8

Araling Panlipunan
Gawaing Pagkatuto
Ikalawang Markahan – MELC 2
Naipapaliwanag ang Kontribusyon ng
Kabihasnang Romano

REGION VI-WESTERN VISAYAS

1
Araling Panlipunan 8
Gawaing Pagkatuto
Unang Edisyon, 2020

Inilimbag sa Pilipinas
Ng Kagawaran ng Edukasyon,
Rehiyon 6 – Kanlurang Visayas
Duran St., Iloilo City

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring magkaroon

ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman,
kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng
gawain kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay inilimbag upang magamit

ng mga Paaralan sa Rehiyon 6.- Kanlurang Visayas,

Walang bahagi ng Gawaing Pagkatuto na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang porma nang walang pahintulot sa Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon 6 – Kanlurang
Visayas.

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawaing Pagkatuto

Manunulat: Rosemarie A. Altamia

Editors: Joenell Edward Tipon

Ever Ciudadano

Tagasuri: Sephora Roldan

Tagalapat: Esmeralda A. Dagmil

Regional Management Team: Division of Capiz Management Team:

Ma. Gemma M. Ledesma Salvador O. Ochavo, Jr.
Josilyn S. Solana Segundina F. Dollete
Elena P. Gonzaga Shirley A. De Juan
Donald T. Genine Sephora Roldan
Mary Hazel Vivien P. Pineda

2
Pambungad na Mensahe

MABUHAY!

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay nabuo sa

pamamagitan ng sama-samang pagtutulungan mga manunulat, illustrator, editor,
layout artist, tagasuri, at Quality Assurance Team ng Sangay ng Capiz, Rehiyon 6
Kanlurang Visayas at ng Kagawaran ng Edukasyon. Inihanda ito para maging gabay
ng mga learning facilitators upang matulungan ang mga mag-aaral na makamtan ang
mga inaasahang kompetensi na inilaan ng Kurikulum ng K to 12.

Layunin ng Gawaing Pagkatuto na ito na gabayan ang ating mga mag-aaral

na mapagtagumpayan nilang masagot ang mga nakahanay na mga gawain ayon sa
kani-kanilang kakayahan at laang oras. Ito ay naglalayon ding makalinang ng isang
buo at ganap na Filipino na may kapaki-pakinabang na literasi habang isinasaalang-
alang ang kani-kanilang pangangailangan at sitwasyon.

Para sa mga Learning Facilitators

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay binuo upang
matugunan ang pangangailangan ng ating mga mag-aaral sa larangan ng edukasyon,
na patuloy ang kanilang pagkatuto kahit na sila ay nasa kani-kanilang mga tahanan o
saan mang bahagi ng learning center sa kanilang komunidad.
Bilang mga Learning Moderators, siguraduhin nating malinaw ang mga panuto
sa mga gawaing iniatas sa kanila. Inaasahan din na patuloy nating masubaybayan
ang pag-unlad ng mga mag-aaral (learner’s progress).

Para sa mga mag-aaral:

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay binuo upang

matulungan ka, aming mag-aaral, na patuloy ang iyong pagkatuto kahit wala ka
ngayon sa paaralan. Pangunahing layunin ng learning material na ito na mabigyan ka
ng makahulugan at makabuluhang mga gawain. Bilang aktibong mag-aaral, unawain
nang mabuti ang mga panuto sa bawat gawain.

3
 Ikalawang Markahan – MELC 2

Araling Panlipunan 8

Pangalan: ______________________________Baitang at Seksiyon: ____________

Petsa: ________________________________ Iskor: _______________________

GAWAING PAGKATUTO
Kabihasnan ng Sinaunang Roma
I. Kasanayang Pampagkatuto at Koda
Naipapaliwanag ang kontribusyon ng Kabihasnang Romano. (AP8DKT-IIc-3)

Mga Tiyak na Layunin:

• Naillalahad ang mga mahahalagang pangyayari sa sinaunang
Kabihasnang Roman.
• Natutukoy ang mga kontribusyon ng Kabihasnang Roman.
• Napapahalagahan ang mga kontribusyon ng Kabihasnang Roman
at ang kanilang kahalagahan sa kasalukuyang lipunan.

4
II. Panimula (Susing Konsepto)
Ang Roman Republic
Sang-ayon sa tradisyon, pinaalis ng mga Roman ang punong Etruscan at nag
nagtayo ng Republika, isang pamahalaang walang hari.
Noong 509 BCE, namuno si Lucius Janius Brutus at nagtagumapay sa pagtataboy
sa mga Etruscan. Pakatapos maitaboy ang huling haring Etruscan na si Tarquinius
Superbus, itinatag ni Lucius Janus Brutus ang isang Republika (509-31 BCE).
Sa halip na pumili ng hari, naghalal ang mga Romano ng dalawang konsul na may
kapangyarihang pigilin ang pasya ng isa. Dahil sa pagkakahati ng kapangyarihan ng
mga konsul, humina ang sangay tagapagpaganap. Sa oras ng kagipitan, kinakailangang
pumili ng diktador na manunungkulan sa loob lamang ng anim na buwan. Nagtatamasa
ang diktador ng higit na kapangyarihan kaysa sa mga konsul.
Republika lamang sa pangalan ang pamahalaan dahil laan lamang ito sa mga
maharlika o patrician. Pawang mga patrician ang dalawang konsul, ang diktador at lahat
ng kasapi ng senado. Mga kapos sa kabuhayan ang mga plebeian at Kasapi ng
Assembly na binubuo ng mandirigmang mamamayan. Walang kapangyarihan ang mga
plebeian at hindi rin makapag-aasawa ng patrician.
Noong 494 BCE nasimulang maghimagsik ang mga plebeian upang makamit ang
pantay na karapatan. Nagmartsa sila sa buong Rome at lumikas sa kalapit na lugar na
tianguriang Banal na Bundok. Doon sila balak magtayo ng sariling lungsod. Nangamba
ang mga opisyal sa maaring idulot ng pag-aalsa ng mga plebeian kung kaya’t
nagsagawa sila ng pagbabago.
Itinatag ang Asamblea na binubuo ng mga kasaping tinatawag na tribune o
mahistrado na maaring gumawa ng batas upang mapangalagaan ang mga karaniwang
mamamayan. Noong 451 BCE naisulat ang Kodigo ng mga Batas ng Republika na
tinatawag na Twelve Tables ang kakauna-unahang nasusulat na batas sa Rome at
naging ugat ng Batas Roman. Halos nagkaroon ng pantay na karapatan ang mga
plebeian at patrician.
Lumaganap ang kapangyarihan ng Roma sa buong Italy pagkatapos ng sunod-
sunod na Digmaan noong 490 BCE at sinunod ang lungsod-estado ng Greece sa timog.
Nagwagi ang Greece dahil tinulungan si Haring Pyrrhus ng Epirus ng kanyang pinsang
si Alexander the Great dahil din sa paggamit ng mga elepanteng kinakatakutan ng mga
mandirigmang Roman.
Pagkatapos na manaig sa Ikalawang Digmaang Punic, ang hukbo ng Rome ay
pumunta sa Silangan. Tinalo ng Rome ang Macedonia at noong 146 BCE, naging isang
lalawigan ang Roma. Sa taon ding ito, sinunod ng Rome ang Corinth at inilagay ang iba
pang lungsod-estado sa ilalim ng pangangasiwa nito.
Mula 133 BCE nasimulang mapasakamay ng Rome ang marami pang lupain.
Pagsapit ng 100 BCE lahat ng lupain sa baybayin ng Mediterranean Sea ay nasakop ng

5
Rome. Dahil dito, hindi kataka-takang tawagin ng mga taga-Roma ang Mediterranean
Sea bilang Mare Nostrum o Aming Dagat.

Kabihasnang Roman

Sa pagsakop ng Rome sa lungsod-estado ng Greece, libo-libong Greek ang

nagtungo sa Italy. Tinangay din ng mga heneral ng Rome ang mga gawaing sining at aklat
ng Greece sa pagbabalik nila sa Rome. Kumalat ang kabihasnang Greece sa Rome at
maraming Roman ang nagtungo sa Athens para mag-aral. Naimpluwensiyahan ng Greece
ang kabihasnag nabuo sa Rome.

Gayunpaman, may sariling katangian ang Kabihasnang Rome.

Batas

Ang mga Roman ay kinikilala bilang

pinakadakilang mambabatas ng sinaunang
panahon. Ang kahalagahan ng Twelve Tables
ay ang katotohanan na wala itong tinatanging
uri ng lipunan. Ito ay batas para sa lahat,
patrician o plebeian man. Ito ang ginamit
upang alamin ang mga krimen at tantiyahin
ang kaukulang parusa. Nakasaad dito ang
mga karapatan ng mga mamamayan at
pamamaraan ayon sa batas.

6
Inhenyeriya

Ipinakita ng mga Roman ang kanilang galling sa inhenyeriya. Nagtayo sila ng mga
daan at tulay upang pag-ugnayin ang buong imperyo kabilang ang malalayong lugar.
Marami sa mga daan na ginawa nila noon ay ginagamit pa hanggang ngayon.
Isang halimbawa ang Appian Way na nag-uugnay sa Rome at Timog Italy. Gumawa rin
sila ng mga aqueduct upang dalhin ang tubig sa lungsod.

Arkitektura

Ang mga Roman ang tumuklas ng semento. marunong na rin silang gumamit ng
stucco, isang plaster na pampahid at pantakip sa labas ng pader. Umaangkat sila ng
marmol mula sa Greece. Ang arch na natutuhan ng mga Roman mula sa mga Etruscan
ay ginagamit sa mga temple, aqueduct, at iba pang mga gusali. Ang gusali na ipinakilala
ng mga Roman ay ang basilica, isang bulwagan ng nagsisilbing korte at pinagpupulungan
ng Assembly. Mayroon din silang pampublikong paliguan at pamilihan at nagsisilbing
tagpuan para sa mga negosyo at pag-uusap. Ito ay nasa forum ng sentro ng lungsod.
May iba pang gusaling pinatatayo sa na hanggang ngayon ay makikita pa rin sa
Rome. Halimbawa ay ang Coliseum na isang ampitheater para sa mga labanan ng mga
gladiator.

7
 Pananamit
Dalawa ang kasuotan ng mga
lalaking Roman. Ang tunic ay
kasuotang pambahay na hanggang
tuhod. Ang toga ay isinusuot sa babaw
ng tunic kung sila ay lumalabas ng
bahay. Ang mga babaeng Roman ay
dalawa rin ang kasuotan. Ang stola ay
kasuotang pambahay at palla ay
isinusuot sa ibabaw ng stola.

Panitikan

Ang panitikan ng Rome ay nagsimula noong kalagitnaan ng ikatlong siglo BCE.

Subalit ang mga ito ay salin lamang ng mga tula at dula ng Greece. Ang halimbawa ay si
Livius Andronicus na nagsalin ng “Odessy” sa Latin. Si Marcus Palutus at Terence ay ang
mga unang manunulat ng comedy. Ang iba pang manunulat ay sina Lucretius at Catullus.
Si Cicero naman ay manunulat at orador na nagpapahalaga sa batas. Ayon sa kanya ang
batas ay hindi dapat maimpluwesiyahan ng kapangyarihan o sirain ng pera kailanman.

III. Mga Sanggunian:

• Batayang Aklat ng DepEd at Educational Sites – posibleng mga materyal
para sa mga eksperimento/gawain/pagsasanay)
• Araling Panlipunan-Modyul ng Mag-aaral Kasaysayan ng Daigdig-
Unang Edisyon 2014 Pahina 158-159
• google.com
III. Mga Gawain

Gawain I: Pagsunod-sunod ng mga Pangyayari

Panuto: Lagyan ng bilang ang pagkakasunod sunod ng mga pangyayaring

naganap sa sinaunang kabihasnang Romano. Gamitin ang bilang 1
kung ito ang unang naganap at 2-5 sa pagsagot. Isulat ang sagot sa
patlang.

_______ 1. Nagtagumpay ang mga plebeian laban sa mga patrician at gumawa

ng mga pagbabago sa pamamhala sa Rome.
_______ 2. Ang mga Roman ay nagtayo ng Republika, isang pamahalaan na
walang hari matapos mapaalis ang mga Ethruscan.

8
 _______ 3. Nananaig ang Rome sa Dimaang Punic laban sa Carthage at maging
makapangyarihan sa rehiyon ng Mediterranean at silangang Europe.
_______ 4. Naghalal ang mga Roman ng dalawang konsul na may Kapangyarihan
katulad ng hari at manunungkulan sa loob ng isang taon.
_______ 5. Naisulat ang Twelve Tables bilang kodigo ng mga batas ng Republika
kung saan nakatala ang mga patakarang ipinatupad ng estado.

Gawain 2: Loop-a-word
Panuto: Sagutin ang mga tanong. Hanapin sa loob ng puzzle ang
kontribusyon ng Kabihasnang Roman na makikita sa ibaba at bilugan
ito .
1. Ito ay batas para sa lahat ng mamamayang Roman.
2. Isinusuot ito sa ibabaw ng tunic kapag lumalabas ang mga lalaking
Roman.
3. Ginagamit na disenyo sa mga templo, aqueduct at mga gusali.
4. Manunulat at orator.
5. Isang ampitheater para sa mga labanang gladiator at pagtitipon.
6. Libangan ng mga Roman
7. Natuklasan ng mga Roman na ginagamit sa pagpapatayo ng mga gusali
8. Nag-uunay sa Rome at Timog Italy
9. Bulwagan na nagsisislbing korte at pinagpupulungan ng Assembly
10. Ginawa upang dalhin ang tubig sa lungsod.

B W R G K Y A R C H B M V N L P

S F H J N A Q U E D U C T P M C

C B T W E L V E T A B L E S X Q

Z C B M Q F C O L I S E U M Q S

T R Q W G L A D I A T O R A M X

N Y U X T G T O G A P L X V B Z

B C V L M C I C E R O S C W C X

N P C L S E M E N T O F N K L C

P L B M C A P P I A N W A Y X L

M N E C X B A S I L I C A M T Y

9
Gawain 3: Ipaliwanag Mo

Panuto: Punan ng paliwanag ang talahanayan ayon sa kahalagahan ng mga

kontribusyon ng Kabihasnang Roman.
Kontribusyon ng Kabihasnang
Mahalaga ito dahil…
Roman

Twelve Tables

Appian Way

Coliseum

Aqueduct

Toga

Pamprosesong Tanong:

Panuto: Sagutin ang mga tanong.

.
1. Alin sa mga kontribusyon ng kabihasnan ang sa palagay mo na higit na
nakaapekto sa lipunang Romano? Bakit?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
2. Sa kasalukuyang panahon magkapareho ba ang sitwasyon sa lipunan ng
mga ordinaryong mamamayan at ng mga plebeian sa Kabihasnang Romano?
Ipaliwanag.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

10
V. Repleksyon:

1. Alin sa mga kontribusyon ng Kabihasnang Romano ang sa palagay ninyo na higit

na nakaapekto sa kanilang lipunan? Bakit?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

2. Sa kasalukuyang panahon magkapareho ba ang sitwasyon sa lipunan ng mga

ordinaryong mamamayan at ng mga plebeian sa Kabihasnang Roman?
Ipaliwanag.

_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

11
 12
Gawain 3
Repleksiyon
Ang mga sagot ay
maaring magkaiba Gawain 2
Ang mga sagot ay
1. Twelve Table maaring magkaiba
2. Toga
3. Arc
4. Cicero
5. Coliseum
6. Gladiator
7. Semento
8. Apian Way
9. Basilica
Gawain 1
10. Aqueduct
1. 2
2. 4
3. 1
4. 5
5. 3
VI. Susi sa Pagwawasto