Notatki: Julka Krasińska

Na podst.: “Histologia” M. Zabel

11. Układ oddechowy

Układ oddechowy składa się z:

1. Części przewodzącej powietrze:

● należą do niej: jamy nosowe, zatoki przynosowe, gardło, tchawica, oskrzela i oskrzeliki
● funkcje: oczyszczanie oraz ogrzewanie powietrza przed dojściem do cz.oddechowej
● błona śluzowa dróg oddechowych jest bogato unaczyniona, wilgotna i pokryta śluzem
2. Części oddechowej:
● należą do niej: oskrzeliki oddechowe, przewody pęcherzykowe, przewody płucne
● funkcja: wymiana gazów pomiędzy powietrzem, a krwią
3. Mechanizmu wentylacyjnego:
● wdech i wydech zachodzą dzięki: pracy klatki piersiowej, mięśni międzyżebrowych, przepony, włókien
sprężystych tkanki łącznej płuc

● układ oddechowy odgrywa także rolę w odbieraniu wrażeń węchowych i tworzeniu mowy
● w laryngologii część przewodząca uk.oddechowego dzieli się na:
○ górne drogi oddechowe:​ jama nosowa, jama ustna, gardło
○ dolne drogi oddechowe:​ krtań, tchawica, drzewo oskrzelowe

1.Część przewodząca powietrze:

1.1. Jamy nosowe:

● w jamach nosowych wyróżnia się trzy okolice różne morfologicznie i czynnościowo:

1. Przedsionek nosa:
● stanowi pierwsze 1,5 cm jamy nosowej
● pokryty jest skórą z ​nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym,​ grubymi włosami
oraz gruczołami łojowymi i potowymi
● przy przejściu w jamę nosową właściwą ​nabłonek staje się nierogowaciejący,​ a przydatki
skórne stopniowo zanikają

2. Okolica oddechowa:
● pokryta jest błoną śluzową z ​nabłonkiem wielorzędowym migawkowym​ nazywanym
nabłonkiem dróg oddechowych
● pod nabłonkiem leżą gęsto rozmieszczone ​naczynia włosowate​, a także l​iczne sploty
tętnicze i zatoki żylne ​→ służy to ogrzewaniu powietrza
● w tym obszarze występuje wiele anastomoz tętniczo-żylnych regulujących przepływ krwi
przez naczynia
● pod nabłonkiem znajdują się także liczne limfocyty, kom.plazmatyczne, neutrofile, eozynofile
oraz komórki tuczne (których jest szczególnie dużo u osób z alergią)
● blaszka właściwa zawiera wiele ​gruczołów cewkowo-pęcherzykowych​ → ich wydzielina
zarówno surowicza, jak i śluzowa, utrzymuje odpowiednią wilgotność oraz lepkość
powierzchni nabłonka
● pod błoną śluzową znajduje się silnie unaczyniona błona podśluzowa, zawierająca sploty
żylne i nerwowe
● w bocznych ścianach jam nosowych znajdują się ​trzy małżowiny nosowe ​zwiększające
powierzchnię błony śluzowej
● w blaszce właściwej małżowin nosowych występują sploty żylne (sploty jamiste małżowin),
które zdolne są do nabrzmiewania, co prowadzi do zwężania przewodów nosowych np. przy
wdychaniu zimnego/zanieczyszczonego powietrza

1
 3. Okolica węchowa​:
● zwana jest błoną węchową; umożliwia odbiór wrażeń węchowych
● znajduje się w górnej części jamy nosowej, a jej powierzchnia to ok.6 cm kwadratowych
● zbudowana jest z nabłonka węchowego i blaszki właściwej błony śluzowej

Nabłonek węchowy to nabłonek zmysłowy, który zawiera trzy warstwy komórek:

● komórki podstawne ​- stanowią mitotycznie aktywne komórki macierzyste mogące

różnicować się w dojrzałe komórki węchowe, które podlegają proliferacji; długość życia
komórki węchowej to 30-60 dni
● komórki węchowe​ - są ​neuronami dwubiegunowymi​ wbudowanymi między komórki
podstawne, a podporowe;
○ komórka węchowa jest wysoce spolaryzowana
○ Jej część apikalna zawiera ​dendryt ​zmodyfikowany w taki sposób aby tworzył
kolebkowe zakończenie, zwane ​pęcherzykiem węchowym (kolebką węchową)​ o
10 lub 20 zmodyfikowanych r​zęskach (tzw.rzęski węchowe)​. Nieruchome rzęski
leżą na powierzchni nabłonka w warstwie wydzieliny śluzowo-surowiczej.
Pokrywająca je błona komórkowa zawiera różne receptory, który wychwytują rozmaite
substancje chemiczne we wdychanym powietrzu.
○ obszar podstawny komórki węchowej daje początek aksonowi, który przenika przez
błonę podstawną i dołącza do podobnych aksonów, tworząc małe, nieposiadające
osłonki mielinowej pęczki otoczone komórkami glejowymi zwane ​nićmi węchowymi
○ pęczki nerwowe po uzyskaniu osłonek mielinowych przechodzą przez blaszkę sitową,
a następnie do opuszki węchowej w mózgu
● komórki podporowe ​- są to komórki walcowate, których apikalne części zawierają liczne
mikrokosmki; w cytoplazmie tych komórek występują ziarenka żółtobrązowego barwnika

● w blaszce właściwej błony śluzowej znajdują się ​gruczoły Bowmana (gruczoły węchowe)​, które wytwarzają
wydzielinę surowiczą - rozpuszczają się w niej wdychane substancje zapachowe
● wydzielina gruczołów Bowmana zawiera ​białko wiążące substancje wonne ​(OBP), lizozym oraz
immunoglobuliny (IgA) wydzielane przez komórki plazmatyczne
● OBP przenosi substancje wonne do receptorów obecnych na powierzchni rzęsek węchowych

1.2. Krtań:

● łączy gardło z tchawicą

● zrąb krtani utworzony jest przez ​płytki chrzęstne ​połączone ze sobą więzadłami oraz mięśniami
● wyróżnia się trzy chrząstki nieparzyste: ​nagłośniową, tarczowatą, pierścieniowatą
oraz trzy pary chrząstek: ​nalewkowatych, rożkowatych, klinowatych
● chrząstki leżą bezpośrednio pod blaszką właściwą błony śluzowej
● mięśnie krtani są mięśniami szkieletowymi
● błona śluzowa:
○ w całej błonie (za wyjątkiem fałdów głosowych) występują licznie ​gruczoły surowiczo-śluzowe
○ wysłana jest nabłonkiem dróg oddechowych ze zmienną l​iczbą komórek kubkowych​ → fałdy
głosowe i fałdy językowe powierzchni nagłośni pokryte są​ nabłonkiem wielowarstwowym płaskim
rogowaciejącym
● skomplikowana budowa krtani umożliwia regulację przechodzenia pokarmów i płynów do przełyku, a
powietrza do tchawicy
● ważną częścią krtani są ​fałdy głosowe ​wewnątrz których znajdują się pęczki włókien elastycznych,
tworzących mięśnie głosowe
○ powietrze przechodzące między fałdami (których napięcie regulują mięśnie i struny głosowe)
powoduje ich drgania i wytwarzanie dźwięku

2
1.3.Tchawica:

● jest to rura wzmocniona 15-20 podkowiastymi pierścieniami chrzęstnymi ​(pierścienie C)​ dzięki którym światło
jest szerokie i nie zapada się
● tchawica posiada trzy warstwy:
○ błonę śluzową - składającą się z nabłonka dróg oddechowych i blaszki właściwej
○ błonę podśluzową
○ przydankę

1.1 Błona śluzowa - nabłonek dróg oddechowych:

Nabłonek dróg oddechowych (powietrznych) to nabłonek ​wielorzędowy walcowaty migawkowy ​leżący na wyjątkowo
grubej błonie podstawnej. Występuje od jam nosowych po oskrzela, a wyróżnić w nim można kilka typów komórek:

1. Komórki migawkowe (urzęsione):

● stanowią ok.30% populacji komórek
● na wolnej powierzchni posiadają ​kilkaset migawek​, których zsynchronizowany ruch przesuwa śluz
wiążący zanieczyszczenia.
2. Komórki kubkowe:
● stanowią ok.30% populacji komórek; zajmują całą wysokość nabłonka;
● odpowiedzialne są za w​ytwarzanie powierzchniowej warstwy śluzu
● w wąskiej części podstawnej komórki leży jądro i organella komórkowe
● część szczytowa cytoplazmy jest rozszerzona i posiada duże, śluzowe ziarna wydzielnicze
● ich liczba wzrasta w niektórych chorobach uk.oddechowego
3. Komórki podstawne (niezróżnicowane):
● stanowią ok.30% populacji komórek
● spoczywają na błonie podstawnej, nie sięgają do światła narządu
● uważa się je za komórki macierzyste dla innych typów komórek nabłonka oddechowego
4. Komórki dokrewne (ziarniste) - komórki Kulczyckiego:
● zaliczane są do komórek ​neuroendokrynowych układu APUD
● stanowią ok.8% komórek
● leżą przy podstawie nabłonka i zawierają liczne ziarnistości → wydzielają hormony (np. serotoninę,
bombezynę) które ​regulują czynność wydzielniczą komórek kubkowych ​oraz ​gruczołów błony
śluzowej​, a także ​napięcie błony mięśniowej oskrzeli i oskrzelików
● skupiska komórek dokrewnych w nabłonku dróg oddechowych tworzą ​ciałka neuroepitelialne
znajdujące się głównie w miejscu rozgałęzień oskrzeli i oskrzelików
5. Komórki szczoteczkowe:
● charakteryzują się obecnością licznych ​mikrokosmków ​na wolnej powierzchni i przynajmniej część z
nich uważana jest za ​komórki czuciowe​ mające kontakt z aferentnymi włóknami nerwowymi (dlatego
sądzi się, że mogą pełnić funkcje receptorowe)

1.2 Błona śluzowa - blaszka właściwa:

● blaszka właściwa (bł.śluz.) tchawicy zbudowana jest ​tkanki łącznej luźnej ​zawierającej dużo ​wł. sprężystych
● włókna te zagęszczają się na granicy błony śluzowej i podśluzowej tworząc ​blaszkę sprężystą
● pod błoną podstawną znajdują się liczne naczynia włosowate ogrzewające wydychane powietrze, liczne
limfocyty oraz komórki plazmatyczne, które wytwarzają immunoglobuliny IgA wydzielane na pow.nabłonka
→ IgA znajdują się w warstwie śluzowo-surowiczej i chronią miejscowo przed infekcją drobnoustrojów

2.Błona podśluzowa - nazywana też błoną włóknisto-chrzęstną:

● zawiera ​gruczoły tchawicze​ śluzowo-surowicze, które wytwarzają głównie płynną wydzielinę surowiczą
uwalnianą na powierzchnię nabłonka; wydzielina znajduje się ​pod​ śluzem i umożliwia sprawny ruch migawek
oraz przesuwanie gęstego, lepkiego śluzu
● w ​warstwie włóknisto-chrzęstnej ​występują ​chrząstki szkliste​ tworzące niepełne pierścienie w formie litery C
● końce ramion chrząstek tchawiczych połączone są zbitym ​więz. włóknisto-kolagenowym​ zawierającym
wł.sprężyste oraz pęczki komórek m.gładkich (komórki te tworzą mięsień tchawiczy → zwężanie tchawicy)
● tylna ściana tchawicy​ (ściana błoniasta) reguluje zatem średnicę światła, ale zapobiega też poszerzaniu się
narządu
● pierścienie chrzęstne połączone są ​więz. obrączkowymi​ utworzonymi z ​wł.kolagenowych​ przechodzących
w ochrzęstną

3. Przydanka łącznotkankowa:
● zawiera skupiska ​kom.tłuszczowych​; łączy tchawicę z sąsiadującymi tkankami i narządami

3
1.4. Drzewo oskrzelowe:

● tchawica dzieli się na 2 ​oskrzela główne, ​które rozgałęziają się i tworzą drzewo oskrzelowe stanowiące
rusztowanie dla miąższu płucnego
● oskrzela główne dzielą się w płucach na ​oskrzela płatowe​ z których dwa wchodzą do płuca lewego, a trzy do
płuca prawego
● oskrzela płatowe dzielą się następnie na ​oskrzela segmentowe, k​ tóre rozgałęziają się na mniejsze ​oskrzela
podsegmentowe ​(w obrębie segmentów oskrzelowo-płucnych)
● dalsze rozgałęzienia drzewa oskrzelowego nazywane są ​oskrzelikami
● wewnątrzpłucna segmentacja drzewa oskrzelowego powoduje iż można wyodrbębić struktury zwane:
płacikiem płucnym oraz gronkiem płucnym

oskrzela główne → oskrzela płatowe → oskrzela segmentowe → oskrzela podsegmentowe → oskrzeliki

● segment oskrzelowo-płucny​ - jest to podstawowa jednostka anatomiczna płuca, która może zostać chirurgicznie
usunięta
● płacik płucny​ - utworzony przez rozgałęzienia oskrzelika końcowego, zawiera oskrzeliki oddechowego,
przewody pęcherzykowe i pęcherzyki płucne
● gronko płucne​ - jest częścią płuca zasilaną przez oskrzelik oddechowy; gronka wchodzą w skład płacika
płucnego, w przeciwieństwie do gronka płacik płucny zawiera oskrzeliki końcowe

1.5. Oskrzela:

● oskrzela główne ​mają budowę podobną do tchawicy

● przy przejściu w ​oskrzela płatowe​ zamiast niepełnych pierścieni chrzęstnych na całym obwodzie pojawiają
się ​płytki chrzęstne​ o nieregularnym kształcie → tworzą one warstwę włóknisto-chrzęstną
● nabłonek wyścielający oskrzela to ​typowy nabłonek oddechowy
● blaszka właściwa błony śluzowej zbudowana jest z ​tk.łącznej luźnej ​z licznymi ​wł.sprężystymi​, ​limfocytami
(​wydzielającymi IgA) oraz nielicznym ​gruczołami śluzowo-surowiczymi
● na granicy blaszki śluzowej i bł.podśluzowej znajduje się ​blaszka sprężysta​ zbudowana z ​wł.elastycznych
oraz ​warstwa m.gładkich - ​tzw. ​błona Reisessena​, która to, zaczynają od oskrzeli płatowych obejmuje cały
obwód oskrzeli
● warstwa mięśniowa utworzona jest przez ​2 podkłady kom.mięśniowych gładkich ​ułożonych okrężnie,
różniących się kierunkiem przebiegu
→ mięśnie te kurczą się ​pod wpływem mediatorów (​np. histaminy, serotoniny, bradykininy), a także pod
wpływem ​jadów cholinergicznych ​i substancji drażniących we wdychanym powietrzu
→ wymienione czynniki powodują również ​rozszerzanie się naczyń krw. o ​ raz ​wzmożone wydzielanie
śluzu​, co prowadzi do zmniejszenia się średnicy oskrzeli
→ taka nasilona reakcja w niektórych chorobach wywołuje duszność zwaną ​astmą oskrzelową
● w błonie podśluzowej​ pomiędzy oraz pod płytkami chrzęstnymi zlokalizowane są ​gruczoły oskrzelowe
(śluzowo-surowicze)

W ​przewlekłym zapaleniu oskrzeli​ część komórek surowiczych przekształca się w komórki śluzowe → zwiększone
wydzielanie śluzu powoduje unieruchomienie migawek i zahamowanie mechanizmu oczyszczającego oskrzela

● budowa ściany oskrzeli w mniejszych rozgałęzieniach stopniowo się zmienia:

○ nabłonek wielorzędowy migawkowy przechodzi w ​jednowarstwowy walcowaty
○ blaszka wł.błony śluzowej staje się cieńsza
○ zanika błona podśluzowa
○ zmniejsza się liczba płytek chrzęstnych i gruczołów oskrzelowych
○ stałe elementy w obrębie drzewa oskrzelowego: kom. m.gładkie i włókna elastyczne

● pod błoną śluzową oskrzeli występuje (w formie grudek lub nacieków) tkanka limfoidalna związana z
oskrzelami t​zw. BALT (bronchus-associated lymphoid tissue)
○ wchodzi ona w skład ​MALT (mucosa-associated lymphoid tissue)​, czyli tk.limfoidalnej związanej z
błonami śluzowymi

4
1.6. Oskrzeliki:

● ściana oskrzelików ​nie zawiera​ płytek chrzęstnych ani gruczołów

● ściana składa się z ​nabłonka, blaszki wł. błony śluzowej, błony mięśniowej, przydanki
● początkowo nabłonki wyściela nabłonek oddechowy z migawkami i kom.kubkowymi, ale w miarę zwężania
światła oskrzelika ulega on przekształceniu - traci migawki i kom.kubkowe, aż w końcu staje się ​sześcienny
● w miejscu kom.kubkowych pojawiają się nieurzęsione ​komórki Clary
● blaszka właściwa jest bardzo cienka, a w najmniejszych oskrzelikach tworzą ją sama blaszka sprężysta
● błona mięśniowa traci ciągłość i przeplatana jest tk.łączną - błona ta rozkurcza się i kurczy podczas
oddychania
● w astmie oskrzelowej skurcz błony zmniejsza światło oskrzelików, jak również oskrzeli

1.7. Oskrzeliki końcowe:

● są końcowym rozgałęzieniem drzewa oskrzelowego transportującego powietrze bezpośrednio do

cz.oddechowej
● w nabłonku ​jednowarstwowym sześciennym​ oskrzelików końcowych 80% populacji komórek stanowią
komórki Clary​:
○ części szczytowe tych komórek uwypuklają się kopułkowato do światła oskrzelików końcowych i
wystają ponad powierzchnię sąsiadujących komórek z migawkami
○ cytoplazma zawiera ​liczne mitochondria​ oraz d ​ obrze rozwiniętą siat.śród.szorstką i gładką
○ w strefie nadjądrowej znajduje się wiele ziarnistości, których zawartość wydostaje się na powierzchnię
pokrywając nabłonek oskrzelików
→ są to specyficzne związki, które chronią nabłonek oskrzelików i pęcherzyków płucnych, m.in:
■ surfaktantopodobny ​materiał - redukuje napięcie powierzchniowe oskrzelików oraz sprzyja
utrzymaniu ich drożności
■ białkowy inhibitor elastazy ​- zapobiega rozwojowi rozedmy
■ cytochrom P-450 ​- komórki Clary degradują dzięki niemu toksyny obecne we wdychanym
powietrzu
○ niedawno odkryto, że komórki Clary pełnią istotną rolę w ​transporcie jonów chlorkowych

2.Część oddechowa:

● oskrzeliki końcowe dają początek trzem pokoleniom ​oskrzelików oddechowych ​(średnica: 0,5 - 2 nm)
które stanowią przejście z części przewodzącej do ​części oddechowej
● ściana oskrzelików oddechowych utworzona jest przez ​nabłonek jednowarstwowy sześcienny ​oraz
pęcherzyki płucne
● gdy oskrzeliki oddechowe przechodzą w ​przewody pęcherzykowe​ zmienia się budowa ich ściany, która
odtąd utworzona jest ​wyłącznie​ ​z pęcherzyków płucnych
● ślepe rozszerzenia przewodów pęcherzykowych (2 lub 3) nazywa się ​woreczkami pęcherzykowymi

2.1 Pęcherzyki płucne:

● funkcja: wymiana tlenu i dwutlenku węgla pomiędzy powietrzem, a krwią

● wymiana ta zachodzi dzięki zespołowi struktur tworzących w płucach ​barierę powietrze-krew
● łączna pow.płuc: 70-90 m​2
● poszczególne pęcherzyki płucne oddzielone są między sobą ​przegrodami międzypęcherzykowymi​, których
zrąb utworzony jest przez ​tk.łączną luźną ​z fibroblastami oraz makrofagami leżącymi wśród włókien
kolagenowych i sprężystych
→ włókna sprężyste odpowiadają za sprężystość płuc; wnikają do przegród z oskrzelików
→ w zrębie występują liczne naczynia włosowate układające się pod nabłonkiem pęcherzyków
● pęcherzyki płucne kontaktuje się między sobą przy pomocy ​porów międzypęcherzykowych (porów Kohna)
→ ​są one odpowiedzialne za oboczne oddychanie w przypadku niedrożności małych oskrzelików
● światło pęcherzyków wyściela ​nabłonek oddechowy​ zbudowany z trzech rodzajów komórek - pneumocytów
leżących na błonie podstawnej

5
Pneumocyty:

● Pneumocyty typu I (komórki płaskie):

○ wyścielają 90% wewnętrznej powierzchni pęcherzyków płucnych i stanowią ok.40% populacji komórek
nabłonka
○ łączą się ze sobą połączeniami zamykającymi
○ charakteryzują się​ silnie spłaszczoną cytoplazmą, ​podobnie jak komórki śródbłonka naczyń
○ w komórce uwypukla się jedynie okolica zawierająca płaskie jądro oraz skupione organella
○ głównym zadaniem komórek jest ​umożliwienie szybkiego transportu gazów​ przez płaskie części
cytoplazmy

● Pneumocyty typu II (komórki ziarniste):

○ stanowią ok.60% komórek pęcherzyków

○ są to komórki zaokrąglone, mają kuliste i silnie barwliwe jądra
○ w cytoplazmie liczne mitochondria oraz dobrze rozwinięta siat.śród. szorst. i gładka
○ dla tych komórek swoistymi ziarnami wydzielniczymi są ​ciałka blaszkowate​, które wypełnione są
koncentrycznymi układami gęstych blaszek fosfolipidowo-białkowych
○ z ciałek blaszkowatych przez pokrytą mikrokosmkami powierzchnię uwalniany jest (na drodze
egzocytozy) ​surfaktant płucny (czynnik aktywny powierzchniowo)
○ surfaktant płucny:
■ składa się głównie z ​fosfolipidów ​i unikalnych ​białek - apoprotein surfaktantonowych
■ na powierzchni nabłonka rozdziela się na dwie warstwy:
→ bardzo cienka warstewka kontaktująca się z powietrzem (fosfolipidy)
→ wodnista warstwa (tzw.hipofaza) między pneumocytami, a filmem fosfolipidowym (białka)
■ surfaktant ​zmniejsza napięcie powierzchniowe​ dzięki czemu obniża tendencję
pęcherzyków do zapadania się pod koniec wydechu
■ jest ​bakteriostatykiem ​oraz bierze udział w wymianie gazowej
■ niedobór surfaktantu wywołuję ​niedodmę​ czyli zapadanie się pęcherzyków płucnych
powodując uszkodzenie pneumocytów typu I oraz upośledzenie wymiany gazowej
○ dodatkową funkcją pneumocytów II jest utrzymanie i naprawa nabłonka pęcherzykowego w przypadku
uszkodzenia; kiedy pneumocyty typu I zostają zniszczone pneumocyty typu II zwiększają swoją
liczebność oraz różnicują się w ​pęcherzykopodobne komórki typu I

● Pneumocyty typu III (komórki pęcherzykowo-szczoteczkowe):

○ są bardzo rzadko spotykane
○ są to chemoreceptory

Makrofagi w pęcherzykach płucnych:

● w pęcherzykach płucnych występują ​makrofagi płucne (fagocyty pęcherzykowe)​ pochodzące ze szpiku

kostnego; zaobserwować je można w przegrodach śródmiąższowych (​makrofagi śródmiąższowe) ​a także
wewnątrz i na powierzchni nabłonka płucnego (​makrofagi pęcherzykowe)
● komórki te fagocytują ciała obce oraz indukują odpowiedź immunologiczną typu komórkowego w płucach
● fagocytują również nadmiar surfaktantu stale wytwarzanego przez pneumocyty typu II
● makrofagi pęcherzykowe często opuszczają pęcherzyki płucne, wędrują do oskrzelików, skąd wraz ze śluzem
przesuwają się w kierunku gardła

Bariera powietrze krew:

● między krwią w naczyniu włosowatym, a powietrzem w pęcherzykach płucnych występuje bariera

powietrze-krew
● od wnętrza pęcherzyka pierwszą warstwą bariery jest surfaktant, następnie wypustka cytoplazmy pneumocytu
typu I, błona podstawna nabłonka pęcherzyka, błona podstawna śródbłonka naczynia włosowatego, a na
zewnątrz wypustka cytoplazmy komórki śródbłonka

6
3.Opłucna:

● opłucna składa się z: ​opłucnej płucnej (trzewnej) [​pokrywa płaty płucne] i ​opłucnej ściennej [​wyściela
klatkę piersiową] pomiędzy którymi znajduje się ​jama opłucnej
● obie opłucne zbudowane są z tk.łącznej pokrytej od strony jamy opłucnej nabłonkiem​ jednowarstwowym
płaskim (mezotelium)
● tk.łączna opłucnej płucnej zrasta się ściśle z miąższem płuc i wnika między płaty oraz płaciki płucne
● w warunkach fizjologicznych w jamie opłucnej znajduje się niewielka ilość ​płynu surowiczego​, który ułatwia
ruchy oddechowe
● jeśli do jamy opłucnej dostanie się powietrze ​(odma opłucnowa)​ lub duża ilość płynu ​(puchlina płucna)
może dojść do duszności wywołanej uciskiem na płuca

4.Unaczynienie płuc:

Wyróżnia się dwa rodzaje unaczynienia: odżywcze i czynnościowe.

1. Krew odżywcza:
● podchodzi z tętnic oskrzelowych, które po wejściu do płuc dzielą się na gałązki
● naczynia włosowate z tych odgałęzień dostarczają krew tętniczą drzewu oskrzelowemu do poziomu
oskrzelików oddechowych
● naczynia włosowate łączą się w żyły oskrzelowe uchodzące częściowo do żył płucnych, częściowo do
żyły nieparzystej
2. Krew czynnościowa:
● pochodzi z tętnicy płucnej, która po wyjściu z prawej komory serca oddaje dwie gałęzie
doprowadzające krew żylną z obu płuc
● gałęzie te dzielą się tętnice biegnące wzdłuż drzewa oskrzelowego
● w przegrodach międzypęcherzykowych rozgałęziają się one na sieć naczyń włosowatych, gdzie krew
zostaje pozbawiona dwutlenku węgla i wzbogacona w tlen
● z połączenia naczyń włosowatych powstają żyłki biegnące wzdłuż drzewa oskrzelowego
● naczynia żylne łączą się z sąsiednimi żyłami tworząc coraz większe pnie żylne z których powstają żyły
płucne wpadające do lewego przedsionka serca

5. Transport gazów w płucach:

● tlen i dwutlenek węgla przenikają przez barierę powietrza-krew drogą ​dyfuzji​ → tzn. w kierunku ​spadku
ciśnienia parcjalnego, ​czyli prężności obu gazów
● tlen dyfunduje z pęcherzyka do krwi, dzięki temu, że jego ciśnienie parcjalne w powietrzu pęcherzykowym jest
wyższe od tego w krwi w naczyniach opływających pęcherzyki
● tlen rozpuszcza się w osoczu, ale jego większość ​wiązana jest przez hemoglobinę​ zawartą w erytrocytach
● dwutlenek węgla powstały w tkankach jest transportowany do płuc głównie w postaci​ jonu dwuwęglanowego
● anhydraza węglanowa ​erytrocytów przekształca w płucach dwuwęglany na dwutlenek węgla który przenika
do powietrza pęcherzykowego i zostaje usunięty z wydychanym powietrzem