İŞL353 DERS NOTLARI 1

Tanımlar:
Maliyet muhasebesi: üretilen mal (mamul) veya hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet
türlerinin, oluştuğu yerler ve ilgili oldukları mamul ya da hizmet cinsleri bakımından
belirlenmesi ve izlenmesine olanak sağlayan bir hesap ve kayıt sistemidir.
Maliyet Muhasebesinin Amaçları
- Mamüllerin birim ve toplam maliyetlerini saptamak
- Maliyet kontrolüne yardımcı olmak
- Planlamaya ve özel yönetim kararlarına yardımcı olmak
Gider: Bilanço yaklaşımına göre bir işletmenin belirli bir dönemdeki mal teslimi veya üretim,
hizmet kullanımı veya sürekli ana iş konusuyla ilgili diğer işlemleri sonucunda işletmenin
varlıklarında meydana gelen azalışlar veya yükümlülüklerinde meydana gelen artışlardır.
Gelir yaklaşımına göre işletmenin faaliyetini ve varlığını sürdürebilmesi ve bir ekonomik yarar
elde edebilmesi için belirli bir dönemde kullandığı ve tükettiği girdilerin, faydası tükenmiş
maliyetlerin hasılattan düşülen kısmına denir.
Harcama: Bir varlığın edinilmesi, bir hizmetin sağlanması yada bir zararın karşılanması
amacıyla para ödeme, mal verme, hizmet sunma, borç altına girme, ortaklık hakkı tanıma v.b.
şeklinde katlanılan fedakarlıklardır.
Maliyet: Herhangi bir malı veya hizmeti, kullanıldığı veya satıldığı yerde veya durumda elde
edebilmek için doğrudan doğruya ve dolaylı olarak yapılan harcamaların toplam tutarıdır.
Belirli bir amaca ulaşmak için katlanılan fedakarlıkların parasal ifadesidir. Ya da bir ekonomik
değeri oluşturmak için, elden çıkarılan ekonomik değerler toplamına denir. Maliyetten söz
edilmesi, mutlaka ulaşılmak istenen bir amaç olmasını gerektirir.
Zarar: İşletme işlevlerinin (faaliyetlerinin) yürütülmesi için gerekli olan ve normal ölçüler
içerisinde yapılan tüm harcamalar ile varlık ve hizmet tüketimleri gider niteliği taşır. Buna
karşılık, işletme işlevlerinin yürütülmesi için gerekli olmayan, olağandışı iş ve olaylardan
dolayı tüketilen varlıkların veya normal ölçüleri aşan harcama ve tüketimlere zarar denir.
Ek Maliyetler: Faaliyet hacminde yayapılan bir değişikliğin maliyetlerde neden olduğu tüm
değişikliklerdir. Örneğin üretim birimini 2 katına çıkarmanın toplam maliyetlerde yol açtığı
artış ek maliyet olarak tanımlanır.
Batmış (Batık) Maliyetler: Bir karar işlemi sırasında o karardan etkilenmeyen maliyetlerdir.
Geçmişte katlanılan ve geri dönülmesi olanaksız olan maliyettir. Gelecekle ilgili kararlar
üzerinde hiçbir etkileri yoktur. Mevcut duran varlıkların amortisman maliyetleri buna örnek
olarak verilebilir.
Fırsat Maliyeti: Bir seçeneğin seçilmesi nedeniyle, vazgeçilen diğer seçeneklerin
kullanılmamasından dolayı işletmenin kaybettiği kazançlardır. Seçenekler ikiden fazla olursa,
bu durumda fırsat maliyeti tercih edilmeyen seçeneklerden en yüksek getiriyi sağlayaak
olandan vazgeçilmiş kazanca eşittir.

Örnek: İşletmenin yatırım amaçlı olarak bir yıllığına kullanmamak üzere kenara ayırabileceği
92.000 TL’si bulunmaktadır. İşletme yönetimi risk almamak için bu tutarı ya bir yıl vadeli TL
mevduat hesabında ya da yine bir yıl vadeli EUR tevdiat hesabında değerlendirmeyi
düşünmektedir. TL vadeli mevduat için yıllık faiz oranı %16, Euro vadeli tevdiat hesabı için
yıllık faiz oranı %6’dır. Her iki yatırım için brüt faiz getirisi üzerinden %10 vergi kesintisi
yapılmaktadır (stopaj). Döviz kurunun bugünkü değeri 1 EUR= 4,60 TL olup bir yıl sonrasına
ilişkin işletmenin döviz kuru öngörüsü 1 EUR = 5,10 TL’dir. Bu durumda işletmenin tüm
nakdini döviz tevdiat hesabına yatırmasının fırsat maliyetini ve net ekonomik kazanç tutarını
hesaplayınız.

GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI
A- Çeşitlerine Göre;
a. İlk Madde ve Malzeme Giderleri
b. İşçi ücret ve giderleri
c. Memur ücret ve giderleri
d. Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
e. Çeşitli Giderler
f. Vergi, resim ve harçlar
g. Amortisman ve tükenme payları
h. Finansman giderleri
B- İşletme Fonksiyonlarına Göre;
a. Satın alma (tedarik)
b. Üretim
c. Araştırma, geliştirme
d. Pazarlama, satış ve dağıtım
e. Genel Yönetim
f. Finansman
C- Mamullere Yüklenmesine Göre;
a. Direkt
b. Endirekt
D- Faaliyet Hacmiyle olan ilişkisine göre
a. Sabit
b. Değişken
c. Yarı sabit ve yarı değişken
E- Kontrol Edilebilirliklerine Göre;
a. Kontrol edilebilen
b. Kontrol edilemeyen
F- Giderlerin Fiili olup olmamasına Göre;
a. Fiili
b. Standart
 Hammadde İşçilik
Giderleri Giderleri

Direkt Hammadde
Direkt İşçilik
ve Malzeme

Endirekt Hammadde
ve Malzeme
Yardımcı Malzeme Endirekt İşçilik
İşletme MAlzemesi

Sabit Giderler: Üretim miktarından bağımsız olarak varolan giderlerdir.

Yarı sabit giderler: Belli bir üretim hacmi aralığında sabit kalan ancak bu hacim aralığı
aşıldığında sıçrayarak artış gösteren ve bir sonraki hacim değişikliğine kadar sabit kalan
giderlerdir.
Değişken giderler: Üretim miktarıyla doğru orantılı olarak değişen giderlerdir. (Örn: direkt
işçilik giderleri)
Yarı Değişken giderler: Belli bir düzeyde gerçekleşen sabit gidere üretim hacmine bağlı olarak
ortaya çıkan değişken giderleri de kapsayan gider türüdür.

Üretim Miktarıyla ilişkilerine Göre Giderler

10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0 1 2 3

Sabit Değişken Yarı Değişken

Yarı Sabit Yarı Sabit2 Yarı Sabit3
7/A SEÇENEĞİ GELİR VE GİDER AKIŞ ŞEMASI
 MALİYET YÖNTEMLERİ
1- Maliyetin kapsamına göre;
a. Tam maliyet yöntemi: Tüm maliyet unsurları maliyete dahil edilir.
b. Değişken maliyet yöntemi: Maliyetler yalnızca değişken giderler esas alınarak
hesaplanır.
c. Normal maliyet yöntemi: Değişken üretim giderlerinin tamamı ve sabit üretim
giderlerinin yalnızca kapasite kullanım oranı kadarı maliyete eklenir.
d. Asal (Direkt) maliyet yöntemi: Sadece direkt giderler maliyet hesabına dahil
edilir (direkt imm, direkt işçilik)
2- Maliyetlerin saptanma zamanına göre;
a. Fiili maliyet yöntemi: Giderlerin gerçekleşen fiili tutarları esas alınır.
b. Tahmini maliyet yöntemi: maliyetlerin tahmin edilmesi ve kayıtların buna göre
tutulması.
c. Standart maliyet yöntemi: faaliyet öncesinde olması gereken maliyetlerin
hesaplanarak dikkate alındığı yöntemdir.
3- Maliuetlerin saptanma şekline göre;
a. Sipariş maliyet yöntemi: Sipariş üzerine üretim yapan işletmeler, her bir
siparişin maliyetini ayrı hesaplama yoluna giderler.
b. Evre (safha) maliyet yöntemi: Üretimi belirli aşamalar içeren, sürekli ve seri bir
biçimde üretim yapan işletmeler için kullanılabilir bir yöntemdir.
Örnekler:
1- BEYN işletmesi Ocak ayında 10.000 adet mamul üretmiştir. Kapasite kullanım oranı bu
ayda %80 olarak gerçekleşmiştir. Ürettiği mamul ile bağlantılı olarak yaptığı giderler aşağıdaki
gibidir:
Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri: 500.000 TL
Direkt İşçilik Giderleri : 750.000 TL
Genel Üretim Giderleri : 450.000 TL
Sabit GÜG : 250.000 TL
Değişken GÜG : 200.000 TL
İSTENENLER: Yukarıdaki verileri kullanarak işletmenin Ocak ayı toplam ve birim maliyetlerini
a- Tam maliyet yöntemine göre, b- değişken maliyet yöntemine göre, c- normal maliyet
yöntemine göre ve d- direkt maliyet yöntemine göre hesaplayınız.
2- ABC mamulünü üreten işletmenin standart verileri ve Şubat ayı fiili verileri aşağıda
verilmiştir. Şubat ayında 25.000 birim mamul üretilmiştir. Tam maliyet esasına göre fiili
maliyet yöntemi ve standart maliyet yöntemine göre toplam ve birim maliyetleri
hesaplayınız.

Standart veriler:
Direkt ilk madde ve malzeme giderleri, her birim mamul için 3 birim, standart maliyet 50
TL/birim.
Direkt işçilik giderleri, her birim mamul için 1,5 direkt işçilik saati, standart saat ücreti 150
TL/saat.
Genel Üretim Giderleri:
Değişken genel üretim giderleri yükleme oranı 100 TL/Direkt işçilik saati (DIS)
Sabit genel üretim giderleri yükleme oranı 80 TL/DIS
Fiili veriler:
Direkt ilk madde ve malzeme giderleri, her birim mamul için 2,5 birim, fiili maliyet 60
TL/birim.
Direkt işçilik giderleri, her birim mamul için 1,7 direkt işçilik saati, fiili saat ücreti 180 TL/saat.
Genel Üretim Giderleri: 3.500.000 TL
Toplam İşçilik saati: 42.500

İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

Bu giderler, doğrudan üretimle ilgili olup, mamulün bünyesine giren, mamulün temel öğesini
oluşturan ve mamulün bünyesine doğrudan yüklenebilen giderlerdir.
1- Satın Alma (Tedarik)
2- Stoklama
3- Üretime Sevk
Direkt ilk madde ve malzeme stokları stok kartları aracılığıyla izlenir. Stok kartları ilgili
hammaddenin ve malzemenin ambar durumunun takip edilmesi için oluşturulur. Muhasebe
kayıtları ve stok kartlarında yer alan hareketler birbiriyle uyumlu olmalıdır.
STOK KARTI
GİRİŞ ÇIKIŞ KALAN
Tarih Açıklama
Miktar Br.Fiyat Tutar Miktar Br. Fiyat Tutar Miktar Br. Fiyat Tutar

Satın alma sürecinde bir hammaddenin/malzemenin satın alınmasından üretime sevk

edilmeye hazır hale gelene kadar bu hammaddeye/malzemeye yapılan tüm harcamalar
maliyete eklenir.
Stoklama planlaması bir üretim işletmesinin yapması gereken en önemli planlamalardan
biridir. Dönem içerisinde ne gerekli olandan az stokla ne de fazla stokla çalışmak işletme
açısından faydalı olacaktır. Bu nedenle tedarik süresini, üretim dönemi boyunca kullanılması
planlanan hammadde ve malzeme miktarını ve katlanılabilecek en düşük stok miktarını göz
önünde bulundurarak bir stoklama yapılmalıdır.
Optimum Stok Düzeyi (Ekonomik Sipariş Miktarı)
Stok bulundurma maliyeti ile sipariş maliyetini minimize edecek biçimde stoklama
yapılmalıdır.

2 x ToplamSiparişMiktarı x BirimSiparişMaliyeti
OSD (ESM )=
√ Fiyat x StokBulundurmaMaliyeti

Fiyat x 2 x ToplamSiparişMiktarı x BirimSiparişMaliyeti

OSD (ESM )Tutar=
√ StokBulundurmaMaliyeti

Örnek: İşletmede 100.000 birimlik malzeme talebi olduğu saptanmıştır. Hammaddenin birim
fiyatu 15 TL, birim sipariş maliyeti 150 TL ve stok bulundurma maliyetinin ortalama stok
miktarı tutarının %30’u olduğu belirlenmiştir. Buna göre Ekonomik Sipariş Miktarını ve
Ekonomik Sipariş Miktarı Tutarını hesaplayınız.
Üretime Sevk
Dönem içerisinde satın alınan (tedarik edilen) ve önceki dönemden devreden hammadde ve
malzemeler “150 – İLK MADDE VE MALZEMELER” hesabının borcuna (soluna), ambardan
çekilerek üretime aktarılan, sarf amacıyla esas ve yardımcı üretim yerlerine aktarılanlar ise
alacağına (sağına) kaydedilir. Hammadde ve malzemeler, gönderildikleri yerlere göre ilgili
gider hesaplarına aktarılırlar. Esas üretim gider yerlerine aktarılan direkt ilk madde ve
malzemeler “710 – DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ” hesabına aktarılırken,
yardımcı gider yerlerine aktarılan ve endirekt olarak sınıflandırılan hammadde ve malzemeler
“730 – GENEL ÜRETİM GİDERLERİ” hesabına aktarılırlar. Bunun dışında kalan ve üretimden
bağımsız olan departmanlara aktarılan ilk madde ve malzemeler gönderildikleri departmanın
hizmet ettiği fonksiyona göre “750 – ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ”, “760 –
PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ” veya “770 – GENEL YÖNETİM GİDERLERİ”
hesaplarından birine aktarılır. Dönem içerisinde hammadde ve malzemeler açısından
beklenmeyen bir zarar oluşması durumunda faaliyetlerle ilgili olmayan gider hesapları
kullanılmalıdır.
Örnek: Bir yedek parça üretim fabrikasında iki esas üretim gider yerine gönderilen direkt ve
endirekt ilk madde ve maddelerin tutarı verilmiştir. Bu verilere göre muhasebe kayıtlarını
yapınız.

GİDER YERİ TUTAR MALZEME TÜRÜ

1. Esas Üretim Gider Yeri 70.000 TL ÇELİK
2. Esas Üretim Gider Yeri 90.000 TL ÇELİK
1. Esas Üretim Gider Yeri 60.000 TL BAKIR
2. Esas Üretim Gider Yeri 65.000 TL BAKIR
1. Esas Üretim Gider Yeri 17.000 TL İşletme Malzemeleri
2. Esas Üretim Gider Yeri 13.000 TL İşletme Malzemeleri

Stoklarda yer alan malzemeler farklı tarihlerde alınacağı için maliyetleri farklı olacaktır.
Üretime sevk edilen malzemelerin hangi birim maliyetten değerleneceği seçilen stok
değerleme/maliyet hesaplama” yöntemine göre belirlenir. Kullanılabilecek maliyet
hesaplama yöntemleri:
1- İlk Giren İlk Çıkar
2- Son Giren İlk Çıkar
3- Ortalama Maliyet
a. Basit Ortalama Maliyet
b. Hareketli Ortalama Maliyet
Örnek: İşletmede iplik hammaddesine ilişkin stok kartından elde edilen bilgilere göre Aralık
ayı stok hareketleri aşağıdaki gibidir. Buna göre bütün maliyet hesaplama yöntemlerine göre
toplam ve birim maliyetleri hesaplayınız.

Girişler Miktar Birim Fiyat

Devir 150 3.000 TL
3 Aralık 250 3.300 TL
10 Aralık 200 3.400 TL
15 Aralık 300 3.450 TL
20 Aralık 100 3.500 TL

Çıkışlar Miktar
7 Aralık 200
12 Aralık 300
19 Aralık 350
25 Aralık 150

İŞÇİLİK GİDERLERİ
İşletmenin üretimde çalışan işçileri ile ilgili olarak katlandığı üretim giderleridir. Ücret, Sosyal
Güvenlik, Gelir ve Damga vergileri, fazla mesai ücretleri ve primler ile işçilere sağlanan ayni
ve nakdi faydalar bu kapsama girmektedir.
İşçilik giderleri; direkt ve endirekt işçilik giderlerinden oluşur. Direkt işçilik giderleri, doğrudan
üretimde görev alan işçilere ödenen ücretlerden oluşurken endirekt işçilik giderleri üretime
direkt katılmayan ama üretim sürecinin işlemesi açısından gerek duyulan işçilere ödenen
ücretlerden oluşur. Direkt işçilik giderleri, üretim maliyetine eklenmek üzere “720 – DİREKT
İŞÇİLİK GİDERLERİ” hesabında izlenir. Endirekt işçilik giderleri ise diğer endirekt giderler gibi
üretim maliyetlerine dağıtılmak üzere “730 – GENEL ÜRETİM GİDERLERİ” hesabına aktarılır.

GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

Direkt ilk madde ve malzemeler ile direkt işçilik giderleri dışında kalan ve üretimle ilgili olan
diğer her türlü gider, genel üretim gideri olarak sınıflandırılır. Başka bir deyişle genel üretim
giderleri endirekt giderlerden oluşur. Maliyetin en önemli unsurlarından biridir. Genel üretim
giderlerinin ortak özellikleri:
1- Çok sayıda ve çeşitli giderlerden oluşurlar.
2- Tamamı endirekt giderlerdir.
3- Üretim dönemi içerisinde düzensiz olarak ortaya çıkarlar.
4- Bazı genel üretim giderlerinin tutarının kesinleşmesi dönem sonunda veya üretim
döneminden sonra olur.
Genel üretim giderleri mamul maliyetlerine eklenmelidir. İşletmede tek bir mamul üretilmesi
durumunda tüm genel üretim giderleri aynı mamule ekleneceğinden herhangi bir hesaplama
yapılmasına gerek olmaz. Ancak işletmede birden fazla mamul üretilmesi durumunda genel
üretim giderlerinin üretilen mamullerle ilişkilendirilerek dağıtılması gerekir. İşte bu dağıtımın
yapılması için belirlenen ölçüye “yükleme ölçüsü” denir. Yükleme ölçüsünün gider ve maliyet
arasındaki ilişkiyi en iyi biçimde kurması gerekir. Yapılan giderin türüne göre kullanılacak ölçü
değişiklik gösterebilir. Örneğin, elektrik giderlerinde harcanan kw/s yükleme ölçüsü olarak
kullanılabilir, bir makinanın amortismanı için makinenin kullanım saati ya da yemek dağıtımı
söz konusuysa yemekhanede çalışan işçi sayısı veya çalışma saati yükleme ölçüsü olarak
kullanılabilir. Genel üretim giderlerinin dağıtılması için belirlenen yükleme ölçüsü kullanılarak
öncelikle bir yükleme oranı hesaplanmalıdır.
Yüklenecek Gider Toplam Tutarı
Yükleme Oranı=
Toplam Yükleme Ölçüsü
Örnek: İşletmede üretim dönemi sonunda dağıtılması gereken toplam genel üretim gideri
600.000 TL’dir. İşletmede X ve Y mamulleri üretilmektedir. Dönemde işletmede kullanılan
elektrik miktarları kw/s olarak ve işçilik giderleri direkt işçilik saatleri olarak aşağıda
verilmiştir. Her iki yükleme ölçüsüne göre yükleme oranlarını ve mamullere düşen gider
miktarlarını hesaplayınız.

Gider Türü/Mamul X Mamulü Y Mamulü Toplam

Kw/s 20.000 10.000 30.000
DİS 2.500 1.500 4.000

Genel üretim giderlerinin bazıları üretim dönemi tamamlanmadan hesaplanamayacağı için,

böyle bir durum söz konusu olduğunda işletme tahmini veriler kullanmak zorunda kalabilir.
Bu durumda tahmini bir yükleme oranı kullanılması gerekebilir.
Yüklenecek Gider TahminiTutarı
Tahmini Yükleme Oranı=
Tahmini ToplamYükleme Ölçüsü
Örnek: İşletmede üretimin gerçekleştirildiği birimde genel üretim giderleri tahmini yükleme
oranları ile maliyetlere eklenmektedir. Dönem için tahmin edilen genel üretim gideri toplam
1.850.000 TL’dir. Yükleme ölçüsü olarak direkt işçilik saatlerinin kullanıldığı birimde 4.625
saatlik çalışma yapılması planlanmaktadır. Dönem sonunda çalışılan sürenin 4.500 saat,
gerçekleşen genel üretim giderleri toplamının 1.700.000 TL olduğu saptanmıştır.
İstenenler:
- Dönem sonunda üretilen mamullerin tamamının satıldığı varsayımıyla tahmini durum
ile gerçek durum arasındaki farkı hesaplayarak kayıtlarınızı düzeltiniz.
- Dönem sonunda üretilen mamullerin %50sinin satıldığı, %30’unun stoklarda beklediği
ve %20sinin henüz üretiminin tamamlanmadığı varsayımıyla kayıtlarınızı düzeltiniz.
7/A SEÇENEĞİ
Örnek: İşletmede üretim dönemi boyunca 500.000 TL direkt işçilik ücreti tahakkuk
ettirilmiştir. Bu tutara ilişkin olarak 100.000 TL gelir ve damga vergidi kesintisi, 90.000 TL
sosyal güvenlik işveren payı ve 75.000 TL sosyal güvenlik işçi payı hesaplanmıştır. İşçilere
ücret ödemesi ay sonunu izleyen hafta içerisinde yapılmaktadır. Tahakkuk ve ödeme
kayıtlarını yapınız.
Örnek: Üretim dönemine ilişkin olarak 1.200.000 TL elektrik gideri ve 2.000.000 TL
amortisman gideri hesaplanmıştır. Kayıtlarını yapınız.
Örnek: İşletmenin dönembaşı ilk madde ve malzeme stoku 200.000 TL’dir. Dönem içinde
400.000 TL’lik malzeme alımı peşin bedelle yapılmıştır. Üretim döneminde 265.000 TL’lik
direkt ilk madde malzeme ve 80.000 TL’lik yardımcı malzeme üretime sevk edilmiştir.
Dönemde 123.000 TL direkt işçilik, 27.000 TL endirekt işçilik gideri bulunmaktadır. Malzeme
ve işçilikler dışında 40.000 TL genel üretim gideri kayıtlara alınmıştır. Dönem sonunda
üretime sevkedilen ilk madde ve malzemelerden 10.000 TL’lik kısmının kullanılmayarak
ambara iade edildiği anlaşılmıştır.
Dönem içi muhasebe kayıtlarını yapınız.
Dönem sonunda üretimine başlanan ürünlerin %80inin tamamlanarak mamul stoklarına
aktarıldığı, kalan mamullerin üretiminin devam ettiği tespit edilmiştir. Dönem sonu
muhasebe kayıtlarını yapınız.
Örnek: İşletme enerji giderlerini üretime tahmini oranlarla yüklemektedir. Hesaplamalara
göre Mart ayında 1.000.000 TL enerji gideri maliyetlere eklenmiştir. Nisan ayında işletmeye
ulaşan faturara göre ilgili gider 1.200.000 TL olarak gerçekleşmiştir. Aradaki farkın
makinelerin verimsiz kullanılmasından kaynaklandığı saptanmıştır.
a. Üretilen mamüllerin tamamının stoklarda olduğu,
b. Üretilen mamüllerin tamamının satıldığı
Varsayımlarıyla kayıtları yapınız.
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU
  ÜRETİM MALİYETİ
  A- Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
  B- Direkt İşçilik Giderleri
  C- Genel Üretim Giderleri
  D- Yarı Mamul Kullanımı
  Dönembaşı yarı mamul stoğu (+)
  Dönemsonu yarı mamul stoğu(-)
  E-Mamul Stoklarında Değişim
  Dönembaşı mamul stoğu (+)
  Dönemsonu mamul stoğu(-)
I- SATILAN MAMULLER MALİYETİ
  TİCARİ FAALİYET
  A- Dönembaşı Ticari Mallar Stoğu (+)
  B- Dönem içi Alışlar (+)
  C- Dönemsonu Ticari Mallar Stoğu (-)
II- SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ
III
- SATILAN HİZMET MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ (I+II+III)

Örnek: İşletmede dönembaşı yarı mamul stoğu 4.000.000 TL, mamul stoğu 600.000 TL’dir.
Dönem içerisinde 1.500.000 TL’lik direkt ilk madde ve malzeme giderine, 1.300.000 TL’lik
direkt işçilik giderine ve 1.700.000 TL’lik genel üretim giderine katlanmıştır. Dönem sonu yarı
mamul stoğu 1.500.000 TL ve mamul stoğu 500.000 TL değerindedir. Satışların maliyeti
tablosunu düzenleyiniz.
Örnek: İşletmede dönembaşı direkt ilk madde ve malzeme stoğu 800.000 TL, yarı mamul
stoğu 400.000 TL ve mamul stoğu 900.000 TL’dir. Dönem içerisinde 8.000.000 TL değerinde
direkt ilk madde ve malzeme satın alınmıştır. Döneme ilişkin direkt işçilik gideri 2.200.000 TL,
genel üretim gideri 3.000.000 TL’dir. Dönemsonu ilk madde ve malzeme stoğu 500.000 TL,
yarı mamul stoğu 1.200.000 TL ve mamul stoğu 1.000.000 TL’dir. Satılan Mamuller Maliyetini
hesaplayacak şekilde satışların maliyeti tablosunu oluşturunuz.
Örnek: AKN İşletmesinin dönem içi üretim hesapları aşağıdaki gibidir.

Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stoku 7.500 TL

Dönembaşı Yarı Mamul Stoku 6.000 TL
Dönembaşı Mamul Stoku 15.000 TL
Dönem İçi İlk Madde ve Malzeme Alışları 95.000 TL
Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stoku 5.000 TL
Dönemsonu Yarı Mamul Stoku 9.000 TL
Dönemsonu Mamul Stoku 10.000 TL
Dönem Direkt İşçilik Giderleri 45.000 TL
Dönem Genel Üretim Giderleri 25.000 TL

Satışların Maliyeti Tablosunu düzenleyiniz.

Örnek: İşletmenin dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stoku 600.000 TL’dir. Dönem içinde
100.000 TL’lik malzeme alımı peşin bedelle yapılmıştır. Üretim döneminde 550.000 TL’lık
Direkt İlk Madde ve Malzeme ile 70.000 TL’lik yardımcı malzeme (endirekt malzeme) üretime
sevk edilmiştir. Üretim dönemi sonunda 60.000 TL’lik Direkt İlk Madde ve Malzemenin
üretimde kullanılmayarak ambara iade edildiği saptanmıştır.
İşletme, dönem içerisinde ayrıca 515.000 TL direkt işçilik ve 650.000 TL endirekt işçilik
giderine katlanmış ve bu ödemelerin tamamı personel cari hesaplarına intikal ettirilmiştir.
Dönemde yapılan endirekt işçilik ve endirekt malzeme giderleri dışında kalan genel
üretim giderleri toplamı 275.000 TL’dir.
Dönem sonu yarımamul stoku 270.000 TL ise,
a- Dönem içerisindeki kayıtları yevmiye defterine ve defteri kebir hesaplarına yapınız.
b- Dönem içerisinde üretilen mamul maliyetini hesaplayınız.
c- Dönem içerisinde üretilen mamul sayısı 7.300 adet olduğuna göre, üretilen mamul
birim maliyetini hesaplayınız.
d- İşletmenin Mamul stokunun dönemdonu kalanı 30.000 TL olduğuna göre Satılan
Mamul maliyetini hesaplayınız.

Örnek: MRT İşletmesinin dönem içi üretim hesapları aşağıdaki gibidir.

Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stoku 7.500 TL
Dönembaşı Yarı Mamul Stoku 6.000 TL
Dönembaşı Mamul Stoku 15.000 TL
Dönem İçi İlk Madde ve Malzeme Alışları 95.000 TL
Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stoku 5.000 TL
Dönemsonu Yarı Mamul Stoku 9.000 TL
Dönemsonu Mamul Stoku 10.000 TL
Dönem Direkt İşçilik Giderleri 45.000 TL
Dönem Genel Üretim Giderleri 25.000 TL

Satışların Maliyeti Tablosunu düzenleyiniz.

Örnek:
Bir üretim işletmesinin üç aylık geçici vergi dönemine ait bazı verileri aşağıdaki gibidir:

STOK BİLGİLERİ 01.01.2012 31.3.2012

İlk Madde ve Malzeme 200.000 TL 300.000 TL
Yarı Mamul 100.000 TL 150.000 TL
Mamul 230.000 TL 250.000 TL

1. Dönem içinde 900.000.TL’lık İlk Madde ve Malzeme (hammadde) satın alınmıştır. %18 KDV
ile birlikte ilgili tutar banka hesabından ödenmiştir.
2. Dönem içinde 600.000. TL’lık Direkt İşçilik Gideri ile 500.000. TL’lık Genel Üretim Gideri,
100.000 Tl lik Pazarlama gideri ve 400.000 TL lik Genel Yönetim Gideri yapılmıştır.
3. Dönem içinde 2000 adet A ürünü üretilmiştir.

İSTENENLER:
1) 7/A seçeneğini uygulayan işletmenin ilgili muhasebe kayıtlarını yapınız ve gider akım
şemasını düzenleyiniz.
2) İşletmede dönem içinde üretilen mamullerin toplam ve birim maliyetini hesaplayınız.
3) İşletmenin Satışların Maliyeti Tablosunu düzenleyiniz.
4) Dönem içinde gerçekleşen net mamul satışları tutarı 2.400.000 TL ise İşletmenin Brüt Satış
Karı tutarını hesaplayınız