UNIVERZITET CRNE GORE

FILOLOŠKI FAKULTET

CRNOGORSKI JEZIK I JUŽNOSLOVENSKE KNJIŽEVNOSTI

Pripovjetka Kanjoš Macedonović

(Seminarski rad iz Poetike književnog djela S. M. Ljubiše i S. Matavulja)

Profesor: dr Ljiljana Pajović Dujović Student: Lejla Bećirović

Saradnik: dr Olga Vojičić-Komatina Broj indeksa: 50/19

Nikšić, februar 2021.

Sadržaj

1. Uvod....................................................................................................................................................3
1.1.Realizam u južnoslovenskoj književnosti...........................................................................................3
1.2. O piscu..............................................................................................................................................3
1.3. O istorijskim činjenicama koje Ljubiša reaktivira u svom djelu.........................................................4
2. Pripovjest Kanjoš Macedonović...........................................................................................................5
3. Sukob kulturnih modela u pripovjesti..................................................................................................6
4. Zaključak............................................................................................................................................10
5. Literatura...........................................................................................................................................11

2
 1. Uvod

1.1.Realizam u južnoslovenskoj književnosti

Realizam u južnoslovenskoj književnosti obuhvata dosta široku, zanimljivu i raznovrsnu panoramu

književnih pojava u velikom vremenskom rasponu. Prvi realistički pisci javili su se 60-tih godina 19.
vijeka, u jeku romantizma. Od 70-tih godina do kraja vijeka realizam je vodeći književni pravac. Realizam
donosi značajne promjene u nacionalnom životu, Srbija stiče punu političku nezavisnost a Beograd
dobija epitet glavnog kulturnog centra.

Realizam je otkrio malog čovjeka i njegov svijet. Pisci svu pažnju posvećuju različitim vidovima narodnog
života, od onih prastarih folklornih, do onih koje je donosilo novo vrijeme. Oni teže da što vjernije
prenesu ne samo način života, običaje, shvatanja nego i način govora ljudi u pojedinim krajevima. U
književnost ulazi regionalna tematika, a u njen jezik prodiru provincijalizmi, dijalekatska obeležja,
govorne odlike pojedinih profesija. Naši su realisti s razumevanjem prikazivali seoski život i život malog
grada, palanke, dok su se distancirali od opisa modernog evropskog života.

U ovom period dolazi i do promjene polja uticaja na razvoj naše književnosti, pa je njemački uticaj
zamijenjen ruskim. Prevode se i čitaju najviše ruski realisti: Gogolj, Turgenjev, Černiševski, Gončarov,
Tolstoj, Dostojevski. Najveći uticaj na srpske pripovedače izvršio je Gogolj, pa je njegov narodno-seljački
"skaz" postao osnovni oblik pripovjedanja našeg realizma. Uz Gogolja najviše je uticao Turgenjev, a
nešto kasnije i Tolstoj i Dostojevski. Kod Matavulja i pisaca naših zapadnih krajeva osjetio se uticaj i
zapadnog realizma. Romantizam i realizam su dva najznačajnija književna pravca 19. vijeka, i ako se
svojim krajnostima oštro sukobljavaju, u stvari se u djelima velikog broja svojih predstavnika međusobno
prožimaju i prelaze jedan u drugi.1

1.2. O piscu

Stefan Mitrov Ljubiša (1824-1878), rođen u Budvi, po obrazovanju uglavnom samouk, sa 19 godina
opštinski sekretar u Budvi, rano je ušao u politiku a poslednjih je godina života bio istaknuti predstavnik
u politici. Umro je u Beču a sahranjen u Budvi. Ljubiša je rano počeo pisati, ali se pripovedačkim radom
počeo baviti tek u zrelim godinama, od 1868. kada mu je izašla prva pripovjetka. Objavio je dvije zbirke i
to: Pripovijesti crnogorske i primorske (1875) i Pričanja Vuka Dojčevića (1877-79), od kojih je druga
ostala nedovršena. Ljubiša je nazvan "Njegošem u prozi", jer Njegoš je u poeziji prikazivao narodnu
istoriju, narodni život i običaje, što je Ljubiša činio u prozi. Kod Ljubiše izdvojila su sve dva narativna tipa,
pripovjesti i pričanja. Pripovjesti su svojevrsna istorijska proza rađena na temelju usmeng predanja, a u
njima je Ljubiša prikazao dva perioda istorije Boke i Crne Gore: 15. vijek i vrijeme poslednjih trzaja naših
srednjovjekovnih država u borbi za nezavisnost i 18. vijek, odnosno vrijeme kada su oslobodilačke borbe
bile u jeku. Iz ovog tematskog opusa izdvaja se pripovjest Krađa i prekrađa zvona, sa tematikom iz

1
Deretić, Jovan: Kratka istorija srpske književnosti, Beograd, 1987.

3
savremenog života. Mahom su ovo duže narativne forme sa razvijenom fabulom, i radnjom koja je
pozicionirana na geografski i nacionalno širokom prostoru, na koji prije svega utiču Turci i Mlečani. U
pričanjima je Ljubiša umjetnički stilizovao šaljivu priču ili anagdotu, i to kroz trideset tri kraće priče
vezane za narodnog pripovjedača Vuka Dojčevića, kojeg Ljubiša pozicionira u 15. vijek i to na dvoru
kneza Ivana Crnojevića.

Ljubiša je prikazao život u zatvorenim kulturnim modelima, stavljajući akcenat na prastari model svijeta i
mišljenja. U svom književnom opusu dosljedno je očuvao arhaične elemente u leksici i frazeologiji toga
vremena, pa i sam primjećuje da se u njegovim pripovjetkama nalazi "neiscrpno bogatstvo narodnih
izražaja i pučkog krasnorječja". Kao pisac formirao se u eposi romantizma, ali je svoj opus formirao u
poslednjoj deceniji života, u periodu prelaska romantizma k realizmu. Ljubišin narodski realizam razvio
se nezavisno od realističkog pokreta i to na folklornim temeljima. 2Njegovo djelo sa prvim pojavljivanjima
privuklo je pažnju šire javnosti, a upravo visoki umjetnički uzleti, neobičnost tema i motiva i jedna opšta
svježina u književnom opusu, Ljubiši su krčili put do čitalaca. Ekspresivan i bogat jezik Ljubišine proze
javio se kao opozicija stilskim stereotipima toga vremena. Ljubiša je izvršio snažan uticaj na pisce sličnih
književnih tendencija i duhovnih pogleda, među kojima je svakako i veliki Sima Matavulj. Objavio je
jednu dužu epsku deseteračku pjesmu, autobiografiju,tekstove istorijskog i etnografskog karaktera, te
više prevoda i prepjeva, ali je za razumjevanje njegove književne geneze dominantan pripovjedački
opus.3

1.3. O istorijskim činjenicama koje Ljubiša reaktivira u svom djelu

Ljubišino pripovjedanje tiče se istorijsko-legendarnog podražavanja Crne Gore, konkretnije Paštrovića iz

perioda 15. vijeka. Ovaj istorijski period obilježilo je raspadanje srednjovjekovne Zete i njen pad pod
Osmansku vlast, godine 1499. Potlačeni narod vraća se na plemenski način života i dolazi do disperzije u
grupe, odnosno plemena i bratstva, što traje tokom 16. vijeka pa do početka 17.

Na crnogorskom primorju dolazi do socijalne recesije, odnosno do izolacije primorskih plemena, pa se

izdvajaju: Paštrovići, Grbljani, Majine, Pobori, Braići… Na čelu plemena bile su vojvode i kneževi. U ovom
period u Paštrovićima, koje je Ljubiša najviše opoetizovao, važio je Dušanov zakonik. Atakt na slobodu
ličnosti nije mogao postojati, potencirana su lična prava. Najstroža mjera za prestupništvo bilo je
isključivanje iz zajednice. Ipak, uprkos formiranju plemena postojala je društvena podvojenost.
Geomorfološki položaj Paštrovića bio je takav da su oni bili meta turskih, mletačkih i francuskih osvajača.
Godine 1423. Paštrovići su potpisali ugovor sa Mlečanima kojim su priznali njihovu vrhovnu vlast. Dobili
su mogučnost izbora kneza koji pravdu dijeli prema Dušanovom zakoniku koji je bio modifikovan
društvenim okolnostima. Zakonik je određivao odnose između vlastele i seljaka. Dakle, Mlečani su
Paštrovićima dali slobodu unutrašnjeg uređivanja, ali su zadržali vrhovnu vlast. Dušanov zakonik svoju
punu važnost ima do 19. vijeka i Napoleonovih osvajanja. Francuzi su ukinuli sve povlastice Paštrovićima.
Nakon povlačenja Francuza, Paštrovići su do prve četvrtine 20. vijeka pod vlašču Austrougarske.

2
Deretić, Jovan: Kratka istorija srpske književnosti, Beograd, 1987.
3
Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.

4
 2. Pripovjest Kanjoš Macedonović

Kanjoš Macedonović je pripovjetka iz zbirke pripovjetki Pripovijesti crnogorske i primorske. Kanjoš je bio

običan budvanski trgovac koji epitet hrabrog junaka dobija nakon pobjede strašnog diva Furlana. On nije
imao osobine viteza i profesionalnog borca, bio je običan čovjek, sitan i neugledan, ali je oštroumnošću i
vjerom u svoje ideale izašao kao pobjednik iz krajnje nepoštene borbe. Kanjoš je na vandredan način
svoje nedostatke i mane prikrio lukavošću, okretnošću i oštroumnošću, a njegova pravičnost i iskreno
rodoljublje otvorili su mu put do titule nacionalnog heroja i mjesta u legendama Paštrovića.

U načinu pripovjedanja, kod Ljubiše, stapaju se epska legenda i realizam, pa je u njegovoj najboljoj
pripovjeci Kanjoš Macedonović, obrađena tipična epska tema, odnosno junački megdan. Njen glavni
junak, Kanjoš, svoj pandan može naći u našoj narodnoj književnosti, i to kroz lik Marka Kraljevića,
Sibinjanin Janka, ili Muse Kesedžije. Na naše narodne pjesme Ljubišina pripovjetka podsjeća temom,
strukturnim elementima i načinom razrješenja radnje. Motivska struktura pripovjetke podsjeća na
legendu iz Biblije o Davidu i Golijatu, ali i na starogrčki mit o Filoktetu- borba između neravnopravnih
protivnika i neočekivana pobjeda slabijeg. 4 Ljubiša epske momente rješava na antiepski način, pa je sve
epsko u ovoj pripovjetci dato na realistički način. Kanjoš Macedonović, prikazan je kao običan čovjek, sa
svim svojim nedostacima a i div Furlan sveden je na ljudske razmjere. Ono što je karakteristika Ljubišinog
opusa, nalazimo i u ovoj pripovjeci, a to je humor. Humor je nit koja održava ravnotežu između legende i
stvarnosti , njime se legendarno spušta na nivo običnog, a obično se uzdiže do legende.Ljepota
pripvjetke upravo je u prožimanju legendarnog i svakodnevnog, epike i stvarnog života, nacionalne
heroike i hnumora.5

Svoju istorijsku osnovu pripovjest gradi na izvjesnim istorijskim događajima iz 15. vijeka, ali se do
Ljubišinog vremena veliki dio istorijskih činjenica transformisao u legendu, koju kako sam pisac kaže
„svaki Paštrović zna“. Generalno je Ljubiša demitologizirao legendu pri tome zadržavajući samo njen
poetski okvir: rastom mali Kanjoš ubija na megdanu džinovskog Furlana i tako od poniženja spašava
Mletke.

Fabula i struktura pripovjtke jednostavne su i skladne, na samom početku imamo scenu paštrovske
skupštine, ali je ključna radnja smještena u Mlecima. Narator je potisnut u anonimnost i rijetko se
direktno oglašava. Ljepota pripovjetke je u konstantnom sukobu dva kulturna modela kroz koji se kao
niti prožimaju humor i univerzalne etičke teme uspješno ostajući na nivou realističnog i distancirajući se
od patetike i filozofije.

4
Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.
5
Deretić, Jovan: Kratka istorija srpske književnosti, Beograd, 1987.

5
 3. Sukob kulturnih modela u pripovjesti

Junaci Ljubišine proze egzistiraju između Carigrada i Venecije, centara moći koji su na području
Paštrovića, Boke i Crne Gore ostvarili viševjekovni uticaj i ostavili duboke tragove. U složenom
Mediteranskom prostoru Ljubiša uspješno razvija antagonizam između građanske i tradicionalne kulture.
Podjela prostora na tuđi i domaći, o kojoj govori Novo Vuković, proizilazi suštinski iz modelovanja lika
Kanjoša Macedonovića i njegovog shvatanja i doživljaja dvije opozicione kulture i civilizacije, odnosno
tradicionalne, patrijahalne kulture Paštrovića i građansko-plemićke kulture Mletaka. 6

Epska atmosfera i legenda modifikuju se u realnost pa se u narativnoj zbilji pojavljuju Mleci sa svim
novitetima jednog evropskog grada: komlikovana državna, sudska i administrativna organizacija,
velelpne zgrade i palate, podvojenost društva na plemstvo, obične i poslovne ljude. Ova je prostorna
struktura središte radnje, a ovaj se svijet prikazuje kroz priču dva naratora, odnosno, priča prije i poslije
Kanjoševog megdana. Ono što povezuje ove dvije scene je epizoda sa paštrovskom skupštinom, gdje
glavni junak pripovjeda o svom boravku u Mlecima i nevoljama koje su snašle taj grad.

Slika Mletaka data je u dva kompoziciona segmenta i to kroz dva opziciona opisa Kanjoša. U prvom je
Kanjoš opisan kao običan trgovac, neugledan i komičan dok se u drugom dijelu opisuje kao vitez mača i
duha sa osobinama epskog junaka. Scena skupštine ima funkciju uspostavljanja ravnoteže između ove
dvije kompozicione sekvence ali i funkciju slikanja dijametralno suprotnog svijeta u odnosu na mletački.
Svijet i život suprotan Mlecima slikan je kroz lik Kanjoša individualno, ali i kroz scenu skupštine u svom
masovnom i kolektivnom obliku.

Kontrastivni paralelizam Paštrovića i Mletaka uspostavljen je na nekoliko planova. U prvom redu je

opozicija između shvatanja osnovnih etičkih i moralnih vtijednosti, gdje možemo govoriti o suprotnim
odnosima prema novcu i viteštvu. Mleci odbijaju da izađu na megdan sa Furlanom neovisno o visini
novčane nagrade dok Kanjoš pristaje da to učini bez novčane nadoknade, dakle ono što je za Kanjoša
viteški i moralni izazov za Mlečane je obična ludost. Činjenica da je običan čovjek svojevoljno pristao na
dvoboj, i čak odbio novac i nagrade za to nikako se ne uklapa u etički sistem vrijednosti mletačkog
svijeta. Pored opozicionosti u moralnim shvatanjima formiraju se i prikazuju dva suprotna pogleda na
svijet. Pitanja života i smrti poprimaju drugačije kontekste u različitim kulturama, a patriotizam, podvig i
žrtvovanje ne za lične već kolektivne interese imaju različit smisao. Iz ovog kontasta proizilazi i
paradoksalna situacija da je za Paštroviće svakodnevica ono što je za Mletke nerješiv problem, jer za
Mletke smrt je najgori epilog, a za Paštroviće postoje mnogo strašnije stvari. Žrtvovati i rizikovati život za
kolektivni cilj u Paštrovićima ali i u cjelokupnoj crnogorskoj kulturi je privilegija i kruna hrabrosti što se
oslikava i kroz smiren razgovor o mogućoj Kanjoševoj pogibiji: 7

„Ako pogineš, oplakaćemo te divno, i svako od nas kad dođe u Mletke pohodiće tvoj grob. “ 8

6
Lutovac, Milan: Ljubišin krug
7
Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.

8
Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.

6
Potpuno suprotan stav i reakciju ima Kanjošev mletački pratioc koji na ponudu da bude sekundant u
dvoboju panično kaže:

„Nijesam se ja, slava da je Bogu, pomamio, niti mi je život omrznuo… “ 9

Kanjoš neposredno pred teški dvoboj nije opterećen razmišljanjima o smrti već primjećuje masovni
kukavičluk Mletaka.

„Sad što ću da radim! Moglo mi je biti da sedim doma kao gospodin.Nanese me neki grijeh da ovdje ludo
poginem, pak da je za koga ni po jada, no za ove svaštare i nadute nitkove “ 10

Primarna opozicija između ova dva kulturna modela je uspostavljena kroz međusobno nerazumjevanje
koje je posledica različitih moralnih, etičkih i folozofskih načela, pa i drugačije društvene organizacije i
životnih navika, ali i kroz obostrani prezir i podcjenjivanje. Ono što se kao zajedničko može izdvojiti je
samo ironija, koja je prožeta u svakom kontaktu ova dva kulturna modela. Verbalni dueli između Kanjoša
i Mletaka obojeni su ironiom, gdje Kanjoš ismijava svijet za koji se bori i svoj verbalni obračun završava
osvrtom na mletačke žene za koje kaže da su hrabrije od svojih muževa ali i teže od megdana sa
Furlanom.11

„…Ukrca se u čunj i doprije obali. Kad li se tu nakupilo sve što je žena u Mlecima. Na devet jada dok je
sebi put prokrčio, a one žene za njim u pratnju pojanjem i veseljem. – Teže mi bijahu one žene, kazivao
je poslije Kanjoš, nego Furlan i njegov paloš…“12

Ironija je najsnažnije stilsko sredstvo kojim Ljubiša stvara sliku o dva različita kulturna modela koji su ipak
sudbinski duboko povezani. Ironičnu je dimenziju poprimila i scena paštrovačke skupštine, gdje se
„mletačko pitanje ” rješava kao sporedno i posmatra se kao „besposlica” i kao nešto što nije vrijedno
ozbiljnog razgovora. Ovakva nadmoćna ironija i umanjivanje važnosti „mletačkog pitanja” posljedica su
neraščišćenih istorijskih računa, a cilj Crnogoraca je da obezvrijede Mletke. Ironijsku pozadinu dobija i
situacija da čovjek kojem su Mleci jedva povjerili ulogu glasnika postaje i njihova jedina nada za
spasenje, a koliko je ovo snažan udarac na mletački ponos svjedoči i atmosfera prilikom Kanjoševog
povratka. Ovakva je atmosfera snažan uvod za konačni epilog i Kanjošev herojski podvig, ali i način da se
objelodani jedan svijet koji počiva na lažnim vrijednostima i prikaže se društvo sa iskrivljenim pogledima
na etiku i moral. Duždevo pismo obojeno patetikom pokreće lavinu ironije i humora na paštrovskoj
skupštini što ilustruje moralno zdravlje crnogorskog naroda.

Razlozi zbog kojih je izbor pao na Kanjoša su jasni i podrazumijevaju se, ali se u toj epizodi prožima i doza
humora jer je za Crnogorce teže pronaći Mletke i duždev dvor nego izaći na megdan sa Furlanom. 13

„…ti si Mlecima vješt a drugi ne bi umio ni doći do duždeva dvora za mjesec…” 14

9
Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.
10
Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.
11
Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.
12
Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.
13
Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.
14
Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.

7
Lik Kanjoša predstavik je crnogorskog sociokulturnog koda i zauzima značajno mjesto ne samo u
Ljubišinom opusu, nego i u našoj cjelokupnoj književnosti. Prvi pristup njegovom fizičkom izgledu i
akcenat koji je stavljen na njegov mali rast i neuglednost izvor su kompleksa ali su i uvod za Kanjoševu
funkciju u djelu i konačni epilog pripovjetke. Mali rast kao osobina koja se vezuje za glavnog junaka
postaje izvor predrasuda koje se za njega vežu, a i sam Kanjoš ističe tu svoju osobinu u dijalogu: „ A da ja
vidiš kolišan sam, a rad bih se sa njim obisti. ”. Jasno je da je Kanjoš navikao na nepovjerenje koje je
izazvano njegovim fizičkim osobinama, ali njegova glasna želja da dokaže suprotno odvela ga je u
legendu. Površnost onih koji čovjeka svode na fizički izged i daju vašnost fizičkoj moći pokrenule su
Kanjoševe verbalne opsake koje su danas poznate svim čitaocima Ljubišinog djela, a jedna od njih je
poprimila i epitet poslovice:

„Moja gospodo, bolji i viši padoše boljima i višima, a ja jedva vas dopadoh…” 15

Kanjoš je inteligentan ali na svaku povredu ličnosti odgovara beskompromisno i oštro, pa čak pripovijeda
o trenutku kada je umalo ubio jednog Mlečića koji se izrugivao sa njim. U momentima eksplozivne
manifestacije on je svjestan da je racionalnost blokirana pa vodi računa da ne dovede sebe u situaciju da
povrijedi lično dostojanstvo. Kanjoš ni u jednom momentu nije impresioniran spoljnim efektima već u
svemu oko sebe traži suštinsku i istinsku ljepotu. Scena dvoboja kruna je koja krasi psihičku stabilnost
Ljubišinog junaka a njegov je nastup vandredan spoj hrabrosti i drskosti. Kanjoš je svojom gvozdenom
samouvjerenošću Furlana pobijedio u psihološkom dvoboju, a potom nakon sudara snage i spretnosti,
rutine i improvizacije dobio je i dvoboj oružjem. Kanjoš zadržava dozu skromnosti i ne prisvaja lične
atribute i sve što mu po viteškoj etici pripada on odbija te tako sve plodove slave i pobjede okreće u
kolektivnu korist. Odbija sve duždeve darove i u Paštroviće sa sobom donosi jednu legendu i čist obraz
dostojan crnogorskog naroda. Mlečići su majstori spektakla ali sav sjaj proslave ne može da zasijeni
Kanjoša koji je svjestan dvoličnosti i prirode Mlataka, pa mudro i dostojanstveno odbija darove, što
dovodi do izbjegavanja bajkovitih elemenata na epilogu pripovjetke (carska kći, bogatstvo, darovi).
Moralna dvoličnost Mletaka na kraju i njihovo odstupanje od dogovora ponovo povlače opozicionu
paralelu između istaknutih kulturnih modela i pokreću niz filozofskih i moralnih pitanja.

Ljubiša je u Kanjošu Macedonoviću formirao scenu paštrovske skupštine služeći se statičnim

elementima- opisom i monologom, što utiče na kreiranje smirene i dostojanstvene atmosfere. Sasvim
suprotno, pa čak i razdražljivo djeluje atmosfera Kanjoševog lutanja u Mlecima- brze promjene mjesta
radnje i složenost situacije, kratki dijalozi u funkciji su uspostavljanja slike napregnutog načina života.
Paralelizam ove dvije scene i njihova različitost duhovito ilustruju sukob jednostavnog i do apsurda
komlikovanošću dovedenog načina života.

Ljubišina vandrednost je i u tome što je svoje likove i sve pojave psihološki obojio do detalja ali je i
prikazao svoje poznavanje fenomena psihologije mase. Djelo je uobličeno kroz prožimanje legende i
stvarnosti, herojskog i običnog i to uz distanciranje od suvišne patetike i konačno prožeto humorom koji
se kreće od duhovitih opaski do aforizama.16

15
Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.

16
Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.

8
 4. Zaključak

Pripovjetka Kanjoš Macedonović, sasvim zasluženo, nosi epitet jedne od najboljih u opusu Stefana M.
Ljubiše. Ljepota i vandrednost samog djela su u prožimanju legende i istorije, i u tome da je njen autor
pokušao da rasvijetli i prikaže prošlost jednog naroda, njegov mentalitet i uporedi dva opoziciona
kulturna modela. Djelo je u svojim korijenima jedna slika etičkih, moralnih i filozofskih načela Paštrovića i
Mletaka i u centru zbivanja je razgradnja tih sistema mišljenja. Ljubiša je u centar galerije svojih likova

9
postavio pleme, odnosno masu, i akcenat stavio na problematiku i mentalitet slikajući tako njegovu
suštinu i biće.

Kanjoš je junak koji je svoje mjesto našao među reprezentima naše književnosti i jedan je od prvih
asocijacija na crnogorski sociokulturni model. On je kroz djelo uspio vješto da nipodaštava naprednu
kulturu Mletaka, koja cvjeta još od rimskog carstva, ali i da razgradi jedan mentalitet, sasvim suprotan od
crnogorskog. Pripovjetka je slika konstatnog sukoba herojstva i kukavičlika ali i sukoba moralnih ideja a
ipak Ljubiša se distancirao od filozofije i patetike i zadržao jedinstveni narodni izraz.

10
 5. Literatura

Primarna literatura:

1. Ljubiša, Stefan M. : Pripovijesti crnogorske i primorske, Cetinje, 1975.

Sekundarna literatura:

1. Deretić, Jovan: Kratka istorija srpske književnosti, Beograd, 1987.

2. Vuković, Novo: Pripovjetke Stefana Mitrova Ljubiše, Beograd, 1985.
3. Lutovac, Milan: Ljubišin krug

11