ÇOCUK PSİKOLOJİSİ (B)

EĞİTİM FAKÜLTESİ

TÜLAY ŞIK

19271026

İNGİLİZCE ÖĞRETMENLİĞİ

Mersin 2021
0-4 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN PSİKOLOJİK GELİŞİMİNDE ANNE BABANIN ROLÜ

Bir Çocuk dünyaya gelmeden önce geleceğinin ve gelişiminin planlanması gerekir. Çocuk bu
süre zarfı içerisinde anne babanın veya bakımını üstlenen kişi veya kişilere muhtaçtır. Gelişim
organizmada meydana gelen iç veya dış etkenler sonucu birbirinden ayrılmaz düzenli bir biçimde
ilerleyen değişikliklerdir. Büyüme ve gelişme kavramları oldukça karıştırılan kavramlardır.
Aslında büyüme ve gelişme bir arada meydana gelmektedir fakat büyümeden ayrı olarak gelişme
yeni beliren yetenekler ve davranış örüntüleri ile gerçekleşir. Gelişim hızı her çocukta farklılık
gösterebilir Çünkü her çocuğun gelişim hızı ve şekli farklıdır fakat genel olarak her çocuk aynı
gelişim basamaklarından geçmektedir. (Ekşi, 1999)

Çocuğum gelişiminde çevresel faktörlerin ne kadar önemli olduğu tartışılmaz bir gerçektir.
Çocuk gelişiminin her basamağında farklı bir duyguyu benim isteyecektir. Bu yüzden bu gelişim
sürecinde anne ve babaya da sorumluluklar düşmektedir. Özellikle 0 yaşında bir bebek anneye
oldukça muhtaçtır. Doğumundan itibaren anneyle kurmuş olduğu bağ ona hayatta güven
duygusunu kazandırır. Aslında çocuk anne karnındayken bile dış etkenlerden
etkilenebilmektedir. Anne ve baba bu süreçte kavgaları varsa biraz ara verip çocuğun
gelişiminden ve psikolojisinden anlamalıdır. “Bu bebektir hiçbir şey anlamaz.”diye göz ardı
edilmemelidir, çünkü aslında bebekler en çok da o zaman her şeyi anlarlar. Anne ve babanın
sevgisini çocuğa bir mama almış gibi yedirmesi gerekiyor, çünkü bebek bu yaşlarda bu sevgiye
ve ilgiye oldukça muhtaçtır. Maalesef bazı durumlarda anne ve baba istemeden bir çocuğun
hayatını mahvedebilir. İstenmeyen bir çocuk olmak bir bireyin hayatına vurulacak silinmez fırça
izidir. . Peki çocuk doğduktan sonra anne ve baba neler yapmalıdır? Özellikle anne çocuğunun
bakımının üstlenmelidir çünkü çocuk bu İlgiye ve bakıma muhtaçtır.

Her ne kadar çocuk fark etmiyor gibi görünse de babasının davranışlarından da oldukça etkilenir.
Çünkü baba doğuran taraf olmasa bile çocuğa en yakın bağı olan 1.derece yakınıdır. Bu sürede
babanın tutumları çok önemlidir. Baba istemeden çocuk için bir yabancıya bile dönüşebilir. Bu
yüzden çocuğa ilgi ,şefkat göstermek babanın da görevidir. Bazen günümüz koşullarında annenin
çalışmasının çocuk üzerinde yarattığı etkilerin olumlu ya da olumsuz olması daha çok annenin
işe başlama zamanı,çalışma saatleri, çalışma düzeni ve annenin yokluğunda bakım veren kişinin
özellikleri aile ortamı ve ailenin çocukla kurduğu ilişkileri niteliğine bağlıdır. Anne çalışıyorsa
çocuğunu teslim ettiği kişilerle iletişim halinde olmalıdır. İş saatleri bitiminde çocuğuna yeterli
ilgi ve şefkati vermek için gerekli zamanı ayrılmalıdır. 0-4 yaş arası çocuklarda çocuğu
sınırlamaktan daha çok çocuğa fırsat verilmelidir. Örneğin Çocuk bahçede top oynuyor “oğlum
üstünü kirleteceksin içeri gir.” diye çocuğu kısıtlamak ileride yaşanacak korku problemlerine yol
açabilir. Bir başka örnekte tuvalete eğitimidir çocuğun 18-30 ayları arasında tuvaleti kendi
başına; altına bez bağlanmadan gidebilmesi beklenmektedir. Bunun için çocuğa gerekli eğitimler
verilmelidir. Fakat bu çocuğun kısıtlanması ilerde yaşanacak özgüven problemlerinin kaynağıdır.
Bu süre zarfında çocuk kimden eğitim alıyorsa anne ise anne, çocuğunun tuvalet eğitimini
üstlenmeli ve yine kendisi ile devam etmesini sağlamalıdır. Aynı kişiyle devam ettirilmesi
gerektiği önerilir.

Anne ve baba çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimi üzerinde doğrudan etkilidir ve

birbirlerinden bağımsız etkilere sahiptir. Örneğin bir araştırma sonucunda baba yokluğunun
çocukların özellikle zihinsel işlevlerini etkilediğini işaret etmektedir. Babanın yokluğuna
çocuklar çeşitli psikolojik tepkiler vermektedir. Ve yapılan araştırmalar bu tepkilerin babanın
ailedeki rolüne, çocuklarla iletişiminin, çocuğun yaşına, ayrılık süresine, annenin özelliklerine ve
çocuğun ailedeki diğer bireylerle ilişkisinin niteliğine bağlı olarak değiştiğini vurgulamaktadır.
Babanın uzun bir süre yok olması çocuklarda daha çok saldırgan davranışlar, hırçınlık, okul
başarısında düşme, antisosyal davranışlar ile uyum sorunları göstermiştir. Ek olarak babanın
olumlu ve nitelikli ilgisinin çocuklarda liderlik, uyum yeteneği, matematik başarısı ve olumlu
cinsel kimlik gelişimi ile yüksek oranda ilişkili olduğu bulunmuştur.

Anne babanın tutumları nasıl olmalıdır? Çocuğun psikolojik ve sosyal gelişiminde anne baba
tutumlarının etkisi oldukça büyük önem taşımaktadır kişilik gelişimi her ne kadar insanın yaşamı
boyunca devam etse de kişilik gelişimini temelinin çocukluk döneminde atıldığı gerçeği su
götürmez bir gerçektir. Anne baba aşırı koruyucu olursa bu tarz tutum çocuğu kısıtlar. Bu
tutumda çocuğa sevgi ile beraber aşırı koruyucu ve aşırı verecek davranışlar sunulmaktadır.
Fakat çocuğa bir bebek gibi davranıldığında çocuk kendisini yetersiz görür ve sen yapamazsın
daha küçüksün gibi engellemelerle karşılaşırsa kendini tanıması ve yapabileceklerini fark
etmesini engeller. Ayrıca aşırı baskıcı bir anne baba tutumu çocukların kendilerine itaat etmesini
bekler, bu da aile içinde korkunun hakim olmasına neden olur bu tür bir disiplinin çocuğun ilerde
saldırgan, karşı çıkan ve asi bir çocuk sebebiyet verebilir. Bir diğer anne baba tutumu ise
arasındaki tutarsızlıktır. Anne baba arasında çatışma söz konusuysa çocuklar yine aynı davranışı
kendilerinin de devam ettirmesine neden olur. Anne ve baba çocuklarına kardeş getirirken
çocuklarının görüşünü almalıdır çünkü çocuklar anne babanın ilgisinden mahrum
kalacaklarından kardeşi kıskanabilirler. Çocuklar arasında ayrımcılık yapılması da çocuğun
kıskançlık ya da sorumsuzluk; paylaşma duygusunun yoksunluğuna neden olabilir. Anne baba
ev içerisinde oldukça adil olmalıdır çocuklara dağıtılan Sevgi adeta çocukların geleceğini
oluşturan bir temeldir. Bir çocuğa farklı bir tutum sergilenirken iki çocuğa farklı bir tutum
sergileniyor ise bu ailede adaletsizliğin var olduğunu kavrayan çocuk içine kapanabilir ayrıca
demokratik aile yapısından mahrum kalır.

Yani aslında çocuğun hayatında kilit roller taşıyan anne babalara çok büyük sorumluluk
düşmektedir. Özellikle çocuğun gelişiminin önemli bir evresi olan 0-4 yaş periyodu anne babalar
tarafından önemsenmelidir. Çünkü çocuk kavramaya yeni balamıştır ve algıladığı her şeye yeni
olduğu için ne algılarsa onu benimser. Anne baba olarak çocukların fiziksel bakım ihtiyaçlarının
yanı sıra manevi ihtiyaçlarını da karşılamalıyız. Çocuğun geleceğinde yaşanabilecek her bir
tahribatın sebebi biz olmak istemeyiz. Bu yüzden ilgi kavramını derin bir şekilde yaşatarak
çocukla en sağlıklı şekilde iletişim kurulmalıdır.

AİLELERE ÖNERİLER

Çocuklarımızın içinde bulundukları dönemin gelişim özelliklerini bilmek onları daha iyi
tanımamıza ve iletişimimizin kolaylaşmasına katkıda bulunacaktır. Aşağıdaki ipuçlarının sizlere
bu konuda yardımcı olacağını düşünmekteyiz.(Kılıçcı, 1990).

● Çocuklarımızın gerçekçi ve başarabilecekleri amaçlar edinmelerine rehberlik edelim,

fırsatlar yaratalım.
● Çocuklarımız başarısızlık yaşadıklarında onları, başarıyı tadabilecekleri alanlara
yönlendirelim.
● Çocuklarımıza ne yapacaklarını söylemek yerine, onlara mümkün olduğunca seçenekler
vermeye ve seçimlerine rehberlik etmeye çalışalım.
● Her çocuğun başarı duygusu yaşamasına fırsat hazırlayalım.
● Çocuklarımızın kendi başlarına yapmak için çabaladıkları işlerde ufak tefek hatalarına
karşı hoşgörülü olalım. Çocuklar, bu dönemde yaptıkları iyi işlerin sonunda beğenilmek
ve takdir edilmek isterler.
● Çocuklarımıza cesaret kırıcı değil, destekleyici yaklaşımlarda bulunalım.
● Çocuklarımızın çalışmalarında ve etkinliklerinde iyi birer gözlemci olalım ve sabırlı
davranalım.
● Kendi kararlarını vermelerine ve sorumluluk almalarına fırsatlar tanıyalım.
● Çocuklarımızın duygusal gelişimlerine, duygularını dile getirmelerine fırsatlar tanıyarak
yardımcı olalım.
● Çocuklarımızı fiziksel özellikleri ile değerlendirmeliyim. Çocuğumuzun fiziksel
özelliklerinin, kişisel gelişimlerini olumsuz etkilemesine dikkat edelim. Düzenli ve
sağlıklı beslenmelerine özen gösterelim.
● İçine kapanık, kendine güvensiz, sessiz ve alıngan çocuklarımızın bu yönlerini
değiştirmelerine fırsat verecek etkinlikleri yapmaları için onları destekleyelim; ancak
onlar adına karar vererek girişimlerde bulunmayalım.
KAYNAKÇA

1. Ekşi,A.(1999); Ben Hasta Değilim. Nobel Tıp Kitabevleri-İstanbul.

2. Kılıçcı,Y.(1990 ); Okulda Ruh Sağlığı. Şafak Matbaacılık - Ankara.