De kracht van het negatieve

En hoe je die positief kunt inzetten

John Tierney
Roy F. Baumeister
Oorspronkelijke titel: The power of bad. How the negativity effect rules us –
and how we can rule it. New York: Penguin Press, 2019

Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds

Vertaling: Tracey Drost-Plegt, Heiloo
Zetwerk: CeevanWee, Amsterdam
Omslag: Buro Blikgoed, Haarlem

Copyright © John Tierney, Roy F. Baumeister, 2019

© Nederlandse vertaling, Uitgeverij Nieuwezijds, 2021

isbn 978 90 5712 538 6

nur 770

www.nieuwezijds.nl

Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het
keurmerk van de Forest Stewardship Council (fsc) mag dragen. Bij dit
papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heef geleid.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar

gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband,
elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval
system worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestem-
ming van de uitgever.

Hoewel dit boek met veel zorg is samengesteld, aanvaarden schrijver(s)

noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door even-
tuele fouten en/of onvolkomenheden in dit boek.
 Inhoud

Proloog: het negativiteitseffect 7

1 Hoe negatief is negatief? De rationale geest gebruiken 25

2 Liefdeslessen: het negatieve elimineren 47
3 De innerlijke demonen van het brein: negatief geprogram-
meerd 69
4 Gebruik de kracht: opbouwende kritiek 93
5 Hemel of hel: belonen of bestraffen 109
6 Bedrijfskunde voor beginners: Ja, wij hebben geen rotte
appels 135
7 Online gevaren: Hotel Het Zonnetje en mevrouw Maan 157
8 Het Pollyannaprincipe: onze natuurlijke afweer tegen het
negatieve 177
9 De crisiscrisis: het negatieve rukt op 203
10 De toekomst van het positieve 235

Dankwoord 243
Noten 247
Index 291
 proloog
Het negativiteitseffect

Je moet het slechte met het goede nemen, wordt weleens gezegd.
Maar dat is niet hoe de hersenen werken. Het evenwicht in ons
hoofd en in ons leven is fundamenteel verstoord, iets waarvan we-
tenschappers zich nu pas bewust worden: slecht is sterker dan
goed.
Deze kracht van het negatieve heeft in de academische literatuur
diverse namen: de negativiteitsbias, het negativiteitsvooroordeel of
eenvoudigweg het negativiteitseffect. Hoe het verschijnsel ook
wordt genoemd, bedoeld wordt dat we de neiging hebben om ons
meer te laten beïnvloeden door negatieve gebeurtenissen en emo-
ties dan door positieve. We zijn van slag na een woord van kritiek,
terwijl een regen aan complimenten ons onberoerd laat. We zien
het vijandige gezicht in de menigte, maar zien alle vriendelijke
glimlachen over het hoofd. Het negativiteitseffect klinkt deprime-
rend – en is dat ook vaak – maar we hoeven ons hier niet bij neer te
leggen. Het slechte is sterker, maar het goede kan winnen als we
weten waar we tegen op moeten boksen.
Wanneer we het negativiteitseffect herkennen en voorbijgaan
aan onze aangeboren responsen, kunnen we destructieve patronen
doorbreken, effectiever over de toekomst beslissen en de opmerke-
lijke voordelen van deze bias benutten. Slechte ervaringen, slecht
nieuws en negatieve gevoelens vormen krachtige drijfveren – juist
de krachtigste – om sterker, slimmer en vriendelijker te worden.
Het negatieve kan prima worden benut, maar alleen als het ratione-
le brein de irrationele impact ervan begrijpt. Om het negatieve te
8 de kracht van het negatieve

kunnen verslaan, vooral in een digitale wereld die de kracht ervan

vergroot, zijn wijsheid en inspanning nodig.
Het negativiteitseffect is een simpel principe met niet zo simpele
gevolgen. Wanneer we niet inzien hoe de kracht van het negatieve
ons beoordelingsvermogen verstoort, nemen we slechte besluiten.
Onze negativiteitsbias verklaart grote en kleine verschijnselen: hoe
landen zich in rampzalige oorlogen storten, waarom buren ruzie
met elkaar maken en echtparen scheiden, hoe de economie stag-
neert, waarom kandidaten hun sollicitatiegesprek verknallen, hoe
scholen hun leerlingen tekortdoen. Het negativiteitseffect zorgt er-
voor dat reputaties geruïneerd raken en bedrijven failliet gaan. Het
stimuleert tribalisme en vreemdelingenhaat. Het verspreidt nep-
nieuws dat leidt tot meer boosheid in het Westen en meer honger
in Afrika. Het wakkert morele paniek aan onder zowel liberalen als
conservatieven. Het vergiftigt de politiek en zorgt ervoor dat dema-
gogen verkiezingen winnen.
Het negatieve is universeel krachtig, maar niet onoverwinnelijk.
Het negativiteitseffect beïnvloedt je het meest in je jonge jaren,
waarin je nog veel moet leren van mislukkingen en kritiek. Naar-
mate je ouder wordt, neemt de noodzaak tot leren af en neemt je in-
zicht toe. Oudere mensen zijn vaak tevredener dan jonge mensen,
omdat hun emoties en oordelen minder beïnvloed worden door
problemen en tegenslagen. Ze bestrijden de kracht van het negatie-
ve door elke dag te genieten van pleziertjes en aan fijne herinnerin-
gen te denken, in plaats van te blijven hangen in vervelende erva-
ringen. Objectief gezien is hun leven niet beter (vooral niet als ze
kampen met gezondheidsproblemen), maar ze voelen zich beter en
kunnen beter onderbouwde beslissingen nemen omdat ze onaan-
gename leerervaringen niet nodig hebben en zich kunnen concen-
treren op de dingen waar ze blij van worden.
Dat is het soort wijsheid dat we in dit boek willen bevorderen.
We leggen uit hoe je de kracht van het negatieve kunt gebruiken
wanneer die je voordeel biedt, en kunt overwinnen wanneer dat
niet het geval is. Dankzij een recente toename in het aantal onder-
zoeken naar het negativiteitseffect hebben onderzoekers strate-
gieën ontwikkeld om ermee om te gaan. De evolutie heeft ons
kwetsbaar gemaakt voor het negatieve, dat een primitief deel van de
 proloog: het negativiteitseffect 9

hersenen aanstuurt, maar heeft ook de meer ontwikkelde delen van

de hersengebieden voorzien van de natuurlijke cognitieve hulpmid-
delen om het negatieve te weerstaan en op constructieve wijze in te
zetten. Deze hulpmiddelen zijn tegenwoordig belangrijker dan
ooit, want er zijn nu zo veel meer handige verspreiders van angst
en venijn – de handelaren in het kwaad, die financieel en politiek
gedijen door het volk bang te maken en haat te zaaien.
We laten zien hoe je met het rationele brein negativiteit kunt be-
dwingen, zowel privé als in de maatschappij – in de liefde en in
vriendschappen, thuis en op school en op het werk, in zaken en po-
litiek en bestuur. Bovenal willen we laten zien hoe het goede uitein-
delijk kan overwinnen. Het positieve heeft niet dezelfde directe
kracht en emotionele aantrekkingskracht als het negatieve, maar
kan met behulp van volharding, intelligentie en de kracht van de
grote getallen toch zegevieren.
Wanneer je leert hoe de negativiteitsbias jou en anderen beïn-
vloedt, ontwikkel je een realistischer en minder angstig beeld van
de wereld. Je kunt bewust de impulsen tegengaan die verlammende
onzekerheden, paniekaanvallen en fobieën veroorzaken, zoals
hoogtevrees of de angst voor spreken in het openbaar. Een fobie is
een goed voorbeeld van de kracht van het negatieve: een overtrok-
ken reactie op de mogelijkheid dat er iets verkeerd gaat, een irratio-
nele impuls die voorkomt dat jij volop van je leven geniet. Zodra je
begrijpt hoe het negativiteitseffect werkt, kun je fobieën overwin-
nen, en ook algemenere problemen.
In plaats van te wanhopen na tegenslag, kun je op zoek gaan
naar manieren om er voordeel uit te halen. In plaats van ernaar te
streven een perfecte ouder of partner te zijn, kun je je concentreren
op het vermijden van de basisfouten die veel zwaarder wegen dan je
goede daden. In elke soort relatie kun je leren hoe je conflicten
kunt stoppen voordat ze beginnen, of in elk geval hoe je voorkomt
dat ze uit de hand lopen, door te erkennen dat een kleine belediging
al verkeerd kan worden opgevat of kan worden overdreven, vooral
als liefdespartners elkaar proberen te doorgronden. Op het werk
kun je de valkuilen vermijden die carrières en ondernemingen te
gronde richten.
Het voordeel van het negatieve is dat het de geest scherpt en de
10 de kracht van het negatieve

wilskracht versterkt. Wanneer je de impact van pijnlijke feedback

begrijpt, word je beter in het omgaan met kritiek – in het leren van
nuttige lessen, zonder ontmoedigd te raken. Ook word je beter in
het geven van kritiek, een zeldzame vaardigheid. Veel mensen, ook
vermeende experts, zijn niet goed in het brengen van slecht
nieuws, omdat ze zich niet realiseren hoe het overkomt. Wanneer
een arts een ongunstige diagnose op een onhandige manier mee-
deelt, leidt dat tot meer verdriet en verwarring bij de patiënt. Wan-
neer een student of werknemer wordt beoordeeld, leveren veel do-
centen of supervisors slechts ontmoedigend commentaar, terwijl
anderen het probleem vermijden door iedereen goede cijfers en be-
oordelingen te geven. Zij zouden hun werk beter kunnen doen
door gebruik te maken van technieken die onlangs in het onderwijs
en in het bedrijfsleven zijn getest.
Kritiek en sancties kunnen, mits tactvol gebracht, meer bereiken
dan alleen maar roepen dat iedereen het zo geweldig doet. Ze inspi-
reren mensen om van hun fouten te leren in plaats van telkens
weer hun carrière en relaties op het spel te zetten. Kritiek en sanc-
ties leren mensen om zichzelf te verbeteren en met anderen om te
gaan, of ze nu moeten samenwerken, omgaan met gezinstaken of
een liefdesrelatie moeten redden.
Met het juiste inzicht kan de kracht van het negatieve in iedereen
het beste naar boven halen.

Het negativiteitseffect is een fundamenteel aspect van de psycholo-

gie en een belangrijke realiteit in het leven, maar werd toch pas on-
langs en vrij onverwacht ontdekt. Roy Baumeisters onderzoek be-
gon, zoals gebruikelijk, met een vage vraag – van het soort dat
tegenwoordig nog weinig populair is onder collega-onderzoekers.
Hij wilde als bachelorstudent filosoof worden en nadenken over al-
gemene levensvragen, maar zijn ouders vonden dat een te onprakti-
sche carrière gezien het torenhoge collegegeld dat zij voor Prince-
ton betaalden, dus ging hij als compromis sociale psychologie
studeren.
Eenmaal hoogleraar, eerst aan de Case Western Reserve Univer-
sity en daarna aan de Florida State University en de universiteit van
Queensland, deed Baumeister diverse zeer specialistische studies
 proloog: het negativiteitseffect 11

en experimenten – werk dat tegenwoordig de voorkeur geniet van

tijdschriften en aanstellingscommissies. Hij verwierf bekendheid
met zijn werk op het gebied van onder andere zelfbeheersing, soci-
ale afwijzing en agressie. Maar hij richtte zich ook op vragen buiten
zijn specialisme.1 Waarom bestaat het kwaad? Wat is het ‘zelf’? Wat
vormt de menselijke aard? Wat is de zin van het leven? Hij zocht
antwoorden in de psychologische en andere wetenschappelijke lite-
ratuur en ontdekte patronen die de specialisten over het hoofd had-
den gezien.
In de jaren negentig raakte hij geboeid door enkele patronen in
goede en slechte gebeurtenissen. Psychologen die onderzoek deden
naar reacties van mensen, ontdekten dat een slechte eerste indruk
een veel grotere impact had dan een goede eerste indruk, en uit ex-
perimenten door gedragseconomen bleek dat een financieel verlies
veel zwaarder woog dan een winst van dezelfde orde. Wat maakte
het slechte krachtiger? Wanneer en hoe kon het worden geneutrali-
seerd?
Baumeister ging op zoek naar situaties waarin negatieve gebeur-
tenissen niet zo’n sterke impact hadden. Die aanpak was vrij lo-
gisch: om de bron van de kracht van een verschijnsel te begrijpen,
ga je op zoek naar voorbeelden van de zwakte ervan. Als je wilt we-
ten hoe een dak wordt gestut, ga je op zoek naar plekken waar het
dak doorzakt. Baumeister en zijn collega’s wilden ‘verschillende te-
gengestelde patronen identificeren’ waarmee ze ‘een uitgebreide,
complexe en genuanceerde theorie zouden kunnen ontwikkelen
over situaties waarin het slechte sterker is versus die waarin juist
het goede dat is’.2
Maar het lukte niet. Tot hun verrassing konden ze, hoewel ze de
onderzoeksliteratuur van de psychologie, sociologie, economie, an-
tropologie en andere disciplines doornamen, geen overtuigende te-
genvoorbeelden vinden waarin het goede sterker was. Uit onder-
zoeken bleek dat een slechte gezondheid of een ongelukkige jeugd
een veel groter verschil maakten dan een goede gezondheid of een
leuke jeugd. De impact van een slechte gebeurtenis houdt langer
aan dan die van een goede gebeurtenis. Een negatief beeld (een foto
van een dood dier) stimuleert de hersenen sterker dan een positief
beeld (een foto van een ijsje). De pijn van kritiek is veel sterker dan
12 de kracht van het negatieve

het genoegen van een compliment. Sancties motiveren studenten

en werknemers meer dan beloningen. Een slechte reputatie is veel
gemakkelijker te krijgen en moeilijker om van af te komen dan een
goede reputatie. Uit het literatuuronderzoek bleek dat het slechte
elke keer weer sterker was dan het goede. De psychologen hadden
bijna toevallig een belangrijk fenomeen ontdekt, dat op zo veel ver-
schillende gebieden optrad, dat het algemene patroon nooit eerder
was opgemerkt.
In de tijd dat hij de resultaten uitwerkte, presenteerde Baumeis-
ter zijn bevindingen een keer op de universiteit van Pennsylvania.
Een hoogleraar in het publiek, Paul Rozin, sprak hem na afloop aan
en vertelde dat hij bezig was met een soortgelijk project, maar van-
uit een andere invalshoek. Rozin genoot al veel bekendheid om zijn
zeer creatieve onderzoek naar onderwerpen die weinig aandacht
kregen, zoals magisch denken en walging.
Hij toonde met een gedenkwaardige reeks experimenten aan dat
er weinig voor nodig is om een smet te werpen op iets goeds.3 Een
steriel gemaakte dode kakkerlak werd in een glas appelsap gedoopt
en er snel weer uit verwijderd. De meeste mensen weigerden om
een slokje van het sap te drinken. (Een opvallende uitzondering:
jongetjes, die niets vies lijken te vinden.) De meeste volwassenen
wilden helemaal geen appelsap meer drinken, zelfs niet wanneer
het uit een nieuw pak in een schoon glas werd ingeschonken. De
geringste aanraking met een vies insect kon elk voedsel direct als
oneetbaar bestempelen.
Maar stel dat een onderzoeker een verrukkelijk stukje chocolade-
taart op een bord vol met ontsmette kakkerlakken zou leggen. Zou
je dan de insecten wel willen eten? Kun je je iets voorstellen wat zo
lekker smaakt, dat de aanwezigheid ervan op een bord ervoor zou
zorgen dat de kakkerlakken eetbaar zouden lijken? Nee, want er be-
staat geen ‘anti-kakkerlak’. Rozin bevestigde met zijn onderzoek
naar walging en besmetting een oud Russisch gezegde: ‘Eén lepel
teer kan een vat met honing bederven, maar één lepel honing heeft
geen invloed op een vat met teer.’
Rozin dacht na over deze ongelijkheid en besefte dat deze negati-
viteitsbias op allerlei verschijnselen van toepassing was. In veel
godsdiensten kan iemand door één enkele overtreding verdoemd
 proloog: het negativiteitseffect 13

worden of in een oogwenk door een demon worden bezeten, maar

voor een heiligverklaring zijn decennia van goede daden en toewij-
ding nodig. In het hindoeïstische kastenstelsel geldt dat een brah-
maan besmet raakt door voedsel te eten dat is bereid door iemand
uit een lagere kaste, maar een onaanraakbare wordt niet puurder
door voedsel te eten dat door een brahmaan is bereid.
Baumeister en Rozin merkten beiden ook enkele taalkundige ei-
genaardigheden op. Psychologen beschrijven emotionele toestan-
den vaak met tegenovergestelde paren: blij of verdrietig, ontspannen
of gespannen, tevreden of boos, vriendelijk of vijandig, optimistisch of
pessimistisch. Maar toen Baumeister het psychologisch onderzoek
naar goede en slechte gebeurtenissen bekeek, viel hem op dat er
iets ontbrak. Psychologen weten al lange tijd dat mensen voor het
leven getekend kunnen zijn door één enkele gebeurtenis. De term
daarvoor is trauma, maar wat is het tegenovergestelde? Met welk
woord beschrijf je een positieve emotionele toestand die decennia-
lang aanhoudt als reactie op één enkele gebeurtenis?
Er is geen tegenovergestelde van trauma, want er bestaat geen
enkelvoudige goede gebeurtenis die zo’n langdurige impact heeft.
Je kunt met je volle bewustzijn herinneringen oproepen aan fijne
momenten uit het verleden, maar de herinneringen die zich onuit-
genodigd aan je opdringen – de onvrijwillige herinneringen, zoals
psychologen die noemen – zijn vaak negatief. Slechte momenten
creëren onbewuste gevoelens die niet weggaan. Toen onderzoekers
vijftig jaar na de Tweede Wereldoorlog Amerikaanse veteranen die
in de Pacific hadden gevochten vergeleken met Amerikaanse vete-
ranen die in Europa hadden gevochten, bleek er een duidelijk ver-
schil in smaak te zijn: de veteranen van de Pacific vermeden nog al-
tijd Aziatisch voedsel. Eén slechte seksuele ervaring kan je
levenslang achtervolgen, maar de gelukzaligste vrijpartij wordt uit-
eindelijk een vage herinnering. Eén slippertje kan een huwelijk te
gronde richten, maar er is geen enkele daad van toewijding die
partners voor altijd aan elkaar kan binden. Eén moment van ver-
waarlozing door een ouder kan tot decennialange angstgevoelens
en therapie leiden, maar geen enkele volwassene is nog dagelijks
verrukt van dat ene leuke uitje naar de dierentuin.
Rozin ontdekte nog meer enkelvoudige negatieve woorden. Zo
14 de kracht van het negatieve

bestaat er geen woord voor het tegenovergestelde van moordenaar.

Toen de onderzoekers dit testten en mensen vroegen zo’n woord te
bedenken, was er geen consensus. Sommige mensen konden geen
woord bedenken; anderen stelden woorden voor die de lading net
niet helemaal dekten, zoals verlosser (een breder begrip dat meestal
wordt gebruikt voor spirituele verlossing en andere soorten red-
ding) en levensredder. Andere onderzoekers, die hadden gekeken
naar talen over de hele wereld, hadden een negativiteitsbias ontdekt
in de verdeling van woorden: er bestaan meer synoniemen voor een
negatief concept zoals pijn, dan voor het tegenovergestelde, genot.
Maar er bestaat geen tegenovergestelde term, geen antoniem, van
moordenaar. De onderzoekers van de universiteit van Pennsylvania
gingen op zoek naar andere voorbeelden van deze ‘unieke zelfstan-
dig naamwoorden’, zowel positief als negatief, en vonden er slechts
een handjevol – stuk voor stuk negatief.
Ze konden synoniemen vinden voor sympathie (zoals compassie
en medelijden), maar geen enkel woord voor empathie met ie-
mands geluk. Er is een woord voor een onverwachte negatieve ge-
beurtenis, ongeval, en ook voor de kans dat er iets ergs gebeurt, risi-
co, maar de meeste mensen konden voor geen van beide woorden
een antoniem bedenken. (Serendipiteit is een mogelijkheid, maar
blijkbaar kenden de meeste mensen dat woord niet.) Ook wisten de
meeste mensen geen antoniem voor walging. Dat was ook zo toen
de onderzoekers in twintig andere talen naar versies van deze woor-
den zochten, waaronder de meest gesproken talen maar ook kleine-
re talen zoals IJslands of Ibo.4 De resultaten duidden op een extre-
me versie van de negativiteitsbias: soms is het slechte zo veel
sterker, dat mensen niet eens proberen om er het goede tegenover
te stellen.
Na elkaars bevindingen te hebben vergeleken, beseften Bau-
meister en Rozin dat ze los van elkaar hetzelfde principe hadden
ontdekt, en stemden ze de publicatie van hun artikelen in 2001 op
elkaar af. Beide stukken behoren nu tot de meest geciteerde artike-
len in de sociaalwetenschappelijke literatuur. Psychologen en hele
reeksen andere onderzoekers werden erdoor gestimuleerd om hon-
derden onderzoeken uit te voeren naar de negativiteitsbias: zij ont-
dekten voorbeelden in nieuwe situaties, analyseerden de effecten
 proloog: het negativiteitseffect 15

ervan en testten tegenmaatregelen. In dit boek willen we deze toe-

nemende hoeveelheid onderzoeksgegevens delen, die ons inzicht
in het negativiteitseffect hebben verdiept en de conclusies van de
oorspronkelijke artikelen hebben bevestigd.
Rozins artikel, dat hij schreef met coauteur Edward Royzman
van de universiteit van Pennsylvania, had de titel ‘Negativity Bias,
Negativity Dominance, and Contagion.’5 Hun conclusie was dat
‘negatieve gebeurtenissen saillanter, sterker, dominanter zijn in
combinaties, en over het algemeen doeltreffender dan positieve ge-
beurtenissen’. Baumeisters artikel had eenvoudigweg als titel ‘Bad
Is Stronger Than Good.’6 Hij schreef het samen met twee collega’s
van Case Western University, Ellen Bratslavsky en Kathleen Vohs,
en Catrin Finkenauer van de Vrije Universiteit Amsterdam. Na be-
studering van het bewijs concludeerden ze: ‘De grotere kracht van
slechte gebeurtenissen tegenover die van goede gebeurtenissen is
terug te zien in alledaagse gebeurtenissen, belangrijke levensge-
beurtenissen (zoals trauma), hechte relaties, sociale netwerken, in-
terpersoonlijke interacties en leerprocessen.’
Baumeister en zijn coauteurs merkten op dat de kracht van het
negatieve al eeuwenlang leidde tot een scheve verhouding in hun
eigen beroep. In psychologietijdschriften en -studieboeken werd
twee keer zoveel aandacht besteed aan het analyseren van proble-
men als aan het vaststellen van bronnen van geluk en welbevinden.
Waarom was dat? ‘Een mogelijke hypothese is dat psychologen pes-
simistische mensenhaters of sadisten zouden zijn, die een perverse
bevrediging halen uit het bestuderen van menselijk leed en falen.’
Maar een betere verklaring schuilde volgens Baumeisters team in
de druk op onderzoekers binnen dit jonge vakgebied om statistisch
significante resultaten te produceren: ‘Ze moesten de sterkst moge-
lijke effecten bestuderen, om de waarheid door de mist van foutva-
riantie te laten schijnen en aan hun criteria te laten voldoen. Als het
slechte sterker is dan het goede, zouden de vroege psychologen van-
zelf meer geneigd zijn om de negatieve en problematische kant van
het menselijk leven te gaan onderzoeken.’
Onderzoekers hadden tot dan toe hun eigen variant gevolgd van
het Anna Karenina-principe, dat is vernoemd naar de beroemde ob-
servatie van Tolstoi dat alle gelukkige gezinnen op elkaar lijken,
16 de kracht van het negatieve

maar dat elk ongelukkig gezin op zijn eigen manier ongelukkig is.
Het was veel gemakkelijker om de problemen van ongelukkige
mensen te zien en te meten, dus begonnen psychologen daarmee.
De onderzoeksresultaten raakten nog verder vertekend toen het
grote publiek er kennis van nam, want dat gebeurde gefilterd door
journalisten, die altijd op zoek zijn naar het nieuws met de meest
directe impact – wat, natuurlijk, slecht nieuws betekent. Zij schre-
ven dus veel verhalen over de tol van trauma’s en psychoses en de-
pressie, maar heel weinig over de veerkracht van de mens en zijn
vermogen om gelukkig te zijn.
Het posttraumatische stresssyndroom was algemeen bekend,
maar het concept van posttraumatische groei, een verschijnsel dat
veel vaker voorkomt, niet. De meeste mensen die een trauma mee-
maken, vinden later dat ze door de ervaring sterker, wijzer, volwas-
sener, toleranter en begripvoller zijn geworden, of op een andere
manier een betere persoon. De invloedrijke psycholoog Martin Se-
ligman heeft zich er vaak over beklaagd dat er zo veel aandacht
wordt besteed aan posttraumatisch stresssyndroom in plaats van
aan posttraumatische groei, omdat mensen daardoor ten onrechte
denken dat slechte gebeurtenissen voornamelijk negatieve effecten
hebben. Bijna 80 procent van de mensen die een afschuwelijke ge-
beurtenis hebben meegemaakt, ervaart geen posttraumatisch
stresssyndroom.7 Hoewel één enkele negatieve gebeurtenis een
sterker effect heeft dan een positieve gebeurtenis, reageren mensen
in de loop van de tijd op zo veel constructieve manieren, dat ze
daarna juist veel beter met de uitdagingen van het leven kunnen
omgaan. Het slechte kan ons uiteindelijk sterker maken.
Psychologen en journalisten waren er zo op gebrand om de na-
druk te leggen op het negatieve, dat ze de menselijke veerkracht
over het hoofd zagen. Pas nadat ze zich bewust werden van de ne-
gativiteitsbias in hun eigen vakgebied, begonnen psychologen die
te compenseren door manieren te onderzoeken waarop doorzet-
tingsvermogen, groei en welbevinden worden bevorderd, in plaats
van die waarop lijden wordt verlicht. Daartoe namen ze de kracht
van het negatieve nader onder de loep, en dat deden ook onderzoe-
kers uit andere disciplines. Cognitief wetenschappers ontdekten
nieuwe manieren waarop je het effect ervan kunt tegengaan bij de