1320 Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Saghk Uygulamalan Nuran Yildinm Koruyueu saghijin amécr bireyin ve insanligin dUzenli bir bisimde geisme- sini engeleyen nedenleriarastrmak; in- sanlan onlarin etki ve zararlarindan ko- rumaktur, Bireyselsaghk ve toplum sag. Ings olmak tizere iki yolda hizmet vert. Kisise sagigin korunmasnda Onem ve- rilecek konular; yivecek, icecek ve gi- wecekler, cahsmd, dinlenme, beden te: ‘mizligi, cevre ve konutlari,niteliti ve, ‘Ginizhigidir. Sosyal saghgm korunma- sinda ise en dnemili nokta bulasic has- tabiklardir. Bu dénemdeki savaglar ve, ‘bunlarin sosyal biinyedeki-olumsuz.es ‘ileri nedeniyle daha. cok salein hasta- Iiklarla ugrasilmys ve koruyucu saglik nlemleri uygulanmistr. Bu konw ‘ygulamalaria begga kara algin hastabklanin bulagmasim Onle- mek igin karantina idavesi kuculur. in- feksiyondan korunmak icin ise api (ak- Af babgitana) We serum (Gaal bab siklama) uygulamalan yapubr. Halk Saghgi Kurumlart Halk sailigonin korunmasma yone- Jik resm? kurumlanimyzin ortaya gtkist 0k eski dil. Salgi hastalklar 6n- celeri Tanni’nin gazaby olarak nitelen- ditiliyor ve bu belay insanlara gonde- ren Tann’ya karst tedbir almak yarar- siz, hatta isyen olarak kabul ediliyor- du. 1820.veba salgiminda.lstanbul’da, supkapilari.disina-yerlestirlen gorevlin fer sadece cikan tabutlan sayryorlar.ye ezanindan sonra minarelerde, SO kat okutuluyordu,. Sehirlerimizde kolluk gorevi yapan ihtisap agalan, kedilar ve naiblér. Vives. ‘Sek maddelerinin Sadece safemye ka- Hitesini Kontrol ediyorlardi ki boylece fialKa cuz, gida saglayarak.sikayetlere yéF vermemis,oluyorland. Toplum saggy ilgili Uk kuru ru 1838¢de resmiyet kazanan Mec, “Fahaffugedor. 1840"tan sonra uluslaca: sr bir nite! pu kuirulugun ‘uni8erfiemlekell digardan gelecek bus Jaga ye Salinnshastaliklara karst koru- fia ve gerekli Onlemleri almak oe u iin genel halk sagiif Uzerinde olum- Iu bir etkisi olmamistir. Bu nedenle imparatorlugun sabhk durumu tzerin- de arasurmalar yaparak, alinmast go- rekli Onlemleibildirmek, herhangi bir Orede cikan bulasici ye salgin hasta- ik ‘akon lak tedbirleri huktimete tek- lif etmek, sehirler ve kasabalarda ya-.. Pilip.satslan ve disatidan.getictilen her “THrlt yiveoek, ve. icecekleve ilaclardan, dolay: halk arasinda gikabilecek olan. aulasmazhhlay-haletpek abi ere Ugragmak tzere L8B1de 7 hiye:i Umumiye kurulmustur. Osmanh Imparatorlugwinda gene) saliga yonelik ilk nizamname eczac- craig “Bled Ispenciyarik Sana. {unm Jeresnd Dait Nizamndme”’ adini iaqiyan bu nizamname 49 maddeden meydana gelmistir ve 22 Recep 1277/ 1860 tariblidir. Bundan sonra yayinla- Than “Meméalik-i Mahrusaci Sahane'de Tababet-i Belédiye Ierasima De ‘Faiilame’de (7 Rebiulakir 1278/1861) ‘Baza kayit, sart ve istisnalar altinda ta-SAGLIK 1321 Tanzimat'tan Cumhuriyet’e Koruyucu Saglik Uygulamatart HALK SAGLIGI ORGUTLENMEST: Osmanh Devleti’nde halk sagligirin korunmasina yonelikt resmt kurumlarin olusmasi pent suythr.1838'de Mec Tohafec'dan sonra 1881'de MeolstSibhiye| Unuve'nin ve 1891 "de Istonbulda Hifashha ‘Komisyomu'nun kurulmast bu yoida atlan ile adimlardh 1909°de olutratan Misses Fayre Sine Mariel nn emt salgin ve bulaste: hastalklarla micadele etmekti. Bu nedenle daha dnce kurulmus olan Haseki Nisa, Etfal, Beyogiu Zakir ve Niso Hastaneleriyle Toptasi Bimarhonesi de buraya baglands. Haseki hastanesi(yukarida), Haydarpasa Fastonesi (ars sayfada? babetsanatinmieras hakkinda hikim- ler getirilmistic. Buna gore Imparator- luk dahilinde, Mekteb-i Tibbiye’den ve- ya yabane: up okullafindan aipionias ‘Snape hank yapamaziar, 1286/ Teagrae yapinnanan 77 maagetk “Ege zaoilara Daic Nizampame"'de de Istan rave Biladsa Solace (Uskudar, Gala- ‘va, Eyip) dahilinde eczacilk yapmak ve ceczane agmak hazikayitlara baplanmis- ue ezanelere ait bu nizamnameler ya- synlandiisiralarda hentiz tibbf idare ni- zamnamesi yoktu. Ancak 3 Cemaziye- levvel 1288/1871'de ‘“idare-i Umumi- ye-i Tibbiye Nizamnafiies™ yayinlan- ‘He ut nathanenn 3 maddesin.ts re istanbul’da ve diger vilavetlerde Be-, “eee Bezancl adiy ee ‘Yacakti- Bu hokimle Osmanl: Impara- torlugu'nun ilk beledive.sablik teskila- tu kurulmus dluyordu. 1876'daki “Be- eaige ees aetes Nea mesi"™ne gore de belediye eczaneleri Blom eal etnias niahalli hukiimet tabiblerinin, deneti- ride ‘Billunacak, doktor. tardfinda onaylanan yoksul hastalarin regetleri de paragiz olarak yapilacaktir. ~~” 1309/189i'de "Istanbul'da gordlen kkolera salgim nedeniyle belediye reisi asfaliginda belediyede bir Hufassih- ha Komisyonu kurulmustur. Sehrin ‘BEGII slei Ve belediye hizmetleriyle i- gilenen bu komisyonun tstanbul’daki diger on beledive dairesinde de subele- ri vardi, Bu komisyon sonralar kuru- tan Beledive Sagi Isle Middl nn esasinteskileder. a eeeiyees Tpplye, ulkive furl Gore Bledyelere Trekim, eczact, sie ve eb gibi saglik personel tain etmek, yan blkeler- de saglik efitimi gormas olantara Os- ‘i arate ng8 al 2H véFimek olan bu cemiyetin | asil Uyesi. vvardh, haftada iki kez Tibbiye’de top- lanurd ve konusma dili Fransizeayeh. | Temmuz ibaren, burada ko- nusmalarirkee yapilmaya baslanmis- ‘hr, Bu cemiyet 206'da Meclis:i. Maa: (i Typadmi alarak Uy tibet ‘ASE: Nest ne big HEME jutiyet'in i enra, Wiese Una cTobbe Minne SHERELORUaGe ata aa bu ha sul 1912'de,Sthhive Cayus Mektebini agmustir. Ertesi yil Kick Sihhiye Me- murat Meste adi verln bu okul 1920'de miltareke makamlari tarafin- “vate Bar mesis, sais bi cimi, uyumlu bir idareden yoksun olu- su, baglt oldugu makamlarin kerisikli- {i nedeniyle lagvedilerek yerine,Dahi- liye Nezaret'ne, bash olarak... Mart ‘stearate She due etl Umumiyesi. Teskilating Dar Rano Mavaueat ie Spnge Maa: ‘mies: iulmustuy 914 Te1322 SAGLIK Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Saglik Uygulamalart KARANTINANIN KURULUSU: tk cid karantina wygulemalarna I. Mahmud déneniinde baslanmusti. Bud~ —arantinanin Serta yung onusunda verilen fetvadah sonra olmus ve ardindan Meclisi Tahaffuz-i Cld’nin ekirdedini lusting Revaitig Mezit ‘eurulmustur. Yaksek Karantina Mec, “Harieiye Nazri'na bat oldu icin baskont da Haricive Noziyah. Meciste Mifeist Unni arventoinde goer ‘yapan kisiler de vara. 1889'da lk ‘mifettis Dr. BarolettiEfendi'den sonra ‘yrive gegen Dr. Koconi (Michel Cozzonis) ve Baran KaraitingSibest nin ee ikartlan Ozel bir kanunla Dahiliye Ne- zareti aynt zamanda Sibhiye, Nezarcti, adin: da alms, Sibhiye Muddrivet:, ‘Umunivesi, Kararitina ve Hicaz Sibi ye Daireleri, \ezaretin emrine veril- tur. L91Tide de verem, frengi, cigek etbi hastahklar- dan Korunmanin yollarim Ofretmek; tis, fis, sitma, gibi bitten ve sivrisinekler- ‘Gen gegen hastalklarda bu zararhlarla tdcadele.hicimlerini bildicmek, vive. nek alinarak, renkii tablolarla, dogal Dayka dan, ibret veri- ive yol gdsterici modellerle halki ko- ruyucu saghk acisindan eZitmek ama- cayla bir SthhiyeMazesi,agmustir. Salgin hastalklarla miicadele ilk kez Dr. Resad Riza Bey'in Sihhiye Muda yeti Umumiyesi Hafassihha Miidiirla- Hi sirasinda, 13 Nisan 1914'te yayinla- nan “Emréz Sarije ve_Istlaiye Nizamaamigsy” “We "devietin” gorevlert ‘Grasina alinmistr. Biftizamname 1930: da Umumf Hitassihha Kanunu, ski caya kadar yrds kalmigar. Halk saBgiylailgilenen bu kuruluy- lari yaninda 1839%da reorganize edi- len Melaesk Hebe Adve! Sb ne, (9g7de karin Mekteb TOERE: “Miikiye, 1898'de hizmete giren. Che “ie Tatbikat Okulu ve Seririyat Hasta Sry yin "ye 190dan sonra Dardlfiinin pk de egitim ve dfretim g0- viet Faninda toplym saBhfyu ilzilen- diren durumlarda goreve gajihyyorlar- a 1325/1909'da meveut saghk kurum- Jarinin gelistirilip cagdaslastinimasi, bulasict ve salgin hastaliklarla micadele etmek tizere Sehremaneti’ne bagh Mi- cooates Haye ange Met, ‘Ruiriimilistur. Buraya Onceleri Haseki, Nisa, Etfal, Beyoglu Zikdr Ve Nisa HEtuetstyie Tontig Binarharel Hivled wottlen Darlicee Cora babi pasa Ziikiir, Hastariesi, tebhithaneler, wwierkézde agilan’ "aissahale Ka ahisar, ‘Maden Suyn, Cerrabpasa ve Nukkuya- Si Musshedehaielerle Serviburnu Te- Fafualiiegnin idarelen de bu mles- “s&Séye Verilmistir. 1326/1910'da lstan- bul’da yayginlasan kolera sirasmda mi- essévetarafindan Demirlapy, Sil, Ye, nibahce Kolera Pavyonlan aims ve Sifter de tse trctindanidare edilmistir. IL, id'in yardimlanyla 1893%fe acilan Dardlaceze'de zk (er- ekier) ve inds,(kadiflar) olmiak tizere iki hastané; bifGakterivoloihane ve or- tadan bolmeli Bir salgin hastalikiar pav- yon. bulunuyordu, ‘Yurdumuz halk saghByla wérasan bagiumsiz bir saglik kurulusuna ancak ‘TBMM Hikimeti zamannda kavusa- bilmistir. 20 Mayis 1920de kabul edi- Jen 3 numarali kantinla Umur-i Sipbi- yeve Muayenetj Ictima ya Bg SaBlK ve Sosyal Yardim Bakankgs kurtiangeie Karantina ve Karantina Yonetimi Gigek, kolea, veba, sarihumma, ka- rabumma (fo), racihumma ve humma (Grtma) gibi bulasict ve salgin hastahik- lardan. cemda yoleuluk yapan veya bu hastabk- lardan birinin salgin oldugu bir dlke- dden gelen yoleu ve esyalarin girmek is- tedikleri tlkenin halkiyla temas etme- dden dnce beri bir yerde veya gemile- rinde gecirmek zorunda olduklars tec- rit sresiyle uygulanan sajiik énleniTe= Fait fine Karenina deni. 1831'de istanbul’da basgosteren ko- Jera salgim tizerine Galata Nazin Sarim Bey, [stanbul’da bulunan dost devlet- lerin sefart terctimanlanyla bir toplan- tu yapar. Bu toplantida Karadeniz’den gelen gemilere Istinye Korfezi’nde, 1s- lm ilkeleri ve Osmanh gemilert icin de Liman Kebir'de (Bogaz'dan Karade- niz’e gikarkan Rumeli Feneri igaret is- tasyonunun yanindaki Koy) karantina uygulanmast kararlastiniir. Buralarmn nezaretifle KAmilizide Mustafa Efen- i gorevlendirlir. Cok germeden Isken- deriye, Kibns ve Suriye’den baslayan kolera salgum tzerine Nisan 1835"te Ca- nakkale’ de gesici bir tahaffuzhane ku- rulur, Canakkale yalanlanndaki Sart Siglar Koyw'nda kurulan bu karantina- hrane gadirlardan meydana gelmisti. Bu