‫מּורה) البدل ‪:‬‬

‫( ַה ְּת ָ‬
‫‪ ‬البدل ( ַה ְּתמּורָה) هو جزء من األجزاء املكملة للجملة ‪ ،‬وقد يأتى عبارة عن كلمة واحدة أو‬
‫عدة كلمات ‪ ،‬وحيل حمل املبدل منه ‪ ،‬ويقوم بوظيفته فى اجلملة ‪ ،‬وينفصل "البدل" عن سائر أجزاء‬
‫اجلملة بالفاصلة ( ְּפ ִסיק) إال إذا كان كلمة واحدة فإنه يكتب بشكل مباشر بدون فاصلة على النحو‬
‫التاىل ‪:‬‬
‫בּוע ‪.‬‬
‫יְּב ֵּקר ְּב ִסין ַה ָש ַ‬
‫יְּיסל ‪ַ ,‬‬
‫ַאל ַפ ַ‬
‫עּודי‪ַ ,‬סעּוד ְּ‬
‫ַשר ַהחּוץ ַה ָס ִ‬ ‫‪‬‬

‫ָשיא מּו ָבארַק‪ ,‬יִנְּ ַאם ָה ֶערֶב ‪.‬‬

‫נְּ ִשיא ִמ ְּצ ַריִם‪ַ ,‬הנ ִ‬ ‫‪‬‬

‫ִיקה ‪.‬‬
‫נֹובל ְּל ִפיז ָ‬
‫ֲתן ְּפרָס ֶ‬
‫ַאח ַמד זּווִיל ‪ ,‬ח ַ‬
‫ַה ַמ ְּד ָען ַה ִמ ְּצ ִרי ‪ ,‬ד"ר ְּ‬ ‫‪‬‬

‫אֹותי ‪.‬‬
‫ַפא ִ‬‫יח ְּלר ֵּ‬
‫ָאבי כ ֵֹּהן ִה ְּצ ִל ַ‬
‫הד"ר ִ‬ ‫‪‬‬

‫‪ -‬بدل مطابق ( ְּתמּורָה ְּמ ָז ָהה) وهو عبارة عن اسم شخص أو مدينة منظمة أو عمل فنى أو‬
‫صحيفة ‪ ...‬إلـــخ ويوضع بني عالمتى تنصيص ( ְּש ֵּתי ֵּמ ְּר ָכאֹות) ‪ ،‬على النحو التاىل ‪:‬‬
‫ֵּיתי ְּמאֹוד ‪.‬‬
‫יתי ֶאת ַה ֶסרֶט "עֲבֹודַת נְּ ֵּמ ִלים" וְּ ֶנהֱנ ִ‬
‫ָא ִ‬
‫רִ‬ ‫‪‬‬

‫ֳלה ֵּמ ָחדָש‪.‬‬

‫ֲלּובי ַה ַחיִים" ָהע ָ‬
‫ֶמר " ע ֵּ‬
‫ַה ַמ ֲחז ֶ‬ ‫‪‬‬

‫יֹותר ‪.‬‬
‫ָה ִעתֹון ַהי ְִּש ְּר ֵּא ִלי " ִיְּדיעֹות ַאחֲרֹונֹות" הּוא ַהנָפֹוץ ְּב ֵּ‬ ‫‪‬‬

‫ֶלת) وهو الذى يشتمل على جزء‬

‫ֶטת) ويسمى أيضاً ( ְּתמּורָה ּכֹול ֶ‬
‫‪ -‬بدل شامل ( ְּתמּורָה ְּמ ָפר ֶ‬
‫شامل من أجزاء اجلملة ويذكر التفاصيل بعد إمجاهلا ‪ ،‬على النحو التاىل ‪:‬‬
‫לֹושה ְּצ ָב ִעים ‪ָ :‬אדֹום ‪ָּ ,‬כתֹום וְּ יָרֹוק ‪.‬‬
‫ַמזֹור יֵּש ְּש ָ‬
‫ָבר ְּ‬ ‫‪‬‬

‫שֹוקֹולד‪.‬‬
‫ָ‬ ‫ָכים‪ֶ :‬ל ֶחם‪ָ ,‬ח ָלב‪ְּ ,‬ג ִבינָה וְּ‬
‫ִיתי ֶאת ַה ִמ ְּצר ִ‬
‫ָקנ ִ‬ ‫‪‬‬

‫ּותמּונֹות ‪.‬‬
‫ִל ְּקרַאת ֶה ָחג ִח ְּלקּו ַמ ָתנֹות ‪ְּּ :‬כ ֵּלי ַביִת ‪ַ ,‬מ ָצ ִעים ְּ‬ ‫‪‬‬

‫‪ -‬بدل جزئى ( ְּתמּורָה ְּמ ַצ ְּמ ֶצ ֶמת) وهو جزء من املبدل منه حيل حمله ‪ ،‬وأحياناً تسبقه كلمة‬
‫ְּּכגֹון مثل ‪ְּ ,‬ד ַהיְּנּו – أى ‪ ،‬أعنى ‪ ،‬يعنى) ‪،‬‬ ‫وخباصة ‪,‬‬ ‫للتخصيص ( ְּב ִע ָקר – خصوصاً ‪ ،‬السيما‪ִ ,‬ב ְּמיּו ָחד‬
‫وذلك على النحو التاىل ‪:‬‬
‫الصفحة ‪1‬‬ ‫دروس اجلملة العربية (د‪/‬فؤاد حممد عبد الواحد)‬
 ‫גֹור ִמים ְּל ִה ְּתַאדּות ְּמקֹורֹות ַה ַמיִם‪.‬‬
‫אֹוגּוסט‪ְּ ,‬‬
‫ְּ‬ ‫ָח ְּד ֵּשי ַה ַקיִץ ‪ִ ,‬ב ְּמיּו ָחד‬ ‫‪‬‬

‫ַה ְּמ ַב ְּק ִרים ַב ַתעֲרּוכָה‪ְּ ,‬ד ַהיְּנּו ַה ַת ְּל ִמ ִידים ‪ִ ,‬גלּו ִענְּ יָן‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫( ַה ֶה ְּסגֵּר) االعرتاض – اجلملة االعرتاضية ‪:‬‬

‫‪ ‬االعرتاض – اجلملة االعرتاضية ( ַה ֶה ְּסגֵּר) هو جزء من األجزاء املكملة للجملة ‪ ،‬وقد يأتى‬
‫عبارة عن كلمة واحدة أو عدة كلمات ‪ ،‬وهو الينتمى إىل صلب اجلملة الرئيسية ‪ ،‬ولكنه يأتى للتعبري‬
‫عن مالحظة إضافية خارج املضمون العام للجملة ‪ .‬وغالباً مايأتى لإلعالن عن صلة املتحدث بالفكرة‬
‫ֲרי –‬
‫מּובן – بالطبع ‪ַּ ،‬כנ ְִּר ֶאה – على مايبدو ‪ְּ ،‬ל ַצע ִ‬
‫األساسية ‪ ،‬وتستخدم له ألفاظ مثل ‪ַּ ( :‬כ ָ‬
‫ַדאי باتأكيد ‪ ،‬ז"ל طـيب اهلل ثراه ‪ ،‬בּ ְַּב ָק ָשה –‬
‫ألسفى ‪ְּ ،‬ב ִקצּור باختصار ‪ְּ ،‬ל ַד ְּע ִתי فى رأيى ‪ְּ ،‬בו ַ‬
‫من فضلك تفضل) وينفصل "االعرتاض" عن سائر أجزاء اجلملة بالفاصلة ( ְּפ ִסיק) أو باخلط الفاصل‬
‫( ַקו ַמ ְּפ ִריד) وذلك على النحو التاىل ‪:‬‬
‫כֹותינּו ִב ְּכ ָתב‪.‬‬
‫נּוכל ְּל ִה ְּש ַת ֵּתף ְּב ִש ְּמ ַח ְּת ֶכם‪ַ .‬ק ְּבלּו נָא ֶאת ִב ְּר ֵּ‬
‫ְּל ַצעֲרֵּנּו‪ ,‬לֹא ַ‬ ‫‪‬‬

‫ַאתה ְּת ַק ֵּבל ‪ ,‬כַּּמּובָן ‪ֶ ,‬את ַה ַמ ִג ַ‬

‫יע ְּל ָך ‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫‪‬‬

‫וְּל ְּראֹות ֵּא ְּיך י ְִּת ַפ ְּתחּו ָה ִענְּ ָינִים‪.‬‬

‫מּוטב‪ְּ ,‬ל ַד ְּע ִתי‪ְּ ,‬ל ַה ְּמ ִתין ִ‬
‫ָ‬ ‫‪‬‬

‫מּומ ִחים‪ְּ ,‬ק ַטנִים ַה ִסּכּויִים ְּלגַלֹות ְּב ֵּאזֹור זֶה נ ְֵּּפט ְּב ַכמּויֹות ִמ ְּס ָח ִריֹות‪.‬‬
‫ְּל ַד ַעת ְּ‬ ‫‪‬‬

‫ַבים‪ ,‬זֶה ָהיָה ַצ ַעד ְּמיּו ָתר‪.‬‬

‫ְּל ַד ַעת ר ִ‬ ‫‪‬‬

‫יְּקרָה ִמ ַדי‪.‬‬
‫ַע ִתי ִהיא ָ‬
‫ֲבל ְּלד ְּ‬
‫רֹוצה ִל ְּקנֹות ֶאת ַה ַס ָפה ַהזֹאת‪ ,‬א ָ‬
‫ִא ְּש ִתי ָ‬ ‫‪‬‬

‫רָאּוי‪ְּ ,‬ל ַד ְּע ֵּתנּו‪ִ ,‬ל ְּשקֹול ֶאת ָה ִענְּ יָן ֵּמ ָחדָש‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫נְּתם‪.‬‬
‫ְּב ַב ָק ָשה‪ִ ,‬הנֵּה ַה ִמיץ ֶש ִהזְּ ַמ ֶ‬ ‫‪‬‬

‫ֲרי ָהרַב‪.‬‬
‫ָכֹול ִתי ָלבֹוא ֶא ְּתמֹול‪ְּ ,‬ל ַצע ִ‬
‫לֹא י ְּ‬ ‫‪‬‬

‫יע ְּל ַה ָצגָה ִראשֹונָה‪.‬‬

‫ְּל ַד ְּע ֵּתנּו‪ ,‬לֹא נ ְַּס ִפיק ְּל ַה ִג ַ‬ ‫‪‬‬

‫קּול ָטה ‪.‬‬

‫ָפה ַב ָפ ְּ‬
‫ֲכי י ָ‬
‫ִהיא ‪ְּ ,‬ב ִלי ַעיִן ָהרַע ‪ ,‬ה ִ‬ ‫‪‬‬

‫الصفحة ‪2‬‬ ‫دروس اجلملة العربية (د‪/‬فؤاد حممد عبد الواحد)‬