9 eTTdæ¢y˚T‘·s¡ k˛<äs¡T\‘√

(
ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+)
e´eVü‰s¡ düs¡[
ñs¡÷› eT÷\+:
eTÚ˝≤Hê U≤*<é ôd’|òü⁄˝≤¢Vt≤ s¡Vü‰à˙
‘Ó\T>∑T nqTyê<ä+:
eTTVü≤eTà<é nJEÁs¡Vü‰àHé

9 (
n˝Ÿ bòÕs¡÷UŸ |ü_¢πøwüHé‡
20/373, eTkÕÔHée* Ád”º{Ÿ, ø£&É|ü 516 001
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, Ç+&çj·÷.
Cell : 9440708070, 9441403883
Muslimetharulatho Islam Pravakta (S)
Vaivahara Sarali (Telugu)

Author : Maulana Khalid Saifullah Rahmani

Telugu Translation : Muhammed Azeez-ur-Rahman

© All Rights Reserved with Publishers

First Edition : December 2016

Price : Rs. 20=00

DTP & : Al-Baseer Graphics,

Print Supervision Hyderabad. Cell. 9441055065

Published by : Al FAROOQ PUBLICATIONS

20/373, Mastan Vali Street,
Kadapa, A.P., India
Cell : 9440708070, 9441403883
Email: alfarooqpublications@gmail.com
ciwskadapa@gmail.com
website: www.ciwskadapa.org
 nbÕs¡ ø£s¡TD≤eTj·TT&ÉT |üs¡eT ø£èbÕo\T&Ó’q n˝≤¢Vt≤ ù|s¡T‘√

eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ k˛<äsT¡ \‘√ dü‘‡· +ã+<Ûë\T, düV≤ü Jeq uÛ≤yê\≈£î dü+ã+~Û+∫
ÇkÕ¢+ s¬ +&ÉT eTÚ*ø£ <äèø£Œ<∏ë\qT eTq eTT+<äT+∫+~. Ä s¬ +&ç+{Ï˝À yÓTT<ä{~Ï :
e÷qe⁄\+‘ê ˇπø ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ dü+‘êqeTH˚~.

ªªÁ|ü»˝≤sê! y˚TeTT $TeTà*ï n+<ä]˙ ˇπø |ü⁄s¡Twüß&ÉT ˇπø Ád”Ô <ë«sê

|ü⁄{Ï+º #êeTT. MT |üsd¡ Œü s¡ |ü]#·jT· + ø=s¡≈î£ e÷Á‘·yT˚ $TeTà*ï esêZ\T>±,
‘Ó>∑\T>± $uÛÑõ+#·≥+ »]–+~.μμ (~e´KTsYÄHé ` 49 : 13)
Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dündü+) $$<Ûä dü+<äsꓤ\˝À, $$<Ûä s¡ø±\T>± á
$wüj·÷ìï $&ÉeTs¡∫ #ÓbÕŒs¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î: Äj·Tq (dü) Ç˝≤ eø±ÿDÏ+#ês¡T
` ªªMTs¡+‘ê Ä<äyéT _&ɶ˝Ò. Ä<äyéT eT{Ϻ‘√ #˚j·T
ã&ܶs¡T.μμ (eT»àe⁄»®yêjÓT<é ` Vü≤BdüT HÓ+.13089).
<Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) ‘·q M&√ÿ\T Vü≤CŸ® dü+<äs“¡ +¤ >± ‘·q Á|üuÀ<Ûqä \ kÕsêìï
≈£î¢|üÔ+>± ¬s+&ÉT eTTø£ÿ˝À¢ Ç˝≤ #ÓbÕŒs¡T:
ªªìX¯Ãj·T+>± MT <˚e⁄&ÉT ˇπø <˚e⁄&ÉT. MT ‘·+Á&ç ≈£L&Ü ˇø£ÿ&˚.μμ (ø£qT®˝Ÿ
ne÷˝Ÿ`Vü≤BdüT HÓ+.5652)
e÷qe⁄\+‘ê ˇπø ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ _&ɶ\qï uÛ≤eq sê>±H˚ e÷qe k˛<äs¡
uÛ≤e+ <ëq+‘·≥ n<˚ »ìdüT+Ô ~ ` yês¡T @ eT‘êìï qy˚Tàyês¡sTTHê, @ e+XÊìøÏ
#Ó+~q yês¡sTTHê, yês¡T ‘Ó\y¢ ês¡sTTHê, q\¢yês¡sTTHê ` yês¡+‘ê nqï<äeTTà˝Ò.
n+<äTπø Äj·Tq (dündü+) ˇø£kÕ] á $wüj·÷ìï $X¯Bø£]dü÷Ô, ªªÄ<äyéT dü+‘·‹
yês¡+‘ê nqï<äeTTà˝Òμμ nì H=øÏÿ eø±ÿDÏ+#ês¡T (nã÷<ëeP<é, øÏ‘êãT˝Ÿ $Á‘Y
Vü≤BdüT HÓ+.1510).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 4

Çø£ ¬s+&Ée <äèø£Œ<∏ä+ Ç~: e÷qe⁄&ÉT e÷qe‘· Ø‘ê´ >ös¡e˙j·TT&ÉT,

Ä<äs¡D°j·TT&ÉT. á Á|ü|ü+#·+˝À ñqï ˝…ø£ÿ˝Òqìï es¡Á|ükÕ<ë\T ` n$ H˚\ô|’
ñqïyÓH’ ê, düeTTÁ<ä+˝À ñqïyÓH’ ê ` e÷qe⁄\ Á|üj÷Ó »Hês¡yú T˚ ñHêïsTT. n˝≤¢V≤t
düèwæ+º ∫q |ü]X¯ó<äe∆ TsTTq ÄVü‰s¡ edüTeÔ ⁄\ìï+{Ïô|’ e÷qe⁄\+<ä] Vü≤≈£îÿ ñ+~.
n$ πøe\+ eTTdæ¢+\y˚ ˝Òø£ eTs√ eT‘· es¡Z+ yê]y˚qqï $#·ø£åD ˝Ò<äT.

ªªy˚TeTT Ä<äyéT dü+‘·‹øÏ >ös¡e+ y=dü>±eTT, H˚\ô|’q e÷Á‘·y˚T >±≈£î+&Ü

˙{Ï˝À ≈£L&Ü yê]øÏ yêVü≤Hê\qT Á|ükÕ~+#êeTT. Ç+ø±, yê]øÏ |ü]
X¯ó<äy∆ TÓ qÆ JeH√bÕ~Ûì Á|ükÕ~+#êeTT.μμ (ã˙ ÇÁkÕsT÷˝Ÿ`70)
Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\ (dü) yês¡T ≈£L&Ü $$<Ûä dü+<äsꓤ\˝À e÷qe⁄ì eT+∫
eTsê´<ä >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$+#ês¡T (ø£qT®˝Ÿ ne÷˝Ÿ`Vü≤BdüT HÓ+.34621). ÇkÕ¢+
<äèwæº˝ÀqsTTHê, ÇkÕ¢+ Á|üeø£Ô (dü) <äèwæº˝ÀqsTTHê dü+j·TTø£Ô+>± ñqï $wüj·T+
@eT+fÒ— ˇø£ e´øÏÔ ` n‘·qT eTTdæe¢ TsTTHê ˝Òø£ eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ &ÉsTTHê ` e÷qe⁄&Óq’
ø±s¡D+>± >ös¡$+#·<ä–qyê&ÉT, eTsê´<ä Çe«<ä–qyê&ÉT. »>∑‹˝À ñqï Jeq
ˇqs¡T\T πøe\+ eTTdæ¢+\$ ø±e⁄— e÷qe⁄\+‘ê yê{ÏøÏ Vü≤≈£îÿ<ës¡T˝Ò.
ÇkÕ¢MTj·T <äèø√ÿD+ qT+&ç eTTdæ+¢ \`eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ \ eT<Û´ä kÂVü‰s¡ú dü+ã+
<Ûë\≈£î |ü⁄Hê~ e+{Ï$ á ¬s+&ÉT <äèø£Œ<∏ë\T. eTVü‰Á|üeø£Ô eTTVü≤eTà<é (dündü+)
‘·q düÁ‘·Œes¡Ôq <ë«sê, ìj·Te÷\ <ë«sê BìøÏ dü+ã+~Û+∫q ÁøÏj·÷‘·àø£
qeT÷Hê\T düeT]Œ+#ês¡T.
>ös¡yê<äs¡D\T
<Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) eTTdæ¢y˚T‘·s¡ k˛<äs¡T\qT dü<ë Áù|eTuÛ≤e+‘√ |ü\ ø£]+#˚
yês¡T. yê]‘√ >ös¡eÁ|ü<+ä >± e´eVü≤]+#˚yês¡T. Äj·Tq (dü) m+<äs√ eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡
#·Áø£es¡TÔ\≈£î, Hêj·T≈£î\≈£î ñ‘·Ôsê\T ÁyêXÊs¡T. Ä Á|üeTTKT\qT nø£ÿ&ç Á|ü»\T
@ _s¡T<äT‘√ |æ*#˚yês√, n<˚ _s¡T<äT‘√ yê]ì dü+uÀ~Û+#ês¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î:
s√eTT #·Áø£e]Ô ôV≤]ø£¢dtqT ªnJeTTÁs¡÷yéTμ nì dü+uÀ~Û+#ês¡T. ásêHé #·Áø£e]Ô
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 5

ªøÏÁkÕμqT ªnJeTT˝Ÿ bòÕs¡dt!μ nì ÁyêXÊs¡T. n_d”ìj·÷ sêE qC≤w”ì ≈£L&Ü

ªnJeTT˝Ÿ Vü≤ãwt!μ nì dü+uÀ~Û+#ês¡T (ãTU≤Ø). ªnJyéTμ nqï |ü<ä+˝À |òüTq‘·
eVæ≤+∫qyê&Ü! e÷q˙j·TT&Ü! nqï uÛ≤yê\T Ç$T&ç ñHêïsTT. eTø±ÿ˝À nã÷
»Vü≤˝Ÿ Äj·Tq (dü) ≈£î ã<ä∆ $s√~Û. Äj·Tìï y˚~+Û #·{≤ìøÏ, ø£wôºü |≥º&ÜìøÏ <=]øÏq
@ neø±XÊ˙ï n‘·qT C≤s¡$&ç#˚yê&ÉT ø±&ÉT. nsTT‘˚ n‘·ì˝À düeTdü´\≈£ î
düe÷<Ûëq+ yÓ‹πø, e´eVü‰sê\ô|’ rs¡TŒ\T Ç#˚à $•wüº kÕeTs¡ú´+ ñ+&˚ ~. á
ø±s¡D+>± nø£ÿ&ç Á|ü»\T n‘·ìï ªnãT˝Ÿ Vü≤ø£yéTμ nì |æ*#˚yês¡T. n+<äTe\¢
<Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) ≈£L&Ü n‘·ìï ªnãT˝Ÿ Vü≤ø£yéTμ nH˚ dü+uÀ~Û+#˚yês¡T. (d”s¡‘Y Çu…ï
Væ≤cÕyéT : 1/389).
nã÷ düTbòÕ´Hé eTø±ÿyêdüT\ düsê›s¡T. n‘·qT (#ê˝≤ ø±\+ es¡≈£î) $X¯«
dæ+#·˝Ò<äT. eTø±ÿ $»j·T+ dü+<äs¡“¤+>± Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dü) düs¡«kÕe÷q´
yÓTÆq eTìï+|ü⁄\ Á|üø£≥q #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT, ªª‘·eT ‘·eT Ç+&É¢˝À Á|üy˚•+∫qyês¡T
düTs¡ø‘åÏ +· >± ñ+{≤s¡μμì Äj·Tq |ü*ø±s¡T . Äj·Tq (dü)
>±] á |ü\T≈£î˝À nã÷ düTbòÕ´Hé Ç\T¢ ≈£L&Ü ñ+~. ø±ì nã÷ düTbò Õ´Hé≈£î
>∑\ >ös¡ekÕúq+ <äècÕº´ n‘·ì >ös¡yês¡ú+ Äj·Tq (dü) Á|ü‘˚´ø£+>±
ªªnã÷ düTbòÕ´Hé Ç+≥ Á|üy˚•+∫q yê]øÏ s¡ø£åD
ñ+≥T+~μμ nì Á|üø£{Ï+#ês¡T (eTTdæ¢+ : øÏ‘êãT˝Ÿ õVü‰<é, Vü≤BdüT HÓ+.1780).
<Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) eTø±ÿ qT+&ç e\düb˛j˚T eTT+<äT |ü$Á‘· ø±u≤ >∑èVü≤+˝À
s¬ +&ÉT s¡ø‘£ T· \ qe÷CŸ #˚dTü ø√yê\ì ø±+øÏ+å #ês¡T. Ä ø±\+˝À ø±u≤>∑èVü≤+ ‘êfi¯+
#Óe⁄\T ãq÷ ôw’u≤ ‘Ó>∑ yê]e<ä› ñ+&˚$. Ä ‘Ó>∑ Á|üeTTKT&Ó’q ñkÕàHé _Hé ‘·˝≤Ω
Ä ‘êfi¯+ #Óe⁄\qT ‘·q <ä>sZ∑ ¡ uÛÁÑ <ä|]ü #˚yês¡T. @ e´øÏÔ e<ä› nsTTHê ø±u≤ >∑èVü≤+
‘êfi¯+ #Óe⁄\THêïj·T+fÒ, n~ n‹ ô|<ä› |ü⁄s¡kÕÿs¡+>± uÛ≤$+#·ã&˚~. m˝≤>∑sTTHê
düπs Ä ‘êfi¯+ #Óe⁄\T ‘·eT #˚‹øÏ ∫ø±ÿ\ì Á|üeø£Ô e+oj·TT˝…’q ãq÷ Vü‰wæyéT
Á|ü»\T ñã˝≤≥|ü&˚yês¡T. ‘·<ë«sê ‘·eT e+X¯ø°]ÔøÏ n~ ø£*øÏ‘·TsêsTT>±
ñ+≥T+<äì ‘·\b˛ùdyês¡T. (eTø±ÿ $»j·T+ dü+<äs“¡ +¤ >±) ãq÷Vü‰wæyTé e+X¯dTü ú
˝…’q Vü≤Á»‘Y n© (s¡õ), ø±u≤>∑èVü≤+ ‘êfi¯+ #Óe⁄\T ‘·eT≈£î <äø±ÿ\ì Á|ü>±&ÛÉ+>±
yê+∫Û+#ês¡T. Vü‰J\≈£î ˙s¡T Á‘êù| >ös¡e+‘√bÕ≥T, Ä |ü$Á‘· >∑èVü≤+ ‘·\T|ü⁄\T
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 6

‘Ó]#˚ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ≈£L&Ü ‘·eT≈£î dü«+‘·eTyê«\qï~ ãq÷ Vü‰wæyTé n_Û˝≤wü. nsTT‘˚

Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dü) ñkÕàHé _Hé ‘·˝≤ΩqT |æ*|æ+∫, ø±u≤ ‘êfi¯+ #Óe⁄\T n‘·ì
#˚‹øÏdü÷Ô, ªªá s√E dü<ä«´eVü‰s¡+ #˚ùd s√E. me] ne÷q‘·TqT yê]øÏ
kÕ«BÛq|ü]#˚ s√Eμμ nì |ü*ø±s¡T. (d”s‘¡ Y Çu…ï Væ≤cÕyéT : 2/412). Ç~ nπs_j·÷
düe÷»+˝À $•wü˜ |ü⁄s¡kÕÿs¡+>± |ü]>∑DÏ+#·ã&˚~. Ä |ü⁄s¡kÕÿsêìï Äj· Tq (dü)
me]øÏ Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T? n|üŒ{Ïø+Ï ø± eTTdæ+¢ ≈£L&Ü ø±ì e´øÏøÔ !Ï eT] #·÷&ÉuÀ‘˚
Ä e´øÏÔ mì$T<˚+&É¢ ÁøÏ‘+· ø±u≤ >∑èVü≤+ ˝À|ü\ s¬ +&ÉT s¡ø‘£ T· \ qe÷CŸ #˚dTü ≈£îH˚+
<äT≈£î ≈£L&Ü <Óe’ Á|üeø£Ô (dü)≈£î nqTeT‹e«˝Ò<Tä (n˝Ÿ KkÕjÓTdüT˝Ÿ ≈£îÁu≤:1/446).
Äj·Tq (dü) ‘·q J$‘· ø±\+˝ÀH˚ ø±<äT, ‘·q eTs¡D≤q+‘·s¡+ ≈£L&Ü á
>ös¡e eTsê´<ä\ |üs+¡ |üs¡ ø=qkÕπ>˝≤ #˚XÊs¡T. Äj·Tq Á|æjT· düV≤ü #·sT¡ ˝…q’ Vü≤Á»‘Y
düV≤t ¢ _Hé Vü≤˙|ò,t U…d’ t _Hé kÕ<é (s¡.nHé VüQyéT)\≈£î dü+ã+~Û+∫q ˇø£ dü+|òTü ≥q`
yê]<äs› ÷¡ U≤<édj æ ÷· (ásêHé˝Àì ˇø£ Á|ü<X˚ +¯ )˝À ≈£Ls¡TÃì ñ+&É>±, yê] eTT+<äT
qT+&ç ˇø£ X¯ej·÷Á‘· kÕ–b˛sTT+~. X¯yêìï #·÷&É>±H˚ yê]<ä›s¡÷ ` eTè‘·Tì
>ös¡yês¡ú+ ` ˝Ò∫ ì\T#·THêïs¡T. ªÇ~ eTTdü˝≤àqTì X¯e+ ø±<äT, eTTdæ¢y˚T‘·s¡Tì
X¯e+μ nì mes√ #Ó|üŒ>±, yê]<ä›s¡÷ Ç∫Ãq düe÷<Ûëq$T~: ªªˇø£kÕ] <Ó ’e
Á|üeø£Ô (dü) eTT+<äT qT+&ç ˇø£ X¯ej·÷Á‘· kÕ–b˛‘·T+&É>± Äj·Tq (dü) ≈£L&Ü ˝Ò∫
ì\ã&ܶs¡T. ªÇ~ ˇø£ j·T÷<äTì X¯ej·÷Á‘· ø£<ë!μ nì nø£ÿ&ÉTqï yês¡T Äj·Tq
(dü)≈£î #Ó|Œü >±, ªnsTT‘˚H+˚ ? n‘·qT e÷qe⁄&ÉT ø±<ë?μ nì Äj·Tq (dü) nHêïs¡Tμμ.
(ãTU≤Ø ` øÏ‘êãT˝Ÿ »HêjÓTCŸ, Vü≤BdüT HÓ+.125— eTTdæ¢+ øÏ‘êãT˝Ÿ »HêjÓTCŸ,
Vü≤BdüT HÓ+.961).
Ç<˚ $<Ûä+>± Äj·Tq (dü) ô|<ä› ej·TdüTÿ\qT >ös¡$+#ê\ì ≈£L&Ü
Ä<˚•+#ês¡T (‹]àJ ` øÏ‘êãT˝Ÿ ãsY .... Vü≤BdüT HÓ+. 1921).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T˝…’q ã+<ÛäTe⁄\‘√...
eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ ˝…q’ eTTdæ+¢ \ ã+<ÛTä e⁄\‘√, s¡øÔ£ dü+ã+BÛ≈î£ \‘√ ñ‘·eÔ T Ø‹˝À
e´eVü≤]+#ê\ì >∑{Ϻ>± ‘êø°<äT #˚j·Tã&ç+~. ~e´KTsYÄHé˝À |üHÓï+&ÉT #√≥¢
ã+<ÛäT‘·« dü+ã+<Ûë\qT ø±bÕ&Ü\ì ÄC≤„|æ+#·≥+ »]–+~.
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 7

düMT|ü ã+<ÛäTe⁄ |ü≥¢ dü<ä«´eVü‰s¡+ #˚j·T≥+˝À ¬s+&ç+‘·\ |ü⁄D´+

ñ+<ä˙, <ëq+ (dü<äø±) #˚dæq+<äT≈£î, ã+<ÛäT‘·« Vü≤≈£îÿqT Ç∫Ãq+<äT ≈£î ≈£L&Ü
(eT+∫ Á|ü‹|ò\ü + \_ÛdTü +Ô <äì) eTVü≤˙j·T eTTVü≤eTà<é (dü) #ÓbÕŒs¡T (‹]àJ`nHé
düT˝…e’ ÷Hé _Hé Ä$TsY, Vü≤BdüT HÓ+.618). ªª‘·q JeH√bÕ~Û $ø£d+æ #ê\ì, ‘·q≈£î
BsêÈjT· Twüß ÁbÕ|æ+Ô #ê\ì ø±+øÏ+å #˚yê&ÉT ã+<ÛTä ‘·« dü+ã+<Ûë\qT |ü]s¡ø+åÏ #ê\μμì
Äj·Tq (dü) y˚s=ø£ dü+<äs¡“¤+˝À eø±ÿDÏ+#ês¡T (ãTU≤Ø `nHé nqdt, Vü≤BdüT
HÓ+.991). Äj·Tq (dü) Ç+ø± Ç˝≤ Á|üuÀ~Û+#ês¡T:
ªª‘·q |ü≥¢ dü<«ä ´eVü‰s¡+ #˚ùdÔ ‘êqT ≈£L&Ü dü<«ä ´eVü‰s¡+ #˚kÕÔqì nH˚yê&ÉT
yêdüyÔ êìøÏ ã+<ÛTä ‘·« Vü≤≈£îÿqT >∑T]Ô+#·˝<Ò Tä . ‘·q‘√ eT+∫>± yÓT\>∑ì ã+<ÛTä e⁄\‘√
düsTT‘·+ dü<«ä ´eVü‰s¡+ #˚ùdyê&˚ ìC≤ìøÏ ã+<ÛTä ‘·« Vü≤≈£îÿqT HÓs¡ys˚ êÃ&ÉT (ãTU≤Ø
` nHé nãT›˝≤¢Vt≤ _Hé nÁyéT _Hé Ädt, Vü≤BdüT HÓ+.5946).
ã+<ÛäT‘·« dü+ã+<ÛëìøÏ ÁbÕ‹|ü~ø£ eT‘·+ ø±<äT, s¡ø£Ô dü+ã+<Ûäy˚T.
ã+<ÛTä e⁄\T eTTdæ+¢ \sTTHê, eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ \sTTHê ` yê] |ü≥¢ eT+∫>± yÓT\>±\ì
Á|üeø£Ô (dü) Ä<˚•+#ês¡T. nã÷ ãø£sY ≈£îe÷¬sÔ j·T>∑T nkÕà (s¡.n) e<ä≈› î£ ˇø£kÕ]
ÄyÓT ø£qï‘·*¢ e∫Ã+~ (eTBHê≈£î). n|üŒ{ÏøÏ ÄyÓT Ç+ø± eTTdæ¢+ ø±˝Ò<äT. nkÕà
>±s¡T <Ó’e Á|üeø£Ô (dü) düìï~ÛøÏ e∫Ã, ªeTTÁwæ≈£îÿ nsTTq Hê ‘·*¢ øÏ H˚H˚yÓTÆHê
Çe«>∑\Hê?μ nì n&ç–‘˚ ªªÄyÓT |ü≥¢ ñ‘·eÔ T+>±, ñ<ës¡+>± e´eVü≤]+#·Tμμ nì
Äj·Tq (dü) ÄC≤„|æ+#ês¡T (ãTU≤Ø ` øÏ‘êãT˝Ÿ õCŸj·÷, Vü≤BdüT HÓ+.3012).
Á|üeø£Ô düVü≤#·s¡T\˝À nH˚ø£eT+~ |ü]dæú‹ m≥Te+{Ï<ä+fÒ, yê] ‘·*¢
<ä+Á&ÉT˝À¢ ˇø£s¡T eTTdæ¢+ nsTTe⁄+fÒ, eTs=ø£s¡T eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\T>± ñ+&˚yês¡T.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î: eTVü≤˙j·T nã÷ãÁø˘ (s¡õ) >±] ‘·+Á&ç eTø±ÿ $»j·T+ es¡≈£L
eTTdæ¢+ ø±˝Ò<äT. ø±ì nã÷ ãÁø˘ (s¡õ) e÷Á‘·+ ‘·q ‘·+Á&ç |ü≥¢ dü<들e+‘√
yÓT*π>yês¡T. Vü≤Á»‘Y nã÷ VüQ¬s’sê (s¡õ) >±] ‘·*¢ ÇkÕ¢+ d”«ø£]+#·˝Ò<äT. ô|’>±
Ä$&É <Óe’ Á|üeø£Ô (dü)qT <ä÷wæd÷ü Ô ñ+&˚~. nsTTq|üŒ{Ïø° ÄyÓT |ü≥¢ ñ‘·eÔ T Ø‹˝ÀH˚
yÓT\>∑eTì Äj·Tq (dü) nã÷ VüQ¬s’sê≈£î Ä<˚•+#ês¡T. (n<äT›Ás¡T˝Ÿ eTHéwüOsY :
6/521). kÕ<é _Hé n; eø±ÿdt (s¡õ) >±] ‘·*¢ |ü]dæ‹ú ≈£L&Ü Ç+‘˚. nsTTHêdüsπ
ÄyÓT jÓT&É\ eT+∫>±H˚ yÓT\>±\ì Äj·Tq (dü) ñ<√“~Û+#ês¡T.
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 8

eTBHê˝Àì nH˚ø£ eT+~ nHê‡sY düVü‰;\T eTTdæ¢+\T ø±ì ‘·eT s¡ø£Ô

dü+ã+BÛ≈î£ \≈£î Ä]úø£ düV‰ü j·T+ n+~dü÷Ô ñ+&˚yês¡T. eTTdæ+¢ \T>± <Ûsä à¡ |ü]es¡qÔ
#Ó+<äeTì yês¡T ‘·eT ã+<ÛäTe⁄\≈£î dü÷∫dü÷Ô ñ+&˚yês¡T. ø±ì yês¡T e÷Á‘·+
eTTdæ+¢ \T ø±e{≤ìøÏ düT‘·sêeT÷ dæ<+∆ä >± ˝ÒsT¡ . n+<äTe\¢ yês¡T ‘·eT ã+<ÛTä e⁄\≈£î
düV‰ü j·T+ #˚jT· ≥+ ì*|æyX˚ Ês¡T. yê] á <Û√s¡DìÏ KTsYÄHé yê]+∫+~ (‘·|‡”ò s¬
KTs¡T;Ô : 3/337). yê]øÏ düHêàs¡+Z \_Û+#·≥eTH˚~ ˙ô|’ Ä<Ûës¡|&ü ˝ç <Ò ìä , n˝≤¢V≤t
‘êqT ø√]q yê]øÏ düHêàs¡Z uÛ≤>∑´+ Á|ükÕ~kÕÔ&Éì #Ó|üŒ≥+ »]–+~
(n˝Ÿ ãKsê` 272). Á|üeø£Ô ô|‘·Ô+Á&ç
nã÷ ‘ê*uŸ ÇkÕ¢+ d”«ø£]+#·˝<Ò Tä . nsTTq|üŒ{Ïø° Äj·Tq (dündü+) ‘·q ô|‘·+Ô Á&çøÏ
düV‰ü j·T+ #˚ùdyês¡T. ÄK]øÏ ô|‘·+Ô Á&ç ≈£îe÷s¡T&ÉsTTq Vü≤Á»‘Y n© (s¡õ) b˛wüD≤
u≤<Ûä´‘·qT ≈£L&Ü Äj·Tq (dü) d”«ø£]+#ês¡T. Á|üeø£Ô (dü) >±] Áù|π s|üDô|’H˚ nã÷
‘ê*uŸ >±] eTs√ ≈£îe÷s¡T&ÉT Vü≤Á»‘Y nF˝Ÿ (s¡õ) b˛wüD≤ u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#·&ÜìøÏ
Vü≤Á»‘Y nu≤“dt (s¡õ) eTT+<äTø=#êÃs¡T. eTø±ÿ˝À n‘·´~Ûø£ eT+~‘√ Äj·Tq (dü)≈£î
ã+<ÛäT‘·«eTT+&˚~. n+<äTe\¢ Äj·Tq (dü) dü<ë yê] |ü≥¢ dü<들e+‘√H˚
yÓT*π>yês¡T. eTø±ÿ˝À rÁeeTsTTq <äT]“¤ø+å£ @s¡Œ&çq|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq (dündü+) yê]øÏ
uÛ≤Ø m‘·TÔq Ä]úø£ düVü‰j·T+ n+~+#ês¡T.
eTTdæ¢y˚T‘·s¡ bıs¡T>∑T
ã+<ÛTä ‘·« dü+ã+<Û+ä eTTK´yÓTqÆ dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ fÒ¢ Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑T dü+ã+<Û+ä
≈£L&Ü #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq~. ~e´KTsYÄHé˝À ¬s+&ÉT s¡ø±\ bıs¡T>∑Tyê] Á|ükÕÔeq
e∫Ã+~. ˇø£{Ï: ã+<ÛäTe⁄˝…’q bıs¡T>∑Tyês¡T. ¬s+&ÉT: n|ü]∫‘·T˝…’q bıs¡T>∑Tyês¡T
(n+fÒ ã+<ÛäT‘·«+ ˝Òì bıs¡T>∑Tyês¡T) (nHé ìkÕ`36) >± ù|s=ÿq≥+ »]–+~.
ø=+‘·eT+~ KTsYÄHé yê´U≤´‘·˝…’‘˚ yê]ì ªeTTdæ¢y˚T‘·s¡ bıs¡T>∑Tyês¡Tμ nì
ù|s=ÿHêïs¡T (‘·|ò”‡sY Çu…ï ø£d”sY` nHé ìkÕ dü÷sê 36e yêø£´+ ‘·|ò”‡sY). ø±ã{Ϻ
á ¬s+&ÉT s¡ø±\ bıs¡T>∑Tyê]‘√ ñ‘·ÔeT+>± e´eVü≤]+#ê\ì Ä<˚•+#·≥+
»]–+~. eTVü‰Á|üeø£Ô (dü) >±s¡T á $wüj·÷ìï eT]+‘· >∑{Ϻ>± H=øÏÿ eø±ÿDÏ+
#ês¡T. ªªme] (ø°&TÉ )e\¢ bıs¡T–+{Ï yêìøÏ s¡øDå£ ˝Ò<√ n‘·qT $XÊ«dæ ø±C≤\&ÉTμμ
nì Äj·Tq Á|üe∫+#ês¡T. á $wüj·÷ìï Á|üeø£Ô (dü) eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ˇfÒº dæ eTØ
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 9

#ÓbÕŒs¡T (ãTU≤Ø`øÏ‘êãT˝Ÿ n<äuŸ, Vü≤BdüT HÓ+.5670— Vü≤BdüT HÓ+.6016). ‘·q

Ç+{Ï >∑Te÷àìøÏ eTØ <ä>∑Zs¡˝À ñqïyêπs bıs¡T>∑Tyês¡T. á $wüj·T+˝À Äj·Tq
(dü) eTTdæ¢+\T ` eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\qï $#·ø£åD bÕ{Ï+#·˝Ò<äT. <Ó’e Á|üeø£Ô (dü) yê]
á ñ|ü<X˚ Ê\ Á|üu≤Û e+ e\¢H˚ Äj·Tq >±] düV‰ü u≤ eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ ˝…q’ bıs¡T>∑Tyê]
|ü≥¢ Áù|e÷<äs¡D\‘√ yÓT*π>yês¡T. ‘·eT e\¢ yê]¬ø˝≤+{Ï uÛÖ‹ø£ qwüº+ e÷qdæø£
e´<Ûä ø£\>∑≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô eVæ≤+#˚yês¡T. ˇø£kÕ] Vü≤Á»‘Y nãT›˝≤¢ Vt≤ _Hé ñeTsY
(s¡õ) Ç+≥ ˇø£ y˚Tø£ ø√j·Tã&ç+~. Ä s√E Äj·Tq Ç+{ÏøÏ sê>±H˚, ªHê bıs¡T>∑T
yê&Ó’q |òü˝≤Hê j·T÷<äT e´øÏÔøÏ e÷+dü+ |ü+bÕsê? ˝Ò<ë?μ nì <äsê´|ü⁄Ô #˚XÊs¡T.
Ä ‘·s¡Tyê‘· Ç˝≤ nHêïs¡T: ªªÁ|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dündü+) bıs¡T>∑Tyê] jÓT&É\
dü<들e+‘√ yÓT\>∑eTì >∑{Ϻ>± ‘êø°<äT #˚ùdyês¡Tμμ (nã÷ <ëeP<é ` nHé Çu…ï
ñeTsY, øÏ‘êãT˝Ÿ n<äuŸ`u≤ãT |ò” Vü≤KTâ˝Ÿ »yêsY, Vü≤BdüT HÓ+.5154). Çs¡T>∑T
bıs¡T>∑T yê]˝À Ç+ø=ø£ s¡ø£+ ª‘ê‘êÿ*ø£ bıs¡T>∑Tyês¡Tμ. n+fÒ Á|üj ·÷D+˝À
ñqï|ü⁄Œ&ÉT Áf…ÆqT˝ÀH√, ãdüT‡˝ÀH√, $e÷q+˝ÀH√ eTq Á|üø£ÿq ≈£Ls¡TÃì ñ+&˚
yês¡qïe÷≥. ~e´KTsYÄHé˝À Ç˝≤+{Ï yês¡T ªkÕôV≤ãT˝Ÿ »+uŸμ>± ù|s=ÿqã&ܶsT¡ .
n˝≤+{Ï yê] jÓT&É\ eTsê´<ä>± yÓT\>±\ì ≈£L&Ü Ä<˚•+#·≥+ »]–+~. á
Ä<˚X¯+ eTTdæ¢+\T, eTTdæ¢y˚T‘·s¡ k˛<äs¡T\≈£î ≈£L&Ü e]ÔdüTÔ+~.
dü+‘√wü+˝À, <äT'K+˝À bÕ˝§Zq≥+
ˇ+&=ø£] eT<Û´ä dü‘‡· +ã+<Ûë\T @s¡Œ&Ü\+fÒ ˇø£]+ø=ø£] düTK<äT'U≤\˝À
bÕ\T|ü+#·Tø√yê*. <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) á $wüj÷· ìï ≈£L&Ü <äèwæ˝º À ñ+#·T≈£îH˚yês¡T.
‘·q Çs¡T>∑T bıs¡T>∑Tyê]˝À @ eTTdæ¢y˚T‘·s¡ k˛<äs¡Tìø£sTTHê »ãT“ #˚ùdÔ n‘·ì
|üsêeTs¡Ù #˚ùdyês¡T. ˇø£ j·T÷<äT qej·TTe≈£î&ÉT Äj·Tq (dü) e<ä›≈î£ edü÷Ô b˛‘·÷
ñ+&˚yê&ÉT. Äj·Tq |ü≥¢ >∑\ Áù|e÷<äsD¡ e\¢ Äj·Tq≈£î ùde\T ≈£L&Ü #˚ùdyê&ÉT.
n‘·qT yê´~ÛÁ>∑düTÔ&Ó’q|ü⁄Œ&ÉT <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) Ä nu≤“sTT Ç+{ÏøÏ yÓ[fl |üsêeT]Ù+
#ês¡T (düV≤” Vt≤ ãTU≤Ø ` u≤ãT Çj·÷<ä‘T· ˝Ÿ eTTÁwæø,˘ Vü≤BdüT HÓ+.5657). |ü]#·
j·TdüT˝Ô q’… eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ k˛<äsT¡ \ n+‘·´ÁøÏjT· \˝À ≈£L&Ü Äj·Tq (dü) bÕ˝§ZHêïs¡T.
nã÷ ‘ê*uŸ eTs¡DÏ+∫q|ü⁄Œ&ÉT, Äj·Tq X¯e j·÷Á‘·˝À bÕ˝§Zq&Éy˚T>±≈£î +&Ü,
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 10

Kqq yê{Ïø£ es¡≈£L yÓfi≤fls¡T (düTqHÓ u…’Vü≤F ` øÏ‘êãT˝Ÿ »HêjÓTCŸ, Vü≤BdüT

HÓ+.6459). n˝≤π> Äj·Tq, eTTdæ¢y˚T‘·s¡T&Ó’q ‘·+Á&ç nã÷ ‘ê*uŸ n+‘·´ÁøÏjT· \
@sêŒ≥T¢ #˚jT· eTì Äj·Tq ≈£îe÷s¡T&Óq’ n© (s¡õ)ì Ä<˚•+#ês¡T. Á|üeø£Ô (dü)
>±] á Á|üuÀ<Ûqä \ Á|üu≤Û e+ Á|æjT· düV≤ü #·sT¡ \ô|’ m+‘·>± |ü&+ç <ä+fÒ, yês¡T ≈£L&Ü
eTTdæ¢+\Tø±ì ‘·eT ã+<ÛäTe⁄\ n+‘·´ÁøÏj·T\˝À bÕ˝§ZH˚yês¡T.
eTTdæ¢y˚T‘·s¡ k˛<äs¡T\≈£î dü+‘ê|ü+ ‘Ó*j·TCÒj·T{≤ìøÏ, XÀø£dü+‘·|üÔ
Vü≤è<äj·T+‘√ ñqï yê]ì z<ës¡Ã&ÜìøÏ ≈£L&Ü ÇkÕ¢+ nqTeT‹ìk˛Ô+~. á
H˚|<ü ´ä∏ +˝À Á|üeø£Ô (dü) >±] düŒwüeº TsTTq Ä<˚X+¯ @B ˝Òq|üŒ{Ïø,° eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ \‘√
Äj·Tq #˚ùd dü<«ä ´eVü‰sêìï <äèwæ˝º À ô|≥Tº≈î£ ì ÇkÕ¢MTj·T wüØn‘·Ty˚‘\Ô· T, eTTdæy¢ T˚
‘·s¡T\≈£î dü+‘ê|ü+ ‘Ó\T|üeTì uÀ~Û+#ês¡T.
ªªs√>∑T\qT |üsêeT]Ù+#·+&ç. s√>∑T\qT |üsêeT]Ù+#˚yê&ÉT dü«s¡+Z ˝Àì ˇø£
‘√≥˝À ñ+{≤&Éμμì eTVü‰Á|üeø£Ô (dü) Á|üe∫+#ês¡T (eTTdæ+¢ `u≤ãT |òüõ¢ Çj·÷<ä‘T· ˝Ÿ
eTØCŸ, Vü≤BdüT HÓ+.2568). á Á|üuÀ<Ûäq˝À Äj·Tq eTTdæ¢+`eTTdæ¢y˚T‘·s¡T&Éqï
‘ês¡‘e· T´+ #·÷|ü˝<Ò Tä . |üsêeTs¡Ù≈£î dü+ã+~Û+∫q á Ä»„ düs«¡ kÕe÷q´yÓTqÆ ~.
n˝≤π> Äj·Tq ø£cÕº˝À¢ ñqï yê]ì z<ësêÃ\ì, yê] Çã“+<äT\qT >∑T]+∫ Äsê
rj·÷\ì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T (‹]àJ`øÏ‘êãT˝Ÿ
»HêjÓTCŸ, Vü≤BdüT HÓ+.1073). á z<ës¡TŒ $wüjT· +˝À ≈£L&Ü Äj·Tq (dü) eT‘·
$#·ø£åD bÕ{Ï+#·˝Ò<äT. n+<äT#˚‘· á Ä»„\T n+<ä]ø° dü+ã+~Û+∫qy˚ ` yês¡T
eTTdæ¢+\T >±ìe«+&ç, eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\T >±ìe«+&ç.
yê>±›q bÕ\q
HÓ‹’ ø£ <äèw摺 √ Äj·Tq (dü) #˚dqæ Ä»„\T düs«¡ kÕe÷q´yÓTqÆ $. yê{Ï˝À eTTdæ¢
eTT\T, eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\T ≈£L&Ü #˚] ñHêïs¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î: ` #˚dæ q yê>±›Hêìï
HÓsy¡ s˚ êÃ\H˚~ wüØn‘Y Ä<˚XÊ\˝À n‘·´+‘· eTTK´yÓTqÆ ~. Ä yê>±›q+ eTTdæ+¢ \≈£î
#˚dæq<Ó’Hê düπs, eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\≈£î #˚dæ ñHêï düπs. <ëìì HÓs¡y˚ s¡Ã≥+ ‘·|üŒìdü].
ˇø£y˚fi¯ yê>±›HêìøÏ $s¡T<ä∆+>± #˚ùdÔ n~ bÕ|ü+ ne⁄‘·T+~. Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\
(dü) yê] J$‘·+˝À BìøÏ dü+ã+~Û+∫q <äècÕº+‘ê˝…H√ï \_ÛkÕÔsTT. yê>±›Hêìï
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 11

HÓs¡y˚s¡Ã≥+ ø£wüºyÓTÆq dü+<äsꓤ\˝À ≈£L&Ü Äj·Tq yê>±›HêìøÏ ø£≥Tºã&ç ñHêïs¡T.

yê>±›Hêìï bÕ*ùdÔ eTTdæ¢+\≈£î qwüº+ yê{Ï˝Ò¢ neø±X¯eTTqï |ü]dæú‘· T˝À¢ ≈£L&Ü
Äj·Tq (dü) yê>±›q uÛÑ+>±ìøÏ bÕ\Œ&É˝Ò<äT. BìøÏ dü+ã+~Û+∫q ¬s+&ÉT <äècÕº+
‘ê\qT Á|ükÕÔ$+#·≥+ Çø£ÿ&É düeT+»dü+>± ñ+≥T+~.
ãÁ<é j·TT<ä∆+˝À eTTdæ¢+\ dü+K´ eT÷&ÉT e+<ä\ |ü<äeT÷&ÉT e÷Á‘·y˚T .
ø±>±— eTø±ÿ eTTÁwæ≈î£ ÿ\T yÓsTT´eT+~ es¡≈L£ ñHêïs¡T. n{Ϻ |ü]dæú‹˝À eTTdæ+¢ \
‘·s¡|òü⁄q ˇø=ÿø£ÿ jÓ÷<ÛäT&ÉT m+‘√ $\TyÓ’qyê&˚. rsê j·TT<ä∆+ ÁbÕs¡+uÛÑeTj˚T´
eTT+<äT Vü≤Á»‘Y VüQC…’bòÕ _Hé j·Te÷Hé (s¡õ), Äj·Tq ‘·+Á&ç Vü≤Á»‘Y VüQôd’˝Ÿ\T
X¯Á‘·T ùde\ yÓqTø£ yÓ’|ü⁄ qT+&ç e∫à eTTdæ¢+ ùdq˝À¢ #˚sê\ì Á|üj· T‹ï+#ês¡T.
eTø±ÿ yês¡T yê]<ä]› ˙ |üd>æ {∑ ºÏ ìs¡“+~Û+#ês¡T. yê]<äs› ÷¡ j·TT<ä∆+˝À bÕ˝§Zqsê<äqï
wüs¡‘·Tô|’H˚ $&ÉT<ä\ #˚XÊs¡T. yê]<ä›s¡÷ <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+) düìï~ÛøÏ e∫Ã, ãÁ<é
dü+Á>±eT+˝À bÕ˝§ZHê\qï<˚ ‘·eT n_Û˝≤wü nì #ÓbÕŒs¡T. ø±ì <Ó’eÁ|üe ø£Ô (dü)
n+<äT≈£î n+^ø£]+#·˝<Ò Tä . m+‘·{Ï yê¬sH’ êdüsπ e÷≥+fÒ e÷fÒqì, m{Ϻ |ü]dæ‹ú
˝Àq÷ Ä&çqe÷≥qT ‘·|Œü sê<äì #Ó|Œæ , yê]ì j·TT<ä+∆ ˝À bÕ˝§Zqìe«˝Ò<Tä (düV≤” Vt≤
eTTdæ¢+` u≤ãT˝Ÿ ebòÕ _˝Ÿ nVü≤<é, Vü≤BdüT HÓ+.1787).
BìøÏ dü+ã+~Û+∫q eTs√ <äècÕº+‘·+ VüQ<Ó’_j·÷ ˇ&É+ã&çø£. eTø±ÿ˝À
eTTdæ+¢ \T>± e÷] eTBHê≈£î e\dü e∫Ãq yê]ì eTTdæ+¢ \T yê|üdTü #˚j÷· \qï~
Ä ˇ&É+ã&çø£˝Àì wüs¡‘·T˝À¢ ˇø£ wüs¡‘·T. Ä ˇ&É+ã&çø£ z ø=*øÏÿ edüTÔ+&É>±H˚
Vü≤Á»‘Y nã÷»+<ä˝Ÿ (s¡õ) eTø±ÿ qT+&ç bÕ]b˛sTT eTTdæ¢+\ e<ä›≈£î e#êÃs¡T.
Ä düeTj·T+˝À nã÷ »+<ä˝Ÿ ø±fi¯¢≈£î dü+¬øfi¯ófl y˚j·Tã&ç ñHêïsTT. ‘· qqT
m˝≤>∑sTTHêdüsπ eTBHê≈£î rdüTø¬ fi¯fleTì Äj·Tq <Óe’ Á|üeø£Ô (dü)≈£î ÁbÕ<Ûj ˚ T· |ü&ܶsT¡ .
eTTdæ¢+\T ≈£L&Ü Äj·Tq |ü]dæú‹ì #·÷dæ ‘·\¢&ç*¢b˛j·÷s¡T. n|ü⁄ Œ&ÉT eTø±ÿ
sêj·Tu≤] düTôV≤’ ˝Ÿ _Hé nÁyéTqT e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± m+‘·>±H√ q#·ÃC…|Œæ ˇ|æŒ+#·&ÜìøÏ
Á|üjT· ‹ï+#ês¡T. ø±ì n‘·qT düùd$Tsê nHêï&ÉT. n+<äTe\¢ <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) nã÷
»+<ä˝Ÿì yê|üdüT #˚dü÷Ô, zs¡TŒ eVæ≤+#·eTì dü÷∫+#ês¡T. n˝≤¢Vt≤ ‘· «s¡˝ÀH˚
@<äsTTHê e÷s¡Z+ ‘Ós¡TkÕÔ&Éì <ÛÓ’s¡´+ #ÓbÕŒs¡T. (d”s¡‘Y Çu…ï Væ≤ cÕyéT`2/302).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 12

$+<äT≈£î ÄVü‰«ì+#·≥+, ÄVü‰«Hêìï d”«ø£]+#·≥+

kÕe÷õø£ J$‘·+˝À |üs¡düŒs¡ kÂVü‰s¡ú dü+ã+<Ûë\≈£î ˇø£ neø±X¯+
$+<äT≈£î ÄVü‰«ì+#·≥+. n˝≤π> ˇø£s¡T ÄVü‰«ìùdÔ ÄVü‰«Hêìï d”«ø£] +#ê*.
eTVü‰Á|üeø£Ô (dündü+) eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ k˛<äsT¡ \qT $+<äT≈£î ÄVü‰«ì+#˚yês¡T. Äj·Tq
<Ó’eÁ|üeø£Ô>± ìj·TT≈£îÔ˝…’q|ü⁄Œ&ÉT ãq÷ Vü‰wæyéT Á|üeTTKT\qT uÛÀ»HêìøÏ
ÄVü‰«ì+#ês¡T. Ä $+<äT uÛÀ»HêìøÏ e∫Ãq yês¡T 30 eT+~ es¡≈£L ñ+{≤s¡ì
nqã&ÉT‘√+~. uÛÀ»Hê\j·÷´ø£ Äj·Tq (dü) yês¡+<ä]ø° ÇkÕ¢+ <Ûäs¡à |ü ]#·j·T+
#˚XÊs¡T (n˝Ÿ _<ëj·T eìïVü‰j·T : 3/40).
n˝≤π> Væ≤ÁJ 7e @≥ Äj·Tq (dündü+) ñÁe÷ #˚dqæ |ü⁄&ÉT eTø±ÿ˝À Vü≤Á»‘Y
yÓTeÆ T÷Hê (s¡.n)qT ìø±Vt≤ #˚dTü ≈£îì e©e÷ $+<äT≈£î eTø±ÿ Á|üeTTKT\qT ÄVü‰«
ì+#ês¡T. ø±ì eTø±ÿ yês¡T Ä ÄVü‰«Hêìï d”«ø£]+#·˝Ò<äT (d”s¡‘Y Çu…ï Væ≤cÕyéT :
2 / 372).
n<˚ $<Ûä+>± Äj·Tq (dündü+) Ä‹~∏ eTsê´<äqT Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T.
n‹<∏äT\qT >ös¡$+#·e\dæq ÄeX¯´ø£‘·qT H=øÏÿ eø±ÿDÏ+#ês¡T. á $wüj· T+˝À
Äj·Tq (wü) eTTdæ¢+\T`eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\qï $#·ø£åD #·÷|ü˝Ò<äT. Äj·Tq (dü) e<ä›≈£î
$$<Ûä ‘Ó>∑\≈£î #Ó+~q n‹~∏ ãè+<ë\T e#˚Ã$. Äj·Tq (dü) yê]øÏ Ä‹<∏ä´$T#˚Ã
yês¡T. ãÁ<é j·TT<ä+∆ ˝À U…B’ \T>± |ü≥Tºã&çq yês¡T mes√ ø±s¡T, X¯Á‘·T ôdì’ ≈£î\T.
nsTTq|üŒ{Ïø° yê] nqïbÕ˙j·÷\¬ø’ ñ‘·ÔeT Ø‹˝À @sêŒ≥T¢ #˚j·TeTì Äj·Tq
‘·q düV≤ü #·sT¡ \≈£î Ä<˚•+#ês¡T. á ø±s¡D+>±H˚ düV‰ü u≤ ‘êeTT kÕ<ëd”<ë nqï+
‹ì j·TT<ä∆ U…’B\≈£î e÷Á‘·+ kÕ«~wüºeTsTTq uÛÀ»q @sêŒ≥T¢ #˚ùdyês¡ T (eT»àe⁄
»®yêjÓT<é : 6/115, Vü≤BdüT HÓ+.10007)
Äj·Tq (dü) eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ \ ÄVü‰«Hêìï d”«ø£]+#˚yês¡T ≈£L&Ü. ˇø£kÕ] ˇø£
j·T÷<äT eTVæ≤fi¯ Äj·Tq (dü)qT uÛÀ»HêìøÏ ÄVü‰«ì+∫+~. Äj·Tq (dü)>±s¡T y˚Tø£
eTT+>±* e÷+kÕìï Çwüº|ü&É‘ês¡ì ‘Ó\TdüT≈£îì ÄyÓT Ä uÛ≤>∑+˝À $wü+ ø£*ù|
dæ+~. Ä $wüÁ|üu≤Û e+ Äj·Tq (dü) eTs¡D ø±\+ es¡≈L£ ñ+~. (düV≤” Vt≤ ãTU≤Ø`
øÏ‘êãT˝Ÿ eT>±J, Vü≤BdüT HÓ+.452).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 13

dü˝≤yéT
ˇø£]+ø=ø£]‘√ düe÷y˚X¯eTj˚T´+<äT≈£î <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+) ìsê∆]+∫q
yÓTT<ä{Ï yêø£´+ ªªndü‡˝≤eTT n˝…≈’ î£ yéT e s¡V≤ü à‘·T˝≤¢V≤æ e ãs¡ø±‘·TVt≤μμ(MTô|’ XÊ+‹
≈£î]j·TT>±ø£! n+fÒ MTs¡T düTs¡ø‘åÏ +· >±, øπ eå T+>± ñ+&ÉT>±ø£! Ç+ø± <Óe’ ø±s¡TD´+,
X¯óuÛ≤\T MTô|’ e]¸+#·T>±ø£!) ` ªdü˝≤eT‹μ n+fÒ ndü\T düTs¡ø‘åÏ +· >± ñ+&É≥eTì
ns¡+ú . Ç+<äT˝À nìï s¡ø±\ s¡øD å£ , uÛÁÑ <ä‘· ñ+~. bÕbÕ\ qT+&ç, s√>±\ qT+&ç
yÓ’|üØ‘ê´\ qT+&ç, <˚e⁄ì n$<Û˚j·T‘· qT+&ç s¡ø£åD nqïe÷≥. ªs¡Vü≤à‘Yμ
(ø±s¡TD´+)˝À <˚e⁄ì nqTÁ>∑Vü≤ uÛ≤>±´\˙ï e#˚ÃkÕÔsTT. n+fÒ dü+‘êq uÛ≤>∑´+,
dü+|ü<ä uÛ≤>∑´+, |üs¡˝Àø£ kÕ|òü\´+ Ç‘ê´~e˙ï n+<äT˝À #˚] ñHêïsTT. ªãs¡ø£‘Yμ
(X¯óuÛÑ+, düeTè~∆) n+fÒ, ÁbÕ|üÔyÓTÆ ñqï es¡Á|ükÕ<ë\T, nqTÁ>∑Vü‰ \T eT]+‘·>±
$ø£dæ+#·≥+, düTBs¡Èø±\+ es¡≈£î ì*∫ ñ+&É≥eTì uÛ≤e+. yêdüÔyêìøÏ ªdü˝≤+μ
nH˚~ ˇø£ ByÓq. ˇø£ <äTÄ. <äTÄ eTTdæ¢+ ø=s¡≈£L, eTTdæ¢y˚T‘·s¡Tì ø=s¡≈£î ≈£L&Ü
#˚j·÷*. ø±ã{Ϻ eTTdæ¢y˚T‘·s¡ k˛<äs¡TìøÏ ≈£L&Ü ªdü˝≤+μ #˚j·T≥+ <Ûäs¡à düeTà‘·+.
<Óe’ Á|üeø£Ô Vü≤Á»‘Y ÇÁu≤V”≤yéT (n˝…V’ ≤æ dü‡˝≤+) >±] ‘·+Á&ç Ä»sY ÇkÕ¢+ d”«ø£]+#·
˝Ò<äT. nsTTq|üŒ{Ïø° ÇÁu≤V”≤yéT (n) ‘·q ‘·+Á&çøÏ dü˝≤yéT #˚XÊs¡T . KTsYÄHé
dü«j·T+>± á $wüj·÷ìï Á|ükÕÔ$+∫+~ `

ªª(HêHêï!) MT≈£î Hê dü˝≤yéT. H˚qT e÷Á‘·+ MT eTìï+|ü⁄ ø√dü+ ÁbÕ]úd÷ü HÔ ˚

ñ+{≤qT.μμ (eTs¡´yéT`47)
eTTdæ¢eTT\T, eTTÁwæ≈£îÿ\T, j·T÷<äT\T ø£*dæ ≈£Ls¡TÃì ñqï ãè+<ëìøÏ
<Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) dü˝≤yéT #˚XÊs¡T (düV≤” yéT ãTU≤Ø` Vü≤BdüT HÓ+.5899). dü˝≤+
#˚ùdyês¡T @ ˇø£ÿ e´øÏHÔ √ Á|ü‘´˚ ø£+>± ñ<˚•› +#·≈î£ +&Ü ñqï|ü⁄Œ&ÉT Ä düe÷y˚X+¯ ˝À
ñqï yês¡+‘ê dü+uÀ~Û‘·T\T>±H˚ |ü]>∑DÏ+#·ã&É‘ês¡T.
eTBHê˝Àì j·T÷<äT\T <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü)qT >±˙, eTTdæ¢+\qT >±˙ ø£\TdüT
≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT Hê\Tø£qT ø=~›>± yÓT* Á‹|æŒ ªnkÕ‡eTT n˝…≈’ î£ yéTμ nH˚yês¡T. $H˚yê]øÏ
n~ dü˝≤+ |ü\Tπø nì|ædüTÔ+~. ø±ì yês¡T |ü*πø <ëì ns¡ú+ y˚s¡T. ªMTô|’ #êe⁄
e∫Ã|ü&TÉ >±ø£!μ nqï~ <ëì ns¡+ú . ì•‘·+>± >∑eTìùdHÔ >˚ ±ì n~ uÀ<Û|ä ü&<É Tä . yês¡T
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 14

á $<Ûyä TÓ qÆ yÓø*Ï #˚w≈ºü î£ ˇ&ç>{∑ qºÏ |ü⁄Œ&ÉT MTs¡T ªÁ|ü‹dü˝≤yéTμ #˚jT· ≈£î+&Ü, øπ e\+
ªe n˝…≈’ î£ yéTμ nì nq+&ç #ê\T (n+fÒ MT |ü≥¢ ≈£L&Ü n<˚ »s¡T>∑T>±ø£! nì Bì
ns¡+ú ) nHêïsêj·Tq (dü) (ãTU≤Ø `Vü≤BdüT HÓ+.5902). ` n+fÒ dü˝≤yéT |ü<ëìï
eÁø°ø£]+∫ XÊ|üHêsêú\T ô|fÒº j·T÷<äT\≈£î e÷Á‘·y˚T á düe÷<Ûëq+ e]ÔdüTÔ+~.
n+‘˚>±ì dü˝≤yéT #˚ùd Ç‘·sT¡ \≈£î »yêãT Çe«sê<äqï Ä+ø£å m+‘· e÷Á‘·+ ˝Ò<Tä .
ø±qTø£\ Ç∫Ã|ü⁄#·TÃø√e&Ü\T
ªª|üs¡düŒs¡+ ø±qTø£\T Ç∫Ã|ü⁄#·TÃ≈£î+≥÷ ñ+&É+&ç. ‘·<ë«sê Áù|eT
ô|+bı+<äT‘·T+~. eTqdüŒs¡ú\T <ä÷s¡eTe⁄‘êsTTμμ nì Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T
(dündü+) ñ<√“~Û+#ês¡T (eTTn»®yéT ø£;sY *˝Ÿ ‹Áu≤˙ : 25/162— Vü≤ BdüT
HÓ+.313). á $wüjT· +˝À Äj·Tq (dü) eTTdæ+¢ \T`eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ \qï ‘ês¡‘e· T´+
ø£qãs¡#·˝Ò<äT. ô|’>± n+<ä]ø° ø±qTø£\T Çdü÷Ô ñ+&Ü\ì nHêïs¡T. ˇø£ kÕ]
<Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) ˇø£ »‘· ã≥º\qT Vü≤Á»‘Y ñeTsY (s¡õ)≈£î Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T. Ä
<äTdüTÔ\T #ê˝≤ KØ<Ó’q$. n+<äTe\¢H˚ Äj·Tq (dü) yê{Ïì ‘=&É>∑˝Ò<äT . ªMTs¡T MT
ø√düyT˚ Çwü|º &ü qÉ |ü⁄Œ&ÉT Hê≈£î e÷Á‘·+ m+<äTøÏ#êÃs¡μì Vü≤Á»‘Y ñeTsY (s¡õ) n&ç–‘˚,
ªª˙≈£î Ç∫Ã+~ ˙e⁄ ‘=&ÉT≈£îÿ+{≤ìøÏ ø±<äT. <ëìì n$Tày˚sTT ˝Ò<ë me]ø£sTTHê
ø±qTø£>± Çe⁄«μμ nì <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) #ÓbÕŒs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT Vü≤Á»‘Y ñeTsY (s¡õ)
eTø±ÿ˝Àì ˇø£ e´øÏøÔ Ï Ä <äTdüT\Ô qT ãVüQe÷q+>± Ç#êÃs¡T. Ä e´øÏÔ n|üŒ{Ïø+Ï ø±
eTTdæ¢+ ø±˝Ò<äT (ãTU≤Ø`øÏ‘êãT˝Ÿ Væ≤u≤, Vü≤BdüT HÓ+.2476).
eTø±ÿ »qT\T eTTdæ¢+\qT m+‘·>± y˚~Û+#ês√ ‘Ó*dæ+<˚. ø±ì eTø±ÿ˝À
ø£s¡Te⁄ ø±≥ø±˝§∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT yê] Äø£* u≤<Ûä es¡íHêr‘·+. ÁbÕD≤\T ø±bÕ&ÉTø√e
{≤ìøÏ eTè‘· »+‘·Te⁄\qT düsTT‘·+ ‹Hê*‡q <äTs¡“¤s¡ dæú‹ @s¡Œ&ç+~. n|ü⁄Œ&ÉT
eTBHê˝À ñqï <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) ø£sT¡ e⁄ ø±≥ø±\ u≤]q |ü&qç eTø±ÿ eTTdæy¢ T˚ ‘·
s¡T\≈£î ◊<äT e+<ä\ BHês¡T¢ $sêfi¯+>± |ü+|æ+#ês¡T. eT] #·÷&ÉuÀ‘˚ Ä s√E˝À¢
eTBHê q>∑s+¡ ˝À eTTdæ+¢ \ Ä]úø£ |ü]dæ‹ú ≈£L&Ü @eT+‘· u≤>± ˝Ò<Tä . ◊<äT e+<ä\
BHês¡T¢ dü«\Œ yÓTT‘·Ô+ nì|æ+#·e#·TÃ. ø±ì n|üŒ{À¢ 20 BHês¡T¢ 87 1/2 Á>±eTT\
ã+>±s¡+ $\Te≈£î düe÷q+ nqï~ >∑eTHês¡Ω+. Ä s¡ø£+>± ◊<äT e+<ä\ BHês¡¢
$\Te m+‘√ ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. Ä yÓTT‘êÔìï Äj·Tq me]øÏ |ü+bÕs¡T? eTTdæ+¢ \qT
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 15

nD∫ y˚jT· {≤ìøÏ düs«¡ X¯≈î£ \Ô ÷ ˇ&ç¶ ø£j÷· ´ìøÏ ø±\T <äTe⁄«‘·Tqï KT¬sw’ ßü Hêj·T≈£î
˝…q’ nã÷ düTbòÕ´Hé≈î£ ! dübÕò «Hé _Hé ñeTj·÷´≈£î!! (s¡<Tä ˝› Ÿ eTTVü‰sÔ :Y 3/302, u≤ãT˝Ÿ
eTÁdü|òt).
ˇø£kÕ] eTø±ÿ qT+&ç ˇø£ ªqs¡øÔ μÏ eTBHê e∫à Ä]úø£ düV‰ü j·T+ #˚jT· eTì
nuÛ´Ñ ]ú+∫+~. <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) dü«j·T+>± ÄyÓT≈£î Ä]úø£ kÕj·T+ n+~+#·≥y˚T>±ø£,
‘·q ≈£î≥T+;≈£î\ #˚‘· ≈£L&Ü kÕj·T+ #˚sTT+#ês¡T. eT] #·÷&ÉuÀ‘˚ ÄyÓT eTTdæ+¢
ø±<äT. ÄyÓT eè‹Ôì ÇkÕ¢+ Çwü|º &ü <É qä ïB $~‘·yT˚ (ãTU≤Ø`Vü≤BdüT HÓ +.3939).
n+<ä]|ü≥¢ <äj·÷uÛ≤e+‘√ yÓT\>±\ì, n+<ä]‘√q÷ dü<ä«´eVü‰s¡+
#˚j÷· \ì Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dündü+) Á|üuÀ~Û+#ês¡T. ªªMTs¡T H˚\qTqï yê]ô|’
ø£s¡TDÏ+#·+&ç. ì+–qTqïyê&ÉT MTô|’ ø£ìø£]kÕÔ&Éμμì Äj·Tq (dü) uÀ~Û+#ês¡T
(‹]àJ, Vü≤BdüT HÓ+.1924). á <äj·÷uÛ≤e+˝À eTTdæ¢+\T, eTTdæ¢y˚T‘· s¡T˝Ò
>±≈£î+&Ü »+‘·Te⁄\T ≈£L&Ü e#˚ÃkÕÔsTT. y˚s=ø£ dü+<äs¡“¤+˝À Äj·T q (dü),
ÁbÕDeTTqï Á|ü‹ <ëì |ü≥¢ eT+∫>± yÓT\>∑+&ç, Ç+<äT≈£î>±qT eT+∫ Á|ü‹|òü\+
ñ+≥T+<äì #ÓbÕŒs¡T (ãTU≤Ø`Vü≤BdüT HÓ+.6009). Ç+ø± Ç˝≤ nHêïs¡T:
ªªmes¡sTTHê ˇø£ eTTdæ+¢ #Ó≥Tº Hê{Ï‘,˚ Ä #Ó≥Tº
|òü˝≤ìï eTqTwüß\T |üX¯óe⁄\T ‹+fÒ, <ëìøÏ>±qT <ëq+ #˚dæq |ü⁄D´|òü\+
n‘·ìøÏ \_ÛdTü +Ô ~μμ (eTTdæ+¢ `øÏ‘êãT˝Ÿ n<äuŸ, Vü≤BdüT HÓ+.5666). BìøÏ Á|ü‹>±
á $<Ûä+>± ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T: . ªªÁ|ü»\ô|’ <äj·T
p|üì e´øÏÔô|’ <˚e⁄&ÉT ≈£L&Ü <äj·Tp|ü&ÉTμμ (ãTU≤Ø`øÏ‘êãT‘ÍÔV≤” <é, Vü≤BdüT
HÓ+.6941).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\≈£î Äj·Tq (dü) ø±qTø£\T Çe«≥y˚T >±≈£î+&Ü, yê]∫Ãq
ø±qTø£\qT d”«ø£]+#˚yês¡T ≈£L&Ü. s√eTT #·Áø£e]Ô ôV≤]ø£d¢ t Äj·Tq≈£î |ü+|æ+∫q
ø±qTø£\˝À HêD´yÓTqÆ eÁdü+Ô ≈£L&Ü ñ+~. (nã÷<ëeP<é`øÏ‘êãT*¢u≤dt, Vü≤BdüT
HÓ+.4039). kı+{Ï ≈£L&Ü ñ+~ (* Çu…ï n; Vü‰‹yéT, Vü≤BdüT HÓ+.906).
Ä ø±qTø£\qT Äj·Tq (dü) dü«j·T+>± d”«ø£]+#·≥y˚T>±ø£, ‘·q düV≤ü #·sT¡ \≈£î ≈£L&Ü
|ü+∫ô|{≤ºsT¡ . ªñ¬ø<’ é s¡÷e÷μ nH˚ ˇø£ düsê›sT¡ ≈£L&Ü Äj·Tq (dü)≈£î ø=ìï ø±qTø£\T
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 16

|ü+|æ+#ê&ÉT. yê{Ï˝À eÁkÕÔ\‘√bÕ≥T Ç‘·s¡ edüTÔe⁄\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. yê{Ï˝À

qT+∫ Äj·Tq ø=ìï+{Ïì rdüT≈£îì, $T>∑‘ê$ ‘·q düVü≤#·s¡T\≈£î |ü+|æD° #˚XÊs¡T
(eTTdüï<Ó nVü≤à<é`nHé nqdt: 12245`46). Vü≤Á»‘Y n© (s¡õ) >±] ø£< ∏äq+˝À
ásêHé #·Áø£e]Ô |ü+|æq ø±qTø£\ Á|ükÕÔeq ≈£L&Ü ñ+~. yê{Ïì ≈£L&Ü <Óe’ Á|üeø£Ô
(dü) d”«ø£]+#ês¡T (‹]àJ`Vü≤BdüT HÓ+.1576).
<Ûäq ÁbÕD≤\ s¡ø£åD
eTTdæ+¢ \ <Ûqä ÁbÕD≤\≈£î Äj·Tq (dü) @ kÕúsTTì#êÃs√ n<˚ kÕúsTTì eTTdæ¢
y˚T‘·sT¡ \ <Ûqä ÁbÕD≤\≈£î ≈£L&Ü Ç#êÃs¡T. á $wüjT· yÓTÆ Äj·Tq ø=ìï dü÷Á‘ê\qT
ìsê∆]dü÷Ô, ªyê] s¡ø£Ô+ e÷ s¡ø£Ô+ e+{Ï~. yê] <Ûäq+ e÷ <Ûäq+ e+{Ï ~μ nì
eø±ÿDÏ+#ês¡T. (qdüãTÁsêj·T: 3/381)
ˇø£ dü+<äs¡“¤+˝À Äj·Tq (dündü+) Ç˝≤ nHêïs¡T.

ªªmes¡sTT‘˚ @<äsTTHê ˇø£ ˇ&É+ã&çøq£ T (XÊ+‹j·TT‘·yTÓ qÆ J$‘·+ >∑&ùç |+

<äT≈£î eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ ì‘√ #˚dTü ≈£îqï ˇ&É+ã&çøq£ T) n+‘·yTÓ T+~+#ê&√, n‘·qT dü«s¡+Z
jÓTTø£ÿ düTyêdüqqT ≈£L&Ü ÄÁ|òü÷DÏ+#·˝Ò&ÉT. ìC≤ìøÏ <ëì düTyêdüq q\uÛ…’ @+&É¢
Á|üj·÷D <ä÷s¡+ qT+&ç edü÷Ô ñ+≥T+~.μμ
(ãTU≤Ø`nHé nãT›˝≤¢Vt≤ nÁyéT, Vü≤BdüT HÓ+.3166)
eTVü‰Á|üeø£Ô (dündü+) Vü≤j·÷+˝À ˇø£ eTTdæ+¢ ˇø£ eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ e´øÏìÔ (nHê´
j·T+>±) Vü≤‘·e÷]Ãq ø±s¡D+>±, Vü≤+‘·≈£î&Ó’q Ä eTTdæ¢+ Á|ürø±s¡+ (œkÕdt)>±
Vü≤‘·´ >±$+#·ã&ܶ&TÉ (düTqHÓ <ë¬s KT‹ï` øÏ‘êãT˝Ÿ VüQ<ä÷<é, Vü≤BdüT HÓ+.165).
Á|üeø£Ô (dü) >±] á Hê´j·To\ Á|üuÛ≤e+ Äj·Tq düVü≤#·s¡T\ô|’ m˝≤+{Ï eTTÁ<ä
y˚dæ+<ä+fÒ, Äj·Tq ‘·<äq+‘·s¡+ Vü≤Á»‘Y ñeTsY (s¡õ) ≈£L&Ü ‘·q œ˝≤|òü‘Y
ø±\+˝À Ç˝≤π> ˇø£ eTTdæ+¢ qT Á|ürø±s¡ Hê´j·T+>± Vü≤‘·´ #˚jT· eTì Ä<˚•+#ês¡T
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 17

(düTqHÓ u…V’ ≤ü F: 8/30, Vü≤BdüT HÓ+.15704). Vü≤Á»‘Y n© (s¡õ) ≈£L &Ü ‘·q |ü]
bÕ\Hê Vü≤j·÷+˝À á XÊdüHêìï neT\T |ü]#ês¡T (düTqHÓ u…V’ ≤ü F : 8/15712).
Vü≤‘·Tì Vü≤‘·´≈£î Á|ü‹>± Vü≤+‘·≈£î&ÉT e~Û+#·ã&É≥yÓ÷ ˝Òø£ s¡ø£Ô X¯ó\ÿ+
(~j·T‘Y) #Ó*¢+#·≥yÓ÷ »s¡>±*. Ç~ nìyês¡´+. Vü≤‘·T&Ó’q ˇø£ eTTdæ¢ + e´øÏÔøÏ
Äj·Tq (dü) m+‘· yÓTT‘·+Ô ˝À ªs¡øÔ£ X¯ó\ÿ+μ (~j·T‘Y)qT ìsê∆]+#ês√ n+‘˚ yÓTT‘êÔìï
eTTdæ¢y˚T‘·s¡ e´øÏÔø° ìsê∆]+#ês¡T (<ë¬sKTrï`øÏ‘êãT˝Ÿ VüQ<ä÷<é, Vü≤BdüT HÓ+.149).
á $<Û+ä >± Äj·Tq (dü) <äèwæ˝º À ˇø£ eTTdæ+¢ <Ûqä + @ $<Û+ä >± >ös¡eÁ|ü<yä TÓ Æ
q<√ n<˚ $<Ûä+>± ˇø£ eTTdæ¢y˚T‘·s¡Tì <Ûäq+ ≈£L&Ü >ös¡eÁ|ü<äyÓTÆq <˚, $\TyÓ’q<˚.
n+<äTπø Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dündü+) Ç˝≤ Á|üe∫+#ês¡T:

ªªC≤Á>∑‘!Ô· me&ÉsTT‘˚ ‘êqT ˇ&É+ã&çø£ #˚dTü ≈£îqï yêì (eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ e´øÏ)Ô ô|’
<Ís¡q® ´+ #˚XÊ&√, n‘·ì Vü≤≈£îÿqT Vü≤]+#ê&√ ˝Ò<ë n‘·ì düeTà‹ ˝Ò≈£î+&ÜH˚ n‘·ì
Vü≤≈£îÿqT ˝≤≈£îÿHêï&√ Á|üfi¯j·T~Hêq H˚qT n‘·ìøÏ Á|ü‹<ä«+~>± ñ+{≤qT.μμ
(nã÷ <ëeP<é `Vü≤BdüT HÓ+.3053)
kÕ<Ûës¡D düeTj·÷\ dü+>∑‹ n˝≤ ñ+#·+&ç, j·TT<ä∆+ ˝≤+{Ï Ä‘·´sTTø£
|ü]dæú‹˝À ≈£L&Ü Äj·Tq (dü) á Á|üe÷D≤\qT $~Û>± bÕ{Ï+#˚yês¡T. X¯Á ‘·Te⁄
Äj·TT<Ûë\T |ü&Éy˚dæ Ä‘·à düeTs¡ŒD #˚düT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT ˝Ò<ë dü+~ÛøÏ dæ<ä∆|ü&çq|ü⁄Œ&ÉT
n‘·ì kıeTTà\≈£î m˝≤+{Ï qwüº+ ø£*–+#·sê<äì #Óù|Œyês¡T. ªU…’ãsY $»j·T+μ
dü+<äs“¡ +¤ >± eTTdæ+¢ ôdì’ ≈£î\T j·T÷<äT\ ø=ìï |üXó¯ e⁄\qT õãVt≤ #˚XÊs¡T. Á|ü‘´· ]úøÏ
#Ó+~q ø=ìï #Ó≥¢ |ü+&ÉT¢ ø√düT≈£îì ‹H˚XÊs¡T. á dü+>∑‹ ‘Ó*j·T>±H˚ <Óe’ Á|üeø£(Ô dü)
eTTdæe¢ TT\qT düe÷y˚X|¯ sü ∫¡ Á|üd+ü –dü÷—Ô á #·s´¡ ô|’ ‘·q ndüV≤ü Hêìï, ndü+‘·è|æìÔ
yÓ\&¢ +ç #ês¡T. ªªÇ~ MT ø=s¡≈î£ m+‘·ø° düeTà‘·+ ø±<äμμì ìs¡«› +<ä«+>± Á|üø{£ +Ï #ês¡T
(nã÷<ëeP<é`Vü≤BdüT HÓ+.3050). eTBHê˝À j·T÷<äT\ e<ä› ªu…’¬s s¡÷e÷μ>±
|æ\Teã&˚ ˇø£ u≤$ ñ+&˚~. Ä u≤$ qT+&ç eTBHê yêdüT\+‘ê eT+∫˙s¡T ‘√&ÉT
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 18

≈£îH˚yês¡T. ø±ì ø=Hêïfi¯fl ‘·sT¡ yê‘· u≤$ j·T»e÷ì (j·T÷<äT&ÉT) eTTdæ+¢ \≈£î ˙s¡T
‘√&ÉT≈£îH˚+<äT≈£î nqTeT‹+#·˝Ò<äT. <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) ‘·\#·T≈£î+fÒ sê»´+˝Àì
Á|üC≤Á|üjÓ÷»Hê\ <äècÕº´ Ä u≤$ì Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·s¡|òü⁄q »|ü⁄Ô #˚dü T≈£îì (C≤rj·T+
#˚dæ) Á|ü»\+<ä]ø° eT+∫ ˙{Ï düs¡|òüsê #˚j·T>∑*π>yês¡T. ø±ì Äj·Tq n˝≤
#˚jT· ˝Ò<Tä . Ä u≤$ì ø=qT>√\T #˚jT· eTì eTTdæ+¢ düV≤ü #·sT¡ &Óq’ ñkÕàHé >∑˙ (s¡õ)øÏ
dü÷∫+#ês¡T. n|ü⁄Œ&ÉT ñkÕàHÓ >∑˙ (s¡õ) Ä u≤$˝Àì dü>∑uÛ≤>±ìï |üHÓï+&ÉT y˚\
~s¡ΩeTT\≈£î ø=qT>√\T #˚dæ kÕe÷q´ Á|ü»\+<ä]ø° n+øÏ‘·+ #˚XÊs¡T (C≤<äT˝Ÿ
eTÄ<é`5/713`714).
yê´bÕs¡ dü+ã+<Ûë\T
es¡Ôø£ dü+ã+<Ûë\˝À Äj·Tq (dü) eTTdæ¢+`eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\ eT<Ûä´ m˝≤+{Ï
$#·ø£åD #·÷|ü˝Ò<äT. ‘=*ø±\+˝À nã÷ düTbòÕ´Hé, Eu…’sY _Hé eTT‘YsTTyéT nH˚
es¡≈Ô î£ \T ÇkÕ¢+ d”«ø£]+#·˝<Ò Tä . nsTT‘˚ Ä düeTj·T+˝À ≈£L&Ü Äj·Tq (dü) es¡øÔ +£
ø=s¡≈î£ ‘·q es¡øÔ £ kÕeTÁ–ì yê]øÏ Ç#˚Ãyês¡T. e∫Ãq ˝≤uÛ≤\˝À eTT+<äT>±
ìsê∆]+#·T≈£îqï <ëì Á|üø±s¡+ yê{≤ rdüT≈£îH˚yês¡T. eTBHê˝ÀHÓ‘’ ˚ eTTdæ+¢ \ es¡øÔ £
eT+‘ê ` kÕ<Ûës¡D+>±`j·T÷<äT\ (ãq÷ U…’qTU≤) e÷¬sÿ{Ÿ˝ÀH˚ kÕπ>~.
<Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) eTTdæy¢ T˚ ‘·sT¡ \‘√ Áø£jT· $Áø£j÷· \T »]ù|yês¡T. Äj·Tq
(dü) |üse¡ T|ü~+∫q düeTj·T+˝À ≈£L&Ü Äj·Tq>±] ˇø£ s¡ø±å ø£e#·+ ˇø£ j·T÷<äT
e´øÏÔ e<ä› ‘êø£≥Tº>± ñ+~. m+<äTø£+fÒ Äj·Tq (dü) Ä j·T÷<äT e´øÏÔ e<ä› eT÷&ÉT
ªkÕμ\ (nπs_j·÷˝À n|üŒ{Ï ˇø£ ø=\e÷q+) u≤Ø¢ –+»\T ns¡Te⁄>± ø=qT>√\T
#˚XÊs¡T (ãTU≤Ø`Vü≤BdüT HÓ+.2759). n˝≤π> Äj·Tq (dü) eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ e´≈£î\Ô qT
‘·q <ä>sZ∑ ¡ ùde≈£î\T>± ìj·T$T+#·T≈£îH˚yês¡T. Äj·Tq (dü) eTø±ÿ qT+&ç eTBHê≈£î
Væ≤Á»‘Y #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT, m&Ü]˝À <ë] #·÷|ü>∑\ qeTàø£düTÔ&Ó’q ˇø£ e´øÏÔ nedüs¡+
@s¡Œ&ç+~. Äj·Tq (dü) m+‘√ u≤<Ûä´‘·‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï á |üì ø√dü+ ˇø£
eTTdæ¢y˚T‘·s¡ e´øÏÔì y˚‘·q+ô|’ ìj·T$T+#·T≈£îHêïs¡T (nVü‰ÿyéT nVüQ¢õàeTà * Çu…ï
KsTT´yéT: 207)
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 19

#Ó|Œü e∫Ã+<˚$T≥+fÒ eTTdæy¢ T˚ ‘·s¡ e´≈£î\Ô ‘√ Äj·Tq>±s¡T, Äj·Tq •wüß´\T

nìï s¡ø±\ es¡Ôø£ dü+ã+<Ûë\T ø£*– ñ+&˚yês¡T.
Hê´j·T+, düeTuÛ≤e+
Á|üeø£Ô eTTVü≤eTà<é (dündü+) Á|üuÀ~Û+∫q $wüj÷· \˝À n‘·´+‘· ø°\ø£yTÓ qÆ ,
eTÚ*ø£eTsTTq $wüjT· + ªHê´j·TkÕú|qü μ. á e´eVü‰s¡+˝À Äj·Tq eT‘· $eø£≈å î£
‘êe⁄ ˝Ò≈£î+&Ü #·≥º düeT‘ê«ìøÏ ø£≥Tºã&ܶs¡T. Äj·Tq (dündü+) >±] •wüß´\˝À
ˇø£ e´øÏÔ ù|s¡T Çu…ï n; Vü≤<és¡<é ndü¢MT. Ä e´øÏÔ ˇø£ j·T÷<äTìøÏ Hê\T>∑T ~s¡Ω
eTT\T u≤ø° |ü&ܶsT¡ . ‘·q u≤ø° rs¡Ã≥+ ˝Ò<ìä j·T÷<äT&ÉT (<Óe’ Á|üeø£Ô (dü)≈£î |òsæ ê´<äT
#˚XÊ&ÉT. <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) ‘·q •wüß´DÏí |æ*∫ n‘·ì n|ü⁄Œ rs¡ÃeTì #ÓbÕŒs¡T. ªnj·÷´!
Á|üdTü ‘Ô +· H˚qT n|ü⁄Œ rs¡Ã>∑\ dæ‹ú ˝À ˝Òqμì #ÓbÕŒ&Ü e´øÏ.Ô ªªn‘·ì s¡TD+ #Ó*+¢ #·Tμμ
nì <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) s¬ +&ÉekÕ] Ä<˚•+#ês¡T. ªnj·÷´ <Óe’ Á|üeø±Ô (dü)! Ç|ü⁄Œ&É+fÒ
Ç|ü⁄Œ&˚ s¡TD+ rπsà k˛úeT‘· Hê≈£î ˝Ò<Tä . ‘·eTs¡T qqTï @<äsTTHê |üìô|’ U…ã’ sY |ü+|æ
q|ü⁄&ÉT, Á|ü‹|ò\ü +>± m+‘√ ø=+‘· ÇkÕÔsq¡ ï ÄX¯ Hê≈£î+~. n|ü⁄Œ&˚ H˚qT áj·Tq
>±] n|ü⁄Œ rπsÃkÕÔqμì Çu…ï n; Vü≤Á<ä<é $qï$+#·T≈£îHêïs¡T. ø±ì <Óe’ Á|üeø£Ô (dü)
eT÷&ÉekÕ] ≈£L&Ü, ªªÇ‘·ì s¡TD+ rπsÃsTTμμnì ÄC≤„|æ+#ês¡T. <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü)
@<äHêï $wüjT· + eT÷&ÉT kÕs¡T¢ #ÓbÕŒs¡+fÒ, Á|æjT· düV≤ü #·sT¡ \T Çø£ e÷s¡T e÷{≤¢&˚
yês¡T ø±s¡T. Çu…ï n; Vü≤Á<ä<é Ä düeTj·T+˝À ˇø£ eÁkÕÔìï ‘·\bÕ>±>± #·T≥Tº≈î£ ì,
eTs√ eÁkÕÔìï \T+^>± ø£≥Tº≈î£ ì ñHêïs¡T. ‘·\bÕ>±qT \T+^>± #˚dTü ≈£îì, \T+^ì
e÷¬sÿ≥Tº˝À neTàø±ìøÏ ô|{≤ºs¡T. <ëìì Hê\T>∑T ~s¡ΩeTT\≈£î n$Tà Ä &ÉãT“qT
j·T÷<äTìøÏ Ç#˚ÃXÊs¡T (eTTdüï<Ó nVü≤à<é ` Vü≤BdüT HÓ+.15528, Çu…ï n; Vü≤Á<ä<)é .
á Hê´j·T e´eVü‰s¡+ πøe\+ ‘·q düVü≤#·s¡T\ es¡πø |ü]$T‘·+ ø±˝Ò<äT,
‘·q e´øÏ>Ô ‘∑ · $wüjT· +˝À ≈£L&Ü Äj·Tq (dü) |üP]Ô>± BìøÏ ø£≥Tºã&ç ñHêïs¡T. ‘êqT
me]ø£sTTHê u≤ø° |ü&ç e⁄+fÒ s¡TD<ë‘·≈£î n&çπ> Vü≤≈£îÿ ø£∫Ñ·+>± ñ+≥T+<äì
ÁøÏj÷· ‘·àø£+>± ìs¡÷|æ+#ês¡T. ˇø£yfi˚ ¯ u≤ø° edü÷\T $wüjT· +˝À s¡TD<ë‘· ø£s≈¡ î£ >±
e÷{≤¢&çHê düVæ≤+∫ }s¡T≈£îH˚yês¡T. Äj·Tq (dü) C…’<é _Hé kÕHê nH˚ j·T÷<äT
e´øÏÔ e<ä› n|ü⁄Œ rdüT≈£îHêïs¡T. n‘·qT e∫à <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) n+^ì |ü≥Tº≈î£ ì ˝≤>∑T‘·÷
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 20

|üs¡Twü yêø±´\T |ü*ø±&ÉT. ªHê s¡TD+ rs¡TkÕÔyê ˝Ò<ë? m+<äT≈£î rs¡TkÕÔe⁄˝Ò?

ã˙ eTT‘·Ô*uŸ e+X¯düTÔ\+‘ê Ç+‘˚. <ë≥y˚ùd s¡ø£+μ nHêï&ÉT. á e÷≥ $q>±H˚
Vü≤Á»‘Y ñeTsY (s¡õ) ∫yê\Tq ˝Ò∫ ì\ã&ܶs¡T. j·T÷<äT e´øÏÔì ˇø£ÿ ‘√|ü⁄
‘√XÊs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) ñeTsYì yê]dü÷,Ô ªªñeTsY! H˚qsTTHê, Ç‘·qsTTHê
˙ qT+&ç Ä•+∫+~ Ç~ ø±<äT. ñ‘·ÔeT Ø‹˝À n|ü⁄Œ rs¡Ã+&ç nì ˙e⁄ Hê≈£î
#ÓbÕŒ*‡+~, dü¬s’q |ü<ä∆‹˝À n&É>∑eTì n‘·ìøÏ q#·ÃC…bÕŒ*‡+~. ø±ã{Ï º Ç|ü⁄Œ&ÉT
qTyÓ«[fl n‘·ì n|ü⁄Œ r]Ãsê. qTe«‘·ìï uÛj Ñ T· ô|{Ïqº +<äT≈£î ã<äT\T>± Çs¡y’Ó ªkÕμ\
Ks¡÷®sê\T n~Ûø£+>± Çyê«*μμ nì ‘êø°<äT #˚XÊs¡T (eTTdüÔÁ<äø˘ Vü‰øÏyéT`Vü≤BdüT
HÓ+.6574).
eT‘· e´eVü‰sê\T
πøe\+ kÕe÷õø£ e´eVü‰sê˝À¢H˚ ø±≈£î+&Ü, <Ûë]àø£ $wüj·÷\˝À ≈£L&Ü
Äj·Tq (dü) eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ düVü≤q uÛ≤e+‘√ yÓT*π>yês¡T. m<äT{Ï yê] ÇcÕº
sTTcÕº\‘√ ì$T‘·+Ô ˝Ò≈î£ +&Ü yê]ô|’ ÇkÕ¢yTé qT s¡T<˚y› ês¡T ø±s¡T. n+<äTøπ Äj·Tq
(dü) eTø±ÿ˝À ñqï ø±\+˝À, |ü⁄s¡ Á|üeTTKT\qT<˚›•+∫, ªªMTs¡T ÇkÕ¢+ <Ûäs¡à+
d”«ø£]+#·ø£b˛‘˚ b˛ìe«+&ç. ø±ì ÇkÕ¢+ <Ûäs¡à Á|ü#ês¡ e÷s¡Z+˝À e÷Á‘·+
nes√<Û+ä ø£*Œ+#·ø+£ &ç. Á|ü»\+<ä]˙ ‘·eT ‘·eT eT‘·+ Á|üø±s¡+ yÓT\>∑ìe«+&çμμ
nì nuÛ´Ñ ]ú+#ês¡T. BìH˚ KTsYÄHé ªªMT <Ûsä à¡ + MT~, Hê
<Ûäs¡à+ Hê~μμ (n˝Ÿ ø±|òæs¡÷Hé`6) nì #Ó|æŒ+~.
eTø±ÿ qT+&ç e\düb˛sTT eTBHê q>∑sêìøÏ @‘Ó+∫q|ü⁄&ÉT Á|üeø£Ô eTVü≤
˙j·TT\T (dündü+) #˚|{ü qºÏ Á|üÁ|ü<eä∏ T |üqT\˝À ˇø£feÒ T+fÒ— eTBHê˝À ìedædTü qÔ ï
$$<Ûä eT‘· esêZ\, ‘Ó>∑\ eT<Ûä´ XÊ+‹ ˇ|üŒ+<ä+ #˚j·T≥+. Ä ˇ|üŒ+<ä+˝À
eTTdæ¢+\T, j·T÷<äT\T, ãVüQ <Ó’yêsê<Ûä≈£î\T ≈£L&Ü ñHêïs¡T. á ˇ&É+ã&çø£˝À
Á|ü<Ûëq n+XÊ\T ¬s+&ÉT. ˇø£{Ï: q>∑s¡ s¡ø£åD¬ø’ n+<äs¡÷ ø£*dæø£≥ Tº>± ñ+&É≥+.
¬s+&Ée~: Á|ü‹ es¡Z+ yês¡T ¬s+&Ée es¡Z+ yê]øÏ >∑\ Á|ü‹|ü‹Ôì n+^ø£]+#·≥+.
me] eT‘êìï yês¡T ne\+_+#·≥+˝À ùd«#·Ã¤ ñ+&É≥+. Ä ˇ&É+ã&çø£˝Àì
|ü<äC≤\+ Ç˝≤ e⁄+~ `
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 21

ªªj·T÷<äT\T ≈£L&Ü eTTdæ+¢ \ e÷~]>±H˚ ˇø£ C≤‹>± |ü]>∑D+Ï #·ã&É‘ês¡T.

yê]ô|’ mes¡T j·TT<ë∆ìøÏ e∫ÃHê, yê]øÏ e´‹πsø£+>± eTTdæ¢+\T j·T÷<äT
\≈£î düVü‰j·T+ #˚kÕÔs¡T. eTTdæ¢+\T`j·T÷<äT\ eT<Ûä´ >∑\ dü+ã+<Ûë \T
|üsd¡ Œü s¡ ÁX‚j÷Ó _Û˝≤wü‘√ ≈£L&çq$>± ñ+{≤sTT. ñuÛjÑ T· ‘ês¡ø+£ >±, eT+∫øÏ
<√Vü≤<ä|ü&˚$>± ñ+{≤sTT. j·T÷<äT\‘√ yÓTÆÁr ˇ|üŒ+<ä+ ñqï yês¡T
≈£L&Ü á ˇ&É+ã&çø£˝À #˚] ñqï≥T¢>±H˚ |ü]>∑DÏ+#·ã&É‘ês¡T. dü<ë
u≤~Û‘·T\≈£î ‘√&ÉŒ&É≥+ »s¡T>∑T‘·T+~.μμ(d”s¡‘Y Çu…ï Væ≤cÕyéT:1/178)
Ç˝≤π> q»sêHé ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q ˇø£ Á¬ød’ eÔü Á|ü‹ì~Û ãè+<ä+ <Óe’ Á|üeø£Ô
(dündü+) <ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã+~. Äj·Tq (dü) yê]‘√ ˇ&É+ã&çø£ #˚düT≈£î+≥÷, yê]øÏ
ÁyêsTT+∫ Ç∫Ãq <äkÕÔy˚E˝À Ç˝≤ e⁄+~:
ªªq»sêHé yêdüT\≈£î n˝≤¢Vt≤ s¡ø£åD ñ+≥T+~. <Ó’eÁ|üeø£Ô eTTVü≤eTà<é
(dündü+) ‘·s|¡ ⁄üò q yê]øÏ nuÛj Ñ T· + ñ+≥T+~. M] ÁbÕD+, eT‘·+, sê»´+,
<ÛäHêìøÏ dü+ã+~Û+∫ Çø£ÿ&É e⁄qïyês¡T, Çø£ÿ&É ˝Òìyês¡T, M] C≤‹ M]
nqTj·÷j·TT\T ` n+<äs¡÷ á XÊ+‹ ˇ&É+ã&çø£˝À #˚] ñqï≥T¢>±H˚
uÛ≤$+#·ã&É‘ês¡T. Á|üdüTÔ‘·+ Ms¡Tqï dæú‹˝À m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ #˚j·Tã&É<äT.
M]øÏ #Ó+~q Vü≤≈£îÿ\˝À m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ ñ+&É<äT. Á|üdüTÔ‘·+ M]
kÕ«BÛq+˝À ñqï~ `n~ ø=+#ÓyÓTÆHê, m≈£îÿyÓ’Hê ` n+<äT˝À m˝≤+{Ï
|ü]es¡Ôq #˚j·Tã&É<äT.μμ (|òü⁄‘·÷VüQ˝Ÿ ã˝≤›Hé, ã˝≤»Ø : 1/77)
|üs¡ eT‘· Á|üeTTKT\ $wüjT· +˝À Äj·Tq (dü) m+‘√ düV≤æ wüß‘í q· T bÕ{Ï+#˚
yês¡T. yês¡T q$Tàq&ÉT#·T≈£îH˚ yê]ì <ä÷wæ+∫ yê] eTqdüTqT H=|æŒ+#·ø+£ &ç nì
Á|ü‘˚´ø£+>± dü÷∫+#˚yês¡T. ˇø£kÕ] eTBHê˝À ˇø£ dü+|òüT≥q m<äTs¡sTT+~`
ˇø£ j·T÷<äT e´øÏÔ @<√ e÷≥ô|’ Á|üe÷D+ #˚dü÷Ô, ªdüeTdüÔ e÷qyê[˝À qT+∫
eT÷kÕqT Á|ü‘´˚ ø£+>± mqTï≈£îqï X¯øeÔÏ T+‘·Tì kÕøÏ>å ±μ nHêï&ÉT. n+fÒ Á|üeø£\Ô +<ä]
ô|’Hê eT÷kÕ (n) ≈£î Ä~Ûø£´‘· ñ+~ nqï~ <ëì kÕsê+X¯+. ø±>±— eTTVü≤eTà<é
Á|üeø£Ô (dündü+)≈£î e÷qe⁄\+<ä]ô|,’ Á|üeø£\Ô +<ä]ô|’ ÁbÕ<Ûëq´‘· y=dü>ã∑ &ç+<äqï~
eTTdæ¢+\ $XÊ«dü+. n+<äTπø ˇø£ nHê‡Ø düVü‰;øÏ á e÷≥ düVæ≤+#·˝Ò<ä T. Ä
$<Û+ä >± Á|üe÷D+ #˚dqæ j·T÷<äTDÏí HêHê $<Ûë\T>± <ä÷wæ+#·≥y˚T>±ø£ ø√|ü+‘√
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 22

n‘·ìøÏ #Ó+|ü <Óã“ ≈£L&Ü ø={≤ºs¡T. Ä j·T÷<äT e´øÏÔ <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+) e<ä›≈£î
e∫à nHê‡Ø >∑T]+∫ |òsæ ê´<äT #˚XÊ&ÉT. Äj·Tq (dü) ‘·q düV≤ü #·sT¡ &Óq’ nHê‡sY
e´øÏÔì |æ*∫, ªª#·÷&ÉT! Á|üeø£Ô\ eT<Ûä´ $#·ø£åD #·÷|ü⁄‘·÷, ˇø£]øÏ eTs=ø£]ô|’
ÁbÕ<Ûëq´‘· ø£*Œdü÷Ô yê~+#·≈L£ &É<Tä μμ nì Væ≤‘·e⁄ |ü*ø±s¡T. ‘·sT¡ yê‘· Äj·Tq (dü)
eTVü≤˙j·T eT÷kÕ (n)˝Àì ˇø£ $•wü‘˜ q· T Á|ükÕÔ$dü÷,Ô n~ Á|üfij ¯ T· ~Hêq Á|üdTü Œ¤≥
eTe⁄‘·T+<äì #ÓbÕŒs¡T. (ãTU≤Ø`Vü≤BdüT HÓ+.2412) ` n+fÒ Ä ø£Då +˝À Äj·Tq
m+‘√ $»„‘·‘√ e´eVü≤]dü÷Ô, <Ó’eÁ|üeø£Ô Vü≤Á»‘Y eT÷kÕ (n)˝Àì Á|ü‘ ˚´ø£‘·qT
Á|ükÕÔ$+∫ Ä j·T÷<äT nqTj·÷sTTøÏ ø£*–q eTqkÕÔbÕìï <ä÷s¡+#˚dæ, Ä >=&Ée
dü<äT›eTDÏπ>˝≤ #˚XÊs¡T. <Ûë]àø£ Á|üeTTKT\qT øÏ+#·|ü]#˚ $<Ûä+>± e÷{≤¢&ç, yê]
nqTj·÷j·TT˝À¢ ndüVü≤Hêìï düèwæº+#·≥+ m+‘·e÷Á‘·+ düeT+»dü+ ø±<äq ï~
Äj·Tq e÷≥\ n+‘·sês¡ú+.
eTìï+|ü⁄\ yÓ’K]
eTVü‰Á|üeø£Ô eTTVü≤eTà<é (dündü+) ˝Àì n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq dü<äTZ D+
ªø£eå ÷>∑TD+, eTìï+|ü⁄\ yÓK’ ]μ. Äj·Tq ‘·q düV≤ü #·sT¡ \qT m˝≤>∑÷ ø£$å T+#˚yês¡T.
eTs¡T|ü⁄e\¢ »]–q bıs¡bÕ≥¢ô|’ yê]ì ì\Bj·T≈£î+&Ü yê] |ü≥¢ dü&É*+|ü⁄\
yÓ’K]ì m˝≤>∑÷ ne\+_+#˚yês¡T. nsTT‘˚ Äj·Tq (dü) ‘·q ã<ä∆ $s√<ÛäT\qT,
n&ÉT>∑&TÉ >∑THê ‘·qqT y˚~+Û ∫ u≤~Û+∫q yê]ì düsTT‘·+ ø£$å T+∫ e<ä*ô|≥º&+É
$X‚wü+. á dü+<äs¡“¤+>± BìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø=ìï dü+|òüT≥q\qT düà]+#·T
ø√e≥+ düeT+»dü+>± ñ+≥T+~ `
z ˇø£kÕ] eTø±ÿ˝À rÁe <äT]“¤ø+å£ ‘ê+&É$+∫+~. Á|ü»\T eTè‘· »+‘·Te⁄qT
düsTT‘·+ ‹Hê*‡q n>∑‘·´+ @s¡Œ&ç+~. eT] #·÷&ÉuÀ‘˚ Ä »qT\T mes√
ø±<äT, <Óe’ Á|üeø£Ô (dü)qT, Äj·Tq Á|æjT· düV≤ü #·sT¡ \qT dü+|òTü ãVæ≤wüÿs¡D #˚dæ
ˇø√ÿ ÄVü‰s¡<Ûëq´|ü⁄ –+» ≈£L&Ü yê]øÏ #˚s¡≈£î+&Ü n&ÉT¶≈£îqïyês¡T.
eTø±ÿ˝À eTTdæ¢+\T Hê\Tπ>+&É¢ es¡≈£L á ø£]ƒqeTsTTq Ä]úø£ Ä+ø£å\qT
uÛÑ]+#ês¡T. ø±ì Äj·Tq (dü) eTBHê≈£î Væ≤Á»‘Y #˚dæq MT<ä≥ eTø±ÿ˝À
ø£sT¡ e⁄ ø±≥ø±˝§∫à nø£ÿ&ç Á|ü»\T ‹+&çøÏ ‹|üŒ\T |ü&Ü*‡q <äTdæ‹ú <ë|ü⁄
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 23

]+∫+~. n|ü⁄Œ&ÉT eTø±ÿ Hêj·T≈£î\T Äj·Tq (dü) <ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã, ª‘·eTs¡T

ã+<ÛTä e⁄\ jÓT&É\ ñ‘·eÔ T+>± yÓT\>∑eTì uÀ~ÛkÕÔsT¡ ø£<ë! Ç|ü⁄Œ&ÉT MT C≤‹
yês¡T <äTs¡“¤s¡ <ë]Á<ä´+‘√ n+‘·eTe⁄‘·THêïs¡T. ø±ã{Ϻ ‘·eTs¡T (<˚e⁄ì
ø=s¡≈£î) á <äT]“¤øå±ìï <ä÷s¡+ #˚j·TeTì <Ó’yêìï ÁbÕ]ú+#·+&çμ nì ø£&ÉT
Bq+>± nuÛ´Ñ ]ú+#ês¡T. á e÷≥\≈£î ø±s¡TD´eT÷]Ô (dü) Vü≤è<äjT· + ø£]–
b˛sTT+~. Äj·Tq (dü) #˚‘·T˝…‹Ô yê] ø£cÕºìï ‘=\–+#·eTì n˝≤¢Vt≤qT
y˚&TÉ ≈£îHêïs¡T. ‘·sT¡ yê‘· eTø±ÿ˝À |ü⁄wüÿ\+>± yêq\T ≈£î]XÊsTT (ãTU≤Ø`
øÏ‘êãT˝Ÿ ÇdæÔkÕâ, Vü≤BdüT HÓ+.974).
z q»<é øπ Áå ‘·+ yÓ|’ ⁄ü qT+&ç eTø±ÿ q>∑sêìøÏ ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\T düs|¡ òsü ê nj˚T´$.
ø±ì Ä ÁbÕ+‘· düsê›s¬ q’ düTe÷e÷ _Hé ñkÕ˝Ÿ ÇkÕ¢+ d”«ø£]+∫q MT<ä≥,
eTø±ÿ≈£î ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\ düs|¡ süò êqT ì*|æyX˚ Ês¡T. <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) Äq‹
˝Òì<˚ ˇø£ÿ <Ûëq´|ü⁄ –+» ≈£L&Ü Çø£ÿ&ç qT+&ç eTø±ÿ≈£î b˛e&ÜìøÏ M˝Ò<¢ ìä
#ÓbÕŒs¡T düTe÷e÷. nsTT‘˚ n˝≤ #˚jT· e<äì› <Óe’ Á|üeø£Ô (dü) Äj·Tq≈£î q#·Ã
C…bÕŒs¡T (d”s¡‘Y Çu…ï Væ≤cÕyéT : 2/638).
z VüQ<Ó_’ j·÷ ˇ&É+ã&çø£ dü+<äs“¡ +¤ >± Äj·Tq (dündü+) Á|üu≤Û ‘· düeTj·÷q
‘·q düVü≤#·s¡T\‘√ ø£*dæ qe÷CŸ #˚düTÔHêïs¡T. Ä düeTj·T+˝À z &Ó㓤sTT
mquÛ…’eT+~ ª‘·HésT÷yéTμ nH˚ ø=+&É ÁbÕ+‘·+ yÓ’|ü⁄ qT+&ç Äø£dæàø£ <ë&ç
#˚j·T&ÜìøÏ e#êÃs¡T. eTTdæ¢+\T qe÷E #˚düTÔ+&É>± yê]ô|’ yÓTs¡T|ü⁄ <ë&ç
#˚j·÷\qï~ yê] ñ<˚›X¯+. yês¡+‘ê |ü≥Tºã&ܶs¡T. ø±ì <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü)
yê]¬ø˝≤+{Ï •ø£å $~Û+#·≈î£ +&ÜH˚, yê] qT+&ç |ò~æ j·÷ (|ü]Vü‰s¡+) ≈£L&Ü
|ü⁄#·TÃø√≈£î+&ÜH˚ $&ÉT<ä\ #˚ùdXÊs¡T (eTTdæ¢+`øÏ‘êãT˝Ÿ õVü‰<é, Vü≤BdüT
HÓ+.1808).
z eTVü‰Á|üeø£Ô (dündü+) >±] ã<ä∆ $s√<ÛTä \˝À nÁ>∑>±$T nã÷»Vü≤˝Ÿ. n‘·ì
ø=&ÉT≈£î ÇÁø£e÷≈£î ≈£L&Ü á X¯Á‘·T‘·«+ yês¡d‘ü «· +>± dü+Áø£$T+∫+~. eTø±ÿ
$»j·T+ dü+<äs¡“¤+>± n‘·qT j·TeTHé≈£î bÕ]b˛j·÷&ÉT. n‘·ì uÛ≤s¡´
ñyÓTà Vü≤ø°yéT _HÓÔ Vü‰]dt nã÷ »Vü≤˝Ÿ ã+<ÛäTy˚. ÄyÓT e÷Á‘·+ ÇkÕ¢+
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 24

d”«ø£]+∫+~. ‘·q uÛÑs¡Ô≈£î ø£åe÷_Ûø£å Á|ükÕ~+#·eTì <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) qT

nuÛ´Ñ ]ú+∫+~. Äj·Tq (dü) ø£eå ÷_Ûøå£ ô|{≤ºsT¡ . n|ü⁄Œ&ÜyÓT dü«j·T+>± j·TeTHé
yÓ[fl, <Ó’e Á|üeø£Ô (dü) n‘·ìøÏ ø£åe÷_Ûø£å Á|ükÕ~+#ês¡ì #Ó|æ Œ+~. Ä
ø£Då +˝À ÇÁø£e÷ ÄX¯Ãsê´ìøÏ n+‘·T˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTT+~. ø£s&¡ TÉ >∑{Ïqº Hê
˝≤+{Ï ã<ä∆ $s√~Ûì ≈£L&Ü Á|üeø£Ô (dü) ø£$å T+#êsê!? nì Ä˝À#·q˝À |ü&ç
b˛j·÷&ÉT. ‘·sT¡ yê‘· n‘·qT ‘·q uÛ≤s¡´‘√ ø£*dæ Á|üeø£Ô (dündü+) düìï~Û˝À
Vü‰»s¡j·÷´&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+) ì\ã&ç, n‘·ìøÏ m<äT πs–
kÕ«>∑‘·+ |ü*ø±s¡T. n‘·ìï Vü≤è<äj·÷ìøÏ Vü≤‘·TÔ≈£îì >±&ÛÉ+>± Ä*+>∑q+
#˚düT≈£îHêïs¡T. n+‘˚, Ä bÕcÕD Vü≤è<äj·T+ ø£]–b˛sTT+~. ÇkÕ¢+
d”«ø£]+∫ eTTVü≤eTà<é nqTj·÷j·TT˝À¢ $©qyÓTÆb˛j·÷&ÉT (eTTdüÔÁ<äø˘
Vü‰øÏyéT`Vü≤BdüT HÓ+.5055).
z eTVü‰Á|üeø£Ô (dündü+) >∑T+&Ó ø√‘·≈î£ ø±s¡≈î£ ˝…q’ yê]˝À Vü≤u≤“sY _Hé ndü«<é
ˇø£&TÉ . Á|üeø£Ô (dü) |ü⁄Á‹ø£ C…q’ uŸ Væ≤Á»‘Y #˚dTü qÔ ï düeTj·T+˝À n‘·HêyÓTqT
Væ≤+dæ+∫q rs¡Te\¢ ÄyÓT≈£î >∑s¡“¤ÁkÕe+ »]–b˛sTT+~. eTø±ÿ $»j·T+
»]–q ø=Hêïfi¯fl≈£î n‘·qT Á|üeø£Ô (dündü+) düìï~ÛøÏ e∫Ã, ªH˚qT n|üsê~Ûì.
Hê e\¢ #ê˝≤ ô|<ä› bÕ|ü+ »]–b˛sTT+~μ nì |üXÊÑêÔ|+ü Á|üø{£ +Ï #ê&ÉT.
Ä ‘·sT¡ yê‘· ‘·q≈£î ‘êHÓ’ ª˝≤ Ç˝≤Vü≤ Ç\¢˝≤¢VQü eTTVü≤eTà<äTÁs¡dü÷\T˝≤¢V≤t μ
e#·q+ |ü*ø±&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq (dü) n‘·ì ne÷qTcÕìï ≈£L&Ü ø£$å T+∫
e<ä*ô|fÒºXÊs¡T. n‘·ìô|’ Á|ürø±s¡+ rs¡TÃø√˝Ò<äT (n˝Ÿ eTTn»®eTT˝Ÿ
ø£;sY:1051).
z ñVüQ<é dü+Á>±eT+˝À eVt≤w” _Hé Vü≤s¡uŸ nH˚ ˙Á>√ u≤ìdü Vü≤Á»‘Y Vü ≤e÷®
(s¡õ)qT e~Û+#ê&ÉT. Vü≤e÷® (s¡õ) Ms¡eTs¡D+ <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü)qT u≤>±
ø£è+>∑Bdæ+~. m≥ºπø\≈£î eVt≤w” <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) eTT+<äT Ä‘·à düeTs¡ŒD
#˚dTü ≈£îì, ÇkÕ¢+ d”«ø£]+#ê&ÉT. ø±s¡TD´eT÷]Ô (dü) n‘·ìì ≈£L&Ü ø£$å T+∫
e<ä*ô|{≤ºs¡T. nsTT‘˚ |ü<˚ |ü<˚ Hê eTT+<äT≈£î sêe<ä›ì, ìqTï #· ÷dæ
q|ü⁄Œ&É˝≤¢ Hê |æq‘·+Á&ç Vü≤e÷® (s¡õ) »„|æÔøÏ edüTÔHêïs¡ì e÷Á‘·+ ø√sês¡T
(d”s¡‘Y Çu…ï Væ≤cÕyéT : 2/70).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 25

z ÇkÕ¢+ ã<ä∆ X¯Á‘·Te⁄\˝À ªdübòÕ«Hé _Hé ñeTj·÷´μ ˇø£&ÉT. Äj·Tq eTø±ÿ

Á|üeTTKT\˝À ˇø£&TÉ >± |ü]>∑D+Ï #·ã&˚yês¡T. eTø±ÿqT eTTdæ+¢ \T »sTT+∫
q|ü⁄&ÉT, Äj·Tq nø£ÿ&ç qT+∫ |ü˝≤j·Tq+ ∫‘·Ô–+∫, j·TeTHé yÓfi¯ó
‘·THêïs¡T. Äj·Tq≈£î s¡ø£åD ø£*Œ+#·eTì ñyÓTÆsY _Hé eVt≤“ <Ó’eÁ|üeø£Ô
(dündü+)qT nuÛÑ´]ú+#ês¡T. n|ü⁄Œ&ÉT <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) Ä ã<ä∆ $s√~ÛøÏ ø£åe÷
_Ûø£å Á|ükÕ~+#·≥y˚T >±≈£î+&Ü, ‘·q ‘·s¡|òü⁄q nuÛÑj·÷ìøÏ ∫Vü≤ï+>± ‘·q
‘·\bÕ>±qT ≈£L&Ü Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT ñyÓTsÆ Y yÓ[fl Äj·Tìï |æ\T#·T
≈£îe#êÃs¡T. dübòÕ«Hé <Ó’eÁ|üeø£ÔqT<˚›•+∫, ª‘·eTs¡T Hê≈£î ø£åe÷_Ûø£å ô|{Ϻq
dü+>∑‹ ì»y˚THê?μ nì n&ç>±s¡T. ªªne⁄qμμHêïsêj·Tq (dü). ªnsTT‘˚
<Ûäs¡à|ü]es¡Ôq #Ó+<˚ $wüj·T+˝À Hê≈£î ¬s+&ÉT e÷kÕ\ >∑&ÉTe⁄ Çe«+&çμ
nì dübÕò «Hé ø√s¡>±, ªª¬s+&ÉT ø±<äT, Hê\T>∑T e÷kÕ\ >∑&TÉ e⁄ Çe«ã&ç+~μμ
nì Á|üeø£Ô eTVü≤˙j·TT\T (dü) #ÓbÕŒs¡T (eTTn‘êÔ Çe÷yéT e÷*ø˘`Vü≤BdüT
HÓ+.1132).
z ÇkÕ¢+ ñ<ä´e÷ìï e´‹πsøÏ+#·≥+˝À eTTqTà+<äT ñqïyê]˝À ªñ‘ê“μ
ˇø£s¡T. Äj·Tq ≈£îe÷¬sÔ Væ≤+<ë≈£î á X¯Á‘·T‘·«+ ãVüQXÊ yês¡dü‘·«+>±
dü+Áø£$T+∫+<˚y÷Ó ! ñVüQ<é j·TT<ä∆ dü+<äs“¡ +¤ >± Vü≤Á»‘Y Vü≤e÷® (s¡õ) eTè‘·
<˚Vü‰ìï N*à Äj·Tq |ü∫Ãø±˝Òj·÷ìï qeT*q øÏsê‘·≈£îsê\T ÄyÓT.
n+‘˚ø±<äT, Vü≤e÷® (s¡õ) eTè‘· <˚Vü‰ìï ªeTTdt˝≤μ #˚dæ >∑Ts¡TÔ |ü≥º&ÜìøÏ
M\T˝Ò≈£î+&Ü #˚dæ+~. eTø±ÿ $»j·T+ Hê{Ï es¡≈£L ÇkÕ¢+ |ü≥¢ ÄyÓT
X¯Á‘·T‘·«+˝À >∑\ rÁe‘· @ e÷Á‘·+ ‘·>˝Z∑ <Ò Tä . eTø±ÿ $»j·T+ ‘·sê«‘· Ä$&É
eTTK+ ø£qã&É≈£î+&Ü eTTdüT>∑T y˚düT≈£îì Á|üeø£Ô (dü) düìï~Û˝À Vü‰»s¡sTT
ÇkÕ¢+ d”«ø£]+∫+~. Ä düeTj·T+˝À ≈£L&Ü ÄyÓT <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) ô|’
|ò÷ü f…qÆ $eTs¡Ù\T >∑T|æŒ+∫+~. Äj·Tq (dü) yê≥ìï+{Ï˙ ô|<ä› eTqdüT‘√
eTìï+#ês¡T. (nÁs¡V”≤KT˝Ÿ eTK÷ÔyéT: 1/393)
z ˇø£ Á|üj·÷D dü+<äs¡“¤+>± <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) ˇø£#√≥ #Ó≥Tº≈£î K&ÉZ+
Áy˚˝≤&ÉBdæ, Ä #Ó≥Tº ˙&É˝À $ÁX¯$T+#ês¡T. n+‘·˝À ˇø£ e´øÏÔ e∫à K&ÜZìï
eX¯|sü #¡ T· ≈£îì, ªÇ|ü⁄Œ&ÉT Hê qT+&ç ìqTï s¡ø+åÏ #˚<eÓ s√ #Ó|⁄ü Œø√μ nì Äj·Tìï
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 26

Á|ü•ï+#ê&ÉT. ªªn˝≤¢Vt≤μμ nì Äj·Tq (dü) m+‘√ Á|üXÊ+‘·+>± düe÷<Ûë q

$T#êÃs¡T. á e÷≥ $q>±H˚ n‘·ì˝À eDT≈£î|ü⁄{Ï+º ~. K&É+Z #˚C≤] ÁøÏ+<ä
|ü&çb˛sTT+~. ‘·ø£åD+ Äj·Tq (dü) Ä K&ÜZìï rdüT≈£îì ªªÇ|ü⁄Œ&ÉT #Ó|ü⁄Œ.
Hê u≤] qT+&ç ìqTï s¡ø+åÏ #˚<eÓ s¡T?μμ nì n&ç>π dü]øÏ _‘·sÔ ¡b˛j·÷&ÉT.
‘·q |ü≥¢ ø£ìø£s+¡ ‘√ e´eVü≤]+#·eTì ø√sê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+)
n‘·ìøÏ ø£eå ÷_Ûøå£ ô|{≤ºsT¡ . (eTTdæ+¢ `øÏ‘êãT˝Ÿ eTTkÕ|òØæ Hé, Vü≤BdüT HÓ+.843)
z eTBHê˝À ø£|≥ü T\ es¡yZ TÓ Tø£{Ï ñ+&˚~. yês¡T ‘·eTqT ‘êeTT eTTdæ+¢ \T>±
#Ó|⁄ü Œ≈£îH˚yês¡T. ø±ì yêdüyÔ êìøÏ yês¡T eTTdæ+¢ \T ø±s¡T. ø=ìïkÕs¡T¢ j·T÷<äT
\‘√, eT]ø=ìïkÕs¡T¢ eTø±ÿ yê]‘√ ≈£îeTàø£ÿsTT eTTdæ¢+\≈£î e´‹πsø£+>±
≈£îÁ≥\T |üH˚ïyês¡T. Ä ø£|ü≥ esêZìøÏ nãT›˝≤¢Vt≤ _Hé ñu…’ nH˚ e´øÏÔ
Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#˚yê&ÉT. ˇø£ Á|üj·÷D dü+<äs¡“¤+>± n‘·qT eTTVü‰
õs¡¢≈£î`nHê‡s¡¢≈£î eT<Ûä´ ∫#·TÃô|&ÉT‘·÷, ªªeTq+ eTBHê #˚s¡T≈£îqï MT<ä≥
eTq˝Àì >ös¡e˙j·TT\T n\TŒ\qT q>∑s+¡ qT+&ç yÓfi>¢¯ =&É‘ês¡μμì nHêï&ÉT.
<Óe’ Á|üeø£Ô (dü)qT, Äj·Tq düV≤ü #·sT¡ \qT <äèwæ˝º À ô|≥Tº≈î£ ì n‘·qT #Ó|Œæ q
˙#·yTÓ qÆ e÷≥ n~. nsTT‘˚ n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT ∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ø£\ eTTdæ+¢ . ‘·+Á&ç
#Ó|Œæ q á e÷≥ n‘·ìø¬ +‘√ eTqkÕÔ|+ü ø£*–+∫+~. Ä Á|üj÷· D ãè+<ä+
eTBHê bı*y˚Ts¡\≈£î #˚s¡Tø√>±H˚ ≈£îe÷s¡T&ÉT n‘·ì <ë]øÏ n&ɶ+>±
ì\T#·Tì, ª(HêHêï!) <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+) nqTeT‹ Ç#˚Ã+‘·es¡≈£L MTs¡T
eTBHê q>∑s+¡ ˝À n&ÉT>∑Tô|≥º˝sÒ μ¡ ì ø£sêø£+&û>± #Óù|ŒXÊs¡T. ‘·+Á&ç <ë]øÏ
ø=&ÉT≈£î n&ɶ+>± ì*#ê&Éì ‘Ó*j·T>±H˚ <Ó’eÁ|üeø£Ô (dü) CÀø£´+ #˚d üT≈£îì,
ªª‘·|⁄ü Œ. n˝≤ #˚jT· ≈£L&É<μä μì uÀ~Û+#ês¡T. (d”s‘¡ Y Çu…ï Væ≤cÕyéT : 2/290)
nãT›˝≤¢Vt≤ _Hé ñu…’ eTs¡DÏ+∫q|ü⁄Œ&ÉT @eTsTT+<√ #·÷&É+&ç! n‘·qT
eTTdæ¢+ ø±&Éì ‘Ó*dæq|üŒ{Ïø°, n‘·ì ≈£îe÷s¡Tì nuÛÑ´s¡úqô|’ <Ó’eÁ|üeø£Ô
(dündü+) ‘·q n+>∑eÁkÕÔìï n‘·ìøÏ ªø£|Hüò μé >± Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T (ãTU≤Ø`
øÏ‘êãT˝Ÿ »HêjÓTCŸ, Vü≤BdüT HÓ+.1210)
z ˇø£kÕ] ˇø£ j·T÷<äT Ád”Ô Äj·Tìï $+<äT≈£î ÄVü‰«ì+∫+~. Äj·Tq y˚Tø£
e÷+kÕìï, n+<äT˝Àq÷ eTTK´+>± y˚Tø£ eTT+>±* e÷+kÕìï Çwü|º &ü ‘É ê
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 27

s¡ì ‘Ó\TdüT≈£îì, Ä e÷+dü uÛ≤>∑+˝À $wü+ ø£*|æ+~. Äj·Tq Ä e÷+kÕìï

H√{À¢ ô|≥Tºø√>±H˚, n+<äT˝À $wü+ ñ+<äqï dü+>∑‹ Äj·Tq≈£î ‘Ó*dæ
b˛sTT+~. n+<äTe\¢ $+<äT uÛÀ»q+ Äs¡–+#·≈£î+&ÜH˚ ˝Ò∫ yÓ[fl
b˛j·÷s¡T. nsTT‘˚ Ä $wü Á|üuÛ≤e+ J$‘ê+‘·+ Äj·Tìï yÓ+{≤&ç+~.
ªªm+<äTøÏ˝≤ #˚XÊyé?μμ nì Äj·Tq (dü) ÄyÓTqT Á|ü•ï+#·>±, ª‘·eTs¡T
ì»yÓTqÆ Á|üeø√Ô ø±<√ ‘Ó\TdüTø√yê\qT≈£îHêïqT. MTs¡T ì»+>± <Óe’ Á|üeø£Ô
nsTT e⁄+fÒ <˚e⁄&ÉT $TeTà*ï m˝≤>∑sTTHê ø±bÕ&ÉT≈£î+{≤&ÉT. ~e´yêDÏ
<ë«sê Ä $wüj·T+ MT≈£î ‘Ó*dæb˛‘·T+~. ˇø£y˚fi¯ MTs¡T <Ó’eÁ|üeø£Ôqì
nã<ä+∆ #ÓãT‘·Tqï≥¢sTT‘˚ Á|ü»\≈£î MT u…&<É ä qT+&ç $eTTøÏÔ \_ÛdTü +Ô ~μ nì
uÛ≤$+#êqì düe÷<Ûëq$T∫Ã+~ Ä j·T÷<äT eTVæ≤fi¯. <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+)
ÄyÓT≈£î ø£åe÷_Ûø£å ô|{≤ºs¡T. ø±ì Ä $+<äT uÛÀ»q+˝À bÕ˝§Zqï ˇø£ düVü≤
#·s¡T&ÉT Ä $wü Á|üuÛ≤e+e\¢ eTs¡DÏ+#ês¡T. Ä eTè‘· düVü‰; ªœkÕdtμ
(Á|ürø±s¡ Hê´j·T+)>± ÄyÓT≈£î eTs¡D•ø£å $~Û+#·≥+ »]–+~. m+<äTø£+fÒ
Vü≤+‘·≈£îDÏí ø£å$T+∫ e<ä*ô|{≤º˝≤ ˝Òø£ Á|ürø±s¡+ rs¡TÃø√yê˝≤? nH˚~
Vü≤‘·Tì yês¡düT\ ìs¡íj·T+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. á e´eVü‰s¡+˝À
Ç‘·s¡T\T CÀø£´+ #˚düT≈£îì Vü≤+‘·≈£îDÏí ø£å$T+#·˝Òs¡T. (nã÷<ëeP<é`
øÏ‘êãT~›j·÷‘Y, Vü≤BdüT HÓ+.4512)
z dübòÕ«Hé _Hé ñeTj·÷´ ñdæ>=\Œ&É+‘√ ñyÓTÆsY _Hé eVü≤uŸ ˇø£ ≈£îÁ≥˝À
uÛ≤>∑+>± <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+)qT Vü≤‘·´ >±$+#˚+<äT≈£î eTBHê e#êÃ&ÉT.
n‘·qT Á|üeø£Ô (dü) <ä>∑Zs¡≈£î e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT n‘·ì yÓT&É˝À K&ÉZ+ Áy˚˝≤&ÉT‘·÷
ñ+~. ˙ sêø£˝Àì ñ<˚X› ´¯ y˚T$T{À #Ó|Œü eTì <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) n&ç–‘˚,
yπ̊s ø±s¡Dy˚T<√ #ÓbÕŒ&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq (dü) n‘·ì ˝À>∑T≥TºqT ã≥º
ãj·T\T#˚d÷ü ,Ô ªª˙e⁄ |ò˝ü ≤Hê e´øÏ‘Ô √ ø£*dæ ≈£îÁ≥ |üqï˝Ò<ë? ˙ sêø£˝Àì
ñ<˚X› +¯ Ç~ (qqTï Vü≤‘·´ >±$+#·≥+) ø±<ë?μμ nì #Óù|Œdü]øÏ ˙fi¯ó¢ q$T
˝≤&ÉT. ∫es¡≈î£ ‘·q <äTs¡T<˚X› Êìï ˇ|ü⁄Œ≈£îHêï&ÉT. Ä ø£Då +˝À n‘·qT Äj·Tq
(dü) ìj·T+Á‘·D˝ÀH˚ ñHêï&ÉT. nsTT‘˚ <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) n‘·ìï ø£$å T+∫
e<ä*ô|fÒºXÊs¡T (d”s¡‘Y Çu…ï Væ≤cÕyéT : 1/661).
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 28

z ãÁ<é j·TT<ä∆ dü+<äs“¡ +>± düTôV≤’ ˝Ÿ _Hé nÁyéT |ü≥Tºã&ܶ&TÉ . n‘·qT ÇkÕ¢+qT,
ÇkÕ¢+ Á|üeø£Ô (dü)qT rÁe+>± <ä÷wæ+#˚yê&ÉT. eT+∫ ñ|üHê´dü≈î£ &ÉT. n‘·ìï
$&ç∫ô|≥º+&ç nì <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+) Ä<˚•+∫q|ü⁄&ÉT, Çø£ MT<ä≥ MT≈£î
e´‹πsø£+>± Á|üdü+–+#·≈£î+&Ü ñ+&˚˝≤ düTôV’≤˝Ÿ eTT+<äT |ü\T¢ ¬s+&É÷
sê\>=≥º+&ç nì Vü≤Á»‘Y ñeTsY (s¡õ) dü\Vü‰ Ç#êÃs¡T. <ëìøÏ <Ó’eÁ|üeø£Ô
(dündü+), ªªH˚qT Ç‘·ì ªeTTdt˝≤μ #˚j·TqT (Ç‘·ì X¯Øsêej·Tyê\qT
ø√j·TqT). H˚qT >∑qø£ n˝≤ #˚XÊq+fÒ n˝≤¢V≤t Hê ªeTTdt˝≤μ #˚kÕÔ&TÉ `H˚qT
<Óe’ Á|üeø£qÔ sTTHêdüsπ μμ nì Äj·Tq (dündü+) #ÓbÕŒs¡T (ø£qT®˝Ÿ ne÷˝Ÿ`
Vü≤BqT HÓ+.37137).
Äj·Tq (dündü+) >±] Ç˝≤+{Ï eTìï+|ü⁄\ dü+|òTü ≥q\T #ê˝≤ ñHêïsTT.
yê≥ìï+{Ï˙ ùdø£]ùdÔ ˇø£ ô|<ä› |ü⁄düÔø£y˚T ne⁄‘·T+~. Äj·Tq (dü) |ü$Á‘· J$‘·
#·]Á‘·˝Àì n‘·´+‘· eTTK´eTsTTq ø√D$T~. nsTT‘˚ á eTìï+|ü⁄\≈£î dü+ã+
~Û+∫q n‹ ô|<ä› dü+|òüT≥q e÷Á‘·+ eTø±ÿ $»j·T+ dü+<äs¡“¤+>± m<äTs¡sTTq<˚.
Ä s√Eq Äj·Tq (dü) Á|üø£{Ï+∫q düs¡«kÕe÷q´eTsTTq eTìï+|ü⁄\ Á|üø£≥ q
#·]Á‘·˝ÀH˚ ns¡T<Ó’q~.
ø±düÔ Ä˝À∫+#·+&ç!
eTø±ÿ »qT\T Äj·Tq (dü)qT Äj·Tq •wüß´\qT mHÓïìï s¡ø±\T>± y˚~Û+
#ês¡T? yês¡T <ä[‘· eTTdæ¢eTT\qT ìsê›øÏåD´+>± Vü≤‘·e÷sêÃs¡T. eT+&ÉTf…+&É˝À¢
ÇdüTø£ô|’, sêfi¯¢ô|’ |ü&Éy˚dæ á&˚Ãyês¡T. uÛÑj·Tô|{Ϻ ‘·eT <ë]øÏ s¡|æŒ+#·T≈£îH˚+<äT≈£î
eTT+‘·bı>∑ ô|fÒºyês¡T. ø=s¡&Ü <Óã“\T ø=fÒºyês¡T. dü+|òüT ãVæ≤wü ÿs¡D #˚dæ ãq÷
Vü‰wæyTé , ãq÷ eTT‘·*Ô uŸ düuTÑÛ ´\qT Äø£*<ä|⁄ü Œ\≈£î ˝ÀqT #˚XÊs¡T. Hê\Tπ>+&É¢ bÕ≥T
yê] Áã‘·T≈£îqT <äTs¡“s¤ +¡ #˚XÊs¡T. <Óe’ Á|üeø£Ô (dündü+)≈£î e÷qdæø+£ >± ô|{Ïqº øå√uÛÑ
n+‘ê sTT+‘ê ø±<äT. Äj·Tq≈£î eT‹ ÁuÛ$Ñ T+∫+<äì #ÓbÕŒs¡T. Äj·Tq ˇø£ e÷+Á‹
≈£î&Éì ì+~+#ês¡T. Äj·Tq (dü) q&ç#˚ <ë]˝À eTTfi¯fl ø£+|ü\T y˚XÊs¡T. ãTs¡<ä
»˝≤¢s¡T. sêfi¯ófl s¡Tyê«s¡T. $yêVæ≤‘·T˝…’q Äj·Tq (dü) ≈£îe÷¬sÔ\≈£î $&Ü≈£î*|æŒ+
#ês¡T. >∑s“¡ e¤ ‹ nsTTq Äj·Tq (dü) ≈£îe÷¬sôÔ |’ <ë&ç »]|æ+∫ ÄyÓT >∑s“¡ Á¤ kÕyêìøÏ
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 29

ø±s¡≈î£ \j·÷´s¡T. ø±u≤ >∑èVü≤ ÁbÕ+>∑D+˝ÀH˚ ñ]y˚ùd Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊs¡T. Äj·Tìï
Vü≤‘·e÷πsÃ+<äT≈£î ≈£îÁ≥ |üìï >∑‘·´+‘·s¡+ ˝Òì dæú‹˝À Äj·Tq (dü) eTø±ÿ q>∑s¡+
$&ç∫b˛j˚T˝≤ #˚XÊs¡T. eTBHê˝À ≈£L&Ü Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&Éìe«˝Ò<äT. nø£ÿ&ç
eTTdæ+¢ \ô|’ ø£j÷· ´ìøÏ ø±\T <äTyê«s¡T. Äj·Tq |æq ‘·+Á&ç ` Vü≤e÷®` eTè‘· <˚V‰ü ìï
eTTø£ÿ\T eTTø£ÿ\T>± q]øÏ, |ü∫à ø±˝Òj÷· ìï ø£dræ sê q$T˝≤s¡T. j·TT<ä∆ s¡+>∑+˝À
dü«j·T+>± Á|üeø£Ô (dündü+) >±] <ä+‘ê\T }&ç b˛j·÷sTT. Äj·Tq eTTU≤s¡$+<ä+
s¡ø£Ôdæø£ÔeTsTT+~. ˇø£ÿe÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ düs¡«$<Ûë˝≤ Væ≤+dæ+#ês¡T .
Ä H˚s¡düTÔ\+‘ê eTø±ÿ $»j·T+ Hê&ÉT Äj·Tq m<äT≥ ì\ã&ç ñHêïs¡T.
|ü~y˚\ eT+~ ôdì’ ≈£î\T Á|üeø£Ô (dü) yÓ+≥ ñHêïs¡T. Äj·Tq (dü) >±s¡T Ç#˚à ˇø√ÿ
Ä<˚XÊìï neT\T|üs¡#·&ÜìøÏ yês¡T dæ<ä∆+>± ñHêïs¡T. ø±ì Äj·Tq (dü) e÷Á‘·+
n˝≤ #˚j·T˝Ò<äT. Ä eTTwüÿs¡eT÷ø£qT Äj·Tq (dü) ˇø£ÿkÕ] ≈£L&Ü rø£å D+>±
#·÷&É˝Ò<äT. yê] ne÷qTwü ø£è‘ê´\qT ≈£L&Ü á dü+<äs¡“¤+>± Á|ükÕÔ$+#·˝Ò<äT.
ªª#Ó|üŒ+&ç! á s√E MTs¡T Hê qT+∫ Ä•+#˚<˚$T{Ï?μμ nì e÷Á‘·+ n&ç>±s¡T.
<ëìøÏ yês¡T, ª‘·eTs¡T e÷ eT+∫ k˛<äs¡T\T, eTsê´<ädüTÔ\T. eTsê´<ädüTÔ˝…’q e÷
nqï ≈£îe÷s¡T\Tμ nì ã<äT*#êÃs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT n+‹eT <Ó’eÁ|üeø£Ô (dün dü+)
ªªn\Hê&ÉT eTVü≤˙j·T j·T÷düT|òt (n) ‘·q nqï\‘√ #Ó|Œæ q e÷fÒ, áHê&ÉT H˚qT
MT‘√ n+≥THêïqT á s√E MTô|’ m˝≤+{Ï
|òsæ ê´<ä÷ (ì\B‘·) ˝Ò<Tä . MTs¡+‘ê dü«‘·+Á‘·T\Tμμ nì |ü*ø±s¡T. Vü≤Á»‘Y j·T÷düT|òt
(n) >±] ñ<ëVü≤s¡D <ë«sê Äj·Tq (dü) #Ó|Œü <ä\∫q ndü\T $wüjT· + @$T≥+fÒ,
MT˝Àì |ü>∑, <˚«wü+, yÓ’s¡+ ã+<ÛäT‘·« uÛ≤eqqT, k˛<äs¡ uÛ≤eqqT ìØ®e+>±
#˚ùddæ+~. ø±ì H˚qT e÷Á‘·+ $TeTà*ï Ç+‘·≈£î eTT+<äT ≈£L&Ü k˛<äs¡T\T>±H˚
#·÷XÊqT. Ç|ü⁄Œ&É÷ k˛<äsT¡ \T>±H˚ #·÷düTHÔ êïqT ` Á|ü|+ü #· #·]Á‘·˝ À ˇø£ ã*XÊ*
nsTTq $CÒ‘· |üsêõ‘·T\ |ü≥¢ Ç˝≤ dü<«ä ´eVü‰s¡+ #˚dqæ ñ<ëVü≤s¡D \_ÛdTü +Ô <ë?
ø£<äq s¡+>∑+˝À ≈£L&Ü <äj·÷Ås¡›‘·
ÇkÕ¢+ düs¡«kÕe÷q´+>± n$XÊ«düT\qT Vü≤‘·e÷s¡ÃeTì ÄC≤„|ædüTÔ+~ `
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 30

nqï uÛ≤eq m˝…&¢ ˝É ≤ Á|üã*b˛sTT+~. ø±ì á ‘·\+|ü⁄ düs¬ q’ ~ ø±<äT. ªõVü‰<éμ

n+fÒ kÕ<Ûäq, ø£èwæ, Á|üj·T‘·ï+, bÕ≥Tã&É≥+ nì ndü\T ns¡ú+. ø±ã{Ï º á s¡ø£
eTsTTq õVü‰<é H√{Ï‘√ ≈£L&Ü #˚jT· e#·TÃ. ø£\eTT‘√, &ÉãT“‘√ ≈£L&Ü #˚jT· e#·TÃ.
á kÕ<Ûäq≈£î ÄK] s¡÷|üy˚T j·TT<ä∆+. ø±ì á j·TT<ä∆yÓTÆHê n$XÊ«düT\‘√ ø±<äT,
<Ís¡®q´|üs¡T\‘√ e÷Á‘·y˚T #˚j·Tã&ÉT‘·T+~. ˇø£y˚fi¯ @ eTTdæ¢eTsTTHê <Ís¡®Hê´ìøÏ
~–‘˚ n‘·ì‘√ ≈£L&Ü õVü‰<é #˚j·Tã&ÉT‘·T+~. Á|üeø£Ô düVü≤#·s¡T\ Vü≤j·÷+˝À
≈£L&Ü Ç˝≤+{Ï <äècÕº+‘ê\T ñHêïsTT. yê] ø±\+˝À eTTdæ¢+\T eTTdæ¢+\‘√
õVü‰<é #˚XÊs¡T. m+<äTø£+fÒ yês¡T, ‘·eT Á|ü‘´· s¡T\ú qT <Ís¡q® ´|üsT¡ \T>± uÛ≤$+#ês¡T.
á H˚|ü<∏ä´+˝À ~e´KTsYÄHé dü÷Á‘·ÁbÕj·T+>± ‘Ó*|æq $wüj·T$T~:

ªªMT‘√ b˛sê&˚ yê]‘√ MTs¡T ≈£L&Ü <Ó’ee÷s¡Z+˝À b˛sê&É+&ç. ø±ì Vü≤<äT›

MTs¡ø£+&ç. Vü≤<äT› MTπs yê]ì n˝≤¢Vt≤ m+‘·e÷Á‘·+ Çwüº|ü&É&ÉT.μμ
(n˝Ÿ ãKsê`190)
n+fÒ, eTTdæ+¢ \ô|’ ø£j÷· ´ìøÏ ø±\T<äTy˚« yê]‘√ õVü‰<é #˚jT· &ÜìøÏ Äq‹
Á|ü<ëq+ #˚j·Tã&ç+~. nsTT‘˚ j·TT<ä∆+ nìyês¡´yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü Äj·Tq (dü)
ø=ìï HÓ’‹ø£ |ü]$T‘·T\qT $~Û+#ês¡T. yê{ÏøÏ ø£≥Tºã&ç ñ+&É≥+ ‘·|üŒ ìdü]>±
Ksês¡T #˚XÊs¡T. Äj·Tq (dü) á $<Ûä+>± ÄC≤„|æ+#ês¡T:

ªª@ eè<äT∆DÏí>±˙, ∫qï |æ\¢yêDÏí>±˙, Ád”Ôì >±˙ #·+|ü≈£L&É<äT.μμ

(nã÷<ëeP<é`øÏ‘êãT˝Ÿ õVü‰<é, Vü≤BdüT HÓ+.2614).
ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Äj·Tq (dü) eTTdæ+¢ ùdHê~Û|‹ü nsTTq Vü≤Á»‘Y U≤*<é
_Hé e©<é (s¡õ)≈£î dü÷#·q*dü÷Ô, ªªÁd”Ô\qT, ø±]à≈£î\qT e~Û+#·≈£L&É<äTμμ
(nã÷<ëeP<é ..... Vü≤BdüT HÓ+.2669) nHêïs¡T.
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 31

y˚s=ø£ dü+<äs¡“¤+˝À, ªªeTTdæ¢y˚T‘·s¡T\ Ä\j·÷\ ùde≈£î\qT #·+|üø£+&çμμ

nì ñ<√“~Û+#ês¡T (düTqHÓ ≈£îÁu≤ *˝Ÿ u…’Vü≤F`Vü≤BdüT
HÓ+.17933). n+fÒ j·TT<ä∆ dü+<äs“¡ +¤ >± <Ûë]àø£ Á|üeTTKT\, <Ûsä à¡ uÀ<Û≈ä î£ \ CÀ*øÏ
b˛e<äì› #ÓbÕŒs¡qïe÷≥. ø£‘å >· ±Á‘·T&Ó’ ñqï e´øÏôÔ |’ <ë&ç #˚jT· ≥+>±˙, j·TT<äs∆ +¡ >∑+
qT+&ç |üsês¡e⁄‘·Tqï yêìì yÓ+{≤&É≥+>±˙ #˚j·Tsê<äì ≈£L&Ü Äj·Tq (dü)
Ä<˚•+#ês¡T. U…’B>± |ü≥Tºã&çq yê]ì e~Û+#·≈£L&É<äì #ÓbÕŒs¡T. ‘·q Ç+{Ï
‘·T\T|ü⁄\T eT÷düT≈£îqï yê]ô|’ <ë&ç #˚j·T≥+ <Ûäs¡à+ ø±<äHêïs¡T:

ªª>±j·T|ü&qç yê]ô|’ <ë&ç #˚jT· ø£+&ç. bÕ]b˛‘·Tqï yê]ì yÓ+ã&ç+#·ø+£ &ç.

U…’Bì #·+|üø£+&ç. ‘·q Ç+{Ï <ë«s¡+ eT÷dæ ñ+∫q yêìì ≈£L&Ü`
(Ms¡+‘ê) düTs¡øÏå‘·T\T.μμ (nã÷<ëeP<é`øÏ‘êãT˝Ÿ õVü‰<é, Vü≤BdüT
HÓ+.2677)
me]qsTTHê n–ïøÏ ÄVüQ‹ #˚dæ, •øÏå+#·&Üìï ≈£L&Ü Äj·Tq (dü)
ìùw~Û+#ês¡T. (nã÷<ëeP<é `øÏ‘êãT˝Ÿ
õVü‰<é, Vü≤BdüT HÓ+.2677). >∑‘·´+‘·s¡+˝Òì dæú‹˝À ‘·|üŒ n–ï‘√ ≈£L&çq
Äj·TT<Ûë\qT Á|üjÓ÷–+#·sê<äqï dü+πø‘·+ Ç+<äT˝À ñ+~. ns¡ãT“\T |üPs¡«+
X¯Á‘·T ôdì’ ≈£î\ô|’ $»j·T+ kÕ~Û+∫q|ü⁄Œ&ÉT, Á|ü‘´· ]ú ôdì’ ≈£î\qT #·+|ü≥y˚T>±ø£,
yê] X¯yê\qT ªeTTdt˝≤μ #˚ùdyês¡T (n+fÒ X¯Øsêej·Tyê\qT eTTø£ÿ\T eTTø£ÿ\T>±
q]πøùdyês¡T). Ç˝≤ #˚j·Tsê<äì Äj·Tq (dü) ÄC≤„|æ+ #ês¡T:
(ãTU≤Ø` øÏ‘êãT˝Ÿ eTC≤*yéT,
Vü≤BdüT HÓ+.2342). X¯Á‘·Te⁄ #˚‹øÏ ∫øÏÿq|ü⁄Œ&ÉT n‘·ìï ∫Á‘·e<Û≈ä £î >∑T] #˚dæ #·+ù|
Ä#ês¡+ ≈£L&Ü ñ+&˚~. á $<Û+ä >± ã+~Û+∫, u≤~Û+∫ #·+|ü{≤ìï Äj·Tq
(dündü+) yê]+#ês¡T: (nã÷<ëeP<é ` øÏ‘êãT˝Ÿ
õVü‰<é, Vü≤BdüT HÓ+.2689).
#Ó|üŒe∫Ã+<˚eT+fÒ eTÚ*ø£+>± <Ó’eÁ|üeø£Ô (dündü+) XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\qT
ø√s¡T≈£îH˚yês¡T. kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘·es¡≈£î j·TT<ë∆ìï ìyê]+#˚+<äT≈£î j·T‹ï+#˚yês¡T.
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 32

ˇø£y˚fi¯ Á|ü‘·´s¡Tú\ ‘·s¡|òü⁄q j·TT<ä∆+ #˚j·Tø£ ‘·|üŒì |ü]dæú‹ >∑qø£ düèwæº+#·ã&ç‘˚

n|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü j·TT<ë∆ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø=ìï Hê>∑]ø£eTsTTq ìj·TeT ìã+<Ûqä
\qT ìsê∆]+#ês¡T. ÄHê&ÉT ns¡ãT“\˝Àq÷, ‘·eT Çs¡T>∑T bıs¡T>∑T sêC≤´\˝Àq÷
‘·s¡‘·sê\T>± ø=qkÕ>∑T‘·÷ edüTÔqï ne÷qTwü |ü<ä∆‘·T\qT n+‘·yÓTT+~+#ês¡T.

Y
eTTdæ¢y˚T‘·s¡T\‘√ ÇkÕ¢yéT Á|üeø£Ô (dündü+) e´eVü‰s¡ düs¡[ 33