 Substancje lecznicze to pierwiastki lub związki chemiczne, które mody-fikują

czynności organizmu, tak aby zapobiec chorobie lub ją wyleczyć. Niszczą też
mikroorganizmy (wirusy, bakterie, grzyby itp.), wywołujące cho-roby.
 Leki są mieszaninami substancji leczniczej i substancji pomocniczych -nadających
smak, barwę i ułatwiających uzyskanie określonej formy leku. 

Substancje lecznicze można podzielić na bardzo wiele sposobów. Naj-prostsze kryteria

klasyfikacji to: efekt działania, metoda otrzymywania oraz postać, w jakiej występują. 

1. ze wzgledu na efekt działania 

eliminujące objawy choroby

 np.-' przeciwbólowe „ przeciwgorączkowe '" neutralizujące nadmiar kwasów w żołądku •
nasenne j eliminujące przyczyny choroby -I 

eleminujące przyczyny choroby

np.: • przeciwbakteryjne • przeciwwirusowe • uzupełniające niedobory witamin, hormonów,
enzymów • wiążące substancje toksyczne \ 

 Przed ,vprowadzen1c1n leku na rynek bada się efekty działań ,aktywnych w nim substancji
leczniczych, jednym z etapów badań jest porównanie efektów działania nowego leku z
placebo,
Placebo to preparat obojętny, nie wywołujący działania biologicznego na organizm

2. Na metodę otrzymywania
naturalne 
pozyskane metodami fizycznymi z części roślin, np. chinina z kory drzewa chinowego, lub z
organizmów zwierząt oraz z minerałów, np. tran z wątroby ryb dorszowatych 

półsyntetyczne 1 otrzymane z substancji naturalnych, poddanych reakcjom chemicznym, np.

ampicylina -półsyntetyczny lek przeciwbakteryjny, , pochodna penicyliny I wyhodowanej z
pleśni i Penicillum 

syntetyczne · otrzymane w wyniku , reakcji chemicznych I z surowców, które nie mają

właściwości leczniczych, np. aspiryna -produkt reakcji estryfikacji substancji otrzymywanych
w warunkach laboratoryjnych 

Wiele związków chemicznych stosowanych jako substancje lecznicze ma szkodliwy wpływ na

organizm człowieka. Związku chemicznego można użyć do leczenia, jeśli jego ilość
wystarczająca do usunięcia objawów choroby lub do wyleczenia jest mniejsza od ilości
wywołu-jącej efekt szkodliwy

 Leki neutralizujące nadmiar kwasów żołądkowych

Leki neutralizujące, czyli zobojętniające nadmiar kwasów w żołądku, są stosowane w
chorobach związanych z nadmiernym wydzie-laniem kwasu solnego przez gruczoły i komórki
nabłonkowe żołądka.
Objawa1ni nadmiernego vvydzie-lania kwasu solnego są uczucie kwaśnego smaku w ustach
oraz piecze-nia w gardle i przełyku -tzw. zgaga. Jako leki zobojętniające nadn1iar kwasu
najczęściej stosuje się związki Ca, Al, Mg, Na i Bi, np. sodę oczyszczoną, czyli wodorowęglan
sodu NaHC03. Reakcję zobojętniania kwasu solnego sodą oczyszczoną n1ożna przedstawić
następującyn1 ;

 Leki na dolegliwości żołądkowe

Węgiel leczniczy to szczególna postać węgla, nazy11'ana też węglem aktywnym lub węglem
aktywowanym (otrzymuje się go z odpowiednio spreparowanego węgla drzewngo) Ma on
silne właściwości adsorpcyjne dzięki którym pochłania substancje szkodliwe, będące
przyczyną zatruć i dolegliwości żołądkowych. Takie właściwości wynikają z rozdrobnienia
węgla, dzięki czemu jego cząstki mają bardzo dużą powierzchnię. Węgiel leczniczy nie
wchłania się z przewodu pokarmowego, jest więc uznawany za substancję nieszko-dliwą dla
organizmu. Niestety adsorbuje też substancje niezbędne do pra-widłowego funkcjonowania
organizmu.

 Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

kwas acetylosalicylowy (aspiryna,polopiryna) to jeden z najczęściej stosownych leków prze-
ciwgorączkowych i przeciwbólowych Hamuje powstawanie związków chemicznych, które
biorą udział m.in. w przekazywaniu bólu oraz powstawaniu gorączki. Działa też
przeciwzakrzepowo -ogranicza sklejanie się płytek krwi, czyli jej krzepnięcie. Dzięki temu
zmniejsza ry-zyko zawału serca i udaru mózgu. Jego nadużywanie grozi krwotokiem.