MỤC LỤC

1. Sơ lược về sự ra đời và phát triển của vật liệu kính.........................................2

2. Các đặc tính kỹ thuật của kính..........................................................................5

2.1. Các đặc điểm chung của kính xây dựng...........................................................5
2.2. Các đặc tính quang học, nhiệt quang và nhiệt kỹ thuật....................................7
2.2.1. Quang phổ bức xạ mặt trời................................................................................7
2.2.2. Các đặc tính quang học.....................................................................................7
2.2.3. Đặc tính phản xạ và truyền bức xạ nhiệt...........................................................8
2.2.4. Các đặc tính nhiệt kỹ thuật................................................................................9

3. Các loại kính xây dựng phổ biến và đặc điểm hoạt động (phân loại theo các
đặc điểm nhiệt quang)................................................................................................11
3.1. Kính 1 lớp (Monolithic).....................................................................................11
3.1.1. Kính trắng 1 lớp (kính nổi trong suốt- Clear float glass).................................11
3.1.2. Kính màu 1 lớp (Tinted glass).........................................................................12
3.2. Kính phản xạ quang nhiệt (Solar reflective coated glass)...............................14
3.2.1. Kính phản xạ thường (Normal reflective)........................................................14
3.2.2. Kính phản xạ mạnh (High reflective)...............................................................15
3.3. Kính phủ low-E (Low-E coated glass).............................................................15
3.3.1. Kính low-E nhận nhiệt mặt trời (Solar heat gain low-E)..................................17
3.3.2. Kính low-E ngăn nhiệt mặt trời (Solar heat shading low-E)............................18
3.4. Kính cách nhiệt (Insulation glass units, IGU)..................................................18
3.4.1. Kính cách nhiệt 2 lớp (Double IGU)................................................................19
3.4.2. Kính cách nhiệt 3 lớp (Triple IGU)...................................................................19
3.4.3. Kính cách nhiệt 2 lớp có phủ low-E (Low-E IGU)............................................20
3.4.4. Kính cách nhiệt 2 lớp có khí hiếm và phủ low-E (Low-E IGU with Argon/
Kripton)
3.4.5. Kính cách nhiệt 2 lớp có chân không và phủ low-E (Vacuum glazing)...........22
4. Những bất cập khi sử dụng kính làm vỏ bao che cho các công trình ở Việt
Nam hiện nay..............................................................................................................23

5. Kiến nghị giải pháp sử dụng kính hợp lý trong công trình..............................26
5.1. Sử dụng kính phải đi kèm với kết cấu che nắng hợp lý..................................27
5.2. Tránh lạm dụng kính low-E, kính cách nhiệt để giảm BXMT..........................30
5.3. Thận trọng khi sử dụng kính mảng lớn...........................................................32
5.4. Cần thiết kế hệ thống để tận dụng ASTN từ kính...........................................34
5.5. Kết hợp 1 lớp tường kính bên trong với 1 lớp tường ngoài che nắng bằng tấm
hợp kim dạng nan hoặc đục lỗ...................................................................................37
5.6. Kết hợp 1 lớp tường kính bên ngoài, 1 lớp kính bên trong và có khoảng
không khí đối lưu ở giữa............................................................................................38

6. Kết luận............................................................................................................38

Trang 2
1. Sơ lược về sự ra đời và phát triển của vật liệu kính

Bảng 1. Các mốc lịch sử trong quá trình sản xuất thủy tinh và kính
Thời gian Sản phẩm và công nghệ Nơi sản xuất Người sản xuất
sản xuất thủy tinh- kính hoặc người sử dụng
Thủy tinh trong tự nhiên Xung quanh Núi lửa
vùng núi lửa đã
từng hoạt động
Đầu mũi tên, lưỡi dao và Châu Phi, Hy Người nguyên
các dụng cụ khác Lạp, Ôx-trây-li- thủy
a, Mê-hi-cô
4000 năm trước Thủy tinh nhân tạo đầu Trung Đông Trung Đông
CN tiên (chuỗi hạt, lọ bình …)
Trong vòng 300 Thủy tinh màu đầu tiên Vùng Các thợ thủ công
năm trước CN được dùng vào việc trang Alexandria Alexandria
trí
Những năm Kỹ nghệ sản xuất thủy Rô-ma Người La Mã độc
đầu CN tinh- kính quyền
Khoảng trước Kỹ nghệ đúc kính màu và Châu Âu Người Lorraine và
năm 1200 chế tạo cửa sổ bằng kính Normandy
màu
Thế kỷ 14 Kỹ nghệ làm gương Italia Người Vơ-ni-dơ
độc quyền
Thế kỷ 16 Trung Âu Bohemia, Pháp,
Anh
Cuối thể kỷ 16, Phát triển công nghệ sản Người Lorraine và
đầu thế kỷ 17 xuất kính phẳng (flat Normandy
glass)
Đầu thế kỷ 20 Công nghệ sản xuất kính
kéo đừng (sheet glass)
Cuối những Công nghệ sản xuất kính Pilkington
năm 1950 nổi (float glass)
1983 Công nghệ sản xuất kính Thụy Sĩ
rỗng
Hiện nay, công nghệ kính nổi là quy trình công nghệ sản xuất phổ biến nhất.
Sản phẩm kính nổi có độ trong suốt lớn, không cần mài giũa hoặc mài bóng mà bề
mặt kính vẫn sáng hơn kính thường, đồng thời tránh được độ sai lệch về mặt quang
học.

Trang 3
 Ở Việt Nam, cho đến những năm đầu thế kỷ 20, các cơ sở sản xuất thủy tinh
đều là của người Hoa. Người Việt đầu tiên mở xưởng sản xuất thủy tinh tại Hà Nội
là ông Trịnh Đình Kính. Sản phẩm thủy tinh Thanh Đức của ông đã rất nổi tiếng
trong nước từ trước Cách mạng Tháng Tám. Ông Kính cũng góp công đào tạo
nhiều thợ giỏi sau này trở thành lực lượng nòng cốt của ngành thủy tinh Việt Nam.
Sản phẩm kính nổi đầu tiên của Việt Nam đã được chế tạo tại nhà máy kính
Đáp Cầu cuối những năm 90. Hiện nay, đã có rất nhiều nhà máy sản xuất kính với
dây chuyền hiện đại và công suất lớn được xây dựng tại Việt Nam như nhà máy sản
xuất kính của hãng Pilkington (Bắc Ninh), nhà máy sản xuất kính nổi ở Bình Dương
v.v. Sự xuất hiện của các nhà máy này đã góp phần tạo ra một nguồn cung dồi dào
cũng như đưa vào thị trường kính Việt Nam những loại kính có chất lượng cao,
phục vụ cho mọi nhu cầu của chủ đầu tư và các kỹ sư, kiến trúc sư.

2. Các đặc tính kỹ thuật của kính

2.1. Các đặc điểm chung của kính xây dựng
Tất cả các loại kính và thủy tinh được sản xuất từ một hỗn hợp các nguyên
liệu thô bao gồm:
- Cát (silica) chiếm 72% trọng lượng nguyên liệu thô;
- Sodium carbonate Na2CO3 chiếm 13%;
- Đá vôi (CaCO3) chiếm 10%;
- Đá dolomite (calcium magnesium carbonate CaMgCO 3) chiếm 4%.
Trong nhiều trường hợp người ta sử dụng các mảnh thủy tinh vỡ hoặc phế
phẩm của kính trộn cùng với nguyên liệu thô. Khi đó các nguyên liệu thô chiếm 80%
trọng lượng và 20% là thủy tinh vỡ.
Có bốn công đoạn chính trong công nghệ chế tạo kính là nấu chảy ( ở nhiệt
độ khoảng 1500oC), định hình ( ở nhiệt độ khoảng 650-1050 oC), làm nguội và hoàn
thiện. Ở nhiệt độ thấp hơn 650 oC kính trở nên rất dẻo để có thể uốn cong, để kéo
dài, hoặc để tạo hình.
Hiện nay, ở các nước tiên tiến có hai công nghệ chính thức được sử dụng để
định hình kính phẳng: công nghệ cán để chế tạo kính hoa văn và kính có cốt, và
công nghệ nổi để sản xuất kính cửa sổ phẳng trong suốt. Ngoài ra công nghệ kéo
vẫn được sử dụng trong các nước thuộc thế giới thứ ba. Chiều rộng của dải băng
chuyền trong công đoạn định hình sẽ quyết định đến kích thước sản phẩm kính sau
này.

Trang 4
 Kính xây dựng có thành phần hóa học cơ bản như trong bảng sau:
Bảng 2.
TT Các chất thành phần Tỉ trọng %
1 Cát (Silica) SiO2 70- 73
2 Oxit nhôm (Alumina) Al2O3 1,0- 1,8
3 Oxit sắt Fe2O3 0,08- 0,14
4 Vôi CaO 7- 12
5 Oxit magie MgO 1,0- 4,5
6 Các chất kiềm R2O 13- 15

Kính có đặc điểm nổi bật khác hẳn với các vật liệu khác là kính có độ trong
suốt, cho ánh sáng đi qua. Mặt khác kính thuộc loại vật liệu giòn, ít biến dạng, đặc
chắc không có lỗ rỗng nên không thấm nước, không bị ăn mòn và chịu được những
điều kiện thời tiết khác nhau. Một số loại vật liệu trong suốt bằng chất dẻo thì thua
xa kính về tính chịu lửa.
So với vật liệu khác thì kính:
- Dẫn nhiệt xấp xỉ vật liệu nung (hệ số dẫn nhiệt của kính và gạch đều bằng
0.65 kCal/mhoC);
- Có mô-đun đàn hồi và nhiệt dung riêng tương tự hợp kim nhôm (nhôm
720.000 kg/cm2 và 0,21 Cal/goC);
- Độ cứng của kính lớn hơn thép không gỉ ( theo thang Vicker độ cứng của
thép không gỉ là 327 kg/mm2
- Mật độ kính khá lớn, lớn hơn bê tông cốt thép (2300 kg/m 3).
Một số đặc tính cơ bản của kính trong không màu giới thiệu trong bảng 3
dưới đây.

Bảng 3. Đặc tính của kính phẳng trong suốt không màu
Chỉ số khúc xạ ánh sáng 1,52 Đơn vị
Hệ số phản xạ ánh sáng (khi tia tới vuông góc) 4 %
Nhiệt dung riêng 0,18 Cal/goC
Hệ số dẫn nhiệt 0,65 kCal/mhoC
o
Nhiệt độ hóa mềm 720- 730 C
Hệ số nở dài 8,5- 10-6 o
/C
Độ cứng thang Mohs 6,5 Mohs

Trang 5
 thang Vicker 548 Kg/mm2
Cường độ chịu nén 6.000-12.000 Kg/mm2
Giới hạn chịu uốn 500 Kg/mm2
Môđun đàn hồi 730.000 Kg/mm2
Tỉ số Poatxông 0,23 Kg/mm2

2.2. Các đặc tính quang học, nhiệt quang và nhiệt kỹ thuật
2.2.1. Quang phổ bức xạ mặt trời
Quang phổ bức xạ mặt trời (BXMT) khi chiếu xuống mặt đất bao gồm ba
thành phần thuộc những khoảng bước sóng gây những hiệu ứng khác nhau:
- Phần cực tím (Ultra-violet) gồm những bước sóng từ 280 - 380 nm, gây
những hiệu ứng sinh học, chiếm khoảng 5%.
- Phần ánh sáng (Visible light) gồm những sóng trong khoảng 380 - 780 nm,
gây cảm giác sáng cho cơ quan thị giác, chiếm khoảng 50%.
- Phần hồng ngoại (Infra-red) gồm những bước sóng 780 - 2500 nm , gây hiệu
ứng nhiệt, chiếm khoảng 45%.

2.2.2. Các đặc tính quang học

Các đặc tính quang học của kính được xem xét trong khoảng bước sóng 380
- 780 nm và được đánh giá qua chỉ số khúc xạ ánh sáng, các hệ số phản xạ và
xuyên suốt ánh sáng.
Sự khúc xạ được hình thành do tia sáng bị lệch đi khi qua mặt phân cách
không khí- kính. Chỉ số khúc xạ đánh giá bằng tỉ số giữa sin của góc tới và góc khúc
xạ.
Chỉ số khúc xạ n = sin I (góc tới) / sin r (góc khúc xạ)
Hệ số phản xạ AS = quang thông phản xạ / quang thông tới bề mặt kính, %
Hệ số xuyên sáng = quang thông xuyên qua / quang thông tới bề mặt kính, %

Hệ số xuyên sáng của kính đánh giá khả năng cho ánh sáng xuyên qua của
kính. Trong các tài liệu tiếng anh, hệ số này được ký hiệu là VLT (Visible light
transmit).

Trang 6
 Hình 1. Minh họa các đặc tính quang học của kính
Vật liệu kính có chỉ số khúc xạ 1,52, gần với các vật liệu dẻo nhân tạo trong
suốt như meta-acrylic (1,49) và polycacbonate (1,58).
Kính trong suốt không màu ít phản xạ và hấp thụ ánh sáng, trái lại nó cho ánh
sáng truyền qua nên có hệ số xuyên qua rất lớn (> 80%). Tính chất xuyên sáng của
kính phụ thuộc nhiều vào độ dày của kính (bảng …).
Đặc tính trong suốt của kính được giải thích là do cấu trúc của kính giống như
chất lỏng, có tính vô định hình, và mỗi phân tử kính thì có kích thước quá nhỏ so với
bước sóng của ánh sáng để có thể ngăn ánh sáng lại. Ánh sáng thì không thể bị cản
lại bởi các phần tử riêng biệt hoặc là bởi một bộ cấu trúc không gian vô định hình.

2.2.3. Đặc tính phản xạ và truyền bức xạ nhiệt

Tương tự như đối với ánh sáng, kính sẽ phản xạ, cho truyền qua và hấp thụ
năng lượng BXMT trong khoảng bước sóng 280 - 2150 nm. Các đặc tính này được
đánh giá qua hệ số phản xạ, hệ số truyền năng lượng BX và hệ số hấp thụ BX.
Hệ số phản xạ NL = BX phản xạ từ bề mặt kính / BX tới bề mặt kính, %
Hệ số truyền NL = BX truyền qua kính / BX tới bề mặt kính, %
Hệ số hấp thụ NL = BX hấp thụ / BX tới bề mặt kính, %
Sau khi hấp thụ năng lượng BXMT, kính nóng lên và phát BX nhiệt (dưới
dạng BX thứ cấp) ra không gian cả phía trong lẫn phía ngoài của kính. Phần tỏa vào
bên trong tính gộp vào với phần truyền trực tiếp và được gọi là hệ số truyền tổng
hợp, gọi tắt là hệ số truyền bức xạ. Phần tỏa ra bên ngoài tính gộp vào với phần
phản xạ trực tiếp và được gọi là hệ số phản xạ chung, gọi tắt là hệ số phản xạ.

Trang 7
 Hình 2. Minh họa các đặc tính phản xạ và truyền bức xạ nhiệt

2.2.4. Các đặc tính nhiệt kỹ thuật

Kính là vật liệu dẫn nhiệt kém, khi phải tiếp xúc với sự thay đổi nhiệt độ đột
ngột, những ứng suất nguy hiểm do sự chênh lệch nhiệt độ giữa bề mặt ngoài và
bên trong có thể phát triển, kết quả là kính có thể bị gãy. Tuy nhiên, việc làm nóng
đột ngột đặt bề mặt kính vào trạng thái nén thì ít nguy hiểm hơn việc làm lạnh bề
mặt kính đột ngột do khi lạnh bề mặt kính bị đặt ở trạng thái kéo căng.

a. Hệ số dẫn nhiệt của kính, k (W/m.h.K hoặc kCal/m.h. 0C)

Là lượng nhiệt đi qua một đơn vị chiều dài theo phương truyền nhiệt trong
một đơn vị thời gian khi chênh lệch nhiệt độ là 1 0C. Hệ số dẫn nhiệt của kính có giá
trị trung bình là 1,05 W/m.h.K (hoặc 0,65 kCal/m.h. 0C), thấp hơn so với vật liệu gạch
(1,13 W/m.h.K), và bằng một nửa của bê tông cốt thép (2,14 W/m.h.K).

b. Hệ số nở dài (do nhiệt)

Kính có hệ số nở dài là 8,5. 10-6 /0C trong phạm vi nhiệt độ 25 - 350 0C.

c. Giá trị truyền nhiệt tổng, U-value (W/m2.K hoặc kCal/m2.h.0C)

Là lượng nhiệt truyền qua một đơn vị diện tích bề mặt tường (kính) trong một
đơn vị thời gian khi chênh lệch nhiệt độ không khí giữa bên trong và bên ngoài là 1 0.
U-value được tính thông qua Ro (nhiệt trở tổng của kết cấu).
Công thức tính Ro:

Trang 8
 Ro = Rt + Rkc + Rn
Trong đó: Rkc- trở nhiệt của lớp vật liệu (kính)
Rt- trở nhiệt mặt trong kết cấu
Rn- trở nhiệt mặt ngoài kết cấu

d. Hệ số nhận nhiệt mặt trời, SHGC (Solar heat gain coefficient)

Hệ số nhận nhiệt mặt trời SHGC của kính là một đại lượng không thứ
nguyên, được tính bằng tỉ số giữa lượng nhiệt từ BXMT truyền qua kính trên tổng
lượng nhiệt do BXMT chiếu tới bề mặt ngoài của kính.
Công thức tính SHGC:
SHGC = τ + αU/hn

Trong đó: τ- Hệ số xuyên BXMT của kính

α- Hệ số hấp thụ BXMT của kính
U, W/m2.K- Giá trị truyền nhiệt tổng
hn- Hệ số trao đổi nhiệt mặt ngoài

e. Hệ số che bóng, SC (Shading coefficient)

Hệ số che bóng SC của kính cũng là một đại lượng không thứ nguyên, được
tính bằng tỉ số giữa lượng nhiệt hấp thụ từ BXMT của kính so với lượng nhiệt hấp
thụ từ BXMT của kính trắng dày 3 mm (kính chuẩn tại Hoa Kỳ).
Công thức tính hệ số SC từ hệ số SHGC:
SC = SHGC/ 0,87 = 1,15 x SHGC

Trước khi hệ số SHGC trở nên phổ biến, một hệ số khác có ý nghĩa và bản
chất tương tự cũng được sử dụng để đánh giá khả năng nhận nhiệt mặt trời của
kính, đó là lượng nhiệt thu tương đối RHG (Relative heat gain). Đây là đại lượng có
thứ nguyên, được tính theo công thức:
RHG = (hệ số SC x I) + [ hệ số Khè x (tn - tt) ], kCal/ m2h
Trong đó: I, kCal/m2.h.0C- cường độ BXMT chuẩn
Khè, kCal/m2.h.0C- hệ số truyền nhiệt lấy trong điều kiện mùa hè
tn, 0C- nhiệt độ không khí bên ngoài nhà
tt, 0C- nhiệt độ không khí bên trong phòng

Trang 9
 Để sử dụng trong tính toán truyền nhiệt, các đặc tính kỹ thuật nhiệt của kính
được xác định theo những điều kiện nhất định. Các điều kiện đó ở châu Âu là:
- Mặt trời ở độ cao 30o và chiếu thẳng góc với mặt đứng của tòa nhà.
- Biên độ dao động nhiệt độ bằng với nhiệt độ ngoài nhà.
- Các hệ số trao đổi nhiệt bề mặt: ht = 8 W/m2.K, hn = 23 W/m2.K
Theo tiêu chuẩn của Mỹ (ASHRAE), hệ số truyền nhiệt được tính toán theo
các điều kiện sau:

Bảng 2.
Các thông số tính toán Mùa đông (lạnh) Mùa hè (nóng)
Nhiệt độ không khí bên ngoài -18oC 32oC
Nhiệt độ không khí trong phòng 21oC 24oC
Vận tốc gió ngoài nhà 6,7 m/s 3,3 m/s
Vận tốc chuyển động của không khí
0 0
trong phòng
Cường độ BXMT 0 783 W/m2

3. Các loại kính xây dựng phổ biến và đặc điểm hoạt động (phân loại theo
các đặc điểm nhiệt quang)
3.1. Kính 1 lớp (Monolithic)
Ngày nay kính 1 lớp có nhiều loại khác nhau, tương ứng với các công nghệ
chế tạo khác nhau. Có thể kể đến 2 loại kính 1 lớp phổ biến: kính trắng 1 lớp (kính
nổi trong suốt), kính màu 1 lớp.

3.1.1. Kính trắng 1 lớp (kính nổi trong suốt- Clear float glass)
Kính nổi trong suốt được chế tạo theo công nghệ nổi, bằng cách rót một băng
kính đang nóng chảy vào bể thiếc nóng chảy trong công đoạn định hình của kính. Bề
mặt nhẵn và hoàn toàn phẳng của thiếc nóng chảy làm cho bề mặt kính nổi sáng
bóng, rất nhẵn, phẳng, kính rất trong và hoàn toàn không có những khuyết tật về
quang học mà không cần mài giũa đánh bóng. Kính nổi có đặc tính truyền sáng rất
tốt và đem lại quang thông lớn cho không gian nội thất. Kính nổi trong suốt vừa là
thành phẩm vừa là bán thành phẩm vì nó còn được dùng để chế tạo các loại kính
khác như kính tôi nhiệt, kính dán, kính đúp hai lớp, kính phản xạ nhiệt. Đây cũng là
loại kính tốt nhất để tráng bạc làm gương vì nó cho phản xạ chính xác. Độ dày của
kính nổi từ 2 mm đến 19 mm.

Trang 10
 Các đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính nổi được thể
hiện qua biểu đồ hình 2. Hệ số xuyên sáng và truyền bức xa của kính trắng là rất
lớn, vì vậy ánh sáng qua kính trằng vào phòng tuy có quang thông lớn nhưng lại rất
chói chang, dễ gây lóa cho người làm việc bên trong nhà. Hơn nữa, kính trắng hấp
thụ bức xạ hồng ngoại rất nhiều, và vì vậy năng lượng mà loại kính này phát xạ vào
phòng cũng rất lớn, làm nóng bầu không khí bên trong.

Hình 3. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính nổi

3.1.2. Kính màu 1 lớp (Tinted glass)

Các loại kính màu 1 lớp được tạo thành khi cho các ô-xít kim loại vào kính
trắng trong quá trình thổi. Các ô-xit kim loại này có tác dụng “nhuộm màu” cho kính
và nhờ đó mà kính có thể kiêm soát được BXMT. Các loại kính màu 1 lớp thường có
hệ số xuyên sáng và truyền bức xạ nhỏ hơn, ánh sáng đi qua lớp kính trở nên dịu,
bớt chói chang. Tuy nhiên, lượng nhiệt mà loại kính màu hấp thụ từ các bức xạ
hồng ngoại vẫn rất lớn, do đó năng lượng bức xạ thứ cấp (phát xạ) của kính vào
phòng luôn ở mức cao.

a. Kính 1 lớp màu đồng (Bronze tinted glass)

So với kính trắng 1 lớp, kính màu đồng có hệ số xuyền sáng và truyền bức xạ
nhỏ hơn, tuy nhiên hệ số hấp thụ bức xạ hồng ngoại xa rất cao, lượng nhiệt bức xạ
thứ cấp vào phòng cũng sẽ lớn theo, không khí trong nhà vì vậy sẽ bị nung nóng và
cần phải tốn năng lượng không nhỏ cho việc làm mát.

Trang 11
 Hình 4. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính màu đồng 1 lớp

b. Kính 1 lớp màu xanh (Green tinted glass)

Kính màu xanh có hệ số xuyền sáng và truyền bức xạ nhỏ hơn kính màu
đồng nhưng vẫn cho ánh sáng nhìn thấy truyền qua. Mặc dù vậy, sự hấp thụ bức xạ
sóng hồng ngoài lại lớn hơn so với kính màu đồng và kính trắng, vì vậy lượng nhiệt
bức xạ thứ cấp vào phòng cũng sẽ lớn hơn 2 loại kính trên, và cũng sẽ cần phải tốn
năng lượng rất lớn cho việc làm mát.

Hình 5. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính màu xanh 1 lớp

3.2. Kính phản xạ quang nhiệt (Solar reflective coated glass)

Các loại kính phản xạ quang nhiệt thường có lớp mạ bạc, đồng hoặc vàng có
tính “nửa trong suốt”, tức là chúng cho ánh sáng nhìn thấy đi qua nhưng lại hạn chế
sự truyền qua đối với các bức xạ hồng ngoại. So với các loại kính 1 lớp (trắng và
màu), kính phản xạ quang nhiệt có hệ số phản xạ ánh sáng nhìn thấy lớn hơn, tức là

Trang 12
sẽ cho ánh sáng truyền qua ít hơn. Ánh sáng truyền vào trong phòng một mặt sẽ dịu
hơn nhưng quang thông truyền qua kính lại nhỏ, không tạo đủ độ rọi tự nhiên yêu
cầu. Người làm việc khi nhìn bầu trời qua kính phản xạ sẽ có cảm giác “u ám, tối
tăm”.
Bên cạnh nhược điểm về ánh sáng, kính phản xạ quang nhiệt lại hấp thụ rất
nhiều bức xạ thuộc vùng hồng ngoại của quang phổ mặt trời, vì vậy lượng nhiệt vao
phòng do bức xạ thứ cấp sẽ rất lớn. Kính phản xạ quang nhiệt cũng không phù hợp
khi sử dụng cho các công trình ở các nước xứ nóng, trong đó có Việt Nam.
Có thể kể đến 2 loại kính phản xạ quang nhiệt phổ biến, đó là kính phản xạ
thường (Normal reflective) và kính phản xạ mạnh (High reflective).

3.2.1. Kính phản xạ thường (Normal reflective)

Kính phản xạ thường có phản xạ ánh sáng khá nhiều (hệ số phản xạ từ 0,4)
nhưng hệ số xuyên sáng cũng không quá nhỏ (khoảng 0,6) và hấp thụ bức xạ nhìn
thấy rất ít nên quang thông truyền qua kính vào phòng không bị hạn chế nhiều. Kính
phản xạ thường hấp thụ nhiều lượng nhiệt từ bức xạ hồng ngoại của quang phổ mặt
trời, vì vậy năng lượng bức xạ thứ cấp truyền vào phòng cũng sẽ ở mức cao.

Hình 6. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính phản xạ thường

3.2.2. Kính phản xạ mạnh (High reflective)

Kính phản xạ mạnh cho ánh sáng xuyên qua rất ít, nhưng lại hấp thụ rất
nhiều bức xạ nhìn thấy và bức xạ hồng ngoại. Vì vây, kính phản xạ mạnh có nhược
điểm rất lớn là hạn chế quang thông truyền vào phòng và phát xạ (bức xạ thứ cấp)
mạnh. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng ánh sáng tự nhiên, tiện nghi

Trang 13
nhiệt trong phòng mà còn dễ gây ra hiện tượng lóa cho người tham gia giao thông
trên đường phố do tính phản xạ ánh sáng mạnh.

Hình 7. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính phản xạ mạnh

3.3. Kính phủ low-E (Low-E coated glass)

Sự xuất hiện của vật liệu low-E đã góp phần tạo nên một bước ngoặt trong
công nghiệp sản xuất ra các loại kính có khả năng kiểm soát và hấp thụ ít BXMT.
Thuật ngữ “low-E” được viết tắt từ cụm từ “low emissivity”(có nghĩa là phát xạ thấp).
Các loại kính được phủ lớp vật liệu low-E hấp thụ rất ít và phản xạ rất nhiều BXMT,
đặc biệt là các bức xạ thuộc vùng hồng ngoại trong quang phổ mặt trời, do đó lượng
nhiệt mà kính phát xạ vào phòng (bức xạ thứ cấp) là rất nhỏ, góp phần tiết kiệm
đáng kể năng lượng dùng cho việc làm mát.
Về mặt cấu tạo, lớp low-E thường là một lớp bạc (hoặc các vật liệu có hệ số
phát xạ thấp) trong suốt, có độ dày rất nhỏ (có thể mỏng hơn cả sợi tóc của người).
Ưu điểm lớn nhất của lớp low-E là có khả năng phản xạ mạnh sóng hồng ngoại dài,
vì vậy về mùa hè sẽ ngăn nhiệt từ BXMT, còn về mùa đông (chủ yếu ở các nước xứ
lạnh) sẽ ngăn nhiệt mất mát từ phòng ra ngoài. Hiện nay có 2 loại lớp phủ low-E phổ
biến, đó là lớp low-E thụ động (passive low-E coating) và lớp low-E kiểm soát
BXMT (solar control low-E coating). Mỗi một loại lớp phủ low-E này lại được sản
xuất theo một phương pháp khác nhau.
- Lớp phủ low-E thụ động (passive low-E coating): được chế tạo theo quy
trình nhiệt phân (pyrolytic process) được minh họa ở hình 8; lớp low-E sẽ được gắn
vào kính ngay trên dải ruy-băng (rubbon) khi kính còn đang được thổi, khi đó lớp
low-E sẽ bị nóng chảy và dính ngay vào bề mặt kính có nhiệt độ cao, tạo nên một
lớp áo phủ “cứng” (hard-coat) có độ bền cao. Cuối cùng, kính sẽ được cắt thành các

Trang 14
tấm có kích thước phù hợp với yêu cầu vận chuyển của nhà sản xuất. Kính phủ lớp
low-E thụ động rất thích hợp cho công trình ở vùng khí hậu lạnh và rất lạnh do lớp
low-E thụ động có thể cho sóng hồng ngoại ngắn truyền vào nhà để sưởi ấm mà vẫn
ngăn được sóng hồng ngoại dài bức xạ từ trong phòng ra ngoài để giữ ấm. Lớp low-
E được chế tạo theo phương pháp này còn có tên tiếng Anh là “Hard coating low-E”
hoặc “Online CVD low-E”. (CVD = Chemial Vapor Deposition).

Hình 8. Chế tạo lớp phủ low-E thụ động bằng quy trình nhiệt phân

Hình 9. Chế tạo lớp phủ low-E thụ động bằng quy trình nhiệt phân

- Lớp phủ low-E kiểm soát BXMT (solar control low-E coating): các loại lớp
phủ low-E kiểm soát BXMT được chế tạo theo quy trình MSVD (Magnetron Sputter
Vacuum Deposition); lớp phủ được gắn lên kính sau khi thổi và chưa được cắt thành
tấm (off-line) trong một khoang chân không ở điều kiện nhiệt độ phòng. Lớp phủ
low-E dạng này còn được gọi là lớp phủ mềm (soft coating), được phủ lên kính cách
nhiệt, kính dán để tăng khả năng kiểm soát BXMT. Các loại kính có lớp phủ low-E
kiểm soát BXMT có thể dùng cho cả vùng khí hậu nóng và khí hậu ôn đới.

Trang 15
 Hình 9. Chế tạo lớp phủ low-E thụ động bằng quy trình nhiệt phân

Theo tài liệu [6], có thể phân kính phủ low-E thành 2 loại: kính low-E nhận
nhiệt mặt trời (Solar heat gain low-E) và kính low-E ngăn nhiệt mặt trời (Solar heat
shading low-E).

3.3.1. Kính low-E nhận nhiệt mặt trời (Solar heat gain low-E)

Hình 7. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính Solar heat gain low-E
Kính low-E nhận nhiệt mặt trời một mặt phản xạ rất nhiều bức xạ hồng ngoại
dài nên có tác dụng ngăn nhiệt thất thoát từ phòng ra ngoài và giữ ấm, nhưng mặt
khác vẫn cho các sóng hồng ngoại ngắn từ BXMT truyền qua để mang nhiệt sưởi
ấm cho phòng. Lớp phủ low-E của loại kính này thường là dạng thụ động (passive

Trang 16
low-E coating), vì vậy kính low-E nhận nhiệt mặt trời chỉ thích hợp với các công trình
ở vùng có khí hậu lạnh.

3.3.2. Kính low-E ngăn nhiệt mặt trời (Solar heat shading low-E)

Hình 8. Đặc tính phản xạ, truyền và hấp thụ nhiệt BXMT của kính Solar heat shading low-E

Kính low-E ngăn nhiệt mặt trời hạn chế sự xuyên qua của cả bức xạ hồng
ngoại ngắn và dài, vì vậy lượng nhiệt truyền qua và hấp thụ từ BXMT là rất thấp.
Lớp phủ low-E của loại kính này thường là dạng có khả năng kiểm soát BXMT (solar
control low-E coating), vì vậy kính low-E ngăn nhiệt mặt trời rất thích hợp với công
trình ở vùng có khí hậu nóng, đặc biệt là các công trình sử dụng điều hòa.

3.4. Kính cách nhiệt (Insulation glass units, IGU)

Kính cách nhiệt là loại kính được sử dụng rất nhiều trong các công trình cao
ốc văn phòng, chung cư hiện đại, chúng có khả năng cách nhiệt, cách âm cao hơn
so với các loại kính khác. Đặc điểm chung của các loại kính cách nhiệt là có hai
hoặc ba lớp kính, ở giữa các lớp kính là không khí, chân không hoặc khí hiếm. Nhờ
có thêm 1 hoặc 2 lớp kính cùng với lớp khí ở giữa mà trở nhiệt của tấm kính được
tăng lên, đồng nghĩa với việc giảm hệ số truyền nhiệt tổng U-value. Hơn nữa các
lớp/ khe không khí còn có tác dụng làm tăng độ trễ dao động nhiệt, điều chỉnh được
thời điểm xuất hiện nhiệt độ mặt trong cực đại.
Dưới đây là một số loại kính cách nhiệt phổ biến hiện nay.

3.4.1. Kính cách nhiệt 2 lớp (Double IGU)

Trang 17
 Đây là loại kính có cấu tạo đơn giản nhất trong số các loại kính cách nhiệt:
gồm có 2 lớp kính, ở giữa là khe không khí. Nhờ vậy mà trị số U-value của loại kính
này được giảm đáng kể so với kính 1 lớp thông thường (U của kính 2 lớp là 2,9
W/m2.K, của kính 1 lớp là 6 W/m2.K). Tuy nhiên, nhược điểm của kính 2 lớp là khả
năng cho bức xạ hồng ngoại (sóng dài) thoát ngược trở lại kém, vì vậy nếu sử dụng
không hợp lý cho các công trình ở vùng có khí hậu nóng sẽ làm tăng hiệu ứng nhà
kính trong công trình.
Đối với các công trình nhà ở tại Việt Nam có dùng kính cách nhiệt 2 lớp, ban
ngày có thể đóng kín và dùng điều hòa làm mát nhưng về ban đêm cần mở cửa, tạo
thông gió xuyên phòng để mang lượng nhiệt do kính hấp thụ vào ban ngày ra khỏi
phòng.

Hình 9. Sơ đồ cấu tạo kính cách nhiệt 2 lớp

3.4.2. Kính cách nhiệt 3 lớp (Triple IGU)

Kính 3 lớp nhờ có thêm 1 lớp kính và 1 lớp không khí nên trị số U-value rất
nhỏ, chỉ khoảng 1,9 W/m 2.K, vì vậy khả năng cách nhiệt rất cao. Tuy nhiên, với trở
nhiệt lớn và cấu tạo có tới 2 lớp không khí như vậy, kính 3 lớp sẽ ngăn các bức xạ
có sóng dài thoát ra ngoài nhà. Nếu sử dụng cho công trình ở vùng nhiệt đới nóng
ẩm như Việt Nam sẽ không đảm bảo được yêu cầu “cách nhiệt tốt, thải nhiệt
nhanh”. Kính 3 lớp sẽ chỉ thực sự phù hợp cho công trình ở vùng có khí hậu lạnh,
khí hậu ôn đới.

Trang 18
 Hình 10. Sơ đồ cấu tạo kính cách nhiệt 3 lớp

3.4.3. Kính cách nhiệt 2 lớp có phủ low-E (Low-E IGU)

Để hạn chế sự hấp thụ BXMT, đặc biệt là bức xạ hồng ngoại, kính cách nhiệt
2 lớp còn được phủ thêm lớp low-E ở bề mặt phía trong của lớp kính ngoài (hình
11). Lớp phủ low-E này có hệ số phát xạ thấp và phản xạ mạnh bức xạ hồng ngoại
thuộc quang phổ mặt trời, vì vậy giảm được đáng kể lượng nhiệt phát xạ (bức xạ
thứ cấp) vào phòng. Sự xuất hiện của lớp phủ low-E cũng góp phần làm giảm trị số
truyền nhiệt tổng U-value của kính, khi đó trị số U chỉ rơi vào khoảng 1,6 W/m 2.K.

Hình 11. Sơ đồ cấu tạo kính cách nhiệt 2 lớp có phủ low-E

Kính cách nhiệt 2 lớp có phủ low-E được phân thành 2 loại khác nhau, sử
dụng cho hai vùng khí hậu nóng và lạnh. Về mặt cấu tạo, hai loại kính này tương
đương nhau; sự khác biệt nằm ở vị trí của lớp phủ low-E (hình 12). Đối với kính low-
E dùng cho vùng khí hậu nóng, lớp low-E nằm ở bề mặt số 2 để ngăn BXMT truyền

Trang 19
vào nhà, còn kính dùng cho vùng khí hậu lạnh lại có lớp low-E nằm ở bề mặt số 3
để ngăn nhiệt thoát từ trong nhà ra ngoài.

Lớp low-E
(low-E coating)
Hình 12. So sánh 2 loại kính low-E cho 2 vùng có khí hậu khác nhau
Kính low-E cho vùng khí hậu nóng (trái); Kính low-E cho vùng khí hậu lạnh (phải)

3.4.4. Kính cách nhiệt 2 lớp có khí hiếm và phủ low-E (Low-E IGU with Argon/
Kripton)
Một số kính 2 lớp ngoài việc được phủ lớp low-E còn được bơm thêm khí
hiếm vào khe không khí ở giữa 2 lớp kính, nhằm hạn chế sự trao đổi nhiệt giữa hai
lớp kính bằng hình thức đối lưu và bức xạ. Qua đó, trở nhiệt của kính sẽ tăng lên, và
dòng nhiệt truyền từ ngoài vào trong được hạn chế nhiều hơn. Các khí hiếm thường
được dùng là Argon, Kripton hoặc Xenon. Tuy nhiên, khí Xenon rất hiếm nên các
loại kính được bơm khí Xenon thường rất đắt tiền, ít được sử dụng trong công trình.

Hình 13. Sơ đồ cấu tạo kính cách nhiệt 2 lớp có khí hiếm và phủ low-E

3.4.5. Kính cách nhiệt 2 lớp có chân không và phủ low-E (Vacuum glazing)
Bên cạnh việc sử dụng khí hiếm, một số nhà sản xuất có thể thay thế khe
không khí ở giữa 2 lớp kính bằng chân không, nhằm làm giảm tối đa sự trao đổi
nhiệt giữa 2 lớp kính bằng đối lưu. Nhờ vậy, trị số truyền nhiệt U của kính 2 lớp hút
chân có thể giảm xuống chỉ còn 1,0 W/m 2.K. Tuy nhiên, việc bảo vệ lớp chân không
là điều rất khó, đòi hỏi phải có công nghệ sản xuất rất hiện đại, vì vậy mà các loại

Trang 20
kính cách nhiệt 2 lớp hút chân không cũng có giá thành cao, và chỉ được sử dụng
trong những công trình quan trọng, có vốn đầu tư lớn.

Hình 14. Sơ đồ cấu tạo kính cách nhiệt 2 lớp có chân không và phủ low-E

4. Những bất cập khi sử dụng kính làm vỏ bao che cho các công trình ở
Việt Nam hiện nay
Cho đến trước thời kỳ mở cửa, các công trình kiến trúc nước ta thường sử
dụng kính trong, không màu và các cửa sổ thường có kích thước nhỏ, kính được lắp
trong khuôn cửa bằng gỗ còn khuôn kim loại thì rất hiếm.
Trong thời gian khoảng 20 năm gần đây do chính sách mở cửa và xu hướng
hội nhập, đã có nhiều loại kính khác nhau được nhập khẩu vào sử dụng tại nước ta.
Ở các nước tiên tiến đều có những hướng dẫn, những tiêu chuẩn, quy phạm
về kính. Còn ở nước ta chẳng có bất cứ một quy định nào. Chính vì vậy, việc sử
dụng kính ở nước ta đang ở trong tình trạng còn rất tùy tiện, lộn xộn. Hàng loạt các
công trình lớn nhỏ sử dụng mảng tường kính khung nhôm đua nhau mọc lên.
Nhiều nhà đẹp lên nhờ kính, song cũng có nhiều nhà vì kính mà trở nên xấu
đi vì đã tạo ra một kiểu kiến trúc rất bí và ngột ngạt, khác hẳn với phong cách kiến
trúc thoáng hở của miền nhiệt đới nóng ẩm. Những công trình này bí theo cả nghĩa
đen lẫn nghĩa bóng.
Trong khu vực của Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ quốc gia
(đường Hoàng Quốc Việt), hầu hết các tòa nhà của các viện nghiên cứu (Viện Công
nghệ Sinh học, Viện Địa lý, Viện Kỹ thuật nhiệt đới, Viện Công nghệ thông tin…) đều

Trang 21
được đặt theo hướng Nam- Bắc, hành lang ở hướng Nam. Đây là hướng gió mát về
mùa hè. Trong khu vực này có rất nhiều cây xanh và khoảng sân trống. Thế nhưng
người ta đã bọc toàn bộ mặt nhôm Trung Quốc. Kết quả là cảm giác nhiệt của
những người làm việc trong đó luôn khó chịu nếu không sử dụng máy điều hòa
không khí.
Sử dụng kính mảng lớn trong những công trình cao tầng ở nước ta do các
kiến trúc sư của ta thiết kế cũng có điều bất cập.
Tòa nhà Vinaconex (số 2 Láng Hạ) cao 14 tầng và Hội sở chính ngân hàng
công thương Việt Nam Vietinbank ở 108 đường Trần Hưng Đạo đã sử dụng kính
phản xạ quang nhiệt của Bỉ dày 8mm, màu xanh lá trên mặt đứng. Tuy nhiên loại
kính này không có tính năng của kính an toàn. Với chiều cao lớn, nếu có sự cố, khi
bị vỡ và rơi từ độ cao đó xuống đất thì hậu quả sẽ ra sao? Nếu là ở các nước tiên
tiến, trong trường hợp này người ta quy định bắt buộc phải sử dụng các loại kính an
toàn như kính dán hoặc kính tôi nhiệt.

Hình 15. Tòa nhà Vietinbank 108 Trần Hưng Đạo- Hà Nội

Trong một số nhà cao tầng tầm cỡ lớn khác, mặc dù có vẻ rất hiện đại và
sang trọng cũng có vấn đề về sử dụng kính.
Nhà bọc kính là một giải pháp quá dễ dãi, không phù hợp chút nào với khí
hậu nhiệt đới, đã lỗi thời ở các nước tiên tiến, lại du nhập ồ ạt vào các thành phố lớn
nước ta.

Trang 22
 Khi áp dụng hình thức kiến trúc mới, các bức tường ngoài bị phơi nắng cả
ngày và tỏa nhiệt vào phòng. Để giảm nhẹ ảnh hưởng này người ta sử dụng loại
kính đổi màu hút nhiệt.
Tòa nhà Trung tâm Thương mại Sài Gòn có tường ngoài được thiết kế như
“bức tường rèm” (curtain wall) bằng kính đổi màu. Loại kính đổi màu kiểu cũ đang
được sử dụng trên tòa nhà là không thích hợp với điều kiện thành phố Hồ Chí Minh,
nơi quanh năm chan chứa ánh mặt trời. Loại kính này ngăn cản ánh sáng nên trong
phòng phải bật đèn suốt ngày. Loại kính này lại còn hấp thụ nhiệt và nóng lên, nên
người ta luôn phải điều hòa nhiệt độ như chơi bong bàn, nghĩa là hạ nhiệt độ xuống
thấp để làm mát, khi nhân viên trong phòng thấy rét rồi thì lại tăng nhiệt độ lên, hạ
xuống và cứ tiếp tục.
Trên quan điểm sử dụng năng lượng, việc sử dụng kính trong những tòa nhà
như vậy là rất kém vì tiêu tốn nhiều năng lượng.
Các tòa nhà thương mại, mà đa số là nhà cao tầng bọc kính cũng là những
nơi tiêu tốn năng lượng, chiếm 40% tổng năng lượng của toàn ngành thương mạị.

Các ví dụ về công trình chưa đẹp:

Ví dụ điển hình có thể kể đến là Nhà “Hàm cá mập” phố Đinh Tiên Hoàng (Hà
Nội). Công trình này đã trở nên khá “nổi tiếng” với những mảng kính tối thẫm bị phê
phán là một trong những công trình làm phá vỡ cảnh quan khu vực Hồ Gươm.
Công trình cũng được “nổi tiếng” vì kết cấu tường ngoài- mảng tường bằng
kính đen, được giới kiến trúc sư gọi là “quan tài dựng ngược” nằm cuối đường Bà
Triệu.
Các công trình liền nhau trên mặt phố Lý Thường Kiệt của các Tổng công ty
Giấy, Giầy và Thuốc lá, cũng bị chê nhiều. Ở đây ba khối nhà với những đường nét
chẳng những không ăn nhập vào nhau mà còn bị các mảng kính khung nhôm làm
cho manh mún, vụn nát.
Không chỉ những công trình do kiến trúc sư trong nước thực hiện mà ngay cả
những công trình lớn, liên doanh nước ngoài, sử dụng vật liệu đắt tiền cũng chưa
chắc đã đem lại hiệu quả mong muốn.
Việc sử dụng các vật liệu hiện đại trong các công trình, nhất là việc dùng kính
mảng lớn không tính đến sự hài hòa về không gian và cảnh quan xung quanh dẫn
tới việc làm cho công trình trở nên xa lạ và gây ấn tượng xấu.

Trang 23
 Tổ hợp khách sạn- văn phòng Melia (phố Lý Thường Kiệt, Hà Nội) được bọc
kính trên suốt mặt đứng và thêm những đường phân vị ngang màu xanh, màu đỏ là
một ví dụ như vậy. Nhiều người phát biểu, chính những đường phân vị xanh đỏ của
tòa nhà đã làm cho họ liên tưởng tới những mảnh bạt che công trình tại các công
trình đang thi công.

Hình 16. Tổ hợp khách sạn, văn phòng Melia- Hà Nội

Công trình Ngân hàng công thương số 2 Ngô Quyền, tòa nhà Tungshing
square, có ba mặt đứng bọc kính màu nâu đồng của hãng Glavebel (Bỉ) cũng không
chiếm được cảm tình của giới chuyên môn và người dân Hà Nội. Nhiều người cho
rằng về tỉ lệ và hình khối thì công trình này thuộc loại khá, nhưng chính vật liệu kính
phản xạ màu đồng đỏ của tòa nhà này làm cho nó trở nên phản cảm, khó chấp nhận
được, đặc biệt trong điều kiện thời tiết mùa hè nóng nực.

Trang 24
 Hình 17. Tòa nhà Tungshing square- Hà Nội

Việc sử dụng kính ở nước ta còn khá dễ dãi, thậm chí còn có biểu hiện chạy
theo thị hiếu, thiếu hẳn sự nghiên cứu đầy đủ các mặt lợi hại của kính, xem nhẹ hiệu
ứng nhà kính dẫn tới sự tiêu tốn năng lượng và ảnh hưởng không tốt tới môi trường.

5. Kiến nghị giải pháp sử dụng kính hợp lý trong công trình ở Việt Nam
Có thể nói, kính là vật liệu không thể thiếu trong các công trình hiện đại, đặc
biệt là các tòa nhà cao tầng, nhà chọc trời. Tuy nhiên, có lẽ cũng vì sự “không thể
thiếu” này mà kính thường bị lạm dụng, và gây ra những bất cập về nhiều mặt, trong
đó nghiêm trọng nhất là mặt khí hậu và năng lượng. Vì vậy, sử dụng kính phù hợp
với điều kiện khí hậu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng cho công trình là
một điều thiết yếu. Dưới đây là kiến nghị một số giải pháp sử dụng hợp lý cho công
trình ở Việt Nam.

5.1. Sử dụng kính phải đi kèm với kết cấu che nắng hợp lý

Trang 25
 Che nắng là yêu cầu bắt buộc đối với công trình xây dựng ở vùng nhiệt đới
(cả nóng ẩm và nóng khô). Mặc dù với công nghệ hiện nay, người ta có thể chế tạo
được các loại kính cách nhiệt, kính kiểm soát BXMT nhưng cũng không thể hạn chế
hoàn toàn ảnh hưởng xấu của BXMT tới công trình. Chính vì vậy, dù có sử dụng
kính hiện đại cỡ nào thì cũng cần phải đi kèm với kết cấu che nắng. Tỷ lệ sử dụng
kín càng lớn thì yêu cầu che nắng càng cao.
Một ví dụ điển hình cho việc thiết kế kết cấu che nắng hợp lý cho kính là công
trình tòa tháp Al Bahar (Abu Dhabi). Quốc gia này nằm ở vùng có khí hậu nhiệt đới
nóng khô, vì vậy các công trình xây dựng ở đây đều phải được che nắng. Để đạt
được yêu cầu này, kiến trúc sư đã khéo léo sử dụng những chi tiết hoa văn che
nắng dạng ngôi sao, ghép liên tục với nhau ở lớp ngoài của kính, góp phần tạo ra
một hình thức rất độc đáo cho vỏ công trình. Có thể thấy, nếu được xử lý một cách
tinh tế thì các KCCN sẽ không chỉ có tác dụng che nắng mà còn tạo nên nét đặc
trưng riêng biệt và hiệu quả thẩm mỹ cho tòa nhà.

Hình 18. Vỏ nhà của tòa tháp Al Bahar (Abu Dhabi)

được thiết kế hợp lý nhờ các KCCN có hiệu quả
che nắng và tính thẩm mỹ cao

Trong khi đó, Việt Nam có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm gió mùa, vì vậy các
công trình nhất thiết phải được che nắng. Tuy nhiên, có rất nhiều công trình đã được
xây dựng mà người thiết kế đã “bỏ quên” mất yêu cầu này, và kết quả là họ đã tạo
nên những mặt nhà “phơi nắng” (PGS.TS.Phạm Đức Nguyên), đó là những mặt nhà
quanh năm suốt tháng phải nhận một lượng BXMT khổng lồ, khiến chủ đầu tư phải
trả giá rất đắt về năng lượng trong suốt quá trình vận hành tòa nhà. Có thể kể đến

Trang 26
những công trình điển hình có mặt nhà phơi nắng như tòa nhà Diamond plaza,
Saigon Trade Center (TP.HCM), Trung tâm hành chính Đà Nẵng … Những hình
thức mặt đứng được tạo thành từ các mảng kính lớn, không có KCCN như vậy hoàn
toàn không phù hợp với điều kiện khí hậu Việt Nam.

Hình 19. Tòa nhà Diamond Plaza (trái) và Saigon Trade Center (phải) đã lạm dụng vật liệu
kính mà “quên đi” KCCN trên mặt đứng

Một số tòa nhà văn phòng tại Hà Nội đã được bố trí các lam nằm ngang và
thẳng đứng để hạn chế BXMT cũng như tạo ra hiệu quả thẩm mỹ, nhưng trên thực
tế hiệu quả che nắng của những tấm lam này là không cao mà chúng chỉ đơn thuẩn
giải quyết được vấn đề thẩm mỹ và hình thức kiến trúc. Để thiết kế lam chắn nắng
hợp lý, người thiết kế cần sử dụng công cụ biểu đồ mặt trời, từ đó xác định các vùng
cần che nắng và đề xuất hình dạng, kích thước các lam che nắng hợp lý.

Hình 20. Tòa nhà Vinaconex (trái) và trụ sở Tập

đoàn dầu khí (phải) có dùng các lam che nắng
nhưng chưa hợp lý à hiệu quả che nắng không
cao

Trang 27
 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về công trình sử dụng hiệu quả năng lượng
(QCVN 09:2013/ BXD) đã quy định giá trị SHGC của kính tối đa trên các hướng của
công trình và tùy theo tỉ lệ phần trăm giữa cửa sổ và tường nhà (Window to wall
ratio, WWR), thể hiện ở bảng 3 dưới đây.

Bảng 3. Quy định hệ số SHGC của kính theo tỉ số WWR (QCVN 09:2013/ BXD về Các công
trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả)
SHGC max trên 8 hướng chính VLTmin
WWR
ĐN, TB hoặc
(%) B Đ hoặc T N
ĐB, TN
20 0,90 0,80 0,86 0,90 0,70
30 0,64 0,58 0,63 0,70 0,70
40 0,50 0,46 0,49 0,56 0,60
50 0,40 0,38 0,40 0,45 0,55
60 0,33 0,32 0,34 0,39 0,50
70 0,27 0,27 0,29 0,33 0,45
80 0,23 0,23 0,25 0,28 0,40
90 0,20 0,20 0,21 0,25 0,35
100 0,17 0,18 0,19 0,22 0,30
Trong bảng 3 này, có những giá trị SHGC rất thấp (< 0,4), trong khi trên thị
trường hiện nay không có một loại kính nào có được SHGC thấp như vậy. Do đó, để
đạt được yêu cầu này như quy chuẩn, nhất thiết phải thiết kế các KCCN cho cửa
kính. Có thể khẳng định rằng, đã là công trình ở vùng nhiệt đới thì phải được che
nắng; các KCCN là một yếu tố tạo nên phong cách kiến trúc nhiệt đới, khác biệt
hoàn toàn với công trình thuộc vùng ôn đới và xứ lạnh.

5.2. Tránh lạm dụng kính low-E, kính cách nhiệt để giảm BXMT
Kính cách nhiệt, kính low-E là những loại kính có giá thành rất cao (khoảng
1,2 - 1,4 triệu VND/ m2), vì vậy nếu lạm dụng các loại kính cách nhiệt trên mặt đứng
công trình sẽ khiến chi phí xây dựng tăng lên rất cao, mà chưa chắc hiệu quả che
nắng đã đạt được như mong muốn. Do đó, chỉ nên sử dụng kính low-E cho những
hướng bất lợi nhất về BXMT (hướng Đông, Tây), các hướng khác chỉ cần sử dụng
kính thường và có thiết kế che nắng hiệu quả.
Công trình Diamond building ở trung tâm hành chính mới Putrajaya
(Malaysia) là một ví dụ tiêu biểu cho việc sử dụng hợp lý các loại kính để giảm

Trang 28
BXMT. Cụ thể, kính low-E chỉ được lắp cho mặt đứng hướng Đông, Tây (2 hướng
có cường độ BXMT cao nhất); còn các mặt đứng hướng Bắc, Nam chỉ lắp kính
thông thường, kết hợp với khối nhà dạng kim tự tháp ngược như một giải pháp tự
che nắng cho mặt đứng công trình. Với giải pháp thiết kế khối nhà cũng như sử
dụng kính hợp lý, người thiết kế đã giải quyết rất tốt yêu cầu che nắng cũng như tiết
kiệm chi phí sử dụng vật liệu.
Trái ngược với việc sử dụng kính hợp lý và tiết kiệm trong tòa nhà Diamond
(Malaysia), 2 tòa tháp A, B của tổ hợp chung cư cao cấp Viglacera (Hà Nội) lại lạm
dụng kính low-E trên tất cả các mặt đứng của công trình, đáng nói hơn là tất cả các
cửa sổ của cả 2 tòa tháp đều không có kết cấu che nắng. Chính vì vậy, hiệu quả che
nắng của công trình đã không đạt yêu cầu và chi phí để đầu tư, lắp đặt kính low-E
đã khiến tổng mức đầu tư xây dựng tăng lên đáng kể. Khi đó, người chịu ảnh hưởng
nhiều nhất chính là người mua nhà và người dân sống trong 2 tòa tháp về sau.

Hình 21. Tòa nhà Diamond building- Putrajaya (Malaysia) chỉ sử dụng kính low-E ở hai mặt
đứng hướng Đông- Tây để hạn chế BXMT

Trang 29
 Hình 22. Các tòa tháp A và B của dự án Khu nhà ở cao cấp Viglacera (ảnh trái) đều không
được thiết kế che nắng, và lạm dụng kính low-E cho tất cả các mặt đứng
à gây lãng phí mà không hiệu quả

Việc dung hòa giữa hiệu quả giảm lượng nhiệt vào nhà và hiệu quả kinh tế
khi sử dụng kính là hết sức cần thiết. Điều này đã được cụ thể hóa trong “Hệ thống
tiêu chí công trình xanh Việt Nam” (Hội môi trường xây dựng Việt Nam), được thể
hiện trong bảng 4 dưới đây.
Bảng 4. Điểm theo giá trị SHGC và % hiệu quả che nắng của cửa sổ hướng Đông & Tây

Hiệu quả che nắng, % số giờ / năm

SHGC U 75 - 60 - 45 - 30 - 16 -
≥ 90 ≤ 15
89 74 59 44 29

≤ 0,30 2,0 – 2,3 0 1 2 3 4 5 6

0,31- 0,35 2,2 - 2,5 1 2 3 4 5 6 5

0,36 - 0,40 2,4 – 2,7 2 3 4 5 6 5 4

0,41 - 0,45 2,5 - 2,8 3 4 5 6 5 4 3

0,46 - 0,50 2,6 - 2,8 4 5 6 5 4 3 2

0,51 - 0,55 2,7 - 2,9 5 6 5 4 3 2 1

0,56 - 0,60 2,8 - 3,0 6 5 4 3 2 1 0

Trang 30
 Kính có giá trị SHGC và U càng thấp càng có chất lượng cao, giá thành càng
cao chỉ nên áp dụng cho cửa sổ có hiệu quả che nắng thấp. Khi cửa sổ có hiệu quả
che nắng cao, sử dụng kính có giá trị SHGC và U thấp không đem lại hiệu quả nhiệt
và không có hiệu quả kinh tế, do đó chỉ được điểm thấp.

5.3. Thận trọng khi sử dụng kính mảng lớn

Kiến trúc mảng kính lớn cho dù được sử dụng ở vùng khí hậu nhiệt đới hay
khí hậu lạnh đều gây lãng phí năng lượng cho công trình. Điều này đã được chỉ rõ
qua khảo sát của Cục Điều tra Năng lượng Hoa Kỳ được thực hiện tại 6 thành phố
từ hàn đới đến nhiệt đới. Theo báo cáo, công trình có lắp mảng kính lớn (bất kể loại
nào) tổng điện năng tiêu phí cho ĐHKK (dù là sưởi hay làm mát) cũng đều gia tăng;
ví dụ từ Singapore, Đài Bắc đến Bắc Kinh bình quân cứ tăng 1% diện tích kính một
lớp tiêu hao năng lượng tăng tương ứng từ 0,25; 0,27; 0,44 kWh/m 2; còn đối với
kính 2 lớp phát xạ thấp (Low-E) thì sự tiêu hao tương ứng cũng là 0,13; 0,12; 0,19
kWh/m2, đủ để thấy rằng cho dù ở khí hậu hàn đới hay nhiệt đới với bất cứ loại kính
nào những mảng kính lớn luôn gây ra tiêu hao năng lượng. Ngày nay kiến trúc
nhà cao tầng lắp kính tràn lan trên toàn thế giới đang làm mất đi bản sắc kiến
trúc truyền thống và phá vỡ cảnh quan, đồng thời đẩy toàn thế giới tới nguy cơ lãng
phí năng lượng tại các đô thị.

Trang 31
 Hình 23. Hanoi Keangnam Landmark Tower (trái) và Lotte Landmanrk (phải) không có được
bản sắc kiến trúc Việt Nam vì đã lạm dụng những mảng kính lớn

Bảng 5. Thống kê năng lượng tiêu hao khi tăng 1% diện tích kính tại các tòa nhà ở 3 thành
phố Singapore, Taipei và Beijing
Năng lượng tiêu hao khi tăng 1% diện tích kính (kWh/m 2)
Singapore Taipei Beijing
Kính 1 lớp 0,25 0,27 0,44
Kính low-E 0,13 0,12 0,19

Trong QCVN 09: 2013/BXD có quy định U max của tường là 1,8 W/m 2.K. Nếu
áp dụng cửa kính khung nhôm 2 lớp, có khe không khí 12,7 mm, một lớp phủ Low-E
có hệ số phát xạ thấp ε=0,1 sẽ cho U=2,41 W/m 2.K (không đảm bảo tiêu chuẩn),
trong khi đó tường đặc blốc bê tông bọt có 2 lớp vữa trát dày 250mm, có U = 1,25
W/m2.K (đảm bảo tiêu chuẩn). Như vậy cửa kính low-E rất đắt tiền mà vẫn không
đảm bảo tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng so với tường đặc.

Bảng 6. So sánh khả năng cách nhiệt của 2 loại tường nhà là tường BT bọt và tường kính
thông qua trị số U (Nguồn: QCVN 09:2013/BXD)
Block bê tông bọt có 2 Cửa kính khung nhôm 2 lớp, khe
Loại tường nhà
lớp vữa trát dày 250 mm KK 12,7 mm, hệ số phát xạ 0,1
Trị số U (W/m2.K) 1,25 2,41
Đánh giá so với quy định
Umax trong QCVN 09:2013/ Đạt yêu cầu Không đạt yêu cầu
BXD

Kiến trúc vách kính lớn là một hình thức kiến trúc hoàn toàn đánh mất giá trị
về mặt khí hậu, thời tiết, phong tục và văn hóa truyền thống, đó đơn giản chỉ là
những hộp kính vuông tiêu hao năng lượng và là một cản trở lớn trong khi bàn tới
tính thẩm mỹ của một nền kiến trúc bản địa. Theo nhận xét của các chuyên gia, nơi
có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm như Việt Nam, thì trước tiên cần phải từ bỏ cách nhìn
sai lệch về mỹ học của những vật liệu xuyên sáng lấp lánh mới có thể đi ra khỏi ngõ
cụt về lãng phí năng lượng, để từ đó mới có cơ sở nói về phát triển bền vững và tính
thẩm mỹ của một nền kiến trúc bản địa truyền thống. Không phải ngẫu nhiên mà các

Trang 32
chuyên gia đều cho nhận xét: Kiến trúc kính mảng lớn là “sát thủ” đối với ngành
năng lượng (GS.TSKH. Phạm Ngọc Đăng).

5.4. Cần thiết kế hệ thống để tận dụng ASTN từ kính

Có một nghịch lý đang diễn ra trong những tòa nhà văn phòng sử dụng nhiều
mảng kính, đó là trong khi hoàn toàn có thể sử dụng được nguồn ASTN để chiếu
sáng thì người sử dụng thường xuyên phải kéo rèm che và bật đèn điện. Nguyên
nhân của vấn đề này xuất phát từ quan niệm cho rằng mở rộng cửa kính sẽ tận
dụng nhiều ánh sáng tự nhiên và do đó tiết kiệm điện cho chiếu sáng nhân tạo.
Song thực tế điều tra nhiều năm qua lại cho thấy ngược lại, tức là hình như càng
mở rộng vách kính thì lại càng tốn điện thắp sáng. Sở dĩ có tình trạng này là vì ánh
sáng bầu trời vùng nhiệt đới hết sức chói chang do bầu trời phổ biến là mây tích
(mây Cu) phản xạ ánh sáng rất mạnh. Hơn nữa sự phân bố ánh sáng tự nhiên trong
trường hợp này rất không đều: chỗ gần cửa sổ thì quá chói chang, xa hơn một chút
rất tối, điều này đã làm cho hoạt động thị giác càng căng thẳng, gây mỏi mệt nhanh
chóng cho toàn bộ hệ thần kinh nói chung. Hầu hết người ngồi bên trong nhà rất khó
chịu về mặt tâm lí và sinh lí thị giác, chính vì vậy mà luôn xảy ra tình trạng tại các
phòng làm việc, phòng họp người ta lại kéo rèm che và bật đèn điện! Kết quả điều
tra tại một loạt các thành phố lớn đã cho thấy “càng mở rộng cửa kính thì bật đèn
càng nhiều, càng lâu và do đó càng gây lãng phí điện năng”. Kết luận này tưởng
như rất khôi hài nhưng lại là sự thật. Đối với Việt Nam, có lẽ điều này cũng không
phải xa lạ. Đã nhiều lần có những cuộc hội thảo khoa học bàn về tiết kiệm năng
lượng được tổ chức trong những nhà có tường kính nhưng lại kéo rèm che đi để sử
dụng đèn điện cho dễ chịu hơn.

Hình 24. Các tòa nhà VP ở Việt Nam hiện nay không tận dụng được ASTN mà phải sử dụng

Trang 33
 đèn điện trong suốt thời gian ban ngày à lãng phí về mặt năng lượng

Để khắc phục tình trạng này, khi thiết kế mặt đứng công trình cần áp dụng
những giải pháp để tăng cường ánh sáng phản xạ từ các bề mặt trong và ngoài
công trình, giúp ASTN được phân bố vào trong phòng đều hơn, đặc biệt là phải
tránh việc tạo ra các mảng kính lớn “phơi nắng”.

Hình 25. Giải pháp sử dụng ASTN trong tòa nhà Diamond- Malaysia bằng việc tăng cường
ánh sáng phản xạ từ bậu cửa, và tấm treo ở cửa sổ (light shelf)

Trang 34
 Hình 26. Giải pháp sử dụng ASTN trong tòa nhà Tokyo Gas- Nhật Bản bằng trần vát để đưa
ASTN vào trong nhà sâu hơn

5.5. Kết hợp 1 lớp tường kính bên trong với 1 lớp tường ngoài che nắng
bằng tấm hợp kim dạng nan hoặc đục lỗ
Để giảm lượng BXMT chiếu trực tiếp lên lớp tường (cửa sổ) kính bên trong,
nhất là tại những diện tích kính lớn đồng thời vẫn đảm bảo thông gió cũng như tầm
nhìn có thể sử dụng 1 lớp vỏ bao che ngoài bằng mảng nan chớp hoặc tấm hợp
kim đục lỗ che bên ngoài mặt tường (cửa sổ) kính ở hướng chịu lượng nhiệt
BXMT lớn.

(a) Lớp kính bên trong và lớp tấm hợp kim (b) Lớp kính bên trong và lớp nan bao che
đục lỗ bên ngoài bê ngoài
Hình 27. Giải pháp sử dụng tường kính kết hợp tường ngoài che nắng

Trang 35
 Khoảng cách giữa lớp tường (cửa sổ) kính bên trong và lớp vỏ bao che bằng
hợp kim bên ngoài phải lớn hơn 100mm để lớp không khí ở giữa có thể đối lưu tự
nhiên làm mát bề mặt lớp tường (cửa sổ) kính bên trong. Bề mặt ngoài tường nên
có màu sáng, có khả năng phản xạ BXMT cao. Lựa chọn vật liệu và màu sắc bề mặt
cần đồng thời xét đến các hệ số phản xạ nhiệt, phản xạ BXMT, hấp thụ và bức xạ
năng lượng của các bề mặt vật liệu xây dựng sử dụng cho cấu tạo tường bao che.

(a) Trung tâm hội nghị quốc tế Hà Nội (b) Thư viện quốc gia Saudi Arab
Hình 25. Ví dụ công trình sử dụng tường hai lớp bao phủ

6. Kết luận
Trong suốt quá trình phát triển của ngành xây dựng, kính là một trong những
vật liệu được sử dụng nhiều nhất bởi vẻ đẹp cuốn hút đặc biệt. Với sự phát triển của
công nghệ và kỹ thuật, con người có thể sản xuất ngày một nhiều các loại kính hiện
đại, có nhiều tính năng ưu việt và có tính thẩm mỹ cao. Tuy nhiên, lạm dụng kính sẽ
gây ra những bất cập lớn về nhiều mặt, trong đó nối bật là vấn đề năng lượng. Một
thực tế đã được khẳng định, đó là tỷ lệ kính sử dụng trong công trình tỷ lệ thuận với
mức tiêu hao năng lượng trong quá trình vận hành của công trình. Chính vì vậy các
kiến trúc sư, kỹ sư khi quyết định sử dụng kính cho công trình cần cân nhắc rất kỹ
các yếu tố kinh tế, kỹ thuật, thẩm mỹ và khí hậu; có như vậy mới tạo ra được một
công trình đạt hiệu quả thẩm mỹ và tiết kiệm năng lượng, đóng góp tích cực vào sự
phát triển bền vững của toàn nhân loại.

Trang 36
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Phát triển kiến trúc xanh, kiến trúc bền vững ở Việt Nam, NXB Tri Thức, 2012,
Phạm Đức Nguyên.
2. Chiếu sáng trong kiến trúc, NXB Khoa học và kỹ thuật, 2006, Phạm Đức Nguyên
3. Các giải pháp kiến trúc khí hậu Việt Nam, NXB Khoa học và kỹ thuật, 2006,
Phạm Đức Nguyên, Nguyễn Thị Thu Hoà, Trần Quốc Bảo.
4. Báo cáo đề tài NCKH cấp bộ: Hiệu quả sử dụng kính trong kiến trúc ở điều kiện
khí hậu Việt Nam, 2001, Nguyễn Thị Thu Hòa.
5. Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả-
QCVN 09:2013, Bộ Xây dựng, 2013.
6. Energy saving glass; Low-E glass and Insulating glass units, Báo cáo tại hội thảo
Vật liệu xây dựng bền vững, Hà nội, 2014, Elji Sakuma (Nhật Bản).
7. Các giải pháp thiết kế công trình xanh ở Việt Nam, NXB Xây dựng, 2013, Phạm
Ngọc Đăng, Nguyễn Việt Anh, Phạm Thị Hải Hà, Nguyễn Văn Muôn.
8. http://educationcenter.ppg.com/glasstopics/how_lowe_works.aspx
9. http://www.drenergysaver.com/windows-doors/replacement-windows/low-e-
glass.html

Trang 37