Professional Documents
Culture Documents
L01 GT2 Ungdungviphan
L01 GT2 Ungdungviphan
Mã HP: MI 1121
yen.hathingoc@hust.edu.vn
Hà nội, 01 / 2019
x x t
2 3 f x, y 0 1 y f x
y y t
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
VD: Đồng hồ
Huyghens: Quỹ đạo
chuyển động của quả lắc
đồng hồ là đường cong
cycloid. Khi chuyển
động theo quỹ đạo này,
thời gian dao động của
con lắc là không đổi
không phụ thuộc vào
cung dài hay ngắn
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
Quỹ đạo của điểm P
trên hình tròn khi lăn
không trượt hình tròn
trên trục Ox.
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
x a t sin t
Đường cycloid
y a 1 cos t .
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
• Định nghĩa điểm chính quy:
1 y f x y y0 f ' x0 x x0
x x t y ' t0 x x t0 y y t0
2 y y t0
x ' t0
x x t0
x ' t0
y ' t0
y y t
f x' M
3 f x , y 0 y y 0 y 0 x M x x0 0.
x x f '
M y y f '
fy M
0 '
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
• Pháp tuyến của đường cong trong 2
tại các điểm chính quy:
x x0 y y0
1 y f x
f ' x0 1
x x t
2 x ' t0 x x t0 y ' t 0 y y t 0 0
y y t
x x0 y y0
3 f x, y 0 ' ' .
fx M f y M
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
• Định nghĩa hình bao của họ đường cong phụ thuộc tham số:
Cho đường cong L phụ thuộc vào một hoặc nhiều tham số. Nếu với
mỗi tham số, đường cong L đều tiếp xúc với đường cong E tại
một điểm nào đó và ngược lại, tại mỗi điểm của đường cong E đều
có một tham số mà đường cong L tiếp xúc với thì E được gọi là
hình bao của họ đường cong L .
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
• Quy tắc tìm hình bao của họ đường cong phụ thuộc tham số:
Định lý: Cho đường cong L phụ thuộc vào một tham số, xác định
bởi công thức F x, y, c 0. Khi đó nếu hàm số không có điểm kỳ dị
thì hình bao của họ đường cong được xác định bởi hệ sau:
F x, y , c 0
' *
Fc x, y , c 0
Chú ý: Khi có điểm kỳ dị thì (*) xác định hình bao và các điểm kỳ dị
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
• Ví dụ: Viết phương trình tiếp tuyến và pháp tuyến của các đường cong
tại các điểm tương ứng sau:
1 y x 3
2 x 2
4 x 3, M 2,5
1 t
y e1 x
2
x
1 x
, M 3 t3
M 2,2
2
2 y e
y 1 y 3 1
2t 3 2t
2 2
4 x 3
y 5, M 8,1
3
ƯD TRONG HÌNH HỌC MẶT PHẲNG
ĐƯỜNG CONG
• Ví dụ: Tìm bao đóng của các họ đường cong sau:
x
a y c2
c
b cx 2
c 2
y 1
c y c x c
2 2
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
• Ánh xạ
r t x1 t , x2 t ,..., xn t , I
T
r:I n
, t .
y y t
x x t
n 3: r t x t y t z t y y t
T
z z t
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
Ví dụ:
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
• Giới hạn và tính liên tục của hàm véc tơ
lim r t a 3
0, 0,
t t0
t t0 r t a .
dr r t t r t
r ' t lim x ' t y ' t z ' t
T
dt t 0 t
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
• Nguyên hàm của hàm véc tơ:
x t dt
R t r t dt y t dt R ' t r t .
z t dt
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
• Tích phân xác định:
x t dt
b
a
b
a r t dt a y t dt Rt R b R a
b
b
z t dt
a
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
Định nghĩa
• Đạo hàm của hàm véc tơ r ' t được gọi là
véc tơ tiếp tuyến của đường cong tại P x t , y t , z t .
véc tơ vận tốc của vật di chuyển trên đường cong theo hướng t
tăng dần
r 't
• Véc tơ tiếp tuyến đơn vị: T t
r 't
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
• Tính chất:
dr
r t k t I r. 0
dt
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
HÀM VÉCTƠ
• Chứng minh:
r t k
r t .r t k 2
x t y t z t 0
2 2 2
x x t
y y t
z z t
hay r t x t y t z t
T
Đường cong được gọi là trơn trên I nếu r ' t liên tục và r ' t 0 trên I.
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
r t x t y t z t
T
S r t t r t
vtb
t t
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
r t t r t
v t lim r 't
t 0 t
• Vận tốc tức thời:
ds
v t r 't
dt
• Véctơ gia tốc:
a t v ' t r '' t
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
r t t r t
v t lim r 't
t 0 t
• Vận tốc tức thời:
ds
v t r 't
dt
• Véctơ gia tốc:
a t v ' t r '' t
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
• Ví dụ 2: Một vật xuất phát từ tọa độ và véctơ vận tốc ban đầu là
Tìm vận tốc và tọa độ của vật tại thời điểm t biết gia tốc của vật là
a t 4t ,6t ,1
T
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
Giả sử rằng vật chỉ chịu tác dụng của trọng lực khi di chuyển, hãy xác
định vị trí của vật tại thời điểm t và xác định góc nghiêng để vật đi được
xa nhất?
• Ví dụ 4: Dùng định luật Newton, định luật vạn vật hấp dẫn chỉ ra quỹ
đạo chuyển động của các hành tinh quanh mặt trời. (Tự tìm hiểu)
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
r t x t y t z t , t a, b
T
a
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
• Dùng liên hệ giữa véctơ vận tốc và hàm độ dài để xác đinh r '; r '' : r ' t s ' t T t
r t cos5t sin 5t t
T
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
r u, v n r r
u
'
v
'
• Đường tiếp tuyến – véctơ chỉ phương của đường tiếp tuyến
n f ng
• Mặt pháp diện, véc tơ chỉ phương của mặt phẳng pháp diện
f x, y, z 0 n f x' , f y' , f z' f x, y, z
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
• Ví dụ 1:
r t cos5t sin 5t t
T
Tìm véctơ tiếp tuyến đơn vị, các véctơ pháp tuyến, viết phương trình
đường tiếp tuyến và mặt phẳng pháp diện
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
• Ví dụ 2: Viết phương trình tiếp diện và pháp tuyến của các mặt cong
sau:
a r u, v u 2 , v 2 ,2u 3v , P 0,0,0
b z 2 x 3 y , P 1,1,5
2 2
x 2
z 2
1
c y 1, P 2, , 3
2
4 9 6
ƯD TRONG HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
• Ví dụ 3:
Viết phương trình tiếp tuyến và pháp diện của đường cong sau:
z sin x sin y
x y z
2 2