Can indoor farming be a profitable industry in Thailand?

ประเภทของนวัตกรรม 4 รูปแบบ
1. Process Innovation (การสร ้างสรรค์กระบวนการใหม่)
2. Product Innovation (การสร ้างสรรค์ผลิตภัณฑ์รปู แบบใหม่)
3. Service Innovation (การสร ้างสรรค์บริการรูปแบบใหม่)
4. Business Model Innovation (การสร ้างสรรค์ธรุ กิจในรูปแบบใหม่
"นวัตกรรม" มีความสำคัญกับการเติบโตอย่างยั่งยืนขององค์กร
http://masci.or.th/service/มาตรฐานระบบการจัดการคว/
มาตรฐานระบบการจัดการความปลอดภัยของอาหาร (ISO 22000)
1. แบบฟอร์มร ้องขอให ้เสนอราคา Download
2. ขัน
้ ตอนการขอการรับรองระบบการจัดการ Download
3. แบบฟอร์มคำขอการรับรองระบบ Download
4. แบบฟอร์มข ้อมูลเกีย
่ วกับการรับรองระบบการจัดการความปลอดภัยของอาหาร Download
5. ข ้อกำหนดทั่วไปว่าด ้วยหลักเกณฑ์และเงือ
่ นไขในการรับรองระบบการบริหารจัดการ Download
6. การตรวจประเมินเพือ ่ การรับรองระบบการบริหารจัดการ Download

http://www.foodnetworksolution.com/news_and_articles/article/0129/ระบบการจัดการความ
ปลอดภัยของอาหารตามมาตรฐาน-iso-22000-2005
ระบบการจัดการความปลอดภัยของอาหารตามมาตรฐาน ISO 22000 : 2005
โดย
กัลยาณี ดีประเสริฐวงศ์
หัวหน ้ากลุม
่ ควบคุม สนับสนุน และพัฒนาสถานทีผ
่ ลิตอาหาร

กองควบคุมอาหาร

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา

ความสำคัญของระบบการจัดการความปลอดภัยของอาหารตามมาตรฐาน ISO 22000 : 2005

ปั จจุบน
ั ธุรกิจต่างๆมีการแข่งขันสูง การผลิตสินค ้าทีม ่ ค
ี ณ
ุ ภาพตรงกับความต ้องการของลูกค ้าและมีความ
ปลอดภัยทีจ ่ ะบริโภคกลายเป็ นข ้อกำหนดพืน ้ ฐานสำหรับผู ้ผลิต ดังนัน ้ การนำระบบการบริหาร คุณภาพทีม ่ ี
ประสิทธิภาพเข ้ามาช่วยในการประกอบธุรกิจก็จะทำให ้องค์กรมีความสามารถในการแข่งขันมากขึน ้ ซึง่ ใน
อนาคตระบบ GMP/HACCP ไม่ใช่เป็ นระบบพืน ้ ฐานแล ้วอาจกลายเป็ น ISO 22000 ทีเ่ ป็ นพืน ้ ฐานการจัดการ
ด ้านคุณภาพ และความปลอดภัยของอุตสาหกรรมอาหาร และอุตสาหกรรมทีเ่ กีย ่ วเนือ
่ งในห่วงโซ่อาหาร
ระบบนีเ้ ข ้ามาในประเทศไทยหลายปี แล ้วแต่ผู ้ประกอบการอาหารเริม ่ ตืน ่ ตัวขอการรับรองระบบ เนือ ่ งจาก
ประเทศคูค ่ ้าให ้ความสำคัญในการต ้องการสินค ้าทีม ่ าจากประเทศทีม ่ โี รงงานทีม ่ รี ะบบ Food Safety ประกัน
ความปลอดภัยของสินค ้าตลอดระบบห่วงโซ่อาหารมากขึน ้ ขณะนีป
้ ระเทศไทยมีโรงงานทีไ่ ด ้การรับรองระบบ
ISO 22000 : 2005 จากหน่วยรับรอง (Certification body : CB) ซึง่ จากเอกชนประมาณ 20 ราย แต่ยังไม่
พบข ้อมูลจากภาครัฐ
ISO 22000 เป็ นระบบคุณภาพทีต ่ อ
่ ยอดในเรือ่ ง ความปลอดภัยอาหาร เป็ นการรวมเอาระบบ GMP ซึง่ เป็ น
ระบบพืน ้ ฐานของอุตสาหกรรมอาหารกับระบบ HACCP ซึง่ เป็ นระบบวิเคราะห์จด ุ อันตรายแต่ละขัน ้ ตอนการ
ผลิตและมีการผนวก ISO 9001 เข ้าไปเสริมในเรือ ่ งการจัดการและระบบเอกสารทำให ้ระบบนีเ้ หมาะกับ
อุตสาหกรรมอาหาร ทัง้ นีเ้ พือ่ ให ้อาหารทีผ่ ลิตมีความปลอดภัยมากยิง่ ขึน ้ ข ้อกำหนดของระบบมาตรฐานนีใ้ ช ้
สำหรับระบบการจัดการความปลอดภัยของอาหารสำหรับองค์กรต่างๆ ในห่วงโซ่อาหาร ซึง่ ต ้อง

จัดให ้มีกลไกสามารถควบคุมอันตรายทีเ่ กิดขึน ้ เพือ

่ ให ้อาหารมีความปลอดภัยต่อการบริโภค ข ้อกำหนดนี้
สามารถประยุกต์ใช ้กับทุกองค์กร โดยไม่จำกัดขนาด ซึง่ องค์กรนั น ้ จะเกีย
่ วข ้องในห่วงโซ่อาหาร และการนำ
ไปใช อ ้เพื ่ ผลิตผลิตภัณฑ์ทป ี่ ลอดภัย เช่น โรงงานทีผ ่ ลิตภาชนะบรรจุ สารเคมี ผู ้ขนส่ง ผู ้ให ้บริการจัดเก็บและ
การกระจายสินค ้าทีม ่ ค
ี วามเกีย่ วข ้องทัง้ ทางตรงและทางอ ้อมกับห่วงโซ่อาหารก็สามารถนำระบบนี้ไปใช ้ได ้
อย่างเหมาะสม

ข ้อกำหนดการจัดการความปลอดภัยของอาหาร ISO 22000

ข ้อกำหนดทัง้ หมดในระบบ ISO 22000 มี 8 หัวข ้อ แต่หลักการสำคัญของมาตรฐานระบบการจัดการความ
ปลอดภัยของอาหาร ISO 22000 ประกอบด ้วย 4 หลักการสำคัญคือ
โปรแกรมขัน ้ พืน
้ ฐาน
หลักการวิเคราะห์อันตรายและจุดวิกฤตทีต ่ ้องควบคุม
ระบบการจัดการ
และการสือ ่ สารอย่างมีประสิทธิภาพ
ขณะนีร้ ะบบ ISO 22000 ถูกกำหนดเป็ นประกาศกระทรวงอุตสาหกรรมฉบับที่ 3441 (พ.ศ.2548) เรือ ่ ง
กำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อต ุ สาหกรรมระบบการจัดการความปลอดภัยของอาหาร-ข ้อกำหนดสำหรับ
องค์กรในห่วงโซ่อาหารมาตรฐานเลขที่ มอก 22000-2548 ลงวันที่ 21 พฤศจิกายน 2548 และทางสำนัก
มาตรฐานผลิตภัณฑ์อต ุ สาหกรรม : สมอ. กำลังจะจัดทำเป็ นคูม ื ฉบับภาษาไทยให ้กับผู ้ประกอบการ ซึง่ น่า
่ อ
จะเป็ นประโยชน์ในทางปฏิบต ั ใิ ห ้กับทุกภาคส่วนทีเ่ กีย
่ วข ้องข ้อกำหนด 8 ข ้อ กำหนดในระบบ ISO 22000 :
2005 ได ้แก่ ขอบข่าย เอกสารอ ้างอิง บทนิยามระบบการจัดการความปลอดภัยในอาหาร ความรับผิดชอบ
ของฝ่ ายบริหาร การจัดการทรัพยากร การวางแผนและการจัดทำผลิตภัณฑ์ทม ี่ ค
ี วามปลอดภัย และการรับรอง
ผลการตรวจสอบและการปรับปรุงระบบ ทัง้ 8 ข ้อกำหนด จะมี 5 หัวข ้อสำคัญ ซึง่ จะขอสรุปประเด็นทีจ ่ ะเป็ น
ประโยชน์ในการนำไปประยุกต์ใช ้แก่ผู ้ประกอบการ และผู ้ตรวจประเมิน ดังต่อไปนี้

1. ระบบการจัดการความปลอดภัยในอาหาร (Food Safety management System) (ข ้อกำหนดที่ 4)

องค์กรต ้องจัดทำเอกสาร (Document) ซึง่ ประกอบด ้วยเอกสารนโยบายและวัตถุประสงค์
ด ้านความปลอดภัยอาหาร เอกสารขัน ้ ตอนการดำเนินการ (Procedure) และบันทึกคุณภาพตามทีม ่ าตรฐานนี้
กำหนด (Record) และเอกสารอืน ่ เป็ น เอกสารดังกล่าวต ้องมี Procedure ควบคุม ซึง่ สอดคล ้องกับ
่ ๆทีจำ
ISO 9001 : 2000

สรุป ข ้อกำหนดนีเ้ น ้นการจัดทำเอกสารและการควบคุมเอกสาร

2. ความรับผิดชอบของฝ่ ายบริหาร (Management Responsibility)
(ข ้อกำหนดที่ 5)
ผู ้บริหารขององค์กรมีความมุง่ มั่นให ้การสนับสนุนด ้านความปลอดภัยอาหาร ผู ้บริหารต ้องกำหนดนโยบายเป็ น
เอกสาร (ตามข ้อ 1) และสือ ่ สารภายในองค์กรให ้รับทราบทั่วถึง ซึง่ นโยบายนีต ้ ้องเหมาะสมกับบทบาทของ
องค์กรในห่วงโซ่อาหาร ต ้องสอดคล ้องกับกฎหมาย หรือข ้อบังคับและข ้อตกลงด ้านความปลอดภัยอาหาร
ของลูกค ้า
ผู ้บริหารต ้องมีการวางแผนเพือ ่ บรรลุตามทีกำ ่ หนดไว ้ในข ้อ (1)
พนักงานทุกคนต ้องได ้รับมอบหมายความรับผิดชอบให ้รายงานปั ญหาเกีย ่ วกับระบบ
ความปลอดภัยอาหารไปยังบุคคลากรทีอ ่ งค์กรแต่งตัง้ ซึง่ ต ้องเป็ นผู ้ทีม
่ อำ
ี นาจและรับผิดชอบการจัดการและ
บันทึกรายละเอียดของปั ญหา
องค์กรมีการแต่งตัง้ บุคคลทีทำ ่ หน ้าทีเ่ ป็ นหัวหน ้าทีมความปลอดภัยอาหาร (Food SafetyTeam Leader)
โดยมีหน ้าทีบ ่ ริหารทีมจัดระเบียบงาน ดูแลการอบรมและการให ้ความรู ้แก่สมาช ก ิ ในทีมจัดทำระบบความ
ปลอดภัยอาหาร รายงานประสิทธิผลของระบบ รวมทัง้ ประสานกับหน่วยงานภายนอก องค์กรต ้องมีการ
สือ่ สารภายนอกตลอดห่วงโซ่อาหารให ้กับลูกค ้า ผู ้บริโภค หน่วยงานควบคุมกฎหมาย และหน่วยงานใดๆทีม ่ ี
ผลกระทบจากประสิทธิภาพและการปรับเปลีย ่ นระบบความปลอดภัยอาหารองค์กรต ้องมีการสือ ่ สารภายในกับ
บุคคลในองค์กร เกีย ่ วกับประเด็นทีม ่ ผ
ี ลกระทบกับความปลอดภัยอาหาร โดยเฉพาะทีม Food Safety ต ้อง
ได ้รับข ้อมูลทีท ่ ันเวลากับการเปลีย ่ นแปลงทีม ่ ผี ลกระทบกับการผลิต
องค์กรต ้องจัดทำ ถือปฏิบต ั ิ และธำรงรักษา เอกสารว่าด ้วยเรือ ่ งการจัดการสถานการณ์ฉุกเฉินและอุบต ั ภ
ิ ัยที่
ส่งผลต่อความปลอดภัยอาหาร และทีเ่ กีย ่ วข ้องกับบทบาทขององค์กรในห่วงโซ่อาหาร
ฝ่ ายบริหารสูงสุดต ้องทบทวนระบบความปลอดภัยอาหาร ตามช่วงเวลาทีว่ างแผนเพือ ่ ให ้มั่นใจถึงความเหมาะ
สม ความพอเพียง และประสิทธิภาพของระบบอย่างต่อเนือ ่ ง รวมถึงการประเมินโอกาสในการปรับปรุงและ
ความจำเป็ นในการเปลีย ่ นแปลงระบบและนโยบาย และต ้องมีการบันทึกการทบทวนทุกครัง้
สรุป ข ้อกำหนดนีเ้ น ้นองค์กรและผู ้บริหารต ้องให ้ความสำคัญกับการจัดทำระบบการวางแผน การทบทวน รวม
ทัง้ เน ้นเรือ
่ งการสือ่ สาร และการจัดการกรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน ทีม ่ ผ
ี ลกระทบต่อความปลอดภัยอาหาร

3. การจัดการทรัพยากร (Resource management) (ข ้อกำหนดที่ 6)

องค์กรต ้องมอบหมายทรัพยากรในการจัดทำ ถือปฏิบต
ั ิ ธำรงรักษา และปรับระบบการ
จัดการความปลอดภัยอาหารให ้ทันสมัยอย่างเพียงพอ ทีม Food Safety และบุคคลใดๆทีดำ่ เนินกิจกรรมทีม
่ ี
ผลกระทบต่อความปลอดภัยอาหาร ต ้องมีความสามารถ ผ่านการให ้ความรู ้ อบรม มีทักษะและประสบการณ์

องค์กรต ้องมอบหมายทรัพยากรเพือ ่ สนับสนุน การสร ้าง การจัดการ และธำรงรักษาสภาพแวดล ้อมทีจำ ่ เป็ น

เพือ ้ข
่ การประยุกต์ใช ้อกำหนดในมาตรฐาน
สรุป องค์กรต ้องมีทรัพยากรทัง้ ด ้านวัสดุ สิง่ ก่อสร ้าง สิง่ แวดล ้อมทีด
่ ี รวมทัง้ บุคลากรทีม
่ ปี ระสิทธิภาพ เพือ
่
ให ้การดำเนินการทางด ้านความปลอดภัยอาหารเป็ นไปตามวัตถุประสงค์และเป้ าหมายทีกำ ่ หนด ซึง่
สอดคล ้องกับมาตรฐาน

4. การวางแผนและการจัดทำผลิตภัณฑ์ทม
ี่ ค
ี วามปลอดภัย (Planning and realization of safe products)
(ข ้อกำหนดที่ 7)

้ ฐานด ้านสุขลักษณะ (Pre-requisite programs) (PRPs) ซึง่ อาจจะเป็ น GAP

องค์กรต ้องมีโปรแกรมพืน
(Good Agricultural Practice) , GHP (Good Hygienic Practice) , GVP (Good Veterinarian Practice) ,
GDP (Good Distribution Practice) , GPP ( Good Production Practice) , GTP ( Good Trading
Practice) และ GMP (Good Manufacturing Practice) ขึน ้ อยูก
่ บ
ั ประเภทผู ้ประกอบการในห่วงโซ่อาหาร
และต ้องจัดทำเป็ นเอกสาร

องค์กรต ้องมีระบบ HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) โดย

มี Food Safety Team

มีการระบุคณ ุ ลักษณะผลิตภัณฑ์ (Product characteristics)
มีการกำหนดการนำไปใช ้งาน (Interned use)
มีการจัดทำแผนภูมก ิ ระบวนการผลิต (Flow diagrams) และต ้องอธิบายมาตรการควบคุมหรือวิธก ี ารปฏิบต ั ท
ิ ี่
อาจส่งผลต่อความปลอดภัยอาหาร เพือ ่ นำไปวิเคราะห์อน ั ตรายในขัน ้ ตอนต่อไป
การวิเคราะห์อันตราย (Hazard analysis) ทีม Food Safety ต ้องประเมินอันตรายเพือ ่ กำหนดชนิดอันตรายที่
จำเป็ น ต ้องควบคุมให ้อยูใ่ นระดับทีกำ ่ หนดเพือ ่ สร ้างความมั่นใจถึงความปลอดภัยอาหาร รวมถึงมาตรการ
ควบคุมทีม ่ ปี ระสิทธิภาพ
การประเมินอันตราย (Hazard assessment) อันตรายแต่ละชนิดต ้องถูกนำมาประเมินเพือ ่ พิจารณาความ
จำเป็ นในการกำจัดหรือลดลงสูร่ ะดับทีย ่ อมรับได ้ เพือ ่ ให ้สามารถผลิตอาหารปลอดภัยโดยอาจใช ้การ
พิจารณาความรุนแรง (severity) และโอกาสในการเกิดอันตราย (likelihood of occurrence) การสร ้าง
HACCP plan ซึง่ ต ้องถูกจัดทำเป็ นเอกสาร โดยแต่ละจุดวิกฤตทีกำ ่ หนด ต ้องประกอบด ้วย อันตรายทีถ ่ กู
ควบคุม มาตรการควบคุม ขอบเขตวิกฤต วิธก ี ารเฝ้ าระวัง การแก ้ไขและมาตรการแก ้ไข
องค์กรต ้องมีการวางแผนการตรวจสอบ (Verification planning) โดยกำหนดวัตถุประสงค์ วิธก ี าร ความถี่
และผู ้รับผิดชอบ และผลการทวนสอบต ้องมีการบันทึกและสือ ่ สารไปยัง Food Safety ทีม
องค์กรต ้องมีระบบการสอบกลับ (Tracibility system) โดยระบุรน ่ มโยงไปยังวัตถุดบ
ุ่ สินค ้า และเชือ ิ
กระบวนการผลิต รวมทัง้ การส่งมอบทีเ่ กีย ่ วข ้อง และมีการจดบันทึก
องค์กรต ้องมีมาตรการการควบคุมความไม่สอดคล ้อง (Control of nonconformity) โดยมีการแก ้ไข
(Corrections) เมือ ่ ขอบเขตวิกฤตของจุด CCP (Critical Control Point) เกิดการเบีย ่ งเบน และต ้องมี
มาตรการแก ้ไข (Corrective Action) และจัดการกับผลิตภัณฑ์ทไี่ ม่ปลอดภัย (Handing of potentially
unsafe products) เพือ ่ ป้ องกันสินค ้าเหล่านัน ้ เข ้าไปสูห ่ ว่ งโซ่อาหาร และควรมีการประเมินเพือ ่ ปล่อยสินค ้า
(Evaluation for release) เมือ ่ มีหลักฐานทีแ ่ สดงว่ามาตรการควบคุมมีประสิทธิภาพ หรือผลการสุม ่ ตัวอย่าง
การวิเคราะห์ แสดงว่ารุน ่ ทีไ่ ด ้รับผลกระทบ มีความสอดคล ้องกับระดับการยอมรับค่าความปลอดภัย แต่หาก
พบว่าผลิตภัณฑ์นัน ้ ไม่สามารถปล่อยได ้ต ้องมีการกำจัด (Disposition of nonconforming products) ซึง่
อาจจะนำไปแปรรูปใหม่ หรือนำไปผ่านกระบวนการเพิม ่ เติมภายในหรือภายนอกองค์กร เพือ ่ ลดอันตรายลงถึง
ระดับทีย ่ อมรับได ้ หรือทำลายทิง้ หรือกำจัดเป็ นของเสีย
องค์กรต ้องมีการเรียกคืนสินค ้า (withdrawals) เพือ ่ ช่วยให ้การเรียกคืนสินค ้าทีไ่ ม่ปลอดภัยเป็ นไปอย่าง
สมบูรณ์และทันต่อเวลา องค์กรต ้องแต่งตัง้ บุคลากรทีม ่ อำี นาจในการเรียกคืน ต ้องมีขน ั ้ ตอนการปฏิบต ั แิ ละ
แจ ้งหน่วยงานต่างๆทีเ่ กีย ่ วข ้อง ทัง้ ราชการ ลูกค ้า และผู ้บริโภค สินค ้าทีถ
่ ก
ู เรียกคืนต ้องเก็บกักไว ้จนกว่าจะ
ถูกนำมาทำลาย หรือถูกนำไปใช อ ้เพื ่ เจตนาอืน
่ หลังผ่านการประเมินว่าปลอดภัย
องค์กรต ้องมีการตรวจสอบวิธก ี ารเรียกคืน เทคนิคทีเ่ หมาะสม เช่น Mock Recall หรือการซ ้อม
สรุป ข ้อกำหนดนีเ้ ป็ นข ้อหลักการทีเ่ น ้นจุดสำคัญของการควบคุมความปลอดภัย

ของอาหาร คือ GMP/HACCP รวมถึงระบบการจัดการสินค ้าเมือ

่ ไม่สอดคล ้องกับมาตรฐาน

การสอบกลับสินค ้า และการเรียกคืนสินค ้า

5. การรับรองผล การทวนสอบ และการปรับปรุงระบบความปลอดภัยอาหาร

(Validation Verification and Improvement of FSMS) (ข ้อกำหนดที่ 8)

ก่อนการประยุกต์ใช ้มาตรการควบคุมใน PRPs และแผน HACCP หรือการเปลีย ่ นแปลงใดๆ

องค์กรต ้องทำการรับรอง (Validate) เพือ
่ ให ้แสดงว่า มาตรการนั น้ ๆสามารถให ้ผลค่าทีต
่ งั ้ ไว ้ในการควบคุม
อันตราย มีประสิทธิภาพ และมีความสามารถเพือ ่ ให ้ผลิตภัณฑ์บรรลุตามทีกำ
่ หนด หากไม่เป็ นไปตามทีค ่ าด
หมาย ต ้องได ้รับการปรับเปลีย
่ นและประเมินใหม่

องค์กรต ้องแสดงหลักฐานเพือ ่ ยืนยันว่าวิธก

ี ารเฝ้ าระวัง การตรวจวัด และอุปกรณ์มค ี วามเหมาะสมทีส ่ ามารถ
ให ้ผลการตรวจสอบทีน ่ ถือ เครือ
่ ่าเชือ ่ งมืออุปกรณ์ต ้องมีการสอบเทียบ มีการจัดเก็บและรักษาบันทึกผลการ
สอบเทียบและทวนสอบ
องค์กรต ้องมีการทวนสอบระบบการจัดการด ้านความปลอดภัยอาหาร เช่น ตรวจประเมินภายใน (Internal
audit) หากพบว่าการทวนสอบให ้ผลไม่สอดคล ้องตามแผน ต ้องลงมือดำเนินการแก ้ไขและต ้องมีการ
วิเคราะห์ผลลัพธ์จากกิจกรรมการทวนสอบ และรายงานผู ้บริหารเพือ ่ ารประชุมทบทวนฝ่ ายบริหาร
่ นำเข ้าสูก
และใช ้เป็ นข ้อมูลปรับระบบให ้ทันสมัย
ผู ้บริหารระดับสูงต ้องมั่นใจว่าระบบมีการปรับปรุงอย่างต่อเนือ ่ ง ทันสมัย กิจกรรมเพือ ่ การปรับระบบให ้ทันสมัย
ต ้องได ้รับการบันทึกในรูปแบบทีเ่ หมาะสม และนำเข ้ารายงานเพือ ่ พิจารณาในการประชุมทบทวนฝ่ ายบริหาร
เนือ ่ งจากระบบ ISO 22000 : 2005 เป็ นระบบทีป ่ ระสานรวมกันระหว่างระบบ ISO 9001 และระบบ HACCP
ซึง่ ผู ้เขียนได ้จัดทำเป็ นตารางเปรียบเทียบระหว่าง 3 ข ้อมาตรฐาน ตามภาคผนวกในเอกสารแนบท ้าย เพือ ่ ให ้
ผู ้อ่านมีความเข ้าใจในเรือ ่ งระบบการบริหารคุณภาพและความสอดคล ้องหรือความเชือ ่ มโยงกันในแต่ละระบบ
ได ้ชัดเจนยิง่ ขึน ้ ดังนัน
้ องค์กรหรือหน่วยงานทีม ่ รี ะบบคุณภาพอย่างหนึง่ อย่างใดแล ้ว การทีจ ่ ะพัฒนาโดยนำ
ระบบ ISO 22000 มาดำเนินการ จะสามารถประยุกต์ใช ้ได ้ง่ายขึน ้ และหากมีการทวนสอบรวมทัง้ ปฏิบต ั อ
ิ ย่าง
ต่อเนือ ่ งจะเป็ นประโยชน์อย่างยิง่ ในการผลิตสินค ้าเพือ ่ ให ้เกิดความปลอดภัยแก่ผู ้บริโภคอย่างยั่งยืนต่อไป

สรุป องค์กรต ้องมีการยืนยันค่าตัวเลขต่างๆทีใ่ ช ้ หรือมาตรฐานทีนำ

่ มาอ ้างอิงว่าเหมาะสมกับองค์กร สามารถ
ลดขจัดอันตราย มีการทวนสอบอุปกรณ์ เครือ ่ งมือทีสำ ่ คัญๆ โดยการสอบเทียบ และมีการทวนสอบระบบ
เช่น การตรวจประเมินภายใน เป็ นต ้น

เอกสารอ ้างอิง

1. Food safety management systemRequirements for any organizations in the food chain
:International standard ISO 22000 : First edition 2005

2. Codex Alimentarius Food Hygiene, Third edition, 2003