YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.

2018 1
 İşgücü piyasası, ücretlerin ve istihdamın belirlendiği, arz ve talep
güçlerine bağlı olarak iş sözleşmeleri yolu ile gerçekte var olan ya
da olmayan bir yer, buluşma noktasıdır.

 İşgücü arzı tarafında yer alanlar, çalışmaya istekli ve elverişli

insanlar; Talep tarafında ise, işverenler yer almaktadır.

 İşgücü piyasası seçim yapma özgürlüğü üzerine kuruludur. Yani iş

arayanlar ve işverenler bu süreçte kendi hür iradeleriyle yer
almaktadırlar.

 Tam rekabet şartlarındaki işgücü piyasalarında, kuralları ve

düzenlemeleri olan bir devlet yoktur. Piyasa tamamıyla esnektir,
ücret ve istihdam sadece arz talep güçlerinin yani iş arayanların ve
işverenlerin özel tercihlerini ortaya koyan bir sonuçtur.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 2

 İş arayanlar birkaç gruptan oluşmaktadır.
 I. 15-24 yaşlarında olan ve herhangi bir eğittim kurumunda
okumayan gençler,
 II. 25-60 yaşları arasında yetişkin kadın ve erkekler,
 III. 60+ emekli olabilecek durumda olanlar
 İş arayanlar ücret ve maaş yoluyla gelir elde etmeyi amaçlarken,
İşverenler ya da girişimciler ise çeşitli ürün ve hizmetleri
üretmeyi amaçlarlar.
 İşverenlerin sorumlulukları:
 -İşçilerin istihdamına karar vermek,
 -Yatırım amacıyla sermaye artırmak,
 -Gerekli teknolojiyi tayin etmek,
 -Üretim miktarını belirlemek,
 -İşletmenin kurulacağı alanı seçmek,
 -Fiyatlandırma ve pazarlama politikalarını oluşturmak,
 -
YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 3
İşveren veya girişimci: Kar elde etmek amacıyla, üretim
faaliyetinde bulunan ve bu amaçla üretim faktörlerini bir
araya getiren, yaptıkları faaliyetin riskini üstlenen kişidir.

İşgücü Piyasası Etkileşimi ve Dengesi

 İş arayanlarla işverenler arasındaki etkileşim işgücü
piyasasının etkin şekilde işlemesini sağlar. İşgücü
piyasasının etkin işlemesi piyasa dengesinin oluşumuna
neden olur. Böylece işgücü arzının işgücü talebine eşit
olması anlamına gelen denge meydana gelmiş olur.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 4

 DL eğrisi işverenin işgücü ihtiyacını
ifade eder. Aşağıya doğru eğimli
olmasının nedeni, talep edilen işgücü
miktarı ile bu işgücünün maliyeti yani
ücret oranı arasında ters ya da negatif
bir ilişkinin olmasıdır. Çünkü ücret
oranı ne kadar düşük ise, o kadar fazla
işgücüne ihtiyaç duyulacaktır.
 SL eğrisi ise, sağ yukarıdan sol aşağıya
doğru inen ve iş arayanların belirli bir
ücret karşılığında zaman harcayarak
istihdam edilme istekliliklerini
gösteren işgücü programını gösterir.
Ücret ile işgücü arasında pozitif bir
ilişki vardır.
 İşgücü piyasası e noktasında dengeye
kavuşur. E noktasının altındaki
dikdörtgen işveren için maliyet ancak
çalışanların kazancını da İşgücü Piyasasında
göstermektedir. Denge

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 5

 Tam Rekabet: İdeal (Verimli) Piyasa Şartları
 En etkin işleyen işgücü piyasası tam rekabet piyasasıdır. Bu piyasa
ideal durumu ifade etmektedir. Ancak, tam rekabet düşüncesi
ulaşılması zor, gerçeğe yakın olmayan bir düşüncedir.
 Tam rekabet şartları altındaki bir işgücü piyasasının var olabilmesi
birtakım şartların oluşmasına bağlıdır:
 1. Rasyonel işveren ve çalışanlar
 2. Homojen işgücü
 3.Açık iş yerleri ve istihdam şartları ile ilgili tam bilgi: İşyerleri ve
işverenlerle ilgili her türlü bilgi şeffaf ve ulaşılabilir olmalıdır. Öte
yandan işverende iş arayanlar ve çalışanların kalifikasyonları ve
becerileri ile ilgili bilgilere kolaylıkla ulaşabilmelidirler.
 4. Sermaye ve İşgücü arasındaki ikame: Teknolojik seviye, sermaye
ile işgücü arasında ikame yapılabilmesine olanak tanımalıdır.
 5.İşgücü mobilitesinin meslekler, sanayiler ve bölgeler arasında tam
olarak sağlanması: İşçiler ve iş arayanlar ücret farklılıkları ve
çalışma şartları avantajlarından faydalanabilmek için, farklı
piyasalarda geçiş yapma özgürlüğüne ve bunun için gerekli olan
bilgilendirilme hakkına sahip olmalıdırlar.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 6

Kısmı Denge Analizi
 A)Üretim artışı ile birlikte işgücüne
olan talep
 Şekilde, üretim artışı ile birlikte işgücüne
olan talep artışı gösterilmiştir. Buna göre
işgücüne olan talep başlangıçta DL0
iken, daha sonra sağa kayarak DL1
olarak gerçekleşmiştir.
 Sonuç:
 İşgücü piyasası dengesi e0’dan, e1’e
kaymıştır.
 Bunun sonucunda, işgücü piyasasının
denge ücreti W0’dan, W1’e yükselmiştir.
 Yine aynı şekilde, istihdam edilen işgücü
miktarı E0’dan, E1’e kadar artmıştır.
 Buna göre, işçilerin hak ettiği ücret,
e0’ın altında bulunan alandan daha
büyük olan e1’in altında olan dikdörtgen
alanı kadar olmuştur. Tam rekabet şartlarında İşgücü
piyasasında kısmi denge
analizinde işgücü talep artışı

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 7

 İşgücü Yerine Teknoloji İkamesi
 Şekilde, işgücü piyasasında işgücü
talep daralmasının meydana geldiği
yönündedir.

 Bu değişikliğin sebebi olarak

işverenin işgücü tasarrufu sağlayacak
yeni teknolojileri kullanıyor olması
gösterilebilir.

 Sonuçta bu durumda, işgücü arzı

eğrisi sola doğru kayacaktır.
İstihdam E0’dan E1’e doğru
azalacak, ücret oranları Wo’dan
W1’e doğru kayacaktır.
Tam rekabet şartlarında İşgücü
piyasasında kısmi denge
analizinde işgücü talep
daralması

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 8

 İşgücü Piyasası ve İşgücü Toplamı
 Teorik olarak işgücü, iki bileşenden meydana gelir;
halihazırda çalışanları ifade eden istihdam ve çalışmak
istemelerine rağmen çeşitli nedenlerden dolayı (örneğin,
yatırım yetersizliği, beşeri sermayenin olmaması,
mobilitenin sağlanamaması gibi.) herhangi bir işe
yerleşememiş kişilerin oluşturduğu işsizlik.

 Toplam İşgücü=İstihdam+İşsizlik

 İşsizlik oranı (%U)=U/LFx100

 U (unemployed) =Toplam İşsiz Sayısı

 LF (Labor Force)=Toplam İşgücü

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 9

İşsizlik oranı işgücü piyasasının etkin işleyişi
açıklanırken sıklıkla kullanılan önemli bir ölçüttür. Bu
oran ne kadar yüksekse, işgücü piyasası etkinliğinin de
o kadar düşük olduğu söylenebilir.
Aksak İşleyen İşgücü Piyasası: İdeal Olmayan İşgücü
Piyasası
İşgücü piyasasının işleyişi sonucunda ortaya işsizlik
çıkıyorsa işgücü piyasasının aksak işlediği anlamına
gelir. Böyle bir işgücü piyasasında iş arayanlar ya da
işverenler ya da her iki grup ihtiyaçlarını
dengeleyememekte, en iyi sonucu alamamaktadırlar.
İşgücü dağılımında bir dengesizlik, kaynak
kullanımında yetersizlikler mevcuttur.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 10

 Piyasanın bu anlamda başarısızlığı sürekli ise
ekonominin genel olarak işleyişinde de önemli bir
sorun olduğu ve işleyişin zarar gördüğü sonucuna
varılır. Böyle bir ortamda, gelirler ve hayat standartları
olması gerekenin altında bulunmaktadır, genel refah
seviyesi düşüktür.
 Sonuç olarak, piyasanın iyi işleyememesi durumunda
aşağıda belirtilen önemli sorunlar açığa çıkar;
 1. İşsizlik
 2. Ayrımcılık
 3. Eksik rekabet
 Bunları kısaca anlatalım:

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 11

 1. İşsizlik
 İşsizlik: Çalışma arzu ve gücünde olup, iş arama
faaliyetine giren ancak günün cari koşullarında iş
bulamayanlara işsiz, bu olaya ise işsizlik denir.

 TUİK’in işsizlik tanımı: Referans dönemi içinde

istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son
üç ay içinde iş arama kanallarından en az birini
kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda
olan tüm kişiler işsizdir.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 12

 İşsizlik Türleri
 1.Geçici İşsizlik: Çalışanların iki iş arasında
geçirdikleri geçici dönemi ifade eder ve kısa sürelidir.
 2. Yapısal İşsizlik: Ekonominin ya da genel olarak
ülkedeki üretim modelinin ihtiyaç duyduğu nitelikteki
işgücünün, işgücü piyasasında bulunmamasından
kaynaklanan işsizliktir.
 Özellikle gelişmekte olan ekonomilerde ya da ikincil
veya üçüncül sektörlerin temel sektör olmadığı gelişmiş
ülkelerde ortaya çıkmaktadır.
 Yapısal işsizlik genellikle uzun sürelidir. Bu işsizliğin
uzun süreli olmasının temel nedeni ekonominin
yapısında meydana gelecek değişikliklerin uzun zaman
almasıdır.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 13

 3.Konjonktürel İşsizlik: Ekonomik dalgalanma
süresince yaşanan, dönemsel talep yetersizliği
nedeniyle ortaya çıkan işsizliği ifade eder.
 Bu tür işsizlikte, piyasaların genişlediği dönemlerde
işsizlik oranları düşüktür ancak durgunluk ya da
ekonomik daralma dönemlerinde işsizlik yüksek
seviyelerdedir.
 Diğer Bazı işsizlik kavramları:
 Gizli işsizlik: İstihdamın bir bölümünün el çektirilmesi
halinde bile üretimde herhangi değişiklik olmaması
halini ifade etmektedir. Özellikle tarıma dayalı
ekonomilerde öne çıkan bir işsizlik biçimidir.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 14

 Doğal işsizlik: İşgücü piyasasının etkinliğinin
ölçümünde kullanılan teorik bir araçtır. Geçici, yapısal
ve konjonktürel faktörlere bağlı olarak bir işgücü
piyasasında yüzde yüz istihdam sağlanması mümkün
değildir. İşgücünün küçük bir bölümü her zaman
işsizdir. Bu duruma etkin işgücü piyasasının doğal ya
da normal hali denmektedir.
 Un=LF-E
 Un=Natural Unemployment
 LF=Labor Force
 E=Employment

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 15

 2. Ayrımcılık
 İşgücü piyasalarının etkin işleyişinin sağlanamadığı özel
durumlardan biri de, işverenlerin gözle görülür ya da
sosyo-kültürel bazı özelliklerinden dolayı belirli
kategorideki işçileri tercih etmeleriyle ortaya çıkan
ayrımcılıktır.
 Bu gibi durumlarda, söz konusu işveren, eşit
kalifikasyonlara sahip olması ve eşit derecede verimli
olabilecek olmasına rağmen, hiçbir durumda, kadın işçi ya
da farklı etnik ve inanç gruplarından işgücünü istihdam
etmemektedir.
 Özellikle gelişmekte olan toplumların kültürel ya da
geleneksel değerleri ya da bu tarz toplumlarda yasaların
yapılması ve uygulanmasında yaşanan eksiklikler nedeniyle
halen yaygınlığını sürdürmektedir.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 16

 İşgücü piyasasında meydana gelen bu ayrımcılık
ekonomik olarak çok ağır sonuçlar doğurmaktadır.
Verimli kaynakların atıl bırakılması anlamına gelmekte
ve ekonomik ilerlemeyi yavaşlatmaktadır.
 Dolayısıyla, İşgücü ekonomisi açısından, daha düşük
istihdam ve daha az üretim gibi negatif iktisadi
sonuçlar ortaya çıkmaktadır.
 Ayrımcılık negatif iktisadi sonuçların yanında,
toplumsal huzursuzluklara da yol açabilmektedir.
Örneğin ABD’de 1862-1864 döneminde yaygın olarak
görülen kölelik sistemi iç savaşı tetikleyici rol
oynamıştır.

YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 17

 3.Eksik Rekabet
 Eksik rekabete, monopol, monopson, oligopol vb. eksik rekabet
piyasaları örnek verilebilir.
 Sendikalar, temelde sosyal adaleti ve işçi haklarını temin etmek
amacıyla kurulmuş olmalarına rağmen, bazı dönemlerde arz
dengeleyici bir mekanizma görevi görmektedirler. Ancak
Marksist Teori de de anlatıldığı gibi, sendikalı işçilerin, sendika
işçisi olmayan işçilere nazaran daha yüksek ücret alması ve daha
iyi sosyal güvenlik şartlarına sahip olması anlamına gelen
İŞGÜCÜ ARİSTOKRASİSİ’ne de sebep olabilmektedir.
 Önemli işgücü piyasası aksaklıklarından bazıları tam rekabet için
gerekli olan şartların var olmayışından kaynaklanmaktadır.
İşgücü piyasasına dair bilgilerin yeterli olmayışı, eğitim ve
öğretimde fırsat eşitsizliği veya ayrımcılık bu gibi durumlara
örnektir.
 Bu durumların hepsinde, işgücü dağılımı yetersizdir ve bunun
sonucunda da düşük istihdam (yüksek işsizlik) ve verimlilik
kaybı yaşanmaktadır.
YRD. DOÇ. DR. BEŞİR KOÇ 01.10.2018 18