panagot

sa aming katangahan——

Nahumaling nga ang daigdig sa iyo ipinapaskil sa bilbord ng islogan,

at ginagamit ka isinasaliw tuwing may kampanya

laban sa lahat ng hindi namin sa darating na halalan——

gusto. at kapag angkin ka ninuman

Kasangkapan upang patumbahin ay pupurihin kahit ng madlang

ang katunggali, walang kamuwang-muwang,

ikaw din ang laging instrumento walang malasakit o pakialam

sa pagsupil ng salot o sakít. sa puwang o karunungan.

Wari ba’y lagi kaming nasa digma, Naririnig ka namin sa brodkaster

at sinuman o alinmang salungat at parang dapat ipagmalaki pa

ang agos kung nagkulang ang diksiyonaryo

ay kaaway at kaaway na tunay para sa mga konseptong

at kailangan ka upang ipagtanggol ikakabit sa mga dapat tapatan

ang puwesto at pangalan. ng salita at gawa.

Ikaw ang malinaw na linya at kulay Hinahamak kami kapag lumitaw

sa bakbakan ng lakas at kasarian. ka sa mga banta at paninindak,

Ikaw ang timbang at sustansiya gaya sa talumpati ng pangulo,

sa taggutom at walang habas at sinumang may kapangyarihan

na kasakiman ng iilan. ay mababaligtad ang kahulugan

ng batas. o kung hindi’y nagbabasa ng mga tula.

Kung umibig ba kami’y dapat kang

hasain at laging sukbit saanman? Iyon ang panahon.

Sawâ na kami sa rido at patayan.

Nagbibiruan tuloy kaming huwag Ang bahay, na tumatanda gaya natin,

nawa kaming maging makata ay hindi makumpuni ang sarili,

na maláy ang guniguni’t napopoot. ngunit tahimik na naglilihim ng sugat

Baká ang bawat ipukol naming salita at anay

ay magpaluhod upang hatakin muli tayo na magpatayo

sa nang-aapi at bumubusabos ng bagong tahanan.

sa milyon-milyong dukha’t kawawa,

kahit ni hindi ka man lang sinisipi. Nauulinig mo ang alunignig ng mga bagting.

Ngunit hindi kami makata, May musika sa munting sála

at hindi ka rin namin kaaway, pagsapit ng hatinggabi, at mga aklat

o mahal na kataga. sa mesa ang mga araw sa ibayong dagat.

Tahanan Sumisikip ang moog, gaya sa Alhambra.

ni Roberto T. Añonuevo

(Para kay Nanay Luring) Walang panahon ang kamalayan,

at nang wikain mo ito, dalawang tuta

Isinisilid sa bahay na ito ang memorya ang lumapit at ibig magpakalong sa akin.

ng gitara ni Tárrega, at kung dadalawin

mo ay magiging makukulay na retrato Napangiti ka.

ng mga batang tumatakbo, naghaharutan, Umaawit nang buong rubdob

maingay ngunit kay gaan pakinggan, ang gitara, at ang mga apó mo

at tatanawin kita na umiindak sa tuwa, ay lumilikha ngayon ng ibang planeta

para sa kanilang musika ngunit panatag siyang nakapikit,

na tila matimyás na paghalik waring lumulutang sa langit,

sa kanilang lola. at natigatig ako nang siya’y matagpuan.

Wika ng Impostor ni Daedalus mula Myanmar “Ikaw ba ang anak ng emperador?”

Ni Roberto T. Añonuevo at kinusot ko ang aking paningin.

Iharang ang pader ng milyong sundalo, Sa isip ko’y nagtatambol ang talón

Itutok ang baril, sindakin ang mundo; sa di-kalayuan. Sumisipol ang amihan,

Pigiling lumakad ang galít na plakard, at nagsimulang umambon

Dakpin ang sumuway sa huntang mataas. ng mga dahon.

Ikulong ang bawat politikong pulpol Nagpapahinga ang kalabaw sa sanaw.

Na handang magwika ng mga pagtutol.

Itutok ang kanyon sa mga pantalan, Dumilat siya; at nang tumitig siya

Barko’y palubugin kung ito’y kaaway. sa akin ay tila nadama ko ang bigat

Negosyo ng dayo’y ipahintong bigla, ng ginintuang putong,

Kung makikialam sa kawsa ng madla. at ang mga gusaling aking tiningala

Radyo’t telebisyon ay pilit kamkamin ay ano’t naging kalansay

Kung ayaw ihinto ang ulat ng lagim. ng dambuhalang palasyo sa gubat.

Taglay man ni Minos ang lakas at ngitngit

Hindi niya hawak ang lawak ng langit! Walang ano-ano’y hinubad niya

ang korona.

Kuwentong Buday-buday At ngumiti

Ni Roberto T. Añonuevo ang matabang singkit na kalbo

na ngayon ay mundong nasa kamay ko:

Nakaputong sa kaniya ang ginintuang

kaharian, ang alkansiyang kumakalansing sa barya.

 mula sa islang malayo sa paningin—

Pasakalye gaya sa pawis ng mga obrero’t trobador.

Ni Roberto T. Añonuevo

Pinahinog sa bariles ng pinong robledo,

Naglalampungang ito ngayon ang ipinasusubasta sa madla

pusàkalye sa ibabaw ng bubungan para tikman ng mga pribilehiyado o lasenggo

nitong lungsod ang bagyo, at pag-imbutan sa negosyo at elegansiya.

masungit na rambol ang kalmot at kagat,

waring may sampung askal na kaaway, Maisasalin sa baso ang komunidad

gayong ramdam na init na init, ngunit mabubura ang karukhaan,

taglay ang alimpuyo’t dagudog, at liligwak sa isip ang langit, ang koleksiyon

hindi kami pinatulog kagabi ng pulang alak na edad pitumpu’t apat.

habang pinalulubog kami

sa sindak Isang milyong dolyar marahil ang katumbas,

kasabay ng hagibis ng agos ng ilog matanda pa sa akin ngunit buháy na buháy,

na pinagpapantay sa baha ang mga bahay. magpapasulak ng dugo,

magpapatigas ng uten,

Nang makaraos ang kalikasan, magpapaputok ng bátok,

para kaming kuting na iniluwal sa banlik, ngunit makapapasá sa dila ng mga konosedor.

kumakawag-kawag, nang dahil sa pag-ibig.

Alak Paano ito nakaligtas sa digma, salot, tagsalat?

Ni Roberto T. Añonuevo

Sasagutin iyan ng espiritung maglalandas

Malalanghap ang mansanas, peras, at ubas, sa lalamunan at maiiwan sa hininga,

ang pambihirang sebada na magluluwal palalawigin ng mga kuwento

ng malta, at pakikipagsapalaran kahit kabulaanan,

ang salamangka ng tubig sa lihim na batis ngunit kung ano man ang kasaysayan nito
ay hayaan para sa naghuhukay ng kalansay. sa abandonadong hardin,

waring ibinubulong

Nalilikha ang alak para malasing ang mga diyos ang aking pangalan,

at sila’y minsan pang magbalik na mortal at pumukaw ka sa aking pag-iisa

o ito’y hakang marapat na ipawalang-saysay. nang buklatin ko ang mga retrato

sa aking alaala:

Kapag iniharap ang matandang wisking ito

sa aking lambanog na hinog na hinog, Isang lungsod na halos isang milyon

ang suwabe ay sagradong niyugan at palaspas, ang populasyon,

ang nunal na hindi mabura-bura ng mababangis ngayon ay parang multong naglalakad

na bagyo, sakit, at pananakop sa kalyeng katumbas ng sampung

bagkus ay patuloy na bumabangon, tumatatag—— siksikang ospital.

mula sa liblib na baybay o dalisdis ng bundok,

mula sa mga bisig na kumakarit ng mga bituin, Wari ko’y nagasgas ang aking puso.

mula sa mga binting nanunulay sa alanganin,

mula sa mga himig na sumasayaw sa guniguni, Umaalulong ang mga askal——

mula sa pag-asang subók sa iba’t ibang simoy. marahil sa gutom, marahil sa simoy.

Nagkalat ang mga tuyong dahon

Nakapapasò ang guhit at sumisipa sa aking paanan,

nang marahan, at nang tingnan ko ang relo

ang lambanog na ito pagkalipas ng isang siglo ay parang magugunaw ang mundo.

ay epiko ng komunidad na babalik-balikan ko.

Oras Humahagibis ang ambulansiya,

Ni Roberto T. Añonuevo sumisigaw ang masipag na sirena,

parang pinauuwi ako, pinauuwi

Nag-iimpok ng luha ang gabi, sa kung saang destinasyon,

kumukuliglig nang walang humpay ngunit nang sumilay ang ngiti mo

sa aking balintataw, Ang diktador, na kakatwang kahawig mo,

naglaho ang kilabot ng pagpanaw. ay naging hunyango ang balát o kapisanan

(dilaw noon at berde mag-isip ngayon)

Nahihilam ang mga mata sa pagod, na tila biro ng masamang panahon.

hindi tulad ng titig mong humahagod. Dumarami ang kaniyang galamay bawat saglit

Naaamoy ko sa malayo at kumukulimbat ng mga planeta at bituin,

ang bagong lutong pansit bato; ang mga galamay ng tila pugitang dihital

at marahil, kung naririto ka, sa loob ng utak na kabesado

may isang tasa ng umaasóng kape ang milyon-milyong kahon at padron

ang naghihintay sa rabaw ng mesa. ngunit nakalilimot sa taglay na puso

na wari bang pagbabalik ni Kalki

Ang Salaysay ng Templo na lumabas sa antigong batong orasan.

Ni Roberto T. Añonuevo Ang orasan ang huhula ng kalkuladong wakas

ng mga bulok, marahas, at gahaman;

Kung paano nakapagsasalita ang templo at magsasauli ng katwiran at katarungan

ay maaaring naitala noon ni Vyasa sa paglalakbay tungo sa bagong kalawakan.

at naging talinghaga mula sa lumilipad Hindi ka man si Darwin ay muling mamamangha

na vimana at ugat ng laksang bathala: kung paano nakapagsasalita ang templong ito.

Isda na lumalangoy sa kalawakan ng wala,

ang isdang naging huklubang pawikan,

at pawikang naging maliksing daga,

ang matatakuting dagang naging leon

at leon na nagbanyuhay na unggoy,

ang punong unggoy na naging tao,

ang tao na lumaboy na mangangaso,

ang mangangasong naging magsasaka, Pananabik

ang magsasakang umangat na diktador. Roberto T. Añonuevo

 Ngunit kapag sumusuot sa guniguni ang inaasam,

1 pipiliin mong maging hubad at kalbong naglalakad,

Ang pananabik ay naikukubli sa paghuhugas ng pinggan

at baso, na tila hindi maubos-ubos doon sa lababo. na parang iyon na ang pangwakas na araw

ng lahat ng salon at barberya.

Magmamantika ang mga palad mo, at iisipin na lámang

na ang bulâ ng sabon ay balikbayan mula sa ibayo. 5

Naantalang kartero o sulatroniko ang pananabik.

2 Silip ka nang silip mula sa bintana,

Ang pananabik ay walang espasyo at panahon. at bumubungad sa paningin mo ang mga sáko

Minsan, nagpapakita ito sa gitna ng trabaho, ng basurang hahakutin ng mga basurero.

nagbibihis ng papeles na tambak sa harap mo.

Maiinggit ka, sapagkat hindi ikaw ang hinakot nila.

Ngunit kay gaan ng iyong puso sa ritmo ng daigdig.

3 Kapag may narinig kang eroplanong nagdaan,

Ang pananabik ay napakahaba, napakabagal ang akala mo’y dumating na ang hinihintay.

na pila, na parang isang kilometrong sawá,

Maririnig sa iyo ang paboritong “Sana, sana. . . “

at kung ikaw ang nasa dulo ng buntot, at hindi na muling manonood ng Koreanobela.

maiisip ang walang katuparang pangako—

gaya ng mula sa politiko na ibinulsa ang ayuda. Bakit luluha kung sakali’t wala ang sinisinta?

4 7

Magpapahaba ka ng buhok dahil sa labis na inip, Nakababaliw ang pananabik, kayâ naititindig

at di-alintana kung pumuti ang bigote o balbas. ang pinangarap na bahay,

at nakalilikha ng hardin ng mga gulay o bulaklak.

 Ang Anyo

Magninilay ka sa inilatag na mga graba sa daan, Ni Roberto T. Añonuevo

sa munting talón malapit sa pader,

at kapag may naligaw doon na paruparo o maya Tinawag siyang parisukat ngunit kung umasta’y tatsulok

magpaparaya ka sa kanilang pulut-gatâ— na sindikato ng liwanag tubig buhangin—

nakayayamot unawain gaya ng panghuhula sa darating.

na parang ikaw ang Bathala nilang lumuluha. Itinuring siyang kahon ng awtoridad ng kaayusan

at seguridad, binalangkas na bartolina ng sibilisasyon,

8 gayong inililihim niya ang rebolusyon ng mga planeta.

May samyo ng umaasóng sinaing ang pananabik. Silang nakababatid ng kasaysayan at establesidong rikit

Nakahanda ang hapag-kainan at naghihintay. ay parang isinilang kasabay at alinsunod sa nahukay

na serye ng mga petroglifo o dambuhalang palasyo,

Susulyapan mo ang selfon at magkukunwari nagkakasiyá sa subók na taguri, krokis, at lohika,

na ang mahal ay dumating, at ngayon ay kapiling. at hindi nila malunok ang nilalang na sadyang kakaiba.

9 Bakit siya lapastangan wari at sumasalungat sa batas?

Mabibigo kang itala sa isip ang iyong pananabik. Paano kung maging modelo siya ng umiinom ng gatas?

Susulat ka nang susulat, kahit sa sahig o dingding, Ang nagkakaisang salaysay nila ang kuwadro ng simula,

para tawagin bilang sining, ngunit para sa kaniyang tatlo ang tinig at apat ang panig

para tawagin bilang tula, bukod sa angking olográfikong hulagway kung paiikutin,

at lilikha ka ng libong talinghaga hindi man makata. ang larawan niya ay kombinasyon ng wagás-lagás-
gasgás,

nililikha paulit-ulit imbes na ituring na Maylikha,

Sapagkat siya ang iyong walang hanggang pag-ibig.
hinuhugot mula sa laboratoryo ng mga eksperimento,

sinusubok itanghal patiwarik pana-panahon,

sinisinop itinatago itinatapon kung saan-saan,

banyaga sa takdang moralidad ngunit malalahukan

ng sagradong likido at linyadong pananalig,

ang bantulot na pedestal na walang sinasanto Sino kayang pinuno ang hindi mababahalà

at humuhulagpos sa arkitektura ng bahay kubo, kapag yumayanig ang ibayo palapit sa iyo?

at sumusuway sa ningning at pagsamba sa mga bituin.

Marahil, narinig niya ang mga tumatákas

Habang lumalaon, dumarami ang kaniyang pader: na lipì, ang naghihingalong iligan sa gutom,

oktagono ng kagila-gilalas na diyamante

at kulang na lámang na lapatan ng mga numero, at ang bantâ ng lason mula sa tuka ng Páha.

pala-palapag na palaisipan, o zigzag ng paglalakbay. (May ugong ng paglusob ang mga Tarabusaw.)

Kahit siya’y nagsasawà na sa tadhanang nahahalata;

at ang gayong kapalaran ang kaniyang ikinababahala. At kung ikaw si Sulayman, magwiwika muli

Ituring siyang itim at magpapaliwanag ng bahaghari. ang kampilan upang tigpasin ang galamáy

Ituring siyang puti at maglalantad ng pagkakahati.

Sakali’t uyamin muli siyang parisukat ng awtoridad, ng tákaw na umuubos sa sasá’t lamandagat,

hahagikgik na lámang siya at magiging mga tuldok— putulin ang mga paa ng dambulang kaaway,

tumatakaták—na parang pagsasabi nang tapat at

payak.
o kaya’y itiklop ang mga pakpak ng lagim.

Ngunit yayao ka rin tulad ng ibang bagani,

at kailangan ang tubig ng bukál nang mabuhay

Bakás ng Tákas
muli, magsuot ng singsing, humawak ng bárong,
Roberto T. Añonuevo

sakâ abangán ang kinasisindakang kaaway—

Dumarating na bagong bagyó ang Kuríta
na may pitong ulo’t anyo ngunit walang tatak
at magpapantay sa daluyong ang mga bundok.

ang kabangisan, at isang nagbabantâ sa supling

Napanaginip marahil iyon ni Indarapatra,
ng punòng naghihintay sa aming durungawan.
at isinakay ng simoy na hatid ang galura.
Lilipad sa ulap ang kumikinang na kulintang, Kuyom ang midyum ng banidad at impormasyon.

habang nakatitig si Indirapatra doon sa laot:

Hindi ba nakapagbabasá rin sila sa munting iskrin

“Lumundag nang buong tatag, o ito’y pangarap!” At ang salamin ay kulay at tunog at salát ng sarili?

Aklat Hindi nila pipiliing magpatumba ng punongkahoy

Roberto T. Añonuevo Para sa papel ng aklat na kung hindi nakababato’y

Kinasisindakan itong buksan at gaya ng kahon Nakapagpapasikip ng aklatan para sa mga kulisap

Ay makapáglalamán ng sumpâ, sálot, sakít ng ulo. At alabok na pumapasok sa kanilang puso o utak.

Higit nilang pipiliin ang kanilang bagong selfon, Pumipikit sila kapag nakaharap ang tunay na aklat.

Sapagkat ang daigdig ay nasa dulo ng daliri. At magbabasá lámang para sabihing intelektuwal

Idadahilan nilang lumalabò ang kanilang mata Na nakaupo sa inidoro, at letrado ng mga negosyo.

Sa mga titik, at inaantok sa oras na maglandas Balewala sa kanila ang henyo ng nauupos na wika.

Sa mga pangungusap at salitang nangungusap Ano kung laos si Gutenberg at pumalit si Zuckerberg?

Sa kanilang mag-isip at gamitin ang guniguni. Ang aklat ng karunungan ay aklat din ng katangahan

Napakabigat ng bawat pahina, katumbas wari Na ikakatwiran nilang malinaw na pagsisinungaling,

Ng isang tonelada na tatabon sa katamaran. dahil sila ang maiiwan sa isang kahon ng pag-asa.

Maikli ang kanilang pasensiya para mag-aksaya Kaligayahan

Ng oras sa kung sinong klasikong gagong awtor. Ni Roberto T. Añonuevo

Ngunit gising sila sa buong magdamag, katabi’t Ang elektrisidad sa aking puso’t elektrisidad sa utak
ay pinaiilaw ang libong silid tuwing nalulumbay ka.
At makikita kita kahit ako’y nakapikit, at may unos,
at malayo ka, ngunit ito ay gaya ng Brahmacharya,
ang landas ng dibinong tinig sa madilim na daigdig:
Ang iyong hulagway ay mga titik na sumisilang na tula,
at ako ay napasasayaw sa kurbada ng iyong talinghaga.
Ang iyong dila ay lumalampas sa matuwid o baluktot,
humihigit sa kaluguran tungo sa kaywagas na Ligaya.
Kaytamis ng iyong talampakan at kaybango ng pusón,
at ito ang tatandaan ng silid na pambihira ang liwanag.
Sa aking budhi, marahang hahalik ang iyong halimuyak.
Ang elektrisidad sa lawas mo ay tatawid sa lawas ko;
at siyam na musa ang lalakad na parang mga abay mo.
Sa Dila ni Khabib
Ni Roberto T. Añonuevo
. . . . . … . .. “Kapag umusal ka ng maling salita sa ibang
tao, maaari kang mapatay.”
. . . . . . .. . . —Dewey Cooper
Umuulan ng mga salita, gaya ng mga bato at patalim,
At kung ikaw si Khabib, mauunawaan mo ang respeto
Sa loob ng oktagonong hawla ng búhay at kamatayan.
Doon, iiwan mo ang lahat at isusuot ang iyong tapang.
Wala kang maririnig bagkus bakbakan ng pahiwatig.
Masikip ang daigdig, at iisa lámang ang dapat manaig.
Nakahihimatay ang titig, ngunit nakapapatay ang wika.
Ang wika ay maaaring buldoser at trak na dumudurog
Sa mga tahanan, o palihim na pagdakip sa isang kaaway,
At kung ikaw ay nakatira sa kabundukan ng Dagestan,
Ang salitang bitawan mo ay kalashnikov na sumisigaw,
Dahil may pakpak ang salita na tumutudla sa mga agila.
Ang wikang imperyal ay kumukulimbat ng ginto’t salapi,
Gumagahasa sa mga babae, at sumusunog nang lubos
Sa mga bayan o masjid. Dapat bang ulitin mo pa iyan?
Ang wika ng espada at wika ng diyos ay nagkakaisa,
Na walang gitna sa mga taggutom at pakahulugan—
Alam mo iyan, lalo kung puputok ang digma sa málay.
Ngunit ang wika ay isa ring negosyo, at parang teatro
Ang likas na promosyon sa mga atleta kahit katumbas
Ng lahat ang paghimod sa tumbong ng awtoridad.
Kailangang ibalik sa tamang pedestal ang mga salita. Lalangoy sa kaitasan ang mga balyena at lumba-lumba,

Kung hindi’y bakit pipigilin ang himagsik ng sikmura, Lulutang ang mga kahon, watawat, at ulupong,

At ikukubli ang luha sa mukhang may dungis alimura? Iikot saka aalagwa ang mga leon, kalapati’t mariposa

Hangga’t hindi natin nayayapakan ang ating lupain.

Walang bibig ang dangal, ngunit batid nito ang kamao Bakit ang himpapawid ay dapat lagyan ng hanggahan

At tadyak. Nakikilala ito sa sandali ng huramentado, Ay hindi natin maunawaan. Sasabihin ba nila sa ibon,

Matapos ang nakaiinip, nakababaliw na pagtitimpi. “Bawal pumasok dito?” kung nagmula sa ibang lupalop?

Mapipigil ba ang simoy para samyuin lámang nila

Ang salita mo, sa malao’t madali, ang wawasak sa iyo. Sa lupaing dati nating nililinang, nilalandas, tinitirhan?

Mauutusan ba ang mga isda, korales, at salabay

Ikaw Sa tadhana ng búhay, gaya ng embargo sa akwaryum?

Ni Roberto T. Añonuevo Ang sinag ba ng araw ay dapat nakakiling sa relihiyon,

Politika, at lahi, at dapat maging monopolyo ng

baterya?
Ikaw ang aking simula at wakas ng pantig
Ang ulan ba ay mabubulyawan, ang bukál ba ay dapat
Ikaw ang pintig ng simula hanggang wakas
Angkinin lámang ng maykapangyarihan at mayayaman?
Ikaw ang wakas ng pintig ng aking simula
Maghahatid ng bulkan ang piling guryon, gaano man
Ikaw ang simula ng aking wakas na pintig
Katayog at kahaba ang mga moog at pader; sisiklab
Dahil ikaw ang pantig ng aking pintig
Ang mga lungsod, lulukob ang nakasusulasok na usok,
Dahil ikaw ang pintig ng aking pantig
At gumanti man ng misil, lason, at uyam ang kalaban,
Ikaw na wakas at simula ng mga pangalan
Mababatid nilang hindi tayo kaaway, bagkus kapatid,
Ay siyang simula at wakas na minamahal.
Na may isang Salita.

Magkikita Tayo Sa Langit

Ni Roberto T. Añonuevo
Kaarawan

Ni Roberto T. Añonuevo
Matatakpan ng laksa-laksang saranggola ang langit,

At lilitaw ang sumisingasing na kabayo at dragon,

Bumukas ang pinto, at humigop ng mga bagwis at Naghahalakhakan, nag-iinuman ang mga pintor
amihan
sa silid ng libong guniguni.
ang himpilan. Lumakad papaloob doon ang isang binata,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sintunadong musika
at nang lumabas siya pagkaraan ng apatnapung gabi,
ang palsipikador at kopyador sa museo at galeriya
ang paligid ay hininga ng hukluban, at ang lupain
ng rangya’t pagmamalabis, wika ng oleo at paleta.
ay alingawngaw ng kalembang ng mga banyagang
batingaw.

Luminga-linga ang kabataan, sinamyo ang halimuyak Ano si Balagtas kapag binantuan nina Eliot at Lorca

sa gunita ni Beltracchi?
ng mga palumpong at punongkahoy na nakasalubong,

sinalat ng mga talampakan ang maligamgam na lupa, . . . . . . . . . . . . . . . . .Marahil, isang tuyong ilog ni
Heraklitus
at waring naramdaman niyang pumatak sa kaniyang
maantak na tinatawid ng buwaya at libo-libong langgam

o kung hindi’y isang parian

na loob ang malagkit maitim nakalalangong pulut ng
ilahas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na lubog sa bahâ
na kagubatan. at ang mga karetela ay rumirikit sa lintik at banlik.

Perpektiba Sa estasyon ng tren, ang mga ibon ni Heinrich

Ni Roberto T. Añonuevo Campendonk ay maaaring karugtong na tadhana

ng mga bilanggo tungo sa bibitayan.

Isisilang sina Picasso at Van Gogh sa mga kambas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ang bakal na tulay ni Auguste
Herbin
ni Wolfgang Beltracchi, at ang silbi ng maskara

at kosmetiko ay matatagpuan sa rabaw ng mesa ay iisipin mong tulay na hindi matapos-tapos

tungo sa impiyerno at kawalang-pakialam.

o sa iyong masukal na loob. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . At ang mga yate ni André Derain

ay naiinip na tinatanaw ng mga bagamundo

Ang daigdig ay hindi itim at puti, o kaya’y bahaghari. ................................................

sa baybay.
Ang daigdig ay singgaspang ng dila’t gawi ng hari

na nagtatampisaw sa sanaw ng mga papuri at salapi.

Bakit susumpain si Beltracchi kung ginamit niya
ang balón ng posibilidad na nabigong salukin

ng nakalipas? Paano kung siya rin ang mga lastag para sa paghubog ng bagong mahiwagang Ibon—

na babae ni Fernand Léger, sa merkado ng inaangkin mo ngayong tradisyon.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . at reenkarnasyon ng
kahon
Kaibigan

Ni Roberto T. Añonuevo
at manipestasyon ng mga impostor na posibilidad?

Pahintuin ang araw na ito, at para kang tumitig

Ang sining ay katangahan
sa retrato na makulay ngunit nakababato.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sa hanggahan ng mga
mata,

kung iyan ang ibig makita, Mabibigong mapasakamay ang lahat ng mithi,

ngunit ano ang mithi na natuklasan ng mistiko?

at kaydaling maikukubli sa mga plastik na pera.

Nais mong nakapirmi ang lahat, tiyak na tiyak,

At dito sa Filipinas, ang mga berdugo ni Juan Luna

ay mabubuhay muli gayong ang búhay ay nakatakda sa paglalakad.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sa ngalan ng Batas Militar

tungo sa diwa ng Bagong Lipunan: Kahit ang musika na isinatitik ay umaandar

sa isip o mesa ng nakikinig sa ritmo ng pag-iisa—

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ang
katotohanan

sa pasikot-sikot na kabulaanan ng mga eskinita ang araw pa kaya? Ang sandali ay gumagalaw
ng Dafen at Ermita, na parang malilikot na batang naghahabulan,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ang senado ng mga batas

na binabalì ng liwanag, walang pagkapagod, nakapikit man ang mundo

ang mga kawal at abogadong bumubulong at nagninilay, ngunit mananatili silang liwanag
sa karimlan.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . Papasukin mo marahil ngayon na hindi nasasaid ang gutom, at naghahanap

ang kambas na ito kahit di-nakausap si Beltracchi, ng katwiran ng sinangag at kape para sa lahat.
 sa kung anong katwiran, ang karunungan ay espasyo

Mainis ka man o matuwa, ang espasyo o oras na magdiriwang sa siklo ng alingawngaw at kagutuman.

o ang ritwal ng yelo at apoy ay espektakulo

May sampung daliri, ngunit naiiba ang nakapagtuturo.

na kabilang ka, at kung hindi mo pa ito arok,

mabibigo kang makita ang sarili sa mga bituin. Ang memorya mo’y katumbas ng magagarang aklatan,

na magpapanalo sa ahedres at huhula ng mga bagyo.

Itatanong mo kung may puso ang araw na ito. Gayunman ay hindi ito madarama at walang pandama.

At sasagutin ka ng mga sagitsit ng elektrisidad,

Mag-iisip kang nanunurot, at matututo ng panunumbat

at kung tatawagin itong damdamin o malamig ang bilyong daliring katumbas ng pindot o tinig o alon.

na yakap, yakap pa rin ito na nakapagpapaalab.

Gagayahin nila ang iyong daliri.

Tuhan

Ni Roberto T. Añonuevo Hindi ba napahihinto ng lagnat ang trapik ng obrero

at ang mga palengke’y kontaminadong libingang

Kasinglaki ng dulo ng hintuturo ang mga kontinente kahihindikang lingunin, kung hindi man dalawin?

ng impormasyon—parang panaginip o bangungot—

. . . . . . . . . . . . . . . . . , ,at sa isang iglap, makagigiba ng Kumusta, kabalikat?

dibdib
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kung maglaho kang
at bahay; at ang gusali, gaano man katagal ipinundar, anino’y

ay nakatakdang magwakas at magsilbi sa pagpapahaba tiyaking maililipat sa dulo ng aspile ang utak o haraya,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ng mga bagong at mapasakamay ng iba.

pampang.
(Ganiyan ang pagpapaliit ng uniberso sa isang berso.)
Ingatan ang hintuturo.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sa gayon, maireresiklo ang
Baka iyan ang lagusan tungo sa kubling-kamalayan. lihim

at katangahan at katotohanan, saka maaangkin ng iba

Kapag naipit ang iyong daliri, o minalas na maputol ang mga bantayog at libong limbagan.
 Ni Roberto T. Añonuevo

Kapag nawala ka’y isisilang ang sangkatauhan. (Sa alaala ni LTA)

Mapaiikot na ruleta ang mga lunggating ikinakahon, Ipininid mo ang pinto, at kung nagkataong pinto

ikinakarga, iniluluwas sa ngalan ng mga kasunduan. Ang diyos, kusa nga ba itong magbubukás

Tulad ng napakaaliwalas na búkas?

Malalaos ang silbi ng raket at submarino, at mauuso

. . . . . . . . . .ang saranggolang lumulupig, Hindi.

ngunit mananatili ang mga pambihirang hintuturo

Ay, hindi magiging pinto ang diyos, at hindi

para sa kapayapaan. Maisasara sapagkat makalilimot ang diyos

Sa pagkabukás, at hindi na magiging Ngayon

Ano nga ba iyan kung ihahambing sa maginhawang At Búkas, o wagas na puwang.

paghinga? Magkano ang simoy ayon sa mga baraha

ng hinaharap? Marahil, ang paraan ng pagpihit sa seradura

At pagtulak sa panel ang gawaing dibino—

Sapagkat nasa iyong hintuturo ang kawan ng balang Na siya mong ikinababaliw, gaya ng mortal.

at nag-iisang uwak sa huklubang tuod ng bakood,

ingatan ang daliri. Ang pinto ba’y kortina o isang guhit sa sahig?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ingatan ang dulo ng

daliri.
Dinig mo’y ang diyos ang magbubukás ng pinto,

Ituring mang pinto ang ikaw,

At kung ang kabulaanan ay makagagaan ng puso,
Ikaw na iniisip na nakapinid magpakailanman.
makaaasang maitutuwid ng isang hinlalato

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ang paghuhugas ng
kamay. Ngunit hindi ka maniniwalang tadhana mo

Ang maging portal,

Sa Santa Clara Hindi papayag na maging isang lagusan lamang.

At wiwikain ng mga paa:

Magbubukás at magsasara ang milyong pinto;

hindi mahalaga kung sino ang lalang o inmortal.

Baro A Tawen, Baro A Karit

Ni Precillano Bermudez

Nainawak

Hi ikub to Masakbayan

A kamalig ti Panawen

Umayto itukit

Baro a bin-i ni Gasat

A binurasko

Ito sangadosena a Planeta,

Siak koma kenka

Ti baro a Tarigagay

Siak koma 'tay Mula

A ruk-iten dagita imam,

Siak kama to Gameng

Nga ladawan dagiti aldawko

Karitenka:

Agbuligta a mangbangon

Baton-lagipta a dua.