DÜZ VE HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR ÖRNEK PROBLEMLER

1. Evolvent profilli standart bir düz dişli çarkta diş sayısı z=19 ve modül m=4 mm olduğuna göre
dişbaşı ve temel daireleri üzerindeki diş kalınlıklarını hesaplayınız

m z 4  19
Taksimat yarıçapı r  r  38 mm
2 2

Dişbaşı yarıçapı rt  r  m  rt  38  4  42mm

Temel dairesi yarıçapı rb  r  cos  rb  38  cos 20  35,708mm

 m 4 
Taksimat dairesinde diş kalınlığı s1   s1   6,283mm
2 2

r  cos 
r  cos   rt  cos  t  cos  t 
rt Dişbaşı dairesindeki kavrama açısı
38  cos 20
cos  t   0,85   t  31,766
42

ev t  tg t   t  0.064788 , ev  tg   0.014904

 s  
st  2  rt   1   ev  ev t   st  2,75 mm Dişbaşı dairesindeki diş kalınlığı
 2  r  

 s  
sb  2  rb   1   ev   sb  6,968 mm Temel dairesindeki diş kalınlığı
 2  r  

2. Bir tek kademeli düz dişli kutusunda eksenler arası mesafe a=100 mm ve çevrim oranı i=1,6
olarak verildiğine göre standart çarkları geometrik olarak boyutlandırınız.
m( z1  z 2 ) m  z1  1  i 
a a , z1  19, z 2  31, m  4mm
2 2

m  z1 m  z2
r1   38mm , r2   62mm
2 2

rt 1  r1  m  42mm , rt 2  r2  m  66mm

rd 1  r1  1,25  m  33mm , rd 2  r2  1,25  m  57mm

3. Bir tek kademeli helisel dişli kutusunda eksenler arası mesafe a=100 mm, çevrim oranı i=5,6 ve
helis açısı =19 olarak verildiğine göre standart çarkları geometrik olarak boyutlandırınız.
 mn ( z1  z 2 ) m  z  1  i 
a a n 1 , z1  19, z 2  107,mn  1,5mm
2  cos  2  cos 

mn  z1 mn  z 2
r1   15,07mm , r2   84,87mm
2  cos  2  cos 

rt 1  r1  mn  16,57mm , rt 2  r2  mn  86,37mm

rd 1  r1  1,25  mn  13,19mm , rd 2  r2  1,25  mn  82,99mm

4. Bir düz dişli çark mekanizmasında modül m=6 mm, pinyon diş sayısı z1=11, çark diş sayısı z2=29
olarak verilmektedir. Konstrüktif nedenlerden dolayı mekanizma av=125 mm lik eksenler arası
mesafeye yerleştirilecektir. (N=20)
 Pinyon ve çarkın eş çalışma taksimat (yuvarlanma) daireleri yarıçaplarını bulunuz.
 (x1+x2) tashih faktörü toplamını hesaplayınız.
 x1=0,5 olarak verildiğine göre çarkın imalat taksimat dairesindeki diş kalınlığını
hesaplayınız.

m( z1  z 2 ) 6  (11  29)
a a  120mm
2 2

a  cos  N
a  cos  N  aV  cos  V  cos  V 
aV
120  cos 20
cos  V   0,902   V  25,564
125

r1  cos  N m  z1 cos  N 6  11 cos 20

reş     reş    34,375mm
1 cos  V 2 cos  V 1 2 cos 25,564

r2  cos N m  z 2 cos N 6  29 cos 20

reş     reş    90,625mm
2 cos V 2 cos V 2 2 cos 25,564

z1  z 2   ev V  ev N 

x1  x 2   x1  x 2  0,9488
2  tg N

x2  0,4488

m 
s*   2  x 2  m  tg N  s *  11,3845mm
2

5. Bir helisel dişli çark mekanizmasında normal modül mn=8 mm, z1=36, z2=75, helis açısı =30
olarak verilmektedir. Konstrüktif nedenlerden dolayı mekanizma av=514 mm lik eksenler arası
mesafeye yerleştirilecektir. (N=20)

 Pinyon ve çarkın eş çalışma taksimat (yuvarlanma) daireleri yarıçaplarını bulunuz.

 Temel dairesindeki taksimatı hesaplayınız.
 mn ( z1  z 2 ) 8  (36  75) tg 20
a a  512,687mm , tg s    s  22,796
2  cos  2  cos 30 cos 30

a  cos  s
a  cos  s  aV  cos  sv  cos  sv 
av
512,687  cos 22,796
cos  sv   0,919   sv  23,142
514

r1  cos s m z cos s 8  36 cos 22,796

reş   n 1   reş    166,703mm
1 cos sv 2  cos  cos sv 1 2  cos 30 cos 23,142

r2  cos s m z cos s 8  75 cos 22,796

reş   n 2   reş    342,297mm
2 cos sv 2  cos  cos sv 2 2  cos 30 cos 23,142

2    rb1 2    r1  cos s
tb    t b  26,754mm
z1 z1

6. Bir tek kademeli düz dişli kutusunda N=6 KW güç nakledilmektedir. Giriş devir sayısı n1=1000
d/d, modül m=2 mm ve pinyon diş sayısı z1=20 olarak verilmiştir. Standart pinyon-çark çiftinin
dişlerine gelen kuvvetleri hesaplayınız.

M d  9550
N
Nm  M d  9550
6
 57,3 Nm
n 1000

m z 2  20
r r  20 mm
2 2

Md 57300
Teğetsel kuvvet Ft   Ft   2865 N
r 20

Radyal kuvvet Fr  Ft tg  Fr  2865  tg 20  1042 N

7. Bir tek kademeli helisel dişli kutusunda N=6 KW güç nakledilmektedir. Giriş devir sayısı
n1=1000 d/d, normal modül m=2 mm, helis açısı =25 ve pinyon diş sayısı z1=16 olarak
verilmiştir. Standart pinyon-çark çiftinin dişlerine gelen kuvvetleri hesaplayınız.
 M d  9550
N
Nm  M d  9550
6
 57,3 Nm
n 1000

mn  z 2  16
r r  17,654 mm
2  cos  2  cos 25

Md 57300
Ft   Ft   3245N
r 17,654

Ft 3245
Fr  tg N  Fr  tg 20  1303 N
cos  cos 25

Fa  Ft tg  Fa  3245  tg 25  1513 N

************* Takip eden sayfalarda tamamlayıcı şekiller verilmiştir. ********************

 TAMAMLAYICI RESİMLER

Düz Dişli, Kremayer Dişli, İç Dişli

Dişlerin Devreye Girmesi ve Devreden Çıkması

Profil Kaydırmanın Diş Geometrisine Etkileri

Profil kaydırmalı dişlilerde diş sayısına bağlı olarak alttan kesilme ve sivri tepe sınırları
Kavrama Açısının Değişmesinin Diş Geometrisine Etkileri

Düz Dişli Çark Diş Kuvveti ve Bileşenleri

Helisel Dişli Çark

Helisel Dişli Kremayer

Helisel Dişli Çark Diş Kuvveti ve Bileşenleri

Çift Helis Dişliler

Dişli Çark Yüzey Mukavemeti Modeli için Eşdeğer Silindirler

Mukavemet Hesabı İçin Grafiklerden Tayin Edilen Büyüklükler

Dişli İmalatı Bilgisayar Simülasyonu (Kremayer Takımla)

Redüktörler

Üst resim çark kaynak konstrüksiyonlu, alt resim patlatılmış montaj resmi
Pinyon-Mil Montaj

İç Dişli Çark – Planet Mekanizmaları

Dişli İmalatı Bilgisayar Simülasyonu

Yuvarlanma Metodu ile İmalat (Azdırma Frezesi ile )

Bitirme İşlemleri (Raspalama – Taşlama)

Özel Uygulama (Dağ Treni – Kremayer Mekanizması- Mt. Pilatus Switzerland)