Układ oddechowy

- Fizjologia oddychania

Oddychanie polega na pobieraniu O2 z powietrza atmosferycznego wydalaniu CO2 .

Wymiana gazowa zachodzi w pęcherzykach płucnych, w których O2 wnika do krwi,
przechodząc przez ścianę pęcherzyka i naczynia krwionośnego włosowatego.
Hemoglobina zawarta w erytrocytach transportuje O2 do tkanek. W obrębie komórek
przebiega oddychanie tkankowe, które polega na procesach warunkujących dostarczenie
ustrojowi niezbędnej do życia energii.

Dopływ O2 do komórek jest ciągły, dostosowany do aktualnego zapotrzebowania, nasila się

przy wzroście aktywności.
Proces wymiany w pojedynczych komórkach odbywa się za pośrednictwem układu
oddechowego, który posiada rozległą powierzchnię pęcherzyków płucnych, warunkujących
dyfuzję gazów.
Powietrze, zanim dotrze do pęcherzyków płucnych przechodzi przez górne i dolne drogi
oddechowe.
Górne drogi oddechowe: jama nosowa, gardło, krtań.
Dolne drogi oddechowe: tchawica, oskrzela, oskrzeliki.

Mechanika oddychania:
a) wdech – faza czynna,
b) wydech – faza bierna.

Ad. a) 1. wzrost wymiaru pionowego ( górno – dolnego )

Skurcz przepony – następuje obniżenie przepony.

Przy spokojnym oddechu zakres ruchu wynosi ok. 1,5 cm;
przy głębokim oddechu – 8 – 10 cm.
Skurcz przepony umożliwia wprowadzenie 75% objętości powietrza, a ruchy żeber dalsze
25% objętości.
Rozluźnienie mięśni powłok brzusznych powoduje uwypuklenie ścian brzucha, co z kolei
powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej.
Ma to miejsce przy brzusznym torze oddychania.

2. Wzrost wymiaru strzałkowego ( przednio – tylnego ).

Sześć górnych żeber i mostek

Skurcz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych powoduje unoszenie niżej położonych żeber.

Mostek pozostaje odsunięty ku przodowi od kręgosłupa piersiowego.
Typ piersiowy oddychania przeważa u kobiet.
3. Wzrost wymiaru poprzecznego ( bocznego ).

Zachodzi w dolnej części klatki piersiowej.

Żebra od VII do X są łukowato wygięte w bocznych odcinkach. Skurcz mięśni
międzyżebrowych zewnętrznych powoduje ruch części żeber w górę i na zewnątrz.
Jest to typ oddychania dolnożebrowego – częściej spotykany u mężczyzn.

Etapy oddychania:

1. wentylacja narządu oddechowego wymiana gazów między krwią we włośniczkach

powierzchni oddechowych a zewnętrznym .środowiskiem organizmu -
oddychanie zewnętrzne.
2. transport gazów na przestrzeni między powierzchnią oddechową a włośniczkami
w tkankach – zwany oddechową funkcją krwi;
3. wymiana gazów między krwią a płynem międzykomórkowym przez ścianę włośniczek
w tkankach oraz między komórkami a otaczającym je płynem tkankowym – co nazywa
się oddychaniem wewnętrznym / tkankowym.

- Drogi oddechowe łącznie z oskrzelikami nazywa się anatomiczną przestrzenią martwą

( nieużyteczną ), nie odbywa się tutaj wymiana gazowa.
Tu dokonuje się oczyszczanie, ogrzewanie powietrza przed dojściem do oskrzelików
oddechowych, przewodów pęcherzykowych itp.

- Przestrzeń nieużyteczna czynnościowa ( fizjologiczna ) to suma martwej przestrzeni

anatomicznej i objętości pęcherzyków płucnych, w których przepływ krwi jest za mały
albo napełnienie powietrzem za duże, aby O2 z powierzchni pęcherzyków CO2 z naczyń
krwionośnych zdążył przedyfundować przez błonę pęcherzykowo – włośniczkową.
Powietrze w niej nie jest w pełni wykorzystane - są to szczyty płuc.

Mięśnie oddechowe dodatkowe:

- m. zębaty przedni,
- m. piersiowy większy i mniejszy,
- mm. pochyłe szyi,
- m. mostkowo – obojczykowo – sutkowy.

Ciśnienie w klatce piersiowej.

Przy wdechu ciśnienie obniża się – powietrze atmosferyczne wchodzi przez górne drogi
oddechowe, chce wyrównać ciśnienie.
Wewnątrz pęcherzyków panuje ciśnienie wewnątrzpłucne, które jest równe ciśnieniu
atmosferycznemu.
Atmosferycznemu opłucnej ciśnienie panuje ciśnienie śródpłucne, które jest o 5 – 6 mm
Hg niższe od ciśnienia atmosferycznego.
Stan ten jest powoduje ssące działanie klatki piersiowej.
Odma – pneumothorax jest to stan, w którym następuje zassanie powietrza
atmosferycznego do jamy opłucnej.
Zanika wówczas ujemne ciśnienie śródpłucne i płuco zapada się .
Przyczyna może być np. rana kłuta klatki piersiowej.

Objętość powietrza w płucach

Wentylacja w pęcherzykach płucnych

Dyfuzja gazów w płucach :

Szybkość dyfuzji gazów zależy od:

1. różnicy stężeń po obu stronach błony pęcherzykowo – włośniczkowej
- im większa tym szybsza dyfuzja,
2. pola powierzchni dyfuzji. Powierzchnia pęcherzyków wynosi 70 – 80 m2, a długość
naczyń włosowatych wynosi ok. 1500 km,
3. współczynnika dyfuzji – pojemność dyfuzyjna zależy od rozpuszczalności gazu w
wodzie.
Współczynnik dyfuzyjny dla CO2 jest 25 x > od współczynnika dyfuzyjnego O2.

Ciśnienie parcjalne O2 w krwi żylnej wynosi 40 mm Hg, a CO2 46 mm Hg.

Różnica dla O2 w stosunku do powierzchni pęcherzyków płucnych wynosi:
100 – 40 = 60 mm Hg.
Dla CO2 - 46 – 40 = 6 mm Hg

Kierunek dyfuzji O2 – od wyższego do niższego , czyli od pęcherzyków do krwi naczyń

żylnych.
Dla CO2 – odwrotnie.
Objętość jest to ilość powietrza, która stanowi pewną całość niepodzielną
z fizjologicznego punktu widzenia.

Pojemność to określenie dla objętości złożonej, w skład której wchodzą

wchodzą dwie lub więcej objętości.

Pojemność całkowita płuc – TLC –Total Lung Capacity = 6 l= ilość

powietrza, która znajduje w płucach na
szczycie najgłębszego wdechu.

Pojemność wdechowa – IC – Inspire Capacity – ilość powietrza

wciągana do płuc w czasie najgłębszego
wdechu po spokojnym wydechu.

Pojemność zalegająca czynnościowa – FRC – Factory Reserve

Capacity - ilość powietrza
pozostająca w płucach po
spokojnym wydechu.

Pojemność wdechową tworzą dwie objętości:

1. objętość oddechowa – TV,
2. objętość zapasowa wdechowa – IRV – Inspiratory Reserve Volume –
- ilość powietrza wciągana do płuc
w czasie maksymalnego wdechu
wykonywanego na szczycie swobodnego
wdechu.
 Folia 2.

Objętość oddechowa - TV – Tidal Volume – to ilość powietrza, która

dostaje się do układu oddechowego podczas
swobodnego wdechu a opuszcza podczas
swobodnego wydechu.

Wynosi ona ok. 500 ml powietrza.

 objętość przestrzeni nieużytecznej = 150 ml.

Częstość oddechów:

- człowiek dorosły - 16 - 20 / min.

- dziecko - 18 – 30 / min.

- niemowle - 30 – 50 / min.

Pojemność zalegającą czynnościową ( FRC ) tworzą :

1. objętość zapasowa wydechowa – ERV – Expiratory Reserve Volume -

po swobodnym wdechu można wykonać
maksymalny wydech usuwając z płuc tę
objętość,
2. objętość zalegająca – ilość powietrza, która pozostaje w płucach po
maksymalnym wydechu.