Professional Documents
Culture Documents
Układ Oddechowy
Układ Oddechowy
Układ Oddechowy
● układ oddechowy odgrywa także rolę w odbieraniu wrażeń węchowych i tworzeniu mowy
● w laryngologii część przewodząca uk.oddechowego dzieli się na:
○ górne drogi oddechowe: jama nosowa, jama ustna, gardło
○ dolne drogi oddechowe: krtań, tchawica, drzewo oskrzelowe
1. Przedsionek nosa:
● stanowi pierwsze 1,5 cm jamy nosowej
● pokryty jest skórą z nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym, grubymi włosami
oraz gruczołami łojowymi i potowymi
● przy przejściu w jamę nosową właściwą nabłonek staje się nierogowaciejący, a przydatki
skórne stopniowo zanikają
2. Okolica oddechowa:
● pokryta jest błoną śluzową z nabłonkiem wielorzędowym migawkowym nazywanym
nabłonkiem dróg oddechowych
● pod nabłonkiem leżą gęsto rozmieszczone naczynia włosowate, a także liczne sploty
tętnicze i zatoki żylne → służy to ogrzewaniu powietrza
● w tym obszarze występuje wiele anastomoz tętniczo-żylnych regulujących przepływ krwi
przez naczynia
● pod nabłonkiem znajdują się także liczne limfocyty, kom.plazmatyczne, neutrofile, eozynofile
oraz komórki tuczne (których jest szczególnie dużo u osób z alergią)
● blaszka właściwa zawiera wiele gruczołów cewkowo-pęcherzykowych → ich wydzielina
zarówno surowicza, jak i śluzowa, utrzymuje odpowiednią wilgotność oraz lepkość
powierzchni nabłonka
● pod błoną śluzową znajduje się silnie unaczyniona błona podśluzowa, zawierająca sploty
żylne i nerwowe
● w bocznych ścianach jam nosowych znajdują się trzy małżowiny nosowe zwiększające
powierzchnię błony śluzowej
● w blaszce właściwej małżowin nosowych występują sploty żylne (sploty jamiste małżowin),
które zdolne są do nabrzmiewania, co prowadzi do zwężania przewodów nosowych np. przy
wdychaniu zimnego/zanieczyszczonego powietrza
1
3. Okolica węchowa:
● zwana jest błoną węchową; umożliwia odbiór wrażeń węchowych
● znajduje się w górnej części jamy nosowej, a jej powierzchnia to ok.6 cm kwadratowych
● zbudowana jest z nabłonka węchowego i blaszki właściwej błony śluzowej
● w blaszce właściwej błony śluzowej znajdują się gruczoły Bowmana (gruczoły węchowe), które wytwarzają
wydzielinę surowiczą - rozpuszczają się w niej wdychane substancje zapachowe
● wydzielina gruczołów Bowmana zawiera białko wiążące substancje wonne (OBP), lizozym oraz
immunoglobuliny (IgA) wydzielane przez komórki plazmatyczne
● OBP przenosi substancje wonne do receptorów obecnych na powierzchni rzęsek węchowych
1.2. Krtań:
2
1.3.Tchawica:
● jest to rura wzmocniona 15-20 podkowiastymi pierścieniami chrzęstnymi (pierścienie C) dzięki którym światło
jest szerokie i nie zapada się
● tchawica posiada trzy warstwy:
○ błonę śluzową - składającą się z nabłonka dróg oddechowych i blaszki właściwej
○ błonę podśluzową
○ przydankę
3. Przydanka łącznotkankowa:
● zawiera skupiska kom.tłuszczowych; łączy tchawicę z sąsiadującymi tkankami i narządami
3
1.4. Drzewo oskrzelowe:
● tchawica dzieli się na 2 oskrzela główne, które rozgałęziają się i tworzą drzewo oskrzelowe stanowiące
rusztowanie dla miąższu płucnego
● oskrzela główne dzielą się w płucach na oskrzela płatowe z których dwa wchodzą do płuca lewego, a trzy do
płuca prawego
● oskrzela płatowe dzielą się następnie na oskrzela segmentowe, k tóre rozgałęziają się na mniejsze oskrzela
podsegmentowe (w obrębie segmentów oskrzelowo-płucnych)
● dalsze rozgałęzienia drzewa oskrzelowego nazywane są oskrzelikami
● wewnątrzpłucna segmentacja drzewa oskrzelowego powoduje iż można wyodrbębić struktury zwane:
płacikiem płucnym oraz gronkiem płucnym
● segment oskrzelowo-płucny - jest to podstawowa jednostka anatomiczna płuca, która może zostać chirurgicznie
usunięta
● płacik płucny - utworzony przez rozgałęzienia oskrzelika końcowego, zawiera oskrzeliki oddechowego,
przewody pęcherzykowe i pęcherzyki płucne
● gronko płucne - jest częścią płuca zasilaną przez oskrzelik oddechowy; gronka wchodzą w skład płacika
płucnego, w przeciwieństwie do gronka płacik płucny zawiera oskrzeliki końcowe
1.5. Oskrzela:
W przewlekłym zapaleniu oskrzeli część komórek surowiczych przekształca się w komórki śluzowe → zwiększone
wydzielanie śluzu powoduje unieruchomienie migawek i zahamowanie mechanizmu oczyszczającego oskrzela
● pod błoną śluzową oskrzeli występuje (w formie grudek lub nacieków) tkanka limfoidalna związana z
oskrzelami tzw. BALT (bronchus-associated lymphoid tissue)
○ wchodzi ona w skład MALT (mucosa-associated lymphoid tissue), czyli tk.limfoidalnej związanej z
błonami śluzowymi
4
1.6. Oskrzeliki:
2.Część oddechowa:
● oskrzeliki końcowe dają początek trzem pokoleniom oskrzelików oddechowych (średnica: 0,5 - 2 nm)
które stanowią przejście z części przewodzącej do części oddechowej
● ściana oskrzelików oddechowych utworzona jest przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny oraz
pęcherzyki płucne
● gdy oskrzeliki oddechowe przechodzą w przewody pęcherzykowe zmienia się budowa ich ściany, która
odtąd utworzona jest wyłącznie z pęcherzyków płucnych
● ślepe rozszerzenia przewodów pęcherzykowych (2 lub 3) nazywa się woreczkami pęcherzykowymi
5
Pneumocyty:
○ wyścielają 90% wewnętrznej powierzchni pęcherzyków płucnych i stanowią ok.40% populacji komórek
nabłonka
○ łączą się ze sobą połączeniami zamykającymi
○ charakteryzują się silnie spłaszczoną cytoplazmą, podobnie jak komórki śródbłonka naczyń
○ w komórce uwypukla się jedynie okolica zawierająca płaskie jądro oraz skupione organella
○ głównym zadaniem komórek jest umożliwienie szybkiego transportu gazów przez płaskie części
cytoplazmy
6
3.Opłucna:
● opłucna składa się z: opłucnej płucnej (trzewnej) [pokrywa płaty płucne] i opłucnej ściennej [wyściela
klatkę piersiową] pomiędzy którymi znajduje się jama opłucnej
● obie opłucne zbudowane są z tk.łącznej pokrytej od strony jamy opłucnej nabłonkiem jednowarstwowym
płaskim (mezotelium)
● tk.łączna opłucnej płucnej zrasta się ściśle z miąższem płuc i wnika między płaty oraz płaciki płucne
● w warunkach fizjologicznych w jamie opłucnej znajduje się niewielka ilość płynu surowiczego, który ułatwia
ruchy oddechowe
● jeśli do jamy opłucnej dostanie się powietrze (odma opłucnowa) lub duża ilość płynu (puchlina płucna)
może dojść do duszności wywołanej uciskiem na płuca
4.Unaczynienie płuc:
1. Krew odżywcza:
● podchodzi z tętnic oskrzelowych, które po wejściu do płuc dzielą się na gałązki
● naczynia włosowate z tych odgałęzień dostarczają krew tętniczą drzewu oskrzelowemu do poziomu
oskrzelików oddechowych
● naczynia włosowate łączą się w żyły oskrzelowe uchodzące częściowo do żył płucnych, częściowo do
żyły nieparzystej
2. Krew czynnościowa:
● pochodzi z tętnicy płucnej, która po wyjściu z prawej komory serca oddaje dwie gałęzie
doprowadzające krew żylną z obu płuc
● gałęzie te dzielą się tętnice biegnące wzdłuż drzewa oskrzelowego
● w przegrodach międzypęcherzykowych rozgałęziają się one na sieć naczyń włosowatych, gdzie krew
zostaje pozbawiona dwutlenku węgla i wzbogacona w tlen
● z połączenia naczyń włosowatych powstają żyłki biegnące wzdłuż drzewa oskrzelowego
● naczynia żylne łączą się z sąsiednimi żyłami tworząc coraz większe pnie żylne z których powstają żyły
płucne wpadające do lewego przedsionka serca
● tlen i dwutlenek węgla przenikają przez barierę powietrza-krew drogą dyfuzji → tzn. w kierunku spadku
ciśnienia parcjalnego, czyli prężności obu gazów
● tlen dyfunduje z pęcherzyka do krwi, dzięki temu, że jego ciśnienie parcjalne w powietrzu pęcherzykowym jest
wyższe od tego w krwi w naczyniach opływających pęcherzyki
● tlen rozpuszcza się w osoczu, ale jego większość wiązana jest przez hemoglobinę zawartą w erytrocytach
● dwutlenek węgla powstały w tkankach jest transportowany do płuc głównie w postaci jonu dwuwęglanowego
● anhydraza węglanowa erytrocytów przekształca w płucach dwuwęglany na dwutlenek węgla który przenika
do powietrza pęcherzykowego i zostaje usunięty z wydychanym powietrzem