FILIPINO 9

IKATLONG MARKAHAN: MODYUL 4

Panitikan: Elehiya sa Kamatayan ni Kuya Gramatika: Pagpapasidhi ng Damdamin

(Elehiya ng Bhutan)
Isinalin sa Filipino ni Patrocinio V. Villafuerte

ELEHIYA
Ang elehiya ay isang tulang liriko o tula ng damdamin na tumatalakay sa paglalarawan ng
pagbubulay-bulay o guni-guning nagpapakita ng masidhing damdamin tungkol sa alaala ng isang
mahal sa buhay.
Sa tulang ito binibigyang-halaga ang mga nagawa ng mga namayapang mahal sa buhay.

Mga Elemento ng Elehiya

1. Tema - Ito ang kabuuang kaisipan sa elehiya. Kadalasan ito ay kongkretong kaisipan o batay
sa karanasan.
2. Tauhan - Tauhang pinapaksa na nakapaloob sa elehiya.
3. Tagpuan - Lugar at panahon kung saan at kailan naganap ang elehiya.
4. Kaugalian o Tradisyon - Mga paniniwala, gawi o mga nakasanayan na lumutang sa elehiya.
5. Damdamin - Pagpapahayag ng saloobin o emosyon ng manunulat sa akda.
6. Simbolo - Ginagamit upang magpahiwatig ng mga ideya o kaisipang nakapaloob sa akda.
7. Wikang Ginamit- Paggamit ng mga salita sa elehiya batay sa dalawang antas:
a. Pormal - Ito ang wikang istandard na kinikilala at tinatanggap ng mga nakapag-aral ng wika.
b. Di Pormal - Wikang kadalasang ginagamit sa pang-arawaraw na pakikipagtalastasan.

Sa pagsulat ng elehiya, narito ang ilang mga paalala upang iyong maging gabay para sa mas
mabisa at mas makabuluhang pagbuo nito.

E - Emosyon ang palutangin

L - Laging isaisip at isapuso ang pagkilala sa taong pag-aalayan nito
E - Emphasis ang kailangan sa pagdama at pagdanas sa buhay ng taong pag-aalayan
nito.
H - Hayaang malayang maisulat ang naiisip ngunit marapat na basahing muli
pagkatapos
I - Isaalang-alang ang paggamit ng wika sa pagbuo nito.
Y - Yariing mapagparanas ang elehiya upang mag-iwan ng mapagnilay na mensahe sa
mga mambabasa
A - Alamin ang magiging kabuuang daloy ng pagsulat.

Elehiya sa Kamatayan ni Kuya

(Elehiya ng Bhutan)
Isinalin sa Filipino ni Patrocinio V. Villafuerte

Hindi napapanahon!
Sa edad na dalawampu’t isa, isinugo ang buhay
 Ang kaniyang malungkot na paglalakbay na hindi na matanaw
Una sa dami ng aking kilala taglay ang di-mabigkas na pangarap
Di maipakitang pagmamahal,
At kahit pagkaraan ng maraming pagsubok
Sa gitna ng nagaganap na usok sa umaga
Maniwala’t dili panghihina at pagbagsak!

Ano ang naiwan!

Mga naikuwadrong larawang guhit, poster, at larawan,
Aklat, talaarawan, at iba pa.
Wala nang dapat ipagbunyi
Ang masaklap na pangyayari, nagwakas na
Sa pamamagitan ng luha naglandas ang hangganan, gaya ng paggunita
Ang maamong mukha, ang matamis na tinig, ang halakhak
At ang ligayang di-malilimutan.

Walang katapusang pagdarasal

Kasama ng lungkot, luha, at pighati
Bilang paggalang sa kaniyang kinahinatnan
Mula sa maraming taon ng paghihirap
Sa pag-aaral at paghahanap ng magpapaaral
Mga mata’y nawalan ng luha, ang lakas ay nawala
O’ ano ang naganap,
Ang buhay ay saglit na nawala.

Pema, ang immortal na pangalan

Mula sa nilisang tahanan
Walang imahe, walang anino, at walang katawan
Ang lahat ay nagluksa, ang burol ay bumaba, ang bukid ay nadaanan ng unos,
Malungkot na lumisan ang tag-araw
Kasama ang pagmamahal na inialay
Ang isang anak ng aking ina ay hindi na makikita
Ang masayang panahon ng pangarap.

PAGPAPASIDHI NG DAMDAMIN

• Isang uri ng pagpapahayag ng saloobin o emosyon sa paraang papataas ang

antas (klino).
• Nagagamit ito sa pamamagitan ng pag-iiba-iba ng mga salitang may ugnayang
sinonimo o magkakatulad.

Halimbawa:
A. galit__3 B. nagagalak__3 C. nahindik__3
asar__2 nasisiyhan__2 nagimbal__2
inis __1 natutuwa__1 natakot __1

MGA PAGSASANAY

I. Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na katanungan. Piliin ang wastong sagot at
isulat sa sagutang papel.
1. Anong elemento ng elehiya ang tumutukoy sa mga paniniwala, gawi o mga nakasanayang
lumutang sa pagbuo nito?
* damdamin *kaugalian o tradisyon * simbolo *wikang ginamit
2. Anong dalawang antas ng wika ang ginagamit sa pagsulat ng elehiya?
* ganap at ‘di ganap *pantangi at pambalana
*ponema at morpema *pormal at ‘di pormal
3. Ano ang ginagamit na kasangkapan upang magpahiwatig ng mga ideya o kaisipang
nakapaloob sa elehiya?
*damdamin *kaugalian o tradisyon *simbolo *wikang ginamit
4. Ano ang tema ng binasang tula?
*kapayapaan *kamatayan *pagkakabuklod *pagbabagong-buhay
5. Ano ang damdaming lumutang sa elehiya?
*kalungkutan *kasiyahan *katatawanan *pagkapoot
6. Ano ang personang nagsasalita sa loob ng tula?
*kuya *nanay *manunulat *nakababatang kapatid

Ano ang naiwan!

Mga naikuwadrong larawang guhit, poster, at larawan,
Aklat, talaarawan, at iba pa.

7. Ano ang sinisimbolo ng mga kagamitang binanggit sa bahagi ng tula?

*tagumpay *paghihirap *alaala *pangarap

Malungkot na lumisan ang tag-araw

Kasama ang pagmamahal na inialay;
Ang isang anak ng aking ina ay hindi na makikita
Ang masayang panahon ng pangarap.

8. Anong kaisipan ang nais iparating ng bahagi ng elehiyang nasa itaas?

*pagkagalit *pagpapasakit * paghihiganti *pag-alala sa namayapa

Walang katapusang pagdarasal

Kasama ng lungkot, luha, at pighati bilang paggalang
sa kaniyang kinahinatnan.
Mula sa maraming taon ng paghihirap,
Sa pag-aaral, at paghahanap ng magpapaaral,
Mga mata’y nawalan ng luha, ang lakas ay nawala.
O, ano ang naganap? Ang buhay ay saglit na nawala

9. Anong damdamin ang nangibabaw sa bahagi ng akdang nasa loob ng kahon?

* kaligayahan *kalungkutan *pagkainis *pagkapoot
10. Mahihinuha mula sa mga taludtod ng saknong na ang tauhan ay _____.
*masayang kapiling ang mga mahal sa buhay *nagsumikap sa buhay
*nakaranas ng paghihirap *nakadama ng pagsisisi
11. O, ano ang naganap? Ang buhay ay saglit na Nawala. Ano ang nais na ipahiwatig ng
bahaging ito ng tula?
*Gaano man kahirap ang pinagdaraanan sa buhay, matutong bumangon.
* Bigyang-pagpapahalaga ang mga bagay na naiwan ng taong namayapa.
* Pahalagahan ang buhay sapagkat hindi natin alam kung kailan tayo mawawala sa mundo.
 *Hindi maipaliwanag ang sakit at matinding dagok na naramdaman dahil sa pagpanaw ng
minamahal.
12. Anong kulturang Pilipino ang masasalamin sa bahagi ng tula?
*pagdadamayan sa oras ng pangangailangan *pagdarasal sa kaluluwa ng mga yumao
*pagkakabuklod-buklod ng pamilya *pagdalaw sa namayapang mahal sa buhay
13. Anong dalawang salita mula sa tula ang nagtataglay ng magkatulad na kahulugan?
*pighati – paghihirap *naganap - nawala
*lungkot – pighati *pag-aaral – magpapaaral
14. Alin sa mga pangungusap ang hindi nagsasaad ng katangian ng isang elehiya?
* personal sa pagpapahayag ng damdamin.
* ang himig ay dakila at mapagmuni-muni.
* pag-alaala, pananangis, at pagpaparangal sa namayapang mahal sa buhay.
* gumagamit ng mga simpleng salita
15. Alin sa mga pahayag ang hindi masasalamin sa pagsulat ng isang elehiya?
*Marapat na simbolo ang palutangin sa elehiya.
* Alamin ang magiging kabuuang daloy ng pagsulat.
* Emphasis ang kailangan sa pagdama at pagdanas sa buhay ng taong pag-aalayan nito.
* Yariing mapagparanas ang elehiya upang mag-iwan ng mapagnilay na mensahe sa mga
mambabasa.

II. Panuto: Ayusin ang mga salita ayon sa sidhi ng damdaming ipinapahayag. Lagyan ng bilang 3
para sa pinakamasidhi, 2 para sa masidhi at 1 para sa di-masidhi.

Halimbawa: 2 saya
1 tuwa
3 ligaya

1. _____ sakim 4. _____ pangamba

_____ maramot _____ kaba
_____ ganid _____ takot

2. _____ pagliyag 5. _____ pagkamuhi

_____ pagsinta _____ pagkasuklam
_____ paghanga _____ pagkagalit

3. _____ sigaw
_____ bulong
_____ hiyaw

III. Panuto: Sumulat ng isang tulang pandamdamin (elehiya) tungkol sa isang masakit na
karanasan na naganap sa iyong buhay. Sundin ang mga sumusunod sa paggawa.
(10 Puntos)
a. Gawing orihinal o sariling gawa ang tula
b. Lagyan ng pamagat.
c. Binubuo ng 2 o mahipit pang saknong
d. Nagtataglay ng masidhing damdamin o emosyon.
e. Maaaring may sukat at tugmaan o malayang taludturan