KPSS A .

2o14 IPARALELINDE] ÇlKMıŞ SORU ÇöZüMLERi

iı«isır 3. Tüketici rantı; tüketicinin bir mala

1, Smith'e göre emek değerin hem ne-
deni, hem ölçüsüdür, Değerin iki an-
lamı vardır. Kul|anma değeri, bir ma-
lın, kullanana sağladığı faydayı, kulla-
nan için olan önemini ifade eder- De-
ğişim değeri ise, başka malların alış
gücünü gösterir
A. Smith daha çok değişim değeri
üzerinde durmaktadır. Görünüşe göre
değişim değeri, ilke olarak emekten
ileri gelir. Bunun para olarak ifadesi fi-
yattır. Fiyat ikiye ayrılır: Cari fiyat (pi-
yasadaki fiyattır), doğal fiyat. Doğal
fiyatı malın üretiminde harcanan
emek belirler. Bu emek, değişim
değerinin bir ölçüsüdür. Uzun dö-
nemde tüm mallarda doğal fiyat
geçerlidir.
GEVAP: B
ödemek istediği fiyat ile piyasada
ödediği daha düşük fiyat arasındaki
farktır. Geometrikse| olarak talep eğri-
sinin altında denge fiyatının üzerinde
kalan alandır.
Üretici rantı; üreticinin bir malı saima-
ya razı olduğu fiyat ile gerçekte sattığı
daha yüksek piyasa fiyatı arasındaki
alandır. Arz eğrisinin üzerinde denge
fiyatının altında kalan alandır.
Soruda; talep fonksiyonu Q= 80-P
Arz fonksiyonu Q= P olarak verilmiştir.
A
R Buna göre;
G
I
BO-P= P
- 2P=80

Y P= 40 (denge fiyatı)
Bulduğumuz denge fiyatını arz veya
ı talep fonksiyonlarından birinde yerine
N koyarsak denge miktarını elde ederiz.
E
P = Q * Q=4O(denge miktarı)
i
Tüketici rantı:
Q= BO-P (Q= 0 için)
0= BO-P+ P= 80
2" Soruda veri|en fayda fonksiyonu
Cobb-Douglass tipi fayda fonksiyonu- TD- Taban x yükseklik
dur. Cobb-Douglass tipi fayda fonksi- 2
yonunun genel gösterimi U = Xu , Yb 40'40 8o0
TR= =
şeklindedir. Buna göre:
U= X Y2 fayda fonksiyonu üretici rantı:
x ve y malından tüketim miktarı 4 P=Q (Q= 0 için)
birim olduğuna göre
P=0
U=4.42=U=64 Taban x yükseklik
X in tüketimi 1 birime düştüğünde üR=
2
aynı fayda düzeyinde kalabi|mek için
40'40
Y nin tüketim miktarı =? üR= =800
Z
64=1.y2-64=Y2
Buna göre tüketici ve üretici rantı
Y= 8 birimdir.
CEVAP: C toplamı 800+800=1 600 dür
CEVAP: C
10 KPSS A . ?o14 IPARALELiNDE] ÇlKMlŞ SoRU ÇöZüMLER|

Engel eğrisi; tüketicinin gelirindeki

Monopol firma daha çok mal satabil-
değişmeyle tüketim miktarı arasındaki
mek için talep kanununa uygun hare-
ilişkiyi gösteren eğridir.
ket etmek zorundadır. Yani daha çok
mal satabilmek için fiyatı her defasın- S.oruda bizden yatay eksende gelir,
da düşürür. Bu durumda monopolcü dikey eksende miktarün yer alması ha-
firmanın talep eğrisi azalan eğimli bir linde; Engel eğrisinin eğiminin sıfır
doğru şeklindedir. olması durumunda ilgili mal için han-
gisinin doğru olduğu istenilmeKe, Bu-
Firmanın satış miKarını artırdıkça,
na göre;
fiyatı düşürmesine bağh olarak sattığı
en son birimden elde ettiği hasıla Engel eğrisinin eğimi sıfır ise, En,
(marjinal hasıla) sürekli azalır, Bu du- gel eğrisi gelir eksenine paralel ya,
rumda monopol firmanın marjinal ni yatay olacaktır. Bu durumda tüke-
hasıla eğrisi talep eğrisinin altında ticinin geliri ne oranda değişirse de-
azalan eğimlidir. ğişsin ilgili malın tüketim miktarı de-
gelir esnek,
Monopol firma satış miKarını artırdık- ğişmez. Yani ilgili malın
liği sırdır.
ça, fiyatı düşürmesine bağlı olarak, Q = Miktar
toplam hasılası önce artar belirli bir M : Galir
satış düzeyinde maksimum olur, bu
satış düzeyinden sonra fiyatı düşür- Y
A
meye devam ettikçe toplam hasılası R
azalır. Dolayısıyla monopol firmanın G
l
toplam hasıla eğrisi bir çan şeklin,
de olur (iç bükey). Y
A CEVAP: D
Y
t
N
E
V
i

TR : Toplam hasıla
AR : ortalama hasıla Spesifik vergi, devletin üretim birimi
MR : Marjinal hasıla üzerine(parça başına) uyguladığı ver-
GEVAP: A gidir.
Yüklenen verginin kime ne kadar
yansıyacağını belirleyen arz ve talep
eğrilerinin esnekliğidir. Dolayısıyla
arz ve talep esnekliği ve yüklenen
verginin miktarı piyasa dengesinin
değiştirecektir
cEVAp: E
KPSS A . 2o14 [PARALELINDE] ÇüKMlŞ SORU ÇOZüMLERi
11

7. Firmanın girdilere yaptığı harcamala- fiyatı(P) aynı zamanda ortalama

rın toplamı aynı zamanda firmanın hasıla (AR), ortalama toplam mali-
toplam maliyetine eşittir. yetten (ATG)büyüktür.
M=w.L+r.K=TC Şekilde görüldüğü gibi firma P=MC
Soruda firma için girdi fiyatlarının eşit koşulunun sağlandığı E noktasında
olduğu ve bununda ücrete eşit olduğu
karını maksimize etmiştir. TaraIı alan
belirtilmiş. Buna göre;
firmanın ekonomik kar alanıdır. Dola-
yısıyla bu bölgede P=AR>ATC koşu-
w = r ise maliyet fonksiyonu
lu geçerlidir.
TC = w. L + w. L şeklinde yazılabilir. GEVAP: D
Üretim fonksiyonu
Q=L Kiseburadan
Q=L.L-Q=|_2+
L= olur. 9. Malın fiyatı ve girdi fiyatları rekabetçi
^./Q
soruda bizden üretim cinsinden fir- firmanın karlılık düzeyi üzerinde etkili-
manın toplam maliyeti istendiğine gö- dir. Girdi fiyatları firmanın maliyeti

re maliyet kısıtında L yerine Va ya- oluşturmaktadır. Malın fiyatının mali-

zarz. Buradan yetin altında veya üzerinde olması
rmanın karlılık durumunu belirler.
TC=w.+w.- A
fi

R
yine uzun dönemde kullanılan üretim
TC = 2wr./Q olur. G teknolojisindeki değişmeye bağlı ola-
CEVAP: B l
rak firmanın kullandığı girdi düzeyi
A değişir ve bu da maliyetlerini etkiler
Y dolayısıyla üretim fonksiyonu da fir-
8. Rekabetçi bir firmanın ortalama hası- l
manın karlılık düzeyini etkileyen bir
lat(AR) ve marjinal hasılat(MR) eğrisi N
E unsurdur.
aynı zamanda talep eğrisi-
GEVAP: E
dir,(D=P=AR=MR) i
Fiyat

10. Ekonomik birimlerin üretim ve ya

AR=MR tüketim faaliyetinden kaynaklı diğer
kişilere fayda sağlaması ya da maliyet
yüklemesi dışsallık olarak ifade edilir.
Q (Nliktar) Diğer kişiler bu faaliyetten fayda
sağlıyorsa pozitif dışsallık, zarar gö-
AC : Ortalama maliyet rüyorsa negatif dışsallık söz konusu-
MC :Marjinal maliyet dur.
AR : Ortalama hasıla Üretimde negatif dışsallığın varlığı
MR : Marjinal hasıla durumunda topluma yüklenen maliyet
P : Fiyat firmanın içsel maliyetinden(marjinal
maliyetten) yüksek olur- Bu durumda
Tam rekabetçi piyasada kar maksimi-
üretim düzeyi etkin üretim düzeyinden
zasyonu koşulu MR=MC yani P=MC
fazla olur yani firma üretmesi gere-
dir. Rekabetçi firmanın kar maksimi-
kenden fazla üretir.
zasyonunu sağladığı üretim düzeyin- CEVAP: A
de ekonomik kar geçerli ise ürünün
 .2o14 (pannı_eı-iıınr] ÇüKMıŞ SORU Ç0ZüMLERi
lz KPSS A

11. S= 0,2
t3. Üretim maliyetlerinin artması sonucu
toplam arzın azalmasına(toplam arztn
t= 0,25
sola kayması) bağlı olarak oluşan enf-
AG= 1000 birim artış lasyon maliyet enflasyonudur,
AY=? . Ücret artışı
c= marjinal tüketim eğilimi . Enerji fiyatlarındaki artış
ç+ş='t+c+0,2=]+Ç= 0,B
. Hammadde fiyatlarındaki artış vb
Kamu harcamalarında meydana maliyet enflasyonuna neden alan
gelen bir değişim çarpan katsayısıy- unsurlardır'
la(k) katlanarak milli geliri değiştirir, CEVAp: D
Buna göre

=----
1
k
1-c(l-t)
R=-
11
-K=-
1-0,8(1_0,25) 1_0,8,0,75 14. Tek fiyat kanunu; ulaşım masrafları-
1 nın ve ticaret engellerinin(tarife, kota
ç=-|-1k=2,5 vb) olmadığı bir dünyada ulusal para
0,40
Y
birimi cinsinden dış ve iç fiyatların
AY = k.AG + AY= 2,5 , 1000
A zamanla eşitleneceğini ifade eder,
lY= 2500 birim artar. R
CEVAP: C G Tek fiyat kanunu geçerli iken, reel
I
döviz kuru bire eşittir, R= E ,F = 1

Y
A dir. Bir birim ulusal paranın yurtdışın-
daki satın alma gücü ile yurt içindeki
aynıdır,
t
N satın alma gücü
E GEVAp: B

15. Devletin olduğu ekonomide toplam

talep; Y= C + l + G + (X-M) yada (X-
12. Tobin' in q teorisi; varlığın yenileme M = NX ise) Y = C+I+G+NX dir.
maliyetine oranla yüksek olduğu sü- S-| = G + Tp -T + (X-M) ya da
rece yatırımların artacağını ifade
S-l =(G+f*-T)+NX
eder. Dolayısıyla yatırımlar q'nun ar-
Dışa açık ekonomilerde özel sektör
tan bir fonksiyonudur,
tasarruf ve yatırımları arasındaki fark,
Sermayenin piyasa değeri
-
u=- bütçe açığı ile net dış ticaret fazlası-
Sermaye yenileme maliyeti nın toplamına eşittir.
olarak hesaplanır. (Burada bütçe açığı bütçe dengesini,
q>1 ise firma yeni yatırüm yapar net dış ticaret fazlası da dış dengeyi
ise firma sadece yenileme yatırı- temsil etmektedir)
Q=1
ml yapar Burada; X>M ise; dış ticaret fazlası,
q<1 ise net yatırım negatiftir M>X ise; dış ticaret açığı var demek-
CEVAP: E tir.
KPSS A . 2o14 (PARALELiNDE] CıKMls SOFU ÇöZüMLERi
. Eşitliği yorumlarsak; özel kesim
tasarrufların ın yatırımları aşan
kısmı (S-l); devletin bütçe açığı ile
(G-T) yada transferler verilmişse,
( G+TR-T) ile net dış ticaret fazla-
sının (NX) toplamına özdeştir.
CEVAP: B
16. Uygulanan genişlemeci bir
politikasının (örn. Kamu harcamala-
rındaki artış) faiz oranlarını yükselte-
rek özel kesim harcamalarını özellikle
yatırımları azaltmaslna dışlama etkisi
adı verilir.
Mal piyasasında dengeyi gösteren lS
ve para piyasasında dengeyi gösteren
LM eğrilerinin eğimine bağlı olarak
uygulanan politikanın etkinliği değişe-
cektir, Buna göre;
-- lS eğrisi dikleştikçe( yatırımın faize
duyarlılığı azaldıkça) Maliye poiitika-
sının gelir üzerine etkinliği artar.
Yatırımın faize duyarlılığı sıfır ise
N
bu durumda lS eğrisi dikeydir ve E
maliye politikası tam etkindir. Dış-
lama etkisi oluşmaz.
--LM eğrisi yatıklaştıkça (Para talebi-
nin faize duyarlılığı arttıkça) maliye
politikasının etkinliği aıtar.
]ll lS
i (Faiz)
^ 't
,
ll]
llll l l
ll
t _lT4 \' ieeıı,) L-
h =;......-y
(Likidite Tuzağı)
Para talebinin faize duyarlılığı son-
suz ise bu durumda LM eğrisi ya-
taydır. Bu aynı zamanda Keynes'in
Likidite tuzağını gösterir. Bu du-
rumda maliye poiitikası tam etkin-
dir. Dışlama etkisi oluşmaz,
GEVAP: D
13
17. Ekonominin işleyiş sürecinde, bireyle-
rin davranışlarında ve bekleyişlerinde
meydana gelen değişmelerle, kamu
otoritesinin ekonomi politikaları dışın-
da yaptığı uygu|ama|ara talep şoku
denir.
Örneğin net ihracatın artması, ülkede
kredi kartı kullanımının artması, devlet
harcamalarının savaş, afet gibi ne-
denlerden dolayı artması, gelir yada
maliye karın artacağı beklentisi vb olumlu ta-
lep şoklarına neden olur.
Ancak sorunun A şıkkı kredi kartı
kullanımının yaygınlaşması nedeni ile
LM eğrisinin sola kayması olarak ve-
rilmiş. Kredi kartının yaygınlaşması
nedeni ile ekonomik birimlerin para ta-
lebi azalır bu da LM eğrisini sola de-
Y ğil. sağa kaydıracaktır.
CEVAP: A
R
I 18. Klasik miktar kuramına göre paranın
Y
dolaşım hızı(V) sabittir ve milli gelir
seviyesi(Y) tam istihdam düzeyinde
I
sabittir,
Hı,V=p V
Ml=Pt
Nominal para arA arşı aynı yön ve
oranda fiyatlar genel düzeyini artırır.
CEVAP: E
Merkez Bankası 1995 -
19. 1999 yılları
ııı
arasında finansal piyasalarda istikrarı
sağlamaya yönelik politikalar izlemiş-
tir. Enflasyonun bir türlü kontrol altına
alınamaması sonrasında 2000 yılında
döviz kuruna dayalı yeni bir istikrar
programı yürürlüğe koyulmuştur. An-
cak 2000 yılının sonlarına doğru eko-
nomide başlayan güven kaybının de-
rinleşmesi ile 2001 yılında ortaya çı-
kan kriz sonrasında söz konusu prog-
rama son verilmiş 22 Şubat2001 tari-
hinde döviz kurları dalgalanmaya bı-
rakılmıştır.
14 KPSS A . ?o14
Kriz sonrasında ise ekonomide yapı-
sal bir dönüşüm süreci başlamıştır.
Bu süreçte 25 Nisan 2001 tarihinde
Merkez Bankası Kanunu'nda önemli
değişiklikler yapılmış, öncelikle Mer-
kez Bankasının temel amacının fi-
yat istikrarını sağlamak olduğu,
açıkça tanımlanmıştır. Bu çerçevede,
Merkez Bankasının uygulayacağı pa-
ra politikasını ve kullanacağı para po-
litikası araçlarını doğrudan kendisinin
belirleyeceği hükme bağlanmış ve
böylelikle Banka araç bağımsızlığına
kavuşmuştur. Kanun ayrıca, Bankanın
fiyat istikrarını sağlama amacı ile çe-
lişmemek kaydıyla hükümetin büyüme
ve istihdam politikalarını destekleye-
ceğini hükme bağlamıştır. Bununla
birlikte, finansal istikrarı sağlamak
Bankanın destekleyici amacı olarak
tanımlanmıştır. Ayrıca, Merkez Ban-
kasının Hazine ile diğer kamu kurum
ve kuruluşlarına avans vermesi, kredi
açması ve bu kuruluşların ihraç ettiği
borçlanma araçlarını birincil piyasa-
dan satın alması yasaklanarak Mer-
kez Bankasının kamunun finansman
ihtiyacını karşılayacak bir kaynak ola-
rak kullanılmasının önüne geçilmiştir.
CEVAP: C
20. Klasikmiktar kuramı Fisher Yaklaşı-
mı ve Cambridge Yaklaşımı olarak
ikiye ayrılır.
Fisher yaklaşımı(İşlem tipi miktar
kuramı) na göre;
Para sadece işlem amaçlı
edilir
Para ta|ebini belirleyen gelir düze-
yidir
Paranın dolaşım hızı(V) ve reel
gelir(Y) sabit kabuI edi|ir
Para talebi faiz düzeyini etkilemez
[PARALEL|NDEJ ÇlKMlŞ SORU ÇöZüMLERI
M,V =P,Y
Para arzındaki bir artış doğrudan
fiyatlar genel düzeyini artırır"
CEVAP: B
21. Senyoraj, para üretmenin maliyeti ile
paranın üzerinde yazan değer araşın-
daki farktır. Devletin para basma hak-
kını kullanarak satın almış olduğu mal
ve hizmetlere senyoraj geliri denir.
Senyoraj geliri şu şekilde tanımlan-
maktadır:
^ ^MM
MP
Burada -"'
^M parasal büyüme oranı,
M
M
para tabanının reel miktarını gös-
Y
P
A terir. Parasal büyüme oranı arttıkça
R senyoraj gelirleri de artar. Fakat,
G
l senyoraj gelirlerindeki bu artış sürekli
Y degildir. Belli bir miktara kadar artar
A ve sonra azalmaya başlar. Bunun se-
ı bebi; parasal büyümenin enflasyona
N sebep olması ve reel para talebini
E
/ıııl) ouşurmeslolr.
...
i
|
- l
\Pi
CEVAP: A
22. Ricardo'nun Karşılaştırmalı Üstünlük-
ler teorisi, bugünkü uluslar arası tica-
retin temelini oluşturan bir teoridir.
Modelin varsayımları:
ı Model emek- değer teorisine da-
yanlr
. Ülkelerarasında işgücü verimlilik-
leri farklıdır
. İşgücü ülke içinde tam hareketli,
talep
ülkeler arasında ise tam hareket-
sizdir
ı Ricardo'nun teorisi bir arz teoridir.
ı Model sabit maliyetlere ve tam
uzmanlaşmaya dayanır.
ı Model statik bir modeldir
CEVAP: D
 KPSS A ..o14 [PARAI-EL|NDEJ ÇlKMlŞ SOPU çözüMLERi 15

23- Net kaşılıksız transferler ödemeler 1

bilançosunun cari işlemIer hesabı 0,2O.ki =0,05 k+k=4k2
içerisinde yer alır, ( l\'
Cari İşIemler Hesabı - (kF =| 4k,
ü.]
I

Mal ticareti
ı ihraoat -k2=.t6+k=16
CEVAP: C
. ithalat
Hizmet ticareti
Yatırım gelir ve gider hesabı
. kar
26- Harrod - Domar Büyüme Modelinin
c iaiz
Varsayımları:
ı temettü
ı Tasam.ıflar milli gelirin fonksiyo-
Transferler hesabı (Cari transferler) nudur
, işçi dövizleri İşgücü miktarı sabit bir oranda ar-
. hibeler, bağışlar, yardımlar tış gösterir
. bedelsiz ithalat Teknolojik gelişme yoktur ve ser-
CEVAP: G maye stoku aşınmamaktadır
Y
A a Üretim teknolojisi sabit kabul edilir
R
G a Leontief tipi üretim fonksiyonu ge-
l
çerlidir
Y CEVAP: A
24. Toplumsal Kayıtsız|ık Eğrisi; tüketici ,ı\
kayıtsızlık eğri|erine benzeyen, top Y
I
lumun talep koşullarını ve refah düze. H
yini göstermek üzere kullanılan bir e 27. Washington Uz|aşması, merkezi
V Washington'da bulunan üç önemli ku-
geometrik analiz tekniğidir.
CEVAP: E rumun (Dünya Bankası,
Uluslararası Para Fonu, ABD Hazine
Bakanlığı) ülkelere tavsiye ettikleri or_
tak iktisat politikalarını ifade eder. Da-
ha sonra bu uzlaşmaya Dünya Ticaret
Örgütü ve Avrupa Merkez Bankası da
25. Solow modelinde; katılmıştır
! Washington Uzlaşması 10 maddeden
I
Y=kz oluşmaktadır:
s tasarruf oranı=0,20 1. Maliye disiplini sağlanmalı ve
d amortisman oranı=0,05 denk bütçe anlayışı güdülmelidir.
n nüfus artış hızı=0 2. kamu harcamalarının öncelikli
alanları yeniden belirlenmelidir.
k işçi başına sermaye=?
s . y=(n + d) . k nüfus artış hızı (n)
3. Vergi reformu yapılmahdır

sıfır olduğuna göre; 4. Tüm finansa| hareketler serbest

olmah ve faiz oranları piyasa tara-
s.y = dk olur: Buradan veriler yerine
fından belirlenmelidir.
konulursa
 SOEU ÇöZüMLEFi
KPSS A .Z}1AIPARALELiNDEI ÇlKMlŞ
16

29. 30 Eylül 'l960'da Devlet

Planlama
belir-
5. Tek tip ve piyasa tarafından
İeşXilatı'nın kurulmasıyla birlikte
ül-
uygu-
lenen döviz kuru anlayışı keje planlı kalkınma dönemine
ge-
lanmalıdır. Planlama Teşkilatı'nın
ve çilmiştir. Devlet
6. Gümrük tarifeleri kaldırılmalı «urulrşrnOun günümüze kadar 9 adet
serbest dış ticaret uygulanmalı- beş yıllık kalkınma planı uygulamaya
dır. konulmuştur,
yatı-
7. Doğrudan yabancı sermaye Türkiye ekonomisinde 1,
Beş Yıllık
rımları özendirilmelidir, baş-
Kalkınma Planının uygulanmaya
özel- sonu-
8. Devletin iktisadi teşekkülleri ladığı 1963 yılından 1970
lerin
leştirilmelidir, na kadar ithal ikameci sanayileşme
piya-
stratejisi temel ilke olarak
benim-
9. Deregülasyon, yani devletin
sa üıerindeki kontrollerinin kaldı- senmiştir, CEVAp: E
rılması, temel amaç oImalıdır,
güvence
10. Mülkiyet hakları sağlam
altına alınmalıdır,
GEVAp: D

Y
A
R
G
ı
Y
A
v 30. 2008 Küresel Krizi sonrasında
l Türkiye'de alınan tedbirIer:
N
E ı Bankaların birbirlerinden dolar ve
28. Merkez Bankası bilançosu vermele-
i
Avro üzerinden borç alıp
rine imkan sağlanmıştır,
1. Dış varlıklar 1-Toplam Döviz ı Bankaların bilanço büyüklükleri
dikkate alınarak döviz ve
yükümlülükteri efektif
2. İç varlıklar
- Nakit işlemler
-Dlş yükümlülük piyasalarında işlem yapma limitleri
-İç yükümlülük
- Değerleme yükseltilmiştir,
Banka§ı
hesabı 2- Merkez
ı Yabancı para zorunlu karşılık
ora-
Parası o/o11 den %9 a indirilmiş, TL
nı
A) Rezerv Para ve kredileri teşvik
mevduatlarını
- Emisyon para zo-
etmek amacıyla yabancı
- Bankaların faiz ödenmesine
runlu karşılıklara
mevduatı
son verilmiş, TL zorunlu karşılıkla-
- Fon hesapIarü
rın faiz oranı ise artırılmıştır,
- Banka dışı kesi-
min mevduatı . Hisse senedi kazançlarında
yerli

yatırımcıya uygulanan %10

luk
B) Diğer Merkez
Bankası parası stopaj sıfıra indirilmiştir
- Açık piyasa . Vergi borçlarına taksitlendirme
işIemleri imkanı getirilmiştir,
- kamu mevduatı CEVAp: B
CEVAP: C