ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม .

3 | 1

1. การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองที่เป็นผลต่างของกาลังสอง

สูตร ผลต่างของกาลังสอง
น2 - ล2 = (น + ล)(น - ล)

แบบฝึกหัด
1. จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้
1) x2 - 9 2) x2 - 25
วิธีทา x2 - 9 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 25 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

3) x2 - 64 4) x2 - 81
วิธีทา x2 - 64 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 81 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

5) x2 - 121 6) x2 - 169
วิธีทา x2 - 121 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 169 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

7) x2 - 225 8) x2 - 361
วิธีทา x2 - 225 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 361 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

9) x2 - 400 10) x2 - 625

วิธีทา x2 - 400 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 625 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

2

11) x2 - 5 12) x2 - 7
วิธีทา x2 - 5 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 7 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

13) x2 - 10 14) x2 - 17
วิธีทา x2 - 10 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 17 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

15) x2 - 23 16) x2 - 29
วิธีทา x2 - 23 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 29 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

17) x2 - 31 18) x2 - 37
วิธีทา x2 - 31 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 37 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

19) x2 - 43 20) x2 - 59
วิธีทา x2 - 43 = ………………………………………. วิธีทา x2 - 59 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

21) 11 – x2 22) 21 – x2
วิธีทา 11 – x2 = ………………………………………. วิธีทา 21 – x2 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

23) 30 – x2 24) 35 – x2
วิธีทา 30 – x2 = ………………………………………. วิธีทา 35 – x2 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

25) 42 – x2 26) 62 – x2
วิธีทา 42 – x2 = ………………………………………. วิธีทา 62 – x2 = ……………………………………….
= ………………………………………. = ……………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 3

3 5
27) x2 - 28) x2 -
2 9
3 5
วิธีทา x2 - = ………………………………………. วิธีทา x2 - = ……………………………………….
2 9
= ………………………………………. = ……………………………………….

7 11
29) x2 - 30) x2 -
16 25
7 11
วิธีทา x2 - = ………………………………………. วิธีทา x2 - = ……………………………………….
16 25
= ………………………………………. = ……………………………………….

37 2 47
31) -x 32) - x2
81 100
37 2 47
-x = ………………………………………. - x 2 = ……………………………………….
81 100
= ………………………………………. = ……………………………………….

59 2 29 2
33) -x 34) -x
121 49
59 2 29 2
-x = ………………………………………. - x = ……………………………………….
121 49
= ………………………………………. = ……………………………………….

1 2 1 2
35) x -5 36) x - 10
4 9
1 2 1 2
x -5 = ………………………………………. x - 10 = ……………………………………….
4 9
= ………………………………………. = ……………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

4

16 2 4 2
37) x -7 38) x - 11
49 25
16 2 1 2
x -7 = ………………………………………. x - 5 = ……………………………………….
49 4
= ………………………………………. = ……………………………………….

64 2 36 2
39) 48 - x 40) 32 - x
25 49
64 2 36 2
48 - x = ………………………………………. 32 - x = ……………………………………….
25 49
= ………………………………………. = ……………………………………….

64 2 81 2
41) 48 - x 42) 50 - x
25 49
64 2 29 2
48 - x = ………………………………………. - x = ……………………………………….
25 49
= ………………………………………. = ……………………………………….

100 2 144 2
43) 27 - x 44) 75 - x
121 25
100 2 144 2
27 - x = ………………………………………. 75 - x = ……………………………………….
121 25
= ………………………………………. = ……………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 5

43) (x - 1)2 - 3
(x-1)2 - 3 = …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......

44) (x - 2)2 - 7
(x - 2)2 - 7 = …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......

45) (x + 3)2 - 25
(x + 3)2 - 25 = …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......

46) (x - 7)2 - 81
(x - 7)2 - 81 = …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......

47) (x - 1)2 - 1
(x - 1)2 - 1 = …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......
= …………………………………………………………….......

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

6

2. การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองโดยทาเป็นกาลังสองสมบูรณ์

สูตร กาลังสองสมบูรณ์
น2 + 2นล + ล2 = (น + ล)2
น2 - 2นล + ล2 = (น - ล)2

แบบฝึกหัด
1. จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้ โดยใช้วธิ ีทาเป็นกาลังสองสมบูรณ์
พหุนาม น น2 2นล ล ล2 (น + ล)(น + ล)

1. x 2 + 2x + 1 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

2. x2 + 4x + 4 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

3. x2 + 6x + 9 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

4. x2 + 10x + 25 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

5. x2 + 20x + 100 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

6. x2 + 12x + 36 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

7. x2 + 14x + 49 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

8. x2 + 18x + 81 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

9. x2 + 30x + 225 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

10. x2 + 22x + 121 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

เก่งมากเลย ... ทาดีทาต่อไป

ครูเชื่อทาได้อยู่แล้ว

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 7

พหุนาม น น2 2นล ล ล2 (น - ล)(น - ล)

1. x2 – 8x + 16 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

2. x2 – 14x + 49 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

3. x2 – 6x + 9 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

4. x2 – 4x + 4 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

5. x2 – 10x + 25 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

6. x2 – 30x + 225 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

7. x2 – 2x + 1 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

8. x2 – 20x + 100 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

9. x2 – 6x + 9 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

10. x2 – 32x + 256 ………. ………. ………. ………. ………. ……………………………….

2. จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้ โดยใช้วธิ ีทาเป็นกาลังสองสมบูรณ์

Example 1 x2 + 24x + 140

Solution From x2 + 24x + 140 = A2 + 2AB + B2

= (………)2 + 2(………)(12) + 122 – 122 + 140

= (x + 12)2 – 144 + 140

= (x + 12)2 – ………

= (x + 12)2 – (………)2

= (x + 12 + ………)(x + 12 - ………)

= …………………………………………………………………..

So x2 + 24x + 140 = ……………………………………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

8

Example 2 x2 - 26x + 165

Solution From x2 – 26x + 165 = A2 – 2AB + B2

= (………)2 - 2(………)(13) + 132 – 132 + 165

= (x - 13)2 – 169 + 165

= (x - 13)2 – ………

= (x - 13)2 – (………)2

= (x - 13 + ………)(x - 13 - ………)

= …………………………………………………………………..

So x2 - 26x + 165 = ……………………………………………………………….

Example 3 x2 - 7x -228

Solution From x2 - 7x + -228 = A2 – 2AB + B2

= (………)2 - 2(………)(………) + (………)2 – (………)2 - 228

7 2
= (x - ) – ……… - 228
2
7 2
= (x - ) – ………
2
7 2
= (x - ) – (………)2
2
7 7
= (x - + ………)( x - - ………)
2 2
= …………………………………………………………………..

So x2 + 24x + 140 = ……………………………………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 9

Factorise each of the following expressions by Perfect Square

1. x2 – 5x + 1
Solution x2 – 5x + 1 = A2 – 2AB + B2
25
= x2 - 2(x)(………) + (………)2 – +1
4
= (x - ………)2 – ………
= (x - ………)2 – (………)2
= (x - ……… + ………)(x - ……… - ………)
= …………………………………………………………………..
Hence x2 – 5x + 1 = ……………………………………………………………….

2. x2 + 6x - 3
Solution x2 + 6x - 3 = A2 + 2AB + B2
= x2 + 2(x)(………) + (………)2 – ……… - 3
= (x + ………)2 – ………
= (x + ………)2 – (………)2
= (x + ……… + ………)(x - ……… - ………)
= …………………………………………………………………..
Hence x2 + 6x - 3 = ……………………………………………………………….

3. x2 + 32x + 247
Solution x2 + 32x + 247 = A2 + 2AB + B2
= x2 + 2(x)(………) + (………)2 – ……… + 247
= (x + ………)2 – ………
= (x + ………)2 – (………)2
= (x + ……… + ………)(x + ……… - ………)
= …………………………………………………………………..
Hence x2 + 32x + 247 = ……………………………………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

10

5. x2 - 6x + 1
Solution x2 - 6x + 1 = A2 - 2AB + B2
= x2 - 2(………)(………) + (………)2 – ……… + 1
= (x - ………)2 – ………
= (x - ………)2 – (………)2
= (x - ……… + ………)(x - ……… - ………)
= …………………………………………………………………..
Hence x2 - 6x + 1 = ……………………………………………………………….

6. x2 - 18x + 72
Solution x2 - 18x + 72 = A2 - 2AB + B2
= x2 - 2(………)(………) + (………)2 – ……… + ………
= (x - ………)2 – ………
= (x - ………)2 – (………)2
= (x - ……… + ………)(x - ……… - ………)
= …………………………………………………………………..
Hence x2 - 18x + 72= ……………………………………………………………….

7. x2 - 60x + 900
Solution x2 - 60x + 900 = A2 - 2AB + B2
= x2 - 2(………)(………) + (………)2 – ……… + ………
= (x - ………)2 – ………
= (x - ………)2 – (………)2
= (x - ……… + ………)(x - ……… - ………)
= …………………………………………………………………..
Hence x2 - 60x + 900 = ……………………………………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 11

Example 1 2x2 + 4x + 1
1
Solution From 2x2 + 4x + 1 = 2  x 2 + 2x + 
 2 
=
1
2  .......... 2 + 2  ..........  ..........  + 12  - 12 +
2
1
= 2  x+12 - 
 2 
 2  1  
2
= 2  x + 1  -  
  ........... 
 1  1 
2  x + 1  +
=  x + 1  -
 2   2 
 1  1 
= 2 x + 1 +  x + 1 - 
 2  2
 1  1 
So 2x2 + 4x + 1 = 2  x + 1 +  x + 1 - 
 2  2

Example 2 -4x2 + 8x + 20
Solution From -4x2 + 8x + 20 = -4  x 2 - .......... - 5
= -4  x 2 + 2  ..........  ..........  + 12  - 12 - ..........
= -4  .................... 2 - 6 
-4  ................... 2 -  ..........  
2
=
 
=
-4  x - 1 + ..........   ...................  - .......... 
= ..........  x - 1 + ..........  x - 1 - .......... 
So -4x2 + 8x + 20 = ……………………………………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

12

Example 3 3x2 – 8x - 35
35
Solution From 3x2 – 8x - 35 = 3  x 2 - .......... - 
 3 
 2  4 2   2
= 3  x + 2  x  ..........  +    -   - ..........
 3   
121 
= 3  x - .......... 2 -
 9 
 2  11  
2
= 3  ...................  -   
  .....  
 ..... 11   ..... 11 
3  x -  +   x -  - 
=
 .....  3   .....  3 
7
= 3  x +   .................... 
 3
So 3x2 – 8x – 35 = ……………………………………………………………….

1. -2x2 – 12x + 4

Solution -2x2 – 12x + 4 = -2  x 2 + ..... x - 2 

= -2  x 2 + 2 .......... 3  + 3 2  - 3 2 - ..........

= -2  x + 3 2 - ..........

= -2  x + 3 2 -  ..........  
2

 
= -2  ....................  + ..........  ...................  - .......... 

= ..........  .................... + ..........  .................... - .......... 

So -4x2 + 8x + 20 = ……………………………………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 13

2. -3x2 + 24x + 15

Solution -3x2 + 24x + 15 = -3  x 2 - ..........x - 5 

= -3  x 2 - 2  x  ..........  +  .......... 2  -  .......... 2 - 5

= -3  x - .......... 2 - .......... 

= -3  x - .......... 2 -  .......... 2 

= -2 ....................  + .......... ...................  - ..........

= ..........  .................... + ..........  .................... - .......... 

So -3x2 + 24x + 15 = ……………………………………………………………….

3. -x2 + 5x - 3

Solution -x2 + 5x - 3 = -  x 2 - ..........x + .......... 

= -  x 2 - 2  ..........  ..........  +  .......... 2  -  .......... 2 + 3

13
= -  x - .......... 2 - 
 4 
  13  
2

= -  x - .......... 2 -  ..........  
   

= - ....................  + .............................  - ..........

= -  .................... + .......... .................... - .......... 

So -x2 + 5x – 3 = ……………………………………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

14

4. -2x2 + x + 7

7
Solution -2x2 + x + 7 = -2  x 2 - .......... - 
 2 
7
= -2  x 2 - 2  ..........  ..........  +  .......... 2  -  .......... 2 -
2
= -2  x - .......... 2 - .......... 

  ..........  
2
= -2  x - .......... 2 -  
  ..........  

= -2 ....................  + .......... ...................  - ..........

= -2  .................... + .......... .................... - .......... 

So -2x2 + x + 7 = ……………………………………………………………….

5. 3x2 + 19x - 14

Solution 3x2 + 19x - 14 = ..........  x 2 - .......... - .......... 

= 3  x 2 + 2  ..........  ..........  +  .......... 2  -  .......... 2 - ..........

= 3  x + .......... 2 - .......... 

  ..........  
2
= 3  x + .......... 2 -  
  ..........  

= 3 ....................  + .......... ...................  - ..........

= 3  .................... + .......... .................... - .......... 

So 3x2 + 19x – 14 = ……………………………………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 15

6. 4x2 - 8x - 20

Solution 4x2 - 8x – 20 = …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

So 4x2 - 8x – 20 = ……………………………………………………………….

7. 2x2 + 12x – 4

Solution 2x2 + 12x – 4 = …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

So 2x2 + 12x – 4 = ……………………………………………………………….

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

16

8. -4x2 – 24x - 4

Solution -4x2 – 24x - 4 = …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

So -4x2 – 24x - 4 = ……………………………………………………………….

9. 3x2 – x - 2

Solution 3x2 – x - 2 = …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

= …………………………………………………………………………………………………

3x2 – x – 2 = ……………………………………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 17

3. การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสูงกว่าสองที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจานวนเต็ม

สูตร ผลบวกของกาลังสาม
น3 + ล3 = (น + ล)(น2 - นล + ล3)
สูตร ผลต่างของกาลังสาม
น3 - ล3 = (น - ล)(น2 + นล + ล3)

แบบฝึกหัด
Example 1 x3 + 1
Solution From x3 + 1 = x3 + 13
=  A + B   A 2 - AB + B2 
=  x + 1  x 2 -  ..........  ..........  + 12 
=  x + 1 ............................. 
So x3 + 1 = ………………………………………………………………

Example 2 x3 + 125
Solution From x3 + 125 = x3 + ………..3
=  A + B   A 2 - AB + B2 
=  x + ..........   x 2 -  x  ..........  +  .......... 2 
=  x + ..........  ............................. 
So x3 + 125 = ………………………………………………………………

Example 3 27x3 + 64
Solution From 27x3 + 64 =  3x 3 +  ........... 3
=  A + B   A 2 - AB + B2 
=  ...........x + ..........  x 2 -  x  .......... +  .......... 2 
=  ..........x + ..........  ............................. 
So 27x3 + 64 =  x + 5  x 2 - 5x + 25 ………………………………………………………………

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

18

Direction factor in the following polynomial.

1. x3 - 216
Solution x3 – 216 = x3 - ……….3
=  A - B   A 2 + AB + B2 
=  x - 6   x 2 +  ...........  6  + 62 
=  x - 6  .............................. 
So x3 – 216 = ………………………………………………………………
2. 1000 - x3
Solution 1000 - x3 =  .......... 3 -  .......... 3
=  A - B   A 2 + AB + B2 
=  ....................  ..........2 +  ...........  x  + x 2 
=  .......... - x   .......... + ..........x + x 2 
So 1000 - x3 = ………………………………………………………………

3. 8x3 - 27y3
Solution 8x3 - 27y3 =  .......... 3 -  .......... 3
=  A - B   A 2 + AB + B2 
=  .................... .......... 2 + ...........  ..........  +  .......... 2 
=  .......... - ..........y   .......... + ..........x + 9y 2 
So 8x3 - 27y3 = ………………………………………………………………

4. 64x3 + 125
Solution 64x3 + 125 =  .......... 3 +  .......... 3
=  A + B   A 2 - AB + B2 
=  .................... ..........2 -  ...........  ..........  +  .......... 2 
=  .......... + ..........  .............................. 
So 64x3 + 125 = ………………………………………………………………

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 19

5. 729 + (x - 2)3
Solution 729 + (x - 2)3=  .......... 3 +  .................... 3
=  A + B   A 2 - AB + B2 
=  .................... ..........2 -  ...........  ..........  +  .......... 2 
=  .......... + ..........  .............................. 
So 729 + (x - 2)3 =  x + 7  103 - 13x + x 2 

6. 125y3 - 64
Solution 125y3 - 64 =  .......... 3 +  .................... 3
=  A - B   A 2 + AB + B2 
=  .................... ..........2 -  ...........  ..........  +  .......... 2 
=  .......... - ..........  .............................. 
So 125y3 - 64 =  .......... - 4   25y 2 + 20y + .......... 

7. (4x + 3)3 - 125

Solution (4x + 3)3 - 125 =  .......... 3 +  .................... 3
=  A - B   A 2 + AB + B2 
=  .................... ..........2 -  ...........  ..........  +  .......... 2 
=  .......... - ..........  .............................. 
So (4x + 3)3 - 125 =  .......... - 2 ..........+ ..........x + 49 

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

20

4. การแยกตัวประกอบของพหุนามที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจานวนเต็ม โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ

ถ้าหารพหุนาม P(x) ด้ ว ยพหุนาม x – a เมื่อ a เป็ นค่าคงตัว แล้ วจะได้เศษเหลือเป็ น

P(a)

ตัวอย่าง 1 จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 2x2 – 5x + 5 ด้วย x – 3

วิธีทา ให้ P(x) = 2x2 – 5x + 5
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย x – 3
P(……….) = 2(3)2 – 5(3) + 6
= 18 – 15 + 6
= 9
ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ 9

ตัวอย่าง 2 จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 8x2 – 4x + 11 ด้วย x + 5

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย x + 5
P(……….) = …………………………………………………
= …………………………………………………
= …………………………………………………
ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

ตัวอย่าง 3 จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร -5x3 + x - 7 ด้วย x - 4

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย x - 4
P(……….) = …………………………………………………
= …………………………………………………
= …………………………………………………
ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ -323

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 21

แบบฝึกหัด
1. จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหารพหุนามในแต่ละข้อต่อไปนี้
1) จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร x3 + 4x2 – x - 3 ด้วย x - 4
วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย ……….
P(……….) = …………………………………………………
= …………………………………………………
= …………………………………………………
ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

2) จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 5x3 - 3x2 + 7x + 6 ด้วย x + 2

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย ……….
P(……….) = …………………………………………………
= …………………………………………………
= …………………………………………………
ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

3) จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 2x4 - 5x2 + 6x - 14 ด้วย x + 3

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย ……….
P(……….) = …………………………………………………
= …………………………………………………
= …………………………………………………
ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

22

4) จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 6x2 - x + 1 ด้วย 3x - 2

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย ……….
P(……….) = …………………………………………………

= …………………………………………………

= …………………………………………………

ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

5) จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 8x2 – 26x + 41 ด้วย 2x - 3

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย ……….
P(……….) = …………………………………………………

= …………………………………………………

= …………………………………………………

ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

6) จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือที่ได้จากการหาร 4x3 - 6x2 - 2x + 7 ด้วย 2x + 1

วิธีทา ให้ P(x) = …………………………………………………
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(……….) เป็นเศษเหลือที่ได้จากการหาร P(x) ด้วย ……….
P(……….) = …………………………………………………

= …………………………………………………

= …………………………………………………

ดังนัน้ เศษเหลือเท่ากับ …………………………

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 23

5. การแยกตัวประกอบของพหุนามที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจานวนเต็ม โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ

การแยกตั ว ประกอบของพหุ น าม P(x) ซึ่ ง เป็ น พหุ น ามที่ มี สั ม ประสิ ท ธิ์ เ ป็ น จ านวนเต็ ม
และสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่มกี าลังสูงสุดเป็น 1 โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ มีขนั้ ตอนดังนี้
1. หาจานวนเต็ม a ที่ทาให้ P(a) = 0 จะได้วา่ x – a เป็นตัวประกอบของ P(x)
2. นา x – a ที่ได้จากข้อ 1. ไปหารพหุนาม P(x) ได้ผลหารเป็นพหุนามใหม่ที่ไม่ซ้ากับพหุนาม
P(x) จะให้ ผ ลหารนี้ เ ป็ น พหุ น าม Q(x) ซึ่ ง ดี ก รี ข อง Q(x) จะน้ อ ยกว่ า ดี ก รี ข อง P(x) อยู่ 1 และ
P(x) = (x – a)Q(x)
3. ถ้า Q(x) ที่ได้ในข้อ 2. เป็นพหุนามที่มีดีกรีสูงกว่าสองและสามารถแยกตัวประกอบต่อไปได้
อีก ก็แยกตัวประกอบของ Q(x) โดยใช้วิธีตามขั้นตอนในข้อ 1. และ 2. แต่ถ้า Q(x) ที่ได้ในข้อ 2. เป็นพหุ
นามดีกรีสอง และสามารถแยกตัวประกอบต่อไปได้อีก ให้แยกตัวประกอบของ Q(x) โดยใช้วิธีแยกตัว
ประกอบตามที่เคยทามาก่อนหน้านั้น หรือจะใช้วธิ ีตามขั้นตอนในข้อ 1. และข้อ 2. ก็ได้

ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ x3 – x2 – 8x + 12
วิธีทา ให้ P(x) = x3 – x2 – 8x + 12
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ 12
จานวนเต็มที่หาร 12 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 12 และ -12
พิจารณา P(1)
P(1) = x3 – x2 – 8x + 12
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(1) …………… 0
พิจารณา P(-1)
P(-1) = x3 – x2 – 8x + 12
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(-1) …………… 0
พิจารณา P(2)
P(2) = x3 – x2 – 8x + 12
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
24

= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(2) …………… 0
ดังนั้น x – 2 เป็นตัวประกอบของ x3 – x2 – 8x + 12
นา x – 2 ไปหาร x3 – x2 – 8x + 12 ได้ผลหารเป็น ….………………………………………………………………
จะได้ P(x) = (x – 2)(……………………………………….)
= (………………..)(………………..)(………………..)
ดังนั้น x3 – x2 – 8x + 12 = (………………..)(………………..)(………………..)

ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ x3 + 3x2 - 2

วิธีทา ให้ P(x) = x3 + 3x2 - 2
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ …………….
จานวนเต็มที่หาร ……………. ได้ลงตัว คือ ……………………………..
พิจารณา P(1)
P(1) = x3 + 3x2 - 2
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(1) …………… 0
พิจารณา P(-1)
P(-1) = x3 + 3x2 - 2
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(-1) …………… 0
ดังนั้น ………………………… เป็นตัวประกอบของ x3 + 3x2 - 2
นา ………………………… ไปหาร x3 + 3x2 – 2 ได้ผลหารเป็น
……………………………………………………………………………
จะได้ P(x) = (………………..)(x2 + 2x – 2)
ดังนั้น x3 + 3x2 – 2 = (………………..)(………………..)

ห้ามบวก ลบ
เลขผิดนะ
โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 25

ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ x4 – 15x2 – 10x + 24

วิธีทา ให้ P(x) = x4 – 15x2 – 10x + 24
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ …………….
จานวนเต็มที่หาร 24 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 8, -8, 12, -12, 24 และ -24
พิจารณา P(1)
P(1) = x3 + 3x2 - 2
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(1) …………… 0
ดังนั้น ………………………… เป็นตัวประกอบของ x4 – 15x2 – 10x + 24
นา ………………………… ไปหาร x4 – 15x2 – 10x + 24 ได้ผลหารเป็น ………….………………………….……
จะได้ P(x) = (………………..)(…………………………………………………)
ให้ Q(x) = x3 + 2x2 – 14x – 24
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ …………….
จานวนเต็มที่หาร -24 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 8, -8, 12, -12, 24 และ -24
พิจารณา Q(-2)
Q(-2) = x3 + 2x2 – 14x – 24
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า Q(-2) …………… 0
ดังนั้น x + 2 เป็นตัวประกอบของ x3 + 2x2 – 14x – 24
นา ………………………… ไปหาร x3 + 2x2 – 14x – 24 ได้ผลหารเป็น ………………………………………..…..
จะได้ Q(x) = (x + 2)(x2 – x – 12)
ดังนั้น P(x) = x4 – 15x2 – 10x + 24
= ………………………………………………………………………….……………………………..

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์

26

แบบฝึกหัด
1. จงแยกตัวประกอบของ x3 – 8x2 + 19x - 12
วิธีทา ให้ P(x) = ……………………………………………………………..
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ …………….
จานวนเต็มที่หาร ……………….. ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 8, -8, 12 และ -12
พิจารณา P(…….)
P(…….) = x3 – 8x2 + 19x - 12
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า P(…….) …………… 0
ดังนั้น ………………………… เป็นตัวประกอบของ x3 – 8x2 + 19x - 12
นา ………………………… ไปหาร x3 – 8x2 + 19x – 12 ได้ผลหารเป็น
……………………………………………………………………
จะได้ P(x) = (………………..)(…………………………………………………)
สำหรับคิดกำรหำรพหุนำม

2. จงแยกตัวประกอบของ x4 + 3x3 – 27x - 81

วิธีทา ให้ P(x) = x4 + 3x3 – 27x - 81
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ …………….
จานวนเต็มที่หาร ……………. ได้ลงตัว คือ 1, -1, 3, -3, 9, -9, 27, -27, 81 และ 81
พิจารณา P(…….)
P(…….) = x4 + 3x3 – 27x - 81
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….

โรงเรียนบ้านค่าย จังหวัดระยอง
 ก า ร แ ย ก ตั ว ป ร ะ ก อ บ ข อ ง พ หุ น า ม ม . 3 | 27

จะเห็นว่า P(…….) …………… 0

ดังนั้น ………………………… เป็นตัวประกอบของ x4 + 3x3 – 27x - 81
นา ………………………… ไปหาร x4 + 3x3 – 27x – 81 ได้ผลหารเป็น …………………………………..…….….
จะได้ P(x) = (………………..)(x3 + 6x2 + 18x + 27)
ให้ Q(x) = …………………………………………………….
พจน์ที่เป็นค่าของตัวของ P(x) คือ …………….
จานวนเต็มที่หาร 27 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 3, -3, 9, -9, 27 และ -27
พิจารณา Q(…….)
Q(…….) = x3 + 6x2 + 18x + 27
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
= ………………………………………………………………….
จะเห็นว่า Q(…….) …………… 0
ดังนั้น เป็นตัวประกอบของ x3 + 6x2 + 18x + 27
นา ………………………… ไปหาร x3 + 6x2 + 18x + 27 ได้ผลหารเป็น ………………………………………..…
จะได้ Q(x) = (x + 3)(……………………………………………..)
ดังนั้น P(x) = x4 + 3x3 – 27x - 81
= (x – 3)(x + 3)(……………………………………………….)
สำหรับคิดกำรหำรพหุนำม

นายทนงศักดิ์ กันใส กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์