Fil Kabanata 2

ANG KULTURANG PILIPINO
_____________________________________________________________________________
Aralin 5
PANIMULA
Ang bawat indibidwal ay may natatanging kaugalian at katangian na

bukog-tangi o kakaiba sa ibang indibidwal. May sarili siyang pamamaraan sa kanyang
ikinikilos, pananalita at nakagawiang gawin upang matamo ang kanyang mga mithiin sa
buhay. Natututuhan niyang makihalubilo sa iba na gamit ang sariling wika at paraan ng
pakikitungo sa iba. Sa aspektong ito, kultura ang nagpapakilala sa kaniyang identidad
bilang tao upang mabuhay sa mundong ibabaw. Ang anumang katangian, kaugalian,
paniniwala at ikinikilos ay maituturing na kultura.
Mula sa pagkasilang ng isang indibidwal, kasapi na siya sa komplikadong sosyal

na grupo. Ang kaniyang pakikipamuhay sa lipunang kinabibilangan ay isang mahalagang
pangangailangan para makamit ang kanyang mga pangarap sa buhay. Dahil dito, naging
kasangkot na siya sa lipunan ng kanyang pamilya, sa mundo ng kanyang mga kalaro o
ibang batang kanyang nakakasalamuha at maging sa malawak na tatahaking buhay kasama
ang ibang tao. Sa pagmulat ng kanyang isipan, kasali na rin siya sa lipunan ng kanyang
mga kam ag-aral, kasamahan sa trabaho at ang pag-adap ng banyagang kultura kung siya
man ay mapalad na makarating sa ibang bansa. Upang matamo ang mapayapang sosyal
na pakikitungo, kailangan niyang alamin at maunawaan ang kultura ng iba.
MGA LAYUNIN
Pagkatapos ng talakayan, ang mga mag-aaral ay inaasahang ;
1. Nabibigyang kahulugan ang kultura.
2. Napahahalagahan ang sariling kultura .
3. Nakapagbibigay ng halimbawa ng mga kulturang Pilipino.
4. Napahahalagahan ang kultura ng iba .
5. Nasusuri ang pagkakatulad ng mga kultura ng mga katutubong pangkat sa

Mindanao.
6. Natutukoy ang mga paraan ng pakikitungo sa ibang indibidwal na may ibang

kultura.
_____________________________________________________
BALANGKAS NG PAKSA
KABANATA 2
Aralin 1 – Ang Kulturang Filipino
1.1 . Kahulugan ng Kultura

SUBUKIN NATIN !
PANUTO : Basahin ang mga sumusunod na senaryo at sagutin ang tanong na nasa ibaba nito.
Maaari ring gawing pasalita ang kanilang sagot.
Senaryo A.
Bagong salta ka sa isang pamayanan na pinaninirahan ng mga tao

na may kakaibang kultura. Ang kulturang ito ay wala sa kinagisnan
mong kultura.
Kung ako ay isang bagong salta sa isang pamayanan na mayroong kakaibang kultura at itong kulturang
ito ay wala sa kinagisnan kong kultura ang gagawin ko ay oobserbahan ko muna ang mga taong nakatira
dito sa pamayanan na ito, kung ano ang kanilang paraan ng pamumuhay at iyon ay aking pag aaralan
upang hindi ako ang nakakaiba sa kanila.
Senaryo B.
Naimbitahan ka ng iyong kaibigan sa kanilang salusalo. May

naobserbahan kang kakaibang kultura habang ika’y nakikisalamuha sa
kanilang pamilya. Ang kulturang ito ay hindi mo nakasanayang gawin.
Kung ako ang nasa kanyang posisyon ang gagawin ko ay magmamasid at pag aralan ang kanilang
kultura upang ipakita na nirerespeto ko ang kanilang kultura. Ako ay makikihalubilo at
makikisalamuha sa mga taong nakapaligid at subukan sabayan ang kanilang kultura.
PAG-ISIPAN MO ! (CMO 1 S.2019)
A. PANUTO : Mag-isip ng tatlong senaryo na may kinalaman sa pagpapahalaga sa

sariling kultura at kultura ng iba.
1. Senaryo A :
Sa isang pamilya kung saan ang mga bata ay nagmamano at gumagamit ng po at opo
na nagpapakita bilang respeto sa mas nakakatanda at ito ay patuloy pa rin ginagawa at
pinapahalagahan ng mga Pilipino.
2. Senaryo B :
Isang pamilya kung saan sabay sabay na maghapunan at bago sila kumain ay dapat
sabay sabay muna silang magdasal upang magpasalamat sa may taas sa biyayang
binigay sakanila. Patuloy pa rin itong ginagawa at pinapahalagahan ng mga tao sa
kasulukuyan.
3. Senaryo C :
Bayanihan kadalasan makikita ang bayanihan sa mga sasakyang nasisiraan ng gulong.
Ang mga tambay at ang mga taong-bayang na malapit dito ay agad agad ding
tutulungan ang drayber kahit ano pa man ang mangyari maayos lamang ang nasirang
sasakyan. O kaya naman mas kadalasang inilalarawan ito ng paglilipat bahay noon ng
mga nasa lalawigan. Ang mga bahay ay sabay sabay bubuhatin ng mga kalalakihan na
sinasabayan pa kung minsan ng awitin upang di gaanong madama ang kabigatan nito .
B. PANUTO : Ibigay ang kahulugan ng Kultura ayon sa iyong sariling opinyon o konsepto.
pamamaraan ng pamumuhay ng mga tao sa isang
lipunan
Nagpasalin-salin na kaugalian, tradisyon, paniniwala,

_______________________________________________
KULTURA selebrasyon, kagamitan, kasabihan, awit, sining at
_______________________________________________
pamumuhay ng mga tao sa isang lugar.
___________________________________
_______________________________________________
Ito ay nagpapakita ng pagkakakilanlan ng bawat pangkat o
grupo ng mga tao. Dito rin naipapakita ang pagkakaiba-iba ng
_______________________________________________
bawat pangkat. May kani-kanila silang orihinal na talento sa
___________________________________
iba’t ibang larangan.
RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay .
Napakahusay Katamtaman Di-gaanong

Pamantayan (5) (3) Mahusay Marka
(2)
Napakalinaw Hindi gaanong Mahirap
1.Sistematiko at malinaw at sistematiko malinaw at maintindihan
ang paglahad maayos ang ang
na pagkalahad ng detalye ng detalye pagkalahad ng ipinahahayag na
detalye detalye
Angkop ang Hindi gaanong Walang ibinigay
2.Kaangkupan sa nilalaman ng angkop ang na bago at angkop
paksa nilalaman ng sa nilalaman ng
nilalaman ng paksa paksa paksa
Mahusay na Hindi gaanong Hindi mahusay ang
3. Pagsunod sa tuntuning nasunod ang nasunod ang pagsunod sa
tuntuning ilang tuntuning tuntuning
panggramatika panggramatika panggramatika panggramatika
Napakalinis at Maayos subalit Madumi at
4.Kalinisan at kaayusan napakaayos hindi gaano magulo ang
ang malinis ang paraan ng
sa pagsulat pagkakasulat pagkakasulat pagkakasulat
KABUOAN
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .

Pamantayan (5) (3) Mahusay
(2)
Marka
Malinaw na Hindi Mahirap

1.Malinaw ang pagkalahad ng malinaw ang gaanong intindihin ang
pagkalahad ng malinaw ang ipinahahayag
detalye. detalye pagkalahad ng na detalye
detalye
Nasunod nang Hindi Hindi nasunod
3. Nasunod nang wasto ang wasto ang gaanong ang panuto
panuto nasunod ang
panuto panuti
Napakalinis at Maayos Madumi at
4.Kalinisan at kaayusan sa napakaayos subalit hindi magulo ang
ang gaano malinis paraan ng
pagsulat pagkakasulat ang pagkakasulat
pagkakasulat
KABUOAN
MAGBASA AT MAGNILAY-NILAY
ANG KULTURANG PILIPINO
1.1. KAHULUGAN NG KULTURA
Ang salitang kultura ay may katumbas na salitang “kalinangan” na may salitang ugat
na linang (culture) at linangin (to develop/ to cultivate ). Kung kaya, ang kultura o
kalinangan ay siyang lumilinang at humuhubog sa pag -iisip, pag-uugali at gawain ng tao
( Timbreza, 2008).
Sang-ayon kay Edward Burnett Tyloy na tinaguriang Ama ng Antropolohiya,

ang kultura ay isang kabuuang kompleks na
may malawak na saklaw sapagkat kabilang dito, ang kaalaman, paniniwala, sining.
Ipinahayag ni Leslie A. White, ang kultura ay isang organisasyong phenomenal na
sumasaklaw sa aksyon at iba pang mga kasangkapan, ideya, kilos at valyu.
Iba pang kahulugan ng kultura ayon sa iba’t ibang awtor ;
a.Hudson (1980) - binigyang kahulugan ang kult ura bilang socially achieved knowledge.
b.Ward Goodenough (2006) - Ayon sa kanya, ang kultura ay naituturing na patterns of

behaviour (way of life) at patterns for behavior (designed for that life).
c.Timbreza (2008) - Ang kultura ay kabuuan ng mga n atamong gawain, mga natutuhang
huwaran ng pag-uugali at mga paraan ng pamumuhay sa isang takdang panahon ng isang
lah
i o mga tao
MGA KATUTUBONG PANGKAT
Sa Cotabato nakatira ang mga

T’Boli. Gumagawa sila ng tela
para sa mga damit mula sa
T’Nalak na hinabi mula sa hibla
ng abaka. Maaaring magasawa
ng marami ang mga lalaki,
nagpapalagay ng tatu o hakang
Larawan ng isang T’boli sa Cotabato ang mga babae.
Ang mga Maranaoo Meranaw ay
nakatira sila sa paligid ng lawa ng
Lanao. Ang kahulugan ng “ranao”
ay lawa kung saan hinango ang
kanilang pangalan. Ang Marawi
ang tinaguriang lungsod ng mga
dugong bughaw ng Maranao. Buo
pa rin at hindi nai-
impluwensiyahan ang kanilang
kultura katulad ng disenyo ng
damit, banig at sa kanilang mga
kagamitang tanso.
Ang mga Tausug na nakatira

malapit sa dagat ay mga
mangingisda, at magsasaka
naman ang mga nasa loobang
bahagi. Naninisid ng perlas na
kanilang ipinangpapalit ng tanso
at bakal sa mga taga Borneo at ng
pagkain sa mga magsasaka. Ang
kalakalang ito ang nagdala ng
Ang mga Sama-Badjao ay
naninirahan sa Sulu. Sama ang
kanilang wika. Nakaira sila sa
bangkang-bahay na may iisang
pamilya na binubuo ng dalawa
hanggang tatlongpu. Pangingisda
ang pangunahin nilang
hanapbuhay. Gumagawa din sila
ng mga Vinta at mga gamit sa
pangingisda tulad ng lambat at
bitag. Karamihan sa mga Badjao
Ang mga Subanen ay

matatagpuan sa kabundukan ng
Zamboanga del Norte at
Zamboanga del Sur. Kayumanggi
ang kanilang kulay at may
makapal at maitim na buhok.
Naniniwala sila na sa iisang
ninuno lang sila nagmula.
Ang mga Bagoboay matatagpuan
sa mga baybaying golpo ng Davao.
Maputi ang kutis at kulay mais
ang kanilang buhok na may
natural na kulot. Napapangkat sa
tatlo ang tradisyunal na lipunan
ng mga Bagobo. Ang Bayani, ang
Mandirigma, at ang pinuno ng
mga ito ang Datu na tumatayong
huwes, nag -aayos ng gulo at
tagapagtanggol ng tribo.
Ayon sa mga Yakan ng Basilan, noong

1970’s sa panahon ng Batas Militar,
karamihan sa mga Yakan ay
naninirahan sa mga malalayong bundok
upang makaiwas sa mga kaguluhang
nagaganap sa mga kabayanan. Dahil
dito, sila’y tinatawag noong mga
“Yakan Puntukan” na
nangangahulugang mga taong bundok.
Kaya naman nabanggit din ng mga
Yakan na kilala din sa pagtatanim o
pagsasaka kung saan ito na ang
pangunahing hanapbuhay ng mga
Yakan sa Basilan hanggang sa
kasalukuyan. Pinatotohanan ito sa
artikulo ni Gorlinski sa Britannica
Encyclopediakung saan sinabi niyang
ang mga Yakan ay tinatawag na inland-
dwelling agriculturalists
kung saan sila
ang orihinal na tagatustos ng mga bigas
Ang mga Mangyan ay nakatira
sila sa liblib na pook ng Mindoro.
Kumukuha sila ng ikinabubuhay sa
kagubatan, pangisdaan at kalakal
sa Mindoro. Sinaunang alpabeto
ang gamit sa pagsulat ng mga
pagpapantig. Ang ambahan ang
kanilang panitikan na napanat ili sa
pamamagitan ng pag -ukit nito ng
kutsilyo, mga kagamitan at sa mga
lalagyan ng nganga.
GAWIN NATIN !
GAWAIN 1
PANUTO : Ipaliwanag sa sariling ideya ang mga katagang binanggit ng mga awtor sa
kanilang pagpapakahulugan sa kultura.
__________________________________________
Ayon kay Hudson (1980) na ang kultura ay
__________________________________________
nagkakahulugan ng socially achieved
__________________________________________
knowledge na ang ibig sabihin nito ay ating
HUDSON (1980) __________________________________________sa ating
natutuhan sa lipunan o ating naiakma
__________________________________________
lipunan.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
WARD GOODENOUGH (1980)
“Patterns of behavior (way of life) .
Leslie White
“Organiosadong phenomenal”
GAWAIN 2
PANUTO : Sumulat ng maikling sanaysay na pinamagatang “ Mahal ko, kultura ko”.

“Mahal ko, kultura ko”
Ang kultura ay ang mga pinahahalagahan, paniniwala, at personal na interes ng

mga tao. Ang kultura ay mahalaga para sa akin dahil tinutulutan nito ang mga tao na
panatilihin ang kakaibang pagkakakilanlan ng lipunan. Maraming kultura ang may mga
karaniwang interes, samantalang ang iba ay maaaring magkaroon ng mga kaugalian na
lubhang naiiba sa kultura natin. Ang teknolohiya ay nagkaroon ng malaking epekto sa
kasalukuyang mga kultura sa kasalukuyang araw. Maraming kultura ang binago
kabilang na ang sarili kong kultura, at ang ilan ay nilikha dahil sa tumaas ng
teknolohiya. Ang mga kultura ay magkakaiba kaya ang isang taong kabilang sa isang
kultura ay maaaring hindi sumang-ayon sa mga pinahahalagahan ng iba, na nagiging
sanhi ng mga isyung panlipunan.
Mula sa ating kultura, natututuhan nating alamin kung ano ang angkop at hindi
angkop, ano ang mabuti at maling pag-uugali, ano ang pinapayagan at ipinagbabawal,
at maging kung aling mga amoy ay kalugud-lugod at hindi. Ang kultura ang siyang
isang daan sa ating pamumuhay. Mahalaga ang kultura sapagkat ito ang
pagkakakilanlan sa atin.
Mahal ko ang kultura ko, kung walang kultura tiyak hindi natin matutukoy ang
pagkatao ng bawat indibidwal. Mahalin at pahalagahan natin ang ating kultura at
patuloy pang pausbongin pa lalo natin. Dapat natin itong ipagmalaki dahil mayroon
tayong nakakapagbukod tanging kultura.
GAWAIN 3 (CMO 2 S.2019)
PANUTO : Magtala ng mga bagay na iyong nakagawian bilang bahagi ng inyong

Kultura. Ilarawan at ipaliwanag ito ayon sa sariling saloobin.
Pagmamano – ito’y madalas ginagawa ng mga nakababata sa kanilang mga

magulang o sa mga nakatatanda sa kanila. Ito ay isang paraan kung saan
kukuhanin ang kamay ng mas nakakatanda at ilagay sa noo upang ipakita ang
paggalang at pagrespeto.
Paggamit ng “po at opo” sa nakatatanda – ito’y simbolo ng pagrespeto sa mga

nakatatanda. Sa bawat pagsagotat pakikipag-usap sa kahit sino ay lagi itong
ginagamit dahil isa rin ito sa paraan ng pagpapakita ng respeto at patuloy pa itong
ginagamit.
Pagdiriwang ng Eid tuwing buwan ng Mayo- ito ay nakagawian ng bawat muslim

upang idiwang ang mga sakripisyo na ginawa ng aming propeta. Kami ay may
mahaba bukang-likaw-paglubog ng araw pag-aayuno. Hindi kami maaaring
kumain o uminom ng kahit ano nahangga’t hindi pa umaabot ng alas sais ng gabi
o kung hindi pa namin naririnig ang ang adhan o pormal na anunsyo.
Pag aasawa ng higit sa dalawa- ito ay patuloy pa rin na nangyayari dahil sa

paniniwala na hindi masama ang mag asawa ng higit sa dalawa hangga’t sa kaya
nya itong suportahan ang kanyang naging asawa at kanyang mga anak.
Gawain 4
Pagkakaiba
Kahalagahan
Panuto: Gamit ang Venn Diagram, suriin ang mga pagkakaiba, pagkakatulad at kahalagahan ng
pagpreserba ng mga kultura ng mga katutubong pangkat.
Pagkakatulad
 Sa Cotabato nakatira ang mga

T’Boli. Gumagawa sila ng
tela para sa mga damit mula
sa T’Nalak na hinabi mula sa
hibla ng abaka. Maaaring  Dapat pahalagahan ang
magasawa ng marami ang bawat kultura na ito sapagkat
mga lalaki, nagpapalagay ng  Ang pagkakatulad ng ito ay nanggaling pasa mga
tatu o hakang ang mga babae. kanuno nunuan. Dapat itong
mga ito ay ang
 Ang mga manarao ay buo pa mas tangkilikin at paunlarin
paniniwala sa ninuno at
rin at hindi sapagkat ito ay sariling atin
naimpluwensiyahan ang
sila ay may kakayahan sa
paggawa ng mga na syang pamana ng mga
kanilang kultura katulad ng
kasangkapan at mga kanuno-nunuan.
disenyo ng damit, banig at sa
kanilang kagamitang tanso. kagamitan
 Ang mga tausug na nakatira
malapit sa dagat ay mga
mangingisda at magsasaka
naman naman ang mga nasa
looban. Naninisid ng perlas na
kanilang ipinangpapalit sa
tanso at bakal sa mga taga
Borneo at ng pagkain sa mga
magsasaka.
 Ang mga Sama badjao
Pangingisda ang pangunahin
nilang hanapbuhay.
Gumagawa din sila ng mga
Vinta at mga gamit sa
pangingisda tulad ng lambat
at bitag.
 Ang mga subanen naniniwala
sila na sa iisang ninuno lang
sila nagsimula.
 Ang mga bagobo napapangkat
sa tatlo ang tradisyunal na
lipunan ng mga Bagobo. Ang
KABANATANG PAGSUSULIT
PANUTO : Hanapin sa loob ng kahon ang tamang sagot at ilapat ito sa nakalaang patlang bago
ang bilang.
a. Hudson (1980) f. kalinangan
b. Ward Goodenough (2006) g. Salazar (1996)
c. Timbrea ((2008) h. cognition
d. Edward B. Tylor i. Donna M.Golnick
e. Leslie A. White j. kultura
1. F. Kalinangan Ang salitang kultura ay may katumbas na ____

2. E. Leslie White Ay nagsabing ang kultura ay isang organisadong phenomena na sumasaklaw
sa paraan ng pag-uugali.
3. C.Timbrea Ang kultura ay kabuuan ng mga natamong gawain, mga natutuhang huwaran ng
pag-uugali at mga paraan ng pamumuhay sa isang takdang panahon.
4. B. Ward Goodenough(2006) May kulturang ginagawa o sinusunod dahil iyon ang
kinagisnan ng isang grupo o pangkat.
5. A. Hudson(1980) Nakuha ang kultura sa mga kasamahan na nasa paligid lamang.
6. I. Donna M. GolnickAng kultura ay ginagamit para sa maayos na paraan ng may
kapangyarihan at mga makapangyarihang tao.
7. G. Salazar (1996)Walang kulturang hindi dala ng isang wika bilang saligan at kaluluha na
siyang bumubuo, humuhubog at nagbibigay-diwa sa kulturang ito.
8. H. Cognition Ito ay ang pagkaalam sa lahat ng bagay na magbibigay-patnubay sa tao na
pagkilala niya sa kapaligiran at sa ibang tao.
9. D. Edward B. TylorAng kultura ay isang kabuuang kompleks na may malawak na saklaw.
10. J. Kultura Ito ay nagpapakilala kung sino at ano tayo.
II- PANUTO : Basahin ang senaryo na nasa ibaba. At ibigay ang iyong tugon sa tanong . (5 pts)
Senaryo :
Inatasan ka ng iyong guro na magsagawa ng pananaliksik tungkol sa kultura ng mga

katutubo partikular sa mga katutubong Sama Badjao . Nabatid mo sa iyong sarili na ang kanilang
kultura ay ibang-ibang sa kulturang iyong kinamulatan at nakasanayan.
1. Ano ang dapat mong gawin upang makuha mo ang kanilang loob na makipag-cooperate
sa datos na iyong kailangan para sa iyong pananaliksik? Magbigay ng 5 paliwanag.
Ang una kong gagawin ay oobserbahan ko kung pano sila makipag usap sa kanilang
kasama at pagaralan ito. Maaari rin akong maghanap ng impormasyon sa internet kung
paano pakitunguhan ang mga katutubong ito. Kailangan kong unawain at intindihin
kung ano ang paraan ng kaninilang pag uusap upang makuha ko ang sagot na
kakailangan para sa aking pananaliksik.
RUBRIKS

(2)
detalye detalye
KABUOAN

(2)
Marka

detalye
panuto nasunod ang
panuto panuti
pagkakasulat
KABUOAN
KATANGIAN, MANEFESTASYON, AT MGA
KOMPONENT NG KULTURA
Aralin 6
_________________________________________________________
PANIMULA
Nabanggit na sa mga naunang aralin na ang Pilipinas ay kilalang bansa

na hitik o mayaman sa kultura. Sinasabing, ang kultura ay replek syon ng ating
pagkatao sapagkat sa pamamagitan ng kultura na mayroon tayo ay nakikilala
kung anong klase ng pagkatao mayroon ang isang indibidwal. Ang bawat
gawi, kilos , paniniwala, paraan ng pakikitungo, pananamit, pananalita at
maging ang ating estilo s a anomang gawain ay bahagi ng ating kultura.
Katulad din ng isang tao na may mga katangian na nagpapabatid ng
kaniyang pagkatao, ang kultura ay may mga katangian din kung paano ito
natututuhan, naibabahagi, naaadap at ang pagiging dinamiko nito. Ang
kultura ay sadyang natututuhan kapag tayo mismo ay may pagkukusang
matututuhan ang anomang kultura lalo na kung ito ay may mabuting
naidudulot sa atin. Minsan naman, kailangan nating mapag -aaralan o alamin
ang kultura ng iba upang makamit ang ka payapaan. Ang pag-adap natin ng
ibang kultura ay magsisilbing daan upang makamit ang pagkakaunawaan,
pagkakais a tungo sa mapayapang lipunan.
Sa araling ito, ay tatalakayin ang tungkol sa katangian, manifestasyon,
mga komponent ng kultura, kultura at ang grupo, Pandaigdigang hulwaran ng
kultura , mga alternatibo, pagtingin ng ibang tao sa sariling kultura at kultura
ng iba, kultural na katangian ng ibang tao at katangiang komunikatibo ayon
kina Hofstede at Triands.
MGA LAYUNIN
1. Natutukoy at natatalakay ang mga katangian ng kultura.
2. Napahahalagahan ang manefestasyon ng kultura sa pagtamo ng pagkakaunawaan at

pagkakaisa tungo sa mapayapang lipunan.
3. Natatalakay ang mga komponent ng kultura
4. Naisasapuso ang pagpapahalaga sa pagtingin ng ibang tao sa sariling kultura at kultura ng

iba.
5. Napahahalagahan ang kultural na katangian ng ibang tao, kultura at ang grupo at mga
alternatibong kultura.
_______________________________________________________
BALANGKAS NG PAKSA
ARALIN 2 – KATANGIAN, MANIFESTASYON AT MGA KOMPONENT NG

KULTURA
2.1. katangian ng Kultura
2.2. Manefestasyon ng Kultura
2.3. Mga Komponent ng Kultura
2.4. Kultura at ang Grupo
2.5. Pandaigdigang Hulwaran ng Kultura ( Universal Pattern of Culture )
2.6. Alternatibo / Mga Alternatibo
2.7. Pagtingin ng ibang Tao sa Sariling Kultura at Kultura ng Iba
2.8.Kultural na Katangian ng Ibang Tao
2.9.Katangiang Komunikatibo ayon kina Hofstede at Triand.

SUBUKIN NATIN !
A. PANUTO : Gumuhit ng icons o graphics na sumusimbolo ng iyong pagkatao. Sumulat ng

maikling talata tungkol sa larawan.
Gulong, ang
_______________________ gulong ang sumusimbulo sa aking pagkatao.
____________________________________________________
Patuloy ang takbo neto kahit gaano pa kalayo ang patutunguhan
neto basta makamit lamang ang aking hinahangad. Minsan nasa
baba minsan naman sa itaas. Kahit anong mangyari patuloy ang
___________________________________________________________________________
takbo ng aking buhay kahit gaano pa man karami ang mga

problema.
__________________________________________________________________________
______________________________________________
____________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
______
PAG-ISIPAN MO! !
PANUTO : Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa T-chart.
MGA TANONG SAGOT
Pagtanaw ng Utang na Loob- Isang kaugalian nating mga

1.Ano-anong kultura ang iyong Pilipino ay tumunaw ng utang na loob kahit ang ating
pinaiiral? Pangatwiranan. pagkonsumo ay naiimpluwensyahan nito.
Ang bayanihan ay ang "pagiging isang bayan",ang kaugaliang

ito ay siyng di na mawawala sapagkat ito ay parte na ng
kultura at pagkatao ng mga Pilipino
Ang Pagmamano ay isang kaugalian ng mga Pilipino upang

ipakita ang paggalang sa mga nakatatanda. Karaniwan itong
ginagawa bilang pagbati o bago umalis at pagdating. Maaga
itong itinuturo sa mga bata bilang tanda ng paggalang.
2.Alin sa mga kulturang ito ang inadap Ang pagtanaw ng utang na loob- sapagkat nakikita ko sa
mo sa ibang kultura? Pangatwiranan. aking mga kaibigan na kung saan na iba ang kanilang kultura.
Nakikita ko ang pagiging totoo at ang pagtamo ng utang na
loob.
Ang bayanihan sapagkat kahit san man ako magpunta

nakikita ko ang mga tao na nagtutulungan kahit hindi nila
kilalaang is’t isa .
Ang pagmamano, katulad sa pagtanaw ng loob nakikita ko na

ang pagmamano ay isa rin sa patuloy na ginagawa.
Sa pamamagitan ng pagmamalaki ang mga nagawa ng

bawat Pilipino ‘di lang sa ating bansa pati na rin sa ating
mundo.
Tangkilikin ang sariling atin at mas paularin ito.
Huwag hahayaan mawala at dapat patuloy pa rin ito

3.Paano mo pahahalagahan ang iyong
kultura? At maging ang ibang kultura?
RUBRIKS

(2)
detalye detalye
KABUOAN

Marka
(2)
detalye
panuto nasunod ang
panuto panuti
pagkakasulat
KABUOAN
KATANGIAN, MANIFESTASYON AT MGA KOMPONENT NG KULTURA
2.1 . KATANGIAN NG KULTURA
1. Natutuhan ( Learned )
May dalawang proseso ng pakikipag-interak ng tao sa isang lipunan : a) enculturasyon at b.)
sosyalisasyon. Ang enkulturasyon ay isang proseso ng pagkuha ng mga katangian ng ibang kultura at
maging bahagi siya ng kulturang iyon. Ang sosyalisasyon naman ay ang pangkalahatang proseso sa
pagkilala sa mga sosyal at istandard na kultura.
2.Ibinabahagi ( shared )
3.Naaadap (adapted)
4.Dinamiko (dynamic)
2.2 MANIFESTASYON NG WIKA

a.) Valyu - ito ay tumutukoy sa kung ano ang karapat-dapat at nakabubuting ugaliin.
b.)Di-Berbal na Komunikasyon – Ang pagpapabatid ng iba’t ibang paraan sa pagkilos, pagkumpas,

aksyon at ekspresyon ay naglalarawan ng konteksto ng kultura.
2.3. MGA KOMPONENT NG KULTURA
a.) Materyal na Kultura - Ito ay tumutukoy sa mga materyal na objek na ginawa ng mga taong
may kakayahan sa paggawa ng mga kasangkapan na ginagamit ng mga tao mula sa pinakasimple
hanggang sa malalaking bagay gaya ng arkitektural na disenyo, mga kotse, makina at iba pa.
b.) Di-Materyal na Kultura - Ito ay binubuo ng mga norms, valyu, paniniwala at wika.
 Norms - Ito ay tumutukoy sa karaniwan at pamantayan.

 Folkways – isa itong kaugalian na nakikita sa isang sitwasyon na tinitingnan ang mabuting
kapakanan ng isang pangkat.
 Mores – ito ay tumutukoy sa pamantayan ng kaasalan na iginagalang at pinahahalagahan ng
isang pangkat o grupo.
Batas – Ang batas para sa mga sosyolohista ay pormal at karaniwan na ginagawa at isinasabatas
ng federal state o lokal na awtoridad.
Valyu - tumutukoy sa mga mabubuting pag -uugali na dapat tularan, gawin at maipakita.
 Paniniwala – Ayon sa mga sosyologo, ito raw ay persepsiyon ng isang tao sa mga
nangyayari sa kanyang kapaligiran at mundo.
 Wika – ( Tingnan ang kahulugan nito sa mga naunang pahina ).
 Technicways – ito ay pakikiangkop ng lipunan sa mga pagbabagong dala ng teknolohiya.
2.4. KULTURA AT ANG GRUPO

May tatlong mahalagang tungkulin ang kultura ng isang pangk at na ang anumang kultura ay :
1. Isang paraan upang Makita ang biyolohikal na pangangailangan ng grupo upang mabuhay.
2. Nagbibigay sa isang indibidwal na kasapi ng grupo na mag -adjust o makikibagay sa

sitwasyon ng kapaligiran.
3. Sa pamamagitan ng komon na kultura, nagiging tsanel upang makapag -interak ang bawat
miyembro ng isang pangkat at maiwasan ang anomang alitan.
2.5. PANDAIGDIGANG HULWARAN NG KULTURA ( U niversal Patterns of Culture )

Ang bawat lugar ay may iba-ibang kultura subalit may mga kulturang komon at makikita sa mga
grupo sa bawat lipunan. Universal pattern of culture ang tawag sa unipormidad na ito. Ang lahat ng
ginagawa na may kaugnayan sa wet rice agriculture sa Pilipinas ay halimbawa ng hulwaran ng kultura.
Ayon sa isang amerikanong antropolohista na si Wi nsker, ay siyang unang nagbigay ng kahulugan sa

universal pattern of culture. Dagdag pa niya, ang lahat ng tao sa mundo ay may :
1. Wikang ginagamit sa pagsasalita.
2. Kulturang materyal tulad ng ;
a. Kinasanayang pag-uugali sa pagkain.
b. Pamamahay
c. Transportasyon
d. Kagamitan / kasangkapan
e. Pananamit
f. Sandata
g. Trabaho at industriya
2.6. MGA ALTERNATIBO
Ang bawat lipunan ay may mga kaugaliang sinusunod at mayroon ding hindi
sinusunod na tinatawag na alternatibo. Ang isang indibidwal ay may opsiyon
g mamili
o kalayaan
ng kung ano ang sa tingin niya ay tama at nakabubuti para sa kanyang kasiyahan.
2.7. PAGTINGIN NG IBANG TAO SA SARILING KULTURA AT KULTURA NG

IBA
Ang pagpapahalaga ng isang tao sa sariling kultura ng iba ay maaari niyang ibatay sa mga
sumusunod ;
a. Noble savage
b. Etnocentrism
c. Cultural Relativity
d. d. Xenocentrism
2.8. KULTURAL NA KATANGIAN NG IBANG TAO
Polychronic
– sa ibang kultura, may mga taong gumagawa ng isang
gay oba
gawain nang sabay
-
sabay.
Monochron
ic – dito, ang isang indibidwal ay gumag
awa ng trabaho nang paisa
-isa.
2.9. KATANGIANG KOMUNIKATIBO

AYON KINA HOFSTEDE AT TRIANDS
Ang katangiang komunikatibo

– individualist
at collectivist
ayon kay Hofstede (1984) ay maaaring uuriin
sa dalawa
:
Individualist
(sarili lang ang iniisip kung ano ang mahalaga)sa kanya.
Collectivist(mahalaga angamdamin
d o nararamdaman ng iba.)
Bukod sa nabanggit, inuri naman ni Triands (1990) ang katangiang komunikatibo

allocentric
bilang
at
idiocentric
.
Allocentric(iniisip ng isang indibidwalahalaga

na m para sa kanya ang iba )
GAWIN NATIN !
Idiocentric( sarli lamang ng isang tao ang mahalaga
)
GAWAIN 1
PANUTO : Magtala ng halimbawa ng kulturang iyong nakasanayan o kinagisnan ayon sa mga
sumusunod na komponent;
Kulturang Materyal Kulturang Di-Materyal
1.
1. Edukasyon
2. Kaugalian
2. Pananamit
3.
3. Pagkain Paniniwala
4. Tirahan
Relihiyon
4.
5. Kasangkapan Pananalita
5.
B.Folkways
1. Pag-aayos ng hapag-kainan 3. Pag-aayos ng hapag-kainan
2. Paggamit ng ‘po’ at ‘opo’ 4. Pagsama-sama ng pamilya

tuwing linggo
C. Valyu
3. Kakayahang umangkop,
1. Pagsunod sa relihiyon adaptability, at pagkamalikhain
2. Kasipagan 4. Maalaga
D. Paniniwala
1. Naniniwala na isa lang ang Diyos. 3. Ang Paniniwala sa Mga Anghel
2. Ang Paniniwala sa Mga Propeta at Sugo ng Allah 4. Ang Paniniwala sa Mga Banal na Kasulatan ng
Allah
GAWAIN 2
PANUTO : Sumulat ng isang katha na tumutugon sa tanong na : “ Paano mo mapatutunayan sa iyong sarili
na dapat pahahangaan at tutularan ng iba ang inyong kultura ?
Ang aking kultura ay isang magandang kultura sapagkat

___________________________________________________________________
nagtuturo ito ng magandang asal. Hindi lang ito bastang kultura.

Ito ay nagpapakita na mayroon tayong pinagmulan sa mga
bagay at gawaing nakasanayan natin. Ang Pilipinas ay may
makulay na kultura at kinilala rin mayaman sa iba’t-ibang uri ng
kultura at isa sa mga bansa na kinikilala ang kulturang nagmula
___________________________________________________________________
sa ating mga ninuno. Ilan sa mga impluwensiya ng ating mga
ninuno at mga bansa noon na sumakop sa atin ay ang
__________________________________________________________________
pagsasayaw, mga awitin, mga iba’t-ibang klase ng pagkain,
mga pagdiriwang, kasuoton, mga mahahalagang pangyayaring
naganap atbp. Kaya huwag nating balewalain ang ating kultura
__________________________________________________________________
sa halip ay alagaan natin ito at itaguyod.
________________________________________________
__________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
GAWAIN 3
PANUTO : Magbigay ng tig dalawang halimbawa ng senaryo ng mga sumusunod ;
(Maaaring gumamit ng extra sheets)
a. Noble savage
 Isang Muslim kung saan ay nakatira sa isang lugar na napapaligiran ng kristiyano, hindi nya
kinahiya kung ano at kung sino siya.
 Isang estudyante sa paaralan na may kakaibang kulay hindi nya ito ikinahihiya at ito ay
kaniyang pinagmalaki kung ano at sino man sya.
Etnocentrism
 Sa ibang bansa naniniwala na ang paraan ng tradisyunal na damit, tulad ng may suot na
headscarves at hijabs, ay kakaiba o nakakaiba.
 Sa Muslim ang pag aasawa ng higit sa isa ay hindi mali habang sa mga kristiyano naman ay
mali ito
b. Cultural Relativity
 Sa isang lipunan kung saan ang mga kababaihanay nirerespeto kahit ano pa man ang kanilang
suot.
 Sa paaralan kung saan walang diskriminasyon ang nagyayari kahit iba’t ibang relihiyon, kutis o
pinanggalingan ng isang tao.
c. d. Xenocentrism
 Mas tinatangkilik pa ang mga produkto ng mga banyaga kaysa sa produktong lokal
 Mas gustong gayahin ang pamumuhay ng banyaga kaysa pamumuhay na kinasanayan ng
pilipino.
d. Polychronic
 Mga taong napagsasabay ang mga gawain tulad ng isang Ina kung saan ang mga gawaing
bahay ay nagagawa nya ng sabay.

e. Monochronic
 Pagtatapos ng isanggawain ayon sa oras.

 Hindi pinagsasabay ang lahat ng gawain
f. Individualist
 Isang tao kung saan nakakasakit na ng damdamin ng tao halimbawa kapag ito ay kaniyang
binastos.
 Ang isang indibidwal na nasisiyahan bago ang mga taong iyon ng grupo.
g. Collectivist
 Isang tao kung saan binibigyan konsiderasyon ang damdamin ng iba.

 Mas inuuna ang kapakanan ng iba kaysa sa sarili.
PANUTO : Piliin ang titik ng tamang sagot . At isulat sa nakalaang patlang ang titik.
____D____ 1. Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng kulturang di-materyal?
A. Pagkain B. sasakyan C. arkitektural na disenyo D. kagalakan
____D____ 2. Ang mga sumusunod ay halimbawa ng kulturang di-materyal maliban lamang sa
isa;
A. Kalungkutan B. kagandahang loob C. kahinhinan D. kakanin
____B____ 3. Ito ay kaugaliang nakikita sa isang sitwasyon na tinitingnan ang magandang
kapakanan ng isang pangkat.
A. Norms B. folkways C. mores D. technicways
____C____ 4. Pakikiangkop ito sa lipunan sa mga pagbabagong dala ng teknolohiya.
A. Batas B. valyu C. technicways D. paniniwala
____A_____ 5. Ang unang nagbigay ng kahulugan sa universal pattern of culture.
A. Winsker B. Triands C. Timbreza D. Collins
_____B____ 6. Paniniwala ito ng iba na ang kanilang kultura ay tama at nakahihigit sa ibang
kultura.
A. Noble savage B. Etnocentrism C. Cultural relativity D. Xenocentrism
_____D____ 7. Dito, tanggap niya kung ano siya.
A. Xenocentrism B. ethnocentrism C. polycheronic D. noble savage
_____A____ 8. Iniisip ng isang tao ang kapakanan ng lahat.
A. Collectivist B. Individualist C. Allocentric D. Idiocentric
____B_____9. Ang mga tao ay paisa-isang gumagawa ng kanilang gawain.
A. Polychromic B. monochromic C. collectivist D. idiocentric
____D_____10.Nagsasabing, ang katangiang ito na sarili lamang ng isang tao ang mahalaga.
A. Allocentric B. Individualist C. polychromic D. Idiocentric
II - Ipaliwanag ang mga sumusunod ; (5 pts)
1. Ang kultura ay natutuhan – hindi humihinto ang pananaw na ito sa enumerasyon

lamang ng mga tao, lugar, bagay, pangyayari, konsepto, at iba pang sagisag-
kulturang Filipino
2. Ang kultura ay ibinabahagi - ibinabahagi ng kultura ay nagbubuklod sa mga tao
bilang isang pagkakilanlan ng kanilang pangkat
3. Ang kultura ay naaadap - ang kultura ay nag-aakomodeyt ng kapaligirang
nagkokondisyon ng isang tao sa likas o teknolohikal na resorses
RUBRIKS

(2)
na pagkalahad ng detalye ang paglahad maayos ang ang
ng detalye pagkalahad ng ipinahahayag na
detalye detalye
KABUOAN

(2)
Marka

detalye
panuto nasunod ang
panuto panuti
pagkakasulat
KABUOAN
ILANG GRUPO SA PILIPINAS NA MAY NATATANGING

KULTURA
Aralin 7
PANIMULA
Naranasan mo na bang lumahok sa mga samahan o organisasyon ? Hindi na

lingid sa ating kaalaman na mula kabataan, ang mga mag-aaral ay hinihikayat nang
lumahok sa mga samahan o organisasyon na inilunsad sa kani -kanilang paaralan gaya ng
BSP/GSP, Mathematics Club, English Club, Glee Club, Young Journalist at marami pang
iba. Pinaniniwalaang, ang paglahok ng mga mag-aaral sa mga samahan o organisasyong
ito ay may malaking ambag upang mahuhulma at mahuhubog ang kanilang personalidad
dahil sa mga aktibidad at mahalagang tuntuning ipinaiiral sa samahan na kanilang
nilahukan.
Sa araling ito, ay mapag-aaralan pa ang iba,t ibang mga Samahan o Organisasyon

na mayroon ang ating bansa, na kung saan, marami sa ating mga Pilipino ang lumalahok
dito tulad ng mga sumusunod; Ang mga Rizalian sa Lungsod Dapitan , Gospel Ministry
of Salvation, Ilag a: Ang mga Militanteng Kristiyano sa Mindanao , Ang mga Moncadista,
at Philippine Benevolent Missionaries Association. Sa mga organisasyong ito, ay
tatalakayin kung ano -ano ang mga pinanawilaan ng bawat pangkat o grupo sa kanilang
samahan at ang naging mahalagang ambag nito sa lipunan at maging sa buong bansa kung
mayroon man.
MGA LAYUNIN
1. Natutukoy ang mga ilang grupo sa Pilipinas na may natatanging kultura.
2. Natatalakay ang mga kalakaran at kultura ng mga grupo sa Pilipinas;

a. Mga Rizalian sa Lungsod Dapitan
b. Gospel Ministry of Salvation
c. Ilaga: Ang mga Militanteng Kristiyano sa Mindanao
d. Ang mga Moncadista
e. Philippine Benevolent Missionaries Association
3. Napahahalagahan ang mga mahahalagang ambag nito sa lipunan o maging sa buong

bansa.
___________________________________________________________
BALANGKAS NG PAKSA
ARALIN 3- ILANG GRUPO SA PILIPINAS NA MAY NATATANGING

KULTURA
3.1. Ang mga Rizalian sa Lungsod Dapitan
3.2. Gospel Ministry of Salvation
3.3. Ilaga : Ang mga Militanteng Kristiyano sa Mindanao
3.4. Ang mga Moncadista
3.5. Philippine Benevolent Missionaries Association

SUBUKIN NATIN ! (CMO 1 S.2019)
A. PANUTO : Magtala ng mga Samahan o Organisasyon na iyong nilahukan mula

elementarya hanggang sa kasalukuyan.
6.
1.
7.
2.
8.
3
9.
4.
5. 10.
B.PANUTO : Sa mga naitalang Samahan o Organisasyon, ano ang naging mahalagang ambag
nito sa lipunan o maging sa buong bansa ?
Halimbawa : Human Rights Action Center - Napoprotekatahan at napangangalagaan nito

ang karapatan ng bawat tao.
Mga Samahan / Organisasyon Mahalagang ambag
1.
2.
3.
4.
5.
PAG-ISIPAN MO!
PANUTO : Sa mga samahan na iyong nilahukan, ano ang iyong natutuhan mula rito? Ano ang
mahalagang ambag nito sa paghubog ng iyong personalidad? Bumuo ng isang repleksiyon
tungkol sa nailahad na tanong.
RUBRIKS

(2)
detalye detalye
KABUOAN

Marka
(2)
detalye
panuto nasunod ang
panuto panuti
pagkakasulat
KABUOAN
ILANG GRUPO SA PILIPINAS NA MAY NATATANGING KULTURA
3.1. ANG MGA RIZALIAN SA LUNGSOD DAPITAN
Ang mga Rizalian ay kilala sa pagiging magaling sa pagmamasahe at pagboboluntaryong

pagtulong sa pagpapanatili ng kaayusan at kalinisan ng parke ng Rizal Srine. Sila ay mga nakadamit na puti
kung kaya misteryoso sila sa mga mata ng mga taong bago pa lamang sila nakita. Isang samahan sila na
makikita sa Lungsod Dapita. Sila ay mga tagasunod at naniniwala kay Dr. Jose Rizal bilang Diyos.
May sarili silang bersyon ng kasaysayan ng buhay ni Rizal na hindi nakasaad sa mga aklat. Naniniwala
silang si Hesus at si Rizal ay iisa lamang dahil pumasok kay Rizal ang espiritu nito. Sina Hesus a t Rizal lamang
ang kanilang pinaniniwalaan at hindi ang Holy Trinity.
3.2 . GOSPEL MINISTRY OF SALVATION
( Mula sa pananaliksik nina Angelica Dumasapal, Fatima M. Jamali, Jose Marie M. Labis at Princess L. Tado
na nasa aklat na Wika at Kultura sa Mapayapang Lipunan )
Isang puting palasyong bahay na makikita sa Barangay Pala -o, Iligan City sa Lanao del Norte sa Mindanao.
Si Dr. Salvacion Legaspi o kilala bilang “ Majesty” ang nagmamay-ari sa Kingdom Filipina
Hacienda. Nakabase sa bahay na ito ang isang Monarchy Government na tinaguriang pinakaopisina nito. ang
gobyernong ito ay tinatawag na Gospel Ministry of Salvation .
3.3. ILAGA: ANG MGA MILITANTENG KRISTIYANO SA MINDANAO
( Isinalin sa Filipino ng may-akda ng aklat na Wika at Kultura sa Mapayapang Lipunan mula sa internet
sa panayam kay Dennis Arcon, News 5, 2013. )
Ang terminong Ilaga sa Visayas ay nangangahulugang daga sa Filipino. Subalit, sa Mindanao, ang
Ilaga na nagsisimula sa malaking titik ay mga militanteng grupong Kristiyano na ang karamihan ay mga
magsasaka sa simula na nakapaglaban sa mga Morong ekstrimist o Islamist.
3.4. ANG MGA MONCADISTA
(Isinalin ng may-akda ng aklat na Wila at Kultura sa Mapayapang Lipunan mula sa Ethnic
Group of the Philippines , 2016).
Makikita sa gulpo ng Davao ang napakagandang isla ng Samal. Kilala ito bilang
napakaganda dahil sa kulay asul nitong karagatan na may puting buhangin. Noong
panahon ng Komonwelt ang lugar na ito ay naging mas kilala nang bumuo si Hilario
Moncado ng isang sektong panrelihiyon na tinatawag na Filipino Crusaders World Army
(FCWA). Moncadista ang tawag sa mga kasapi nito na sinisunod ang katuturan ng kanilang
ispiritwal na lider.
3.5. PHILIPPINE BENEVOLENT MISSIONARIES ASSOCIATION
( Isinalin ng may-akda ng aklat na Wika at Kultura sa Mapayapang Lipunan )
Noong 1965 , itinatag ni Ruben Edera Ecleo Sr ang Philippine Benevolent

Missionaries Association, Inc. sa Isla ng Dinagat sa Pilipinas. Nang mamatay si Ecleo Sr.
noong 1987, humalili ang kanyang anak na si Ruben B. Ecleo Jr. Ang asosasyong ito ay may
humigit kumulang na milyong miyembro na nasa sentral at dakong Timog ng Pilipinas at sa
ibang bansa. Ito ay narehistro sa Securities and Exchange Commission (SEC) sa Makati,
Philippines noong Oktubre 19, 1965 sa ilalim ng Rehistrasyon bilang. 28042. Sa San Jose sa
probinsya ng Isla ng Dinagat matatagpuan ang pinakaopisina nito.
GAWIN NATIN !
PANUTO : Magtala ng mga mahahalagang kontribusyon ng mga sumusunod na Samahan o

Organisasyon at paano ito nakatutulong sa bansa?
A. RIZALIAN
Sila ay nakakatulong sa pagpapanatili ng kaayusan at

____________________________________________________
kalinisan ng parke ng Rizal Srine
____________________________________________________
____________________________________________________
Nanghihikayat mapanatili ang kaayusan ng lugar

____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Tumatayong modelo sa mga kabataan upang tularan ang

____________________________________________________
kanilang kabutihang gawain.
____________________________________________________
RIZALIAN
____________________________________________________
Naipapakita ng pagmamahal sa bansa at kultura.

____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Nagpapakita ng pagmamahal sa Diyos at sa kapwa.

____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
GAWAIN 2
PANUTO : Bumuo ng timeline tungkol sa mahalagang kasaysayan ni Rizal. Isulat ito sa
nakalaang espasyo.
A B C
Pagsulat ni Rizal ng Pagtatapos ng Paggawa Paglimbag ng El

Noli Me Tangere 1884 ng Noli Me Tangere Filibusterismo 1891
– 1885 Magtatapos ang February 21, 1887 Ang ipinalimbag sa Grante
1884 at magsisimula ikaapat na bahagi sa Belhika ang kasunod
ang 1885 nang sinulat Paris at isa pang
na aklat ng Noli Me
ni Rizal ang unang ikaapat na bahagi ay
isinulat sa Alemanya.
Tangere na El
kalahati ng Noli Me Filibusterismo.
Tangere sa Madrid. Natapos niya ang Noli
Me Tangere noong ika-
21 ng Pebrero, 1887.
Dalawang libong
kopya ang kanyang
naipagawa na
nagkakahalaga ng
tatlong daang piso.
D E F
Pagtatag ni Rizal ng La Pagpapatapon kay Rizal

___________________ Paghuli kay Rizal 1896
___________________
Liga Filipina June 3, July 15, 1892 Magtatapos ang 1896,
___________________
Pagkatapos ng walong ___________________
hinuli si Rizal sa
1892 itinatag ni Rizal
ang La Liga Filipina. ___________________
araw, ika-15 ng buwan ___________________
kinalulunang bapor
___________________
isang kapisanan na ang na iyon ay ipinatapon si
___________________ habang naglalakbay
___________________
Rizal sa Mindanao. Si patungong Espanya at
lihim na pakay ay ang
___________________ ___________________ ___________________
Kapitan Heneral Blanco pagdating sa Barcelona
pagbabago ng lakad ng
___________________ ___________________
ang nagpatotoo sa mga ___________________
ay ibinalik sa Paris. Sa
pamahalaan ng
___________________ ___________________
kakayahan ni Rizal na ___________________
Real Fuersa De Santiago
Pilipinas sa
___________________ kailanma'y di siya
___________________ ay piniit si Rizal nang
___________________
pamamagitan ng nakilahok sa mga pag- siya’y dumating sa
___________________ ___________________ ___________________
mapayapang paraan at aalsang nangyari sa Maynila. Dito siya
___________________ ___________________ ___________________
di paghihimagsik. Pilipinas at dahil dito, hinarap sa hukumang
___________________ ___________________
humiling si Rizal na ___________________
militar at nilitis at
____________ makapaglingkod
____________ sa mga nahatulang barilin sa
____________
pagamutan sa Cuba. Bagong Bayan.
Pagkamatay ni Rizal December 30, 1896 Binaril si Rizal sa edad na 35. Bago siya lumabas
G. sa Fort Santiago, ibinigay niya ang ilawang kinaroroonan ng kanyang huling akdang
pampanitikan kay Trinidad
B. Magsaliksik tungkol sa mahalagang ambag ng GOSPEL MINISTRY OF

SALVATION sa lipunan.
Ito ay tumutulong sa mga taong nawawala
sa landas at kanilang ginagabayan
_____________________ _____________________
_____________________ _____________________
Nagtuturo ng
_____________________ _____________________
magandang aral tungkol
Hinihingkayat ang tao
_____________________ GOSPEL _____________________
sa Diyos at nagiging
palakasin ang
_____________________ MINISTRY OF _____________________
gabay ito sa mga tao.
pananampalataya sa
_____________________ SALVATION _____________________
Diyos
_____________________ _____________________
_____________________ _____________________
_____________________ _____________________
_____________________ _____________________
_____________________ _____________________
Hangad nito palawakin ang paniniwala sa

Diyos at gabayan ang mga taong nawawala
sa landas
MGA KARAGDAGANG IMPORMASYON
Ang GOSPEL MINISTRY OF SALVATION ay isang grupo na kung

saan nagpapalawak ng kaalaman tungkol sa Diyos at gumagabay sa mga taong
nawawala sa kanilang landas. Nais nilang makatulong sa mga taong ito upang
mas lalong mapalakas ang pananampalataya sa Diyos at upang lalo mapalapit
ang kanilang loob sa Diyos. Mithiin ng grupong ito na paalalahanin ang mga
tao na ang Diyos lamang ang makakatulong sa lahat ng bagay na ating
kinakaharap.
C. 1. Magsaliksik ng mga mahalagang ambag ng ILAGA : ANG MGA MILITANTENG

KRISTIYANO SA MINDANAO sa pagtamo ng kapayapaan.
Ang mga magsasakang Kristiyano na nagtayo ng mga sandata upang protektahan
ang kanilang lupain at mga pamilya laban sa mga rebeldeng Muslim sa magulong
sulok ng katimugang Pilipinas.
Tumulong sila sa pag-organisa ng isang sibilyan militia – kabilang ang ilang mga
ilaga – upang maiwasan ang mga rebeldeng Muslim mula sa pagkuha ng lupa
maagang ng kapayapaan.
Handang isakripisyo ang sarili mailigtas lamang ang kanilang pag may aari at ang
mga kasamahang kristiyano.
Sa tuwing umaatake ang mga rebeldeng Muslim sila ay nakahandang protektahan

ang kahit na sino man kahit na buhay pa nila ang kapalit.
May malaking naitulong sa bayan upang mapanatili ang kaligtasan ng bawat tao.
D. Magsaliksik ng mga mahahalagang ambag ng mga MONCADISTA tungo sa

mapayapang lipunan.
MGA MAHAHALAGANG AMBAG NG MONCADISTA
Ito ay tumutulong sa pagpapanitili Mas pinipiling magtanim ng mga

ng kapayapaan, pagkakaisa at masusustansyang gulay kaysa
rasyonalisasyon sa lipunan. kumitil ng mga hayoppara gawing
karne.
Si Moncadista, ay isang
Napapanatili ang kaayusan, organisasyong pangrelihiyon noong
kapayapaan at kagandahan ng panahon ng Komonwelt na sumunod
isang lipunan. sa mga turo ng kanilang espirituwal
na panginoon, na pinaniniwalaang
ang mesiyas na Pilipino.
Dalawang pamayanan ang itinayo, isang Maraming miyembro ang nagyakap

23-ektaryong residential lot sa Babak at sa makabagong mundo at
isang 19-hectare patch ng lupa sa Limao naunawaan na ang moralidad ay
na sumakop sa swankybode ng hindi para kopyahin ang Diyos
Moncados, na kilala bilang White
kundi sundin ang kanyang mga
House. At ito ay ginawang tourist spot
turo.
nang siya ay pumanaw.
E. PHILIPPINE BENEVOLENT MISSIONARIES ASSOCIATION
Mga mahahalagang ambag ng Philippine Benevolent Missionaries Association sa

lipunan
1. Itoay isang samahan kung saan sa lahat ng 6 Ang mga miyembro ay hindi pinipilit na
tao ay tumutulong sa isa't isa iwanan ang kanilang relihiyon kundi
pinapayuhan na dalhin ang mga turo ng PBMA
bilang karagdagang pinagmumulan ng
espirituwal na pagkatuto, pangangalaga at
kaliwanagan. Sinusunod pa rin ng mga
miyembrong Kristiyano ang kanilang masang
Kristiyano at binasa ang Biblia, sinusunod pa rin
ng mga miyembrong Muslim ang kanilang
tradisyonal na mga gawain sa relihiyong Muslim.
2. Lagi
silang gumagawa ng mga pagkilos ng 7 Ang mga miyembro ng PBMA ay obligadong
kawanggawa. gumawa ng gawaing misyonero, bilang
"transient" o "resident" missioner. Ang mga
transient missioner ay yaong mga naglalakbay sa
iba't ibang lugar sa pagsasagawa ng mga layunin
ng organisasyon.
3.
Itinataguyod nila ang kapatiran ng mga tao 8.____________________________________
anuman ang relihiyon, lahi at edad. ______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
4.Nagtataguyod sila ng kapayapaan at 9____________________________________

_____________________________________
pagkakaisa sa mga bansa. _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
5. Pagprotekta sa sarili ay sumasakop sa 10.___________________________________

proteksyon mula sa anumang uri ng pinsala, ______________________________________
______________________________________
panganib, aksidente, masasamang espiritu o ______________________________________
elemento, sakit at karamdaman ______________________________________
______________________________________
______________________________________

PANUTO : Sumulat ng refleksiyon /reaksiyon na tutugon sa tanong na : “Alin sa mga
organisasyon ang sa palagay mo ay may magandang layunin para sa ikabubuti at katiwasayan ng
ating bansa?” Bakit?
Sa aking palagay ang mga lahat ng organsisyaong ito ay may

magandang layunin para sa ikabubuti at katiwasayan ng bansa dahil ang
______________ _______________________________________________________
mga organisyasong ito may malaking naiambag sa ating bansa upang
____________________________________________________________________
mapanatili ang kung anong meron tayo ngayon. Napanatili ang ating
kaligtasan at tayo ay maprotektahan. Ang mga organisasyon ito ay minulat
____________________________________________________________________
tayo sa kahalagan ng kung anong meron tayo at pinatitibay ang ating
pananampalataya sa Diyos at mas lalong pinakalakas ang loob. Isa ito sa
mga dahilan kung bakit mas lalong napatatag ang ating bansa. Lahat ng
_____________________________________________________________________
naiambag ng mga organisasyong ito ay para sa kabutihan ng bawat isa.
Kaya dapat atin itong ipagmalaki at pahalagahan.
_____________________________________________________________________
_________________________ ____________________________________________
_____________________________________________________________________
PANUTO : Tukuyin ang mga sumusunod na katangian ng mga grupo sa Pilipinas na may
natatanging kultura. Isulat lamang ang titik sa nakalaang patlang bago ang bilang.
A. RIZALIAN
B. GOSPEL MINISTRY OF SALVATION
C. ILAGA : ANG MGA MILITANTENG KRISTYANO
D. MONCADISTA
E. PHILIPPINE BENEVOLENT MISSIONARIES ASSOCIATION
__________ 1. Si Ecleo Sr. ay biniyayaan ng mga “boses” na makapagbabasa at

makasusulat nang mahusay sa Arabik,Hebrew,at Sanskrit.
__________ 2. Ang Filipinon Crusaders World Army ang kanilang sektong panrelihiyon.
D.Moncadista 3. Kilala sila sa pagiging magaling sa pagmamasahe at pagboboluntaryong
pagtulong sa pagpapanatili sa kalinisan sa kanilang lugar.
E.PBMA 4. Ang kulturang ito ay nakasuporta sa interpretasyon nila sa Bibliya,Kaya,
lahat ng kanilang ginagawa at pinaniniwalaan ay binatay sa Bibliya.
C.Ilaga 5. Ang organisasyong ito ay may putting palasyong bahay na makikita sa
Barangay Pala-o,Iligan City sa Lanao del Norte.
A.Rizalian 6. Nakadamit sila ng puti kaya misteryoso sila sa mga mata ng mga taong
bago pa lamang sila nakita.
C.Iligan 7. Isa sa kanilang pangunahing adhikain ay ang maprotektahanang mga
kristyanong komunidad sa mga rebelde.
D.Moncadista 8. Hindi sila kumakain ng karne ng hayop lalo na yaong may apat nap aa.
D.Moncadista 9. Bawal sa kanila ang paglagay ng panlasa sa nilulutong pagkain.
C.Iligan 10. Ang mga miyembro nito ay may sariling mga sandata para proteksyonan
ang kanilang lider.
E. PBMA 11. Ang kilusang ito ay isang kulto.
__________ 12. Sumasamba sila sa tinatawag na “Majesty” na maituturing na mayaman at
may kapangyarihan.
__________ 13. Hindi sila naniniwala sa Holy Trinity .
__________ 14. Sa ngayon, itinuturing nilang Hari si Filemon o Reambonanza o kilala sa
tawag na Mahal na hari dahil sa pagpasok sa kanya ng espiritu.
__________ 15. Ang kanilang adhikain ay nakasulat sa Bibliya at sa Efra Law,
RUBRIKS

(2)
detalye detalye
KABUOAN

Marka
(2)

detalye
panuto nasunod ang
panuto panuti
pagkakasulat
KABUOAN

Fil Kabanata 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fil Kabanata 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ANG KULTURANG PILIPINO

Ang bawat indibidwal ay may natatanging kaugalian at katangian na

Mula sa pagkasilang ng isang indibidwal, kasapi na siya sa komplikadong sosyal

1. Nabibigyang kahulugan ang kultura.

2. Napahahalagahan ang sariling kultura .

3. Nakapagbibigay ng halimbawa ng mga kulturang Pilipino.

4. Napahahalagahan ang kultura ng iba .

5. Nasusuri ang pagkakatulad ng mga kultura ng mga katutubong pangkat sa

6. Natutukoy ang mga paraan ng pakikitungo sa ibang indibidwal na may ibang

Aralin 1 – Ang Kulturang Filipino

1.1 . Kahulugan ng Kultura

Bagong salta ka sa isang pamayanan na pinaninirahan ng mga tao

Naimbitahan ka ng iyong kaibigan sa kanilang salusalo. May

PAG-ISIPAN MO ! (CMO 1 S.2019)

A. PANUTO : Mag-isip ng tatlong senaryo na may kinalaman sa pagpapahalaga sa

Nagpasalin-salin na kaugalian, tradisyon, paniniwala,

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay .

Napakahusay Katamtaman Di-gaanong

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .

Napakahusay Katamtaman Di-gaanong

Malinaw na Hindi Mahirap

ANG KULTURANG PILIPINO

1.1. KAHULUGAN NG KULTURA

Sang-ayon kay Edward Burnett Tyloy na tinaguriang Ama ng Antropolohiya,

Iba pang kahulugan ng kultura ayon sa iba’t ibang awtor ;

b.Ward Goodenough (2006) - Ayon sa kanya, ang kultura ay naituturing na patterns of

MGA KATUTUBONG PANGKAT

Sa Cotabato nakatira ang mga

Ang mga Tausug na nakatira

Ang mga Subanen ay

Ayon sa mga Yakan ng Basilan, noong

WARD GOODENOUGH (1980)

“Patterns of behavior (way of life) .

PANUTO : Sumulat ng maikling sanaysay na pinamagatang “ Mahal ko, kultura ko”.

Ang kultura ay ang mga pinahahalagahan, paniniwala, at personal na interes ng

GAWAIN 3 (CMO 2 S.2019)

PANUTO : Magtala ng mga bagay na iyong nakagawian bilang bahagi ng inyong

Pagmamano – ito’y madalas ginagawa ng mga nakababata sa kanilang mga

Paggamit ng “po at opo” sa nakatatanda – ito’y simbolo ng pagrespeto sa mga

Pagdiriwang ng Eid tuwing buwan ng Mayo- ito ay nakagawian ng bawat muslim

Pag aasawa ng higit sa dalawa- ito ay patuloy pa rin na nangyayari dahil sa

 Sa Cotabato nakatira ang mga

1. F. Kalinangan Ang salitang kultura ay may katumbas na ____

Inatasan ka ng iyong guro na magsagawa ng pananaliksik tungkol sa kultura ng mga

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay .

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .

Napakahusay Katamtaman Di-gaanong

Malinaw na Hindi Mahirap

Nabanggit na sa mga naunang aralin na ang Pilipinas ay kilalang bansa

Pagkatapos ng talakayan, ang mga mag-aaral ay inaasahang ;

1. Natutukoy at natatalakay ang mga katangian ng kultura.

2. Napahahalagahan ang manefestasyon ng kultura sa pagtamo ng pagkakaunawaan at

3. Natatalakay ang mga komponent ng kultura

4. Naisasapuso ang pagpapahalaga sa pagtingin ng ibang tao sa sariling kultura at kultura ng

ARALIN 2 – KATANGIAN, MANIFESTASYON AT MGA KOMPONENT NG

2.1. katangian ng Kultura

2.2. Manefestasyon ng Kultura

2.3. Mga Komponent ng Kultura

2.4. Kultura at ang Grupo

2.5. Pandaigdigang Hulwaran ng Kultura ( Universal Pattern of Culture )

2.6. Alternatibo / Mga Alternatibo

2.7. Pagtingin ng ibang Tao sa Sariling Kultura at Kultura ng Iba

2.8.Kultural na Katangian ng Ibang Tao