!"#$%&%'(' — $!)*&'+#$ ')#,! *#*& "&-&*!#!

$!)*&'+#$ ')#,!

❖ !"#$%&%'('$ !."#) “/#.!*# )!0!- !"#$

$#,')', 12"& /'%#3 #4# !"#$ 1/!5('$#
$!)*&'+!”

❖ !"#$%&%'(', /!/1,! +'"#!60#(#!, /!,! (!67#!, 40. 49

!"#$%&%'('$ *!6"&/'+# ')#,!6#

❖ *#,&/!8'$ ')#,!
❖ '0-'/&$#$ ')#,!
❖ -#-# ')#,!
❖ “როგორც ჩანს, ყოველი პრაქტიკული ცოდნა და ყოველი
მეთოდი, ისე როგორც მოქმედება და არჩევანი, რაიმე
სიკეთეს ისახავს მიზნად. მაშ, სწორად გვითქვამს, რომ
სიკეთე არის ისეთი მოვლენა, რისკენაც მიისწრაფვის
ყველა. მაგრამ, მიზნებს შორის, როგორც ჩანს, ერთგვარი
განსხვავებაა: ზოგი მიზანი თვით მოქმედებაშია, ზოგი კი
მოქმედების შედეგში. იქ, სადაც მიზანი იმყოფება
მოქმედების გარეთ, შედეგი სჯობს მოქმედებას. […]
არსებობს მრავალგვარი მოქმედება: პრაქტიკული ცოდნა
და მეცნიერება.”

❖ ნიკომაქეს ეთიკა, 1094 a.

❖ სიკეთე არის ისეთი მოვლენა, რისკენაც მიისწრაფვის
ყველა

❖ 90'(!6# #41(#$7/'+! 90'(!, 3&37!(# -!

!"!3&37!(# (/3'*!"''+# -! 37&0'('+#)

❖ :&* -!-(#$ ('83#!)! 3#,(# !"#$%&%'('$ 6'$!7'+

 პოლიტიკა
❖ “პოლიტიკა […] დაადგენს, თუ სახელმწიფოსათვის რა
ცოდნაა საჭირო, რომლის შესწავლა სავალდებულო
უნდა იყოს ყველა მოქალაქისთვის და რა მოცულობით
[…] პოლიტიკავე ადგენს კანონებს იმის შესახებ, თუ რა
უნდა ვაკეთოთ და რისგან შევიკავოთ თავი. ამიტომ
პოლიტიკის მიზანი უნდა მოიცავდეს დანარჩენ
მეცნიერებათა მიზანს და ეს მიზანი უნდა იყოს
ადამიანთათვის უმაღლესი სიკეთე.”

❖ ნიკომაქეს ეთიკა, 1094 b.

 ')#,!

❖ ;&(#%#,#$ /'3*#'"'+#$ *!<#(#!

❖
*#,&/!8'$ ')#,! — %'('&(&4#./#

❖ ტელეოლოგიზმი τέλειος + მიზანს მიღწეული λόγος —

მოძღვრება

❖ “როგორც ჩანს, ყოველი პრაქტიკული ცოდნა და

ყოველი მეთოდი, ისე როგორც მოქმედება და
არჩევანი, რაიმე სიკეთეს ისახავს მიზნად. მაშ, სწორად
გვითქვამს, რომ სიკეთე არის ისეთი მოვლენა, რისკენაც
მიისწრაფვი ყველა.”

❖ არისტოტელე, ნიკომაქეს ეთიკა, თბილისი, 2003, გვ. 25.

 ($70!) /#.*'+#

❖ “"!-4!* /#.*'+# +'0"#! !/#%&/ 1*-! 4!/&09&

/#.*'+#, "&/('+#3 $70! /#.*#$ 4!*7&"3#'('+!$
'/$!71"'+#!*. !$')#! -!/7/!"' $!61!('+'+#$,
/!4!(#)!-, $#/-#-"', $!,"!0# -! $70!. 37!-#!
'$'*# !" 1*-! <!"/&!-4'*-*'* $!+&(&&
/#.!*$, "!-4!* $!+&(&& /#.!*# 1*-! #9&$
"!5!3 $!1,')'$&”
❖ *#,&/!8'$ ')#,!, 1091 b.
$!+&(&& /#.!*#

❖ $!+&(&& /#.!*# — “telos teleiotaton” — “#4# 1*-! !"$'+&+-'$

)!0#$)!0!- -! )!0#$)!0!-0' $!$1"0'(# 1*-!
#9&$” (*#,&/!8', 1091 b);
❖ !"$'+&+$ $70! /#.*'+#3 (telos), /!4"!/ 90'(! !" !"#$ $!+&(&&
/#.!*#;
❖ ')#,#$ $!4!*# !"#$ $!+&(&& /#.!*#;
❖ !-!/#!*# !,')'+$ 90'(!2'"$, #/#$!)0#$ "&/ /#!5<#&$ /#.!*$
— +'-*#'"'+!$;
❖ !"$'+&+$ &+#'8%1"# “"'3';%#”, "&4&" 4!7-' +'-*#'"#.
❖ Gunnar Kaiser, Aristoteles: Die Nikomachische Ethik
საბოლოო მიზანი და ბედნიერება — eudaimonia

❖ “ამრიგად, საბოლოო მიზანი არასოდეს არ უნდა არსებობდეს სხვისთვის,

იგი უნდა არსებობდეს თავისთავად და თავისთავადვე სასურველი უნდა
იყოს. მას ჩვენ ვირჩევთ თვით მისივე გულისთვის და არა რაიმე სხვა
მიზნით (ანუ, ზევით: იგი უნდა არსებობდეს თავისთავად და თავისთავადვე
სასურველი უნდა იყოს) ხოლო დიდებას, სიამოვნებას, გონიერებას,
სიმდიდრეს და, საერთოდ, ყოველგვარ სათნოებას ვირჩევთ როგორც
თვით მათივე გულისთვის, ისე ბედნიერებისთვის (eudaimonia), რადგან
მათ არავითარი სარგებლობაც რომ არ მოჰქონდეთ, მაინც ავირჩევდით,
რადგან მათი საშუალებით ვაღწევთ ბედნიერებას. ბედნიერება კი არავის
სურს ამათი გულისთვის და არც რაიმე სხვა მიზნით”.

❖ ნიკომაქეს ეთიკა, 1091 b.

 eudaimonia

ევდემონია ბერძნ. εὐδαιμονία— არის საბოლოო მიზანი;

ბედნიერება არ არის პასიურად ყოფნა, ის მოქმედებაა!

ბედნიერება არის სათნოების შესაბამისი მოქმედება.

Gunnar Kaiser, Aristoteles: Die Nikomachische Ethik

❖ “!/"#4!- $!+&(&& /#.!*# '")#!, #$ 1*-!
<!"/&!-4'*-'$ $!=#'+'( $#,')'$, /!4"!/, )1
/#.*'+# +'0"#!, /!6#* $!+&(&& /#.!*# /!)
6&"#$ $"1(9&2#(# 1*-! #9&$ , "!-4!* #$,
"!3 $!$1"0'(#! )!0#$)!0!-, #$ 12"&
$"1(9&2#(#! #/!$)!* 6'-!"'+#), "!3
!"$'+&+$ $70#$)0#$”.
❖ *#,&/!8'$ ')#,! 1091 b
$!)*&'+#$ ')#,! )1 %'('&(&4#!?

❖ "!$ *#6*!0$ +'-*#'"'+!?

4!*$70!0'+!: !-!/#!*#$ /#'" "!#/'$ ,')'+!$! (6'8/*!$!-
poesis) -! !-!/#!*1"# /&8/'-'+!$ (praxis) 6&"#$

❖ "!#/'$ ,')'+! 41(#$7/&+$, "&/ 6'* "!5!3

;"&-18%$ 8/*#;
❖ 8/'-'+!$ )!0#$# /#.!*# )!0#$6# !80$.
!"#$%&%'('$ '$ !#*%'"'$'+$ -! '$ 1,0' !5!"
!"#$ %'('&(&4#1"# (?)
❖ -'&*%&(&4#! 40!80$? ? ?
❖ Einführung in die philosophische Ethik, S. 116.
!-!/#!*1"# 8/'-'+!

❖ “1/!5('$# $#,')' 1*-! #9&$ )0#),/!9&2#('+!, 7&(&

,/!9&2#('+!- 0)0(#) !"! !-!/#!*#$ 4!*/!"%&'+#)
90'(!$!4!* /&6&"'+#) 37&0"'+!$, !"!/'- 37&0"'+!$
/6&+('+)!*, 60#('+)!*, 3&()!* -! $!'")&-, /'4&+"'+$! -!
)!*!/&8!(!8''+)!* '")!-, "!-4!* !-!/#!*# )!0#$# +1*'+#)
$!.&4!-&'+"#0# !"$'+!! […]
❖ )1 "!5!3 $!8/' -! -!*#6*1('+! !80$ /$'*'+'($, /'<!5'$,
!-!/#!*$ !" 1*-! >8&*-'$ "!#/' /#.!*# -! #$ 1/&8/'-& 1*-!
#9&$? "&4&"3 !-!/#!*#$ 7'($, 2'7$, )0!($ -! $!'")&-, /#$
90'(! *!<#($ "!5!3 -!*#6*1('+! !80$, !-!/#!*$!3 1*-!
>8&*-'$ "!5!3 $!8/'. ”
❖ *#,&/!8'$ ')#,!, 1098 a.
 !-!/#!*1"# 8/'-'+!
❖ “"! 1*-! #9&$ '$ $!8/'? $#3&37(', "&4&"3 ?!*$, !-!/#!*$ $!'")& !80$
/3'*!"''+)!*, !/#%&/ $!=#'+'(#! !-!/#!*#$ $;'3#2#,1"#
-!*#6*1('+!. $!@#"&! 4!/&09&) 37&0"'+!, "&/'(#3 ,0'+!$! -!
."-!6# /-4&/!"'&+$. !/#$ 6'/-'4 1*-! -!0!9'*&) '")40!"#
4"=*&+!-# 37&0"'+!. /!4"!/, "&4&"3 ?!*$, #$ $!'")&! 37'*#$)0#$,
7!"#$)0#$ -! $!'")&-, 90'(! 37&0'(#$!)0#$. "?'+! ;"!8%#,1(#
37&0"'+!. *!<#(# #/ !-!/#!*'+#$! '/&"?#('+#!* !."&0*'+!$, *!<#(#
,# —4!*$:!$. !/"#4!-, '$ 37&0"'+! &"40!"# $!7#$ 9&2#(! -! $<&"'-
'$ 1*-! #9&$ 37&0"'+#$ 1/!5('$# 2&"/!. )1 !-!/#!*#$
-!*#6*1('+! $1(#'" /&50!<'&+!6# /-4&/!"'&+$, #$ !."&0*'+#$
$!61!('+#) 1*-! 7&"3#'(-'+&-'$, !*-! !"! !."&0*'+#$ 4!"'6' […]
!-!/#!*#$ -!*#6*1('+! 9&2#(! 37&0"'+#$ #$')# 2&"/!, "&/'(#3
/-4&/!"'&+$ $1(#'" /&50!<'&+!6# -! 4&*#0"1( 8/'-'+!6#.”
❖ *#,&/!8'$ ')#,!, 1098 a.
!-!/#!*1"# 8/'-'+!

❖ “,!"4# !-!/#!*# !/ /&8/'-'+!$ !$"1('+$ ,!"4!-

-! /60'*#0"!-, '. #. )0#)'1(# !-!/#!*# ,!"4!-
/&50!<'&+$ /!6#*, "&-'$!3 /&50!<'&+$ /#$)0#$
-!/!7!$#!)'+'(# $!)*&'+#$ 6'$!+!/#$!-. -! )1
!$'!, /!6#* !-!/#!*1"# $#,')' 9&2#(! $!)*&
7!$#!)#$ $1(#'"# /&50!<'&+!. /!4"!/, )1
$!)*&'+! +'0"#!, /!6#* ,!"4# !-!/#!*# 1*-!
/&8/'-'+-'$ 90'(!.' $!1,')'$& -!
$"1(9&2#(# $!)*&'+#$ /#7'-0#).”
❖ 1098 a.
 $!)*&'+!: !"'%' (ἀρετή)
❖ /!4!(#)!- )0!(# ,!"4#! )1 #$ ,!"4!- 7'-!0$;
❖ $!+&(&& /#.!*# !"#$ $!)*&'+#$ /8&*' 4&*'+#$ 8/'-'+!6#;
❖ $!)*&'+! 0'" #8*'+! -! !" 1*-! #9&$ !"#$%&%'('$
/#7'-0#) ;!$#1"#;
❖ 8/'-'+! 2!$-'+! #/#$ /#7. )1 "!/-'*!- 6'$!+!/#$#!
$!)*&'+#$;
❖ $!)*&'+#$ ')#,! !" !"#$ %'('&(&4#! ("!#/' $#%1!3#'+#
!" 1*-! 6'$"1(-'$ Zustände), /!4"!/ #$ !"3 -'&*%&(&4#!
!" !"#$ (?0'* !" 1*-! 6'0!$"1(&) /&0!('&+!);
❖ Dietmar Hübner, Praktische Philosophie 4b: Tugendethik - Aristoteles
!"#$%&%'('$ %'('&(&4#!

“!"#$%&%'('$ %'('&(&4#! '$/#$, "&4&"3 “,!"4#

37&0"'+#$” ')#,!. '$ *#6*!0$ $!)*&'+#$ /#7'-0#)
37&0"'+!$, "&/'($!3 $1(# 8/*#$ (!2&"/#"'+$). '$ ,# !"
4!*#$!.50"'+! <'$'+.' !* 6'-'4'+.' &"#'*%#"'+#)”.
Dietmar Hübner, Einführung in die philosophische Ethik, S. 116.
 '0-'/&*##$ "'!(#.!3#!
❖ !"$'+&+$ $!)*&'+#$ &"# :412#: )'&"#1(# /&50!<'&+!
-! ;&(#%#,1"# /&50!<'&+!;
❖ )1/3! /&8/'-'+#$ $2'"& 12"& ;&(#%#,1"# 37&0"'+!!
-! !"! )'&"#1(#;
❖ 2#(&$&2#! -! /'3*#'"'+! !" !"#$ /&8/'-'+!, /!4"!/ #$
!"3 ,')'+!!;
❖ ')#,! $!7('/<#2&.' /&=50"'+#$ ;"&;'-'0%#,!!
!"#$%&%'('$)0#$.
❖ Dietmar Hübner, Praktische Philosophie 4b: Tugendethik -
Aristoteles