Professional Documents
Culture Documents
Mizac
Mizac
P sikolojik danışmanlar başta kendilerini tanımak olmak üzere, çocukları, aileleri, meslektaşlarını anlama
ve çözüm üretmede kullanabilecekleri ülke çaplı bir strateji, model ve yöntemden yoksun görünüyor. Öyle
ki, güncel yaklaşımlar ve pratik uygulamalar, kurumdan kuruma, hatta danışmandan danışmana değişe-
biliyor. Birbirinden bağımsız yüzlerce, binlerce soru içeren çok sayıdaki test ve envanterle veri toplanmaya
çalışılan ve bu verilerin genellikle uygulamalara yansımadığı bir sistem içerisinde sıkışıp kalınıyor. Bugün
çeşitli teorilere dayanan birçok farklı yöntem veya teknikle (test, gözlem, görüşme v.b.) elde ettiğimiz bil-
giler ışığında ve parçacı bir anlayışla öğrencileri tanımaya çalışıyoruz. Ancak bu yöntemlerin ne derece
işe yaradığını ölçecek bir kontrol sistemimiz bile yok. Dolayısıyla, sorun çözmeye odaklanması gereken
danışmanlar, kendilerinden kaynaklanmayan sorunlarla boğuştukları bir ortamda kolay uygulanabilir ve
etkili bir sisteme ihtiyaç duyuyor. Bu noktada çağdaş ihtiyaçlara cevap verebilecek, saygın bir rehberlik
anlayışına sahip olmak istiyorsak perspektifimizi biraz daha genişletmemiz gerekiyor. Öyle bir rehberlik
anlayışı düşünün ki; öğrencinin bireysel psikolojik ihtiyaçlarına karşılık verebilmenin ötesinde, içinde bu-
lunduğu çevreyle olan etkileşimlerini de değerlendirebilsin; öğrenci, öğretmen, akran grubu ve ebeveyni
bir ekosistem olarak bütüncül bir biçimde ele alsın, tüm ilişkileri rasyonel ve tutarlı bir biçimde harital-
andırabilsin. Bizler tüm bu sorunlara çözüm getirmek adına, mizacın rehberlik çalışmalarında merkeze
alınması üzerinde yoğunlaştık. Psikolojik danışma-rehberlik çalışmalarında mizaç kavramının danışmanlar
ve öğretmenler açısından nasıl kullanılacağını “Rehber Benim” adlı kitapta ekip olarak ortaya koymanın
yanı sıra “Mizaç Temelli Dijital Rehberlik Sistemi” (DTMM-DRS) isimli okul rehberlik yazılımı ile Mizaç Temel-
li Uyumlu Sınıf Modeli (MİTUSMOD) sistemlerimizi okullarda uygulamaya başladık. Böylece Mizaç Temelli
Rehberlik Uygulamalarının dijital alt yapısını kurmuş olduk. Böyle bir alt yapı felsefeden teoriye; teorid-
ven uygulamaya süregelen bir zincirin tüm halkalarını kapsama açısından son derece önemli bir
aşamadır. Çünkü felsefeyle irtibatlı bir teori ve uygulama birlikteliği, Türkiye
açısından nadir gözlenebilen bir nitelik arz ediyor.
Dokuz Tip Mizaç Modeli Derneği Başkanı
Prof. Dr. Ziya Selçuk
HAKKIMIZDA
D okuz Tip Mizaç Modeli Derneği, alanında yetkin Eğitimci, Psikiyatr, Nörolog, Psikolog ve Danışman-
ların bir araya gelerek oluşturdukları ekibin çalışmaları ile kurulmuştur.
Amacımız; Dokuz Tip Mizaç Modeli’nin ülke genelinde ve uluslararası arenada tanıtılması, kullanılması,
geliştirilmesi ve yaygınlaşması için çalışmalar yapmak, Eğitim, Psikoterapi, Psikolojik Danışmanlık ve
Rehberlik, Psiko sosyal destek ve tüm Psikolojik Rehabilitasyon faaliyetlerinin, Dokuz Tip Mizaç Modeli LOREM IPSUM
D ünya’da ilk kez Türk araştırmacılar tarafından ortaya konmuş özgün bir mizaç modeli olan Do-
kuz Tip Mizaç Modeli (DTMM), yaşam içerisinde temelde dokuz farklı mizaç tipi olduğunu öne
süren ve bireysel farklılıkları mizaç kavramından yola çıkarak bilimsel yöntemlerle inceleyen geçerli
ve güvenilir bir modeldir. DTMM’de; bireylerin mizaç tipine göre olumlu ve olumsuzluğa açık riskli
potansiyel özellikleri, rahatladıkları veya stres - baskı altında kaldıkları durumlarda davranışların-
da meydana gelen değişiklikler ve ayrıca kendi mizaç tipinde bulunmayıp aile, eğitim, kültür vb. yol-
larla sonradan öğrenebilecekleri özellikler, kapsamlı, tutarlı ve bütüncül bir biçimde anlatılmaktadır.
DTMM, mizaç tiplerinin kendi içindeki (intrapsişik) yapılanmayı açıklamanın yanı sıra mizaç tipleri-
nin birbiriyle arasındaki (interpsişik) ilişkileri de açıklayan “canlı ve yaşayan” bir mizaç modelidir.
sunar. Not
Öğrencilerin yanı sıra eğitim ve öğretime etki eden tüm paydaşların (yönetici, Not Yardımseverlik ve fedakarlık
rehber öğretmen, öğretmen ve veliler) mizaç tiplerinin tespit edilmesi ve detaylı Not
mizaç analiz raporları sayesinde kendileriyle ilgili farkındalık seviyelerinin
Not
yükselmesine yardımcı olur.
Not
Mizaç Temelli Dijital Rehberlik Sistemi’nin Yararları Nelerdir?
Mizaç Temelli Dijital Rehberlik Sisteminin Hedefi Nedir? Rehber Öğretmenler İçin;
Okul öncesi dönemden üniversiteye kadar her bir öğrencinin; Rehber öğretmenlerin kısa zamanda çok sayıda öğrenciye ulaşabilmelerini, etkili ve yararlı bir
Okula başladığı ilk günden, mezun olduğu ana dek yararlı, tutarlı ve etkili bir yak- rehberlik hizmeti sunabilmelerini, aynı zamanda rehberliğe daha fazla ihtiyaç duyan öğrencileri zaman
laşımla psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmeti alabilmesini sağlamak, kaybetmeden belirleyebilmelerini sağlar. Sisteme kayıtlı öğrencilerin mizaç tipinin tespit edilmesi ve
Doğuştan gelen kendi mizaç tipine ait olumlu potansiyelleri en kaliteli biçim- kişilik gelişim tablolarının doldurulmasıyla birlikte, otomatik olarak “o öğrenciye özgü”, bütüncül bir
de sergilemesi için destekleyici bir yaklaşım sunmak, kişisel, eğitsel, mesleki rehberlik yaklaşım ve uygulama planı belirlenmesini sağlar.
Olumsuzluğa açık riskli özelliklerinin psikopatolojiye dönüşmemesi adı- Rehber öğretmenlerin ihtiyaç duydukları konularda Dokuz Tip Mizaç Modeli uzmanlarından bi-
na önleyici bir yaklaşım sunmak, rebir ya da grup süpervizyonu almalarına aracılık eder.Dışarıdan psikolojik desteğe ihtiyaç
Kendi mizaç tipinde bulunmayan ancak sonradan öğrenebileceği duyan öğrencilerin Dokuz Tip Mizaç Modeli uzmanları tarafından takip edilmesine olanak
değer ve özelliklerin kazandırılması için bir yol haritası çizmek. sağlar. Böylelikle psikolojik takibi dışarıdan yapılan öğrenciler için okul rehberlik servisi
Ayrıca; ve uzman arasında doğal ve sıkı bir işbirliği kurulmasını sağlar.
Rehber öğretmenlerin; öğrencilerinin bireysel farklılıklarını dikkate alarak Sınıf Öğretmenleri İçin;
bilimsel, pratik ve dijital çağın gereksinimlerine uyumlu bir rehberlik hizmeti Sınıflarındaki tüm öğrencileri çok kısa bir süre içinde doğuştan gelen mizaç özel-
sunmalarını sağlamak. likleri temelinde tanımaları ve detaylı mizaç analiz raporları sayesinde onlar için en
doğru ve etkili yaklaşım stratejilerini belirleyebilmelerini sağlar.
Mizaç Temelli Dijital Rehberlik Sistemi, bireysel farklılıkların dijital ortamda tespit edilmesi ve Yöneticiler İçin;
eğitim uygulamalarına yansıması için eğitimcilere ve ailelere “bireye özgü rehberlik” imkanı Detaylı mizaç analiz raporları sayesinde rehber öğretmen, öğretmen ve yöneti-
sunar. cilerin, çok sayıda öğrenciyi olumlu-olumsuz tüm yönleriyle çok kısa bir süre
içinde yakından tanımalarını sağlar. Öğrencilerin mizaç tipi dağılımını ve psi-
kolojik sağlık açısından riskli olabilecek öğrenci profilini görebilmelerini sağlar.
Adı Soyadı : Sınıfı : 9-A Öğretmen ve diğer yöneticilerin mizaç tipi dağılımını görmelerini ve onları mizaç tipi
E-posta : ogrenci2@mailadresi.com :
Cinsiyet : Erkek : temelinde olumlu potansiyel ve riskli yönleriyle sürede tanımalarını sağlar.
: 200010 Mizaç Tipi : DTM 6 - 5
Öğrenciler İçin;
Genel Bilgiler Mizaç Bilgisi Öneriler Destek
Okul öncesinden başlayıp üniversiteye kadar bütüncül ve kaliteli bir rehberlik hizmeti al-
Olumlu Potansiyeller Öneri
maları sayesinde tüm öğrencilerin sağlıklı kişilik gelişimi adına köklü bir temel atılmış olur.
Psikolojik sorun yaşama riski taşıyan ve okul dışında bir uzmandan psikolojik destek
Titiz ve düzenli olma
almaya ihtiyaç duyan öğrencileri tespit eder ve rehber öğretmenleri bilgilendirir.
Veliler İçin;
Takım oyuncusu olma (gruba
uyumlu olma) Çocuklarını, “olmasını istedikleri” gibi değil, gerçekte“olduğu gibi”görüp tanıyabilmele-
Tedbirli olma
rine ve onlara en uygun ebeveynlik yaklaşımını sergileyebilmelerine yardımcı olur.
Velilerin, çocuklarının “olumlu potansiyel ve riskli özelliklerini doğru ve tutarlı bir
Tutarsızlıkları fark etme biçimde okuyabilen” okul yönetimi ve öğretmenlerle arasındaki işbirliğinin artması-
na katkı sağlar.
Ayrıca;Eğitimde etkili olan tüm paydaşların kullanabildiği Mizaç Temelli Dijital Rehber-
lik Sistemi; rehber öğretmenler, öğretmenler, yönetici ve veliler arasında öğrenciyi
Öneri
merkeze alan ortak bir dil ve yaklaşım oluşmasını sağlar.
Öğrencilerle rehber öğretmenler; rehber öğretmenlerle öğretmenler ve yöneticiler
arasındaki iletişimi kuvvetlendirir.Sistemdeki tüm kullanıcıların mizaç temelinde
kendileriyle ilgili farkındalıklarının artmasına yardımcı olur.
MİZAÇ TEMELLİ UYUMLU SINIF MODELİ
Gösterge Paneli REHBER SAYISI
Mizaç Temelli Uyumlu Sınıf Modeli
(MİTUSMOD) Okul Yönetimi
2436 76 20
Yönetim
Mizaç Temelli Uyumlu Sınıf Modeli (MİTUSMOD) Nedir?
Yönetim Sayısı : 17
MİTUSMOD, bilimselliği kanıta dayalı verilerle ispatlanmış Dokuz Tip Mizaç Modeli (DTMM)’ne göre; öğren- Mizaç Tipi Belirlenmeyen : 512 Mizaç Tipi Belirlenmeyen : 18 Mizaç Tipi Belirlenmeyen : 17
cilerin mizaç tiplerini temel alarak uyumlu sınıflar oluşturmayı ve sınıf içinde en uygun oturma düzeni Veli Sayısı : 1167
Mizaç Tipi Belirlenmeyen : 75 Mizaç Tipi Belirlenmeyen : 1157
alternatiflerini sunmayı amaçlayan dijital bir sistemdir.
Sistem Yönetimi +
Günlük yaşamda huy (mizaç) bakımından birbirine çok benzeyen bazı kişiler çok iyi anlaşabilirken, Ortaokul ve Lise Mizaç Tipleri
+
birbirine çok benzeyen bazı mizaç tiplerinin ise pek anlaşamadığı görülebilir. Aynı zamanda birbirine zıt
mizaç (huy) özelliklerine sahip olan kişilerin de bazı durumlarda birbiriyle hiç anlaşamadığı görülebilirken, + DTM1-9 (66)
DTM3-4 (66)
DTM1-2 (78)
DTM4-3 (85)
DTM2-1 (83)
DTM4-5 (68)
DTM1 (69)
DTM6 (69)
DTM2 (70)
DTM7 (58)
bazı durumlarda ise bu kişiler arasındaki zıtlığın uyumsuzluğun aksine ahenkli bir uyum yarattığı görüle- DTM6-5 (98)
DTM8-9 (69)
DTM6-7 (95)
DTM9-8 (67)
DTM7-6 (86)
DTM9-1 (68) DTM3 (60) DTM4 (44)
bilir. Bir başka ifadeyle; toplumda birbirine benzer özelliklere sahip bazı mizaç tipleri otomatik olarak DTM3-2 (73) DTM2-3 (75) DTM8 (50) DTM9 (62)
birbiriyle uyumlu olabilirken; birbirine zıt özelliklere sahip bazı mizaç tipleri arasında ise kendiliğinden DTM5-6 (75)
DTM8-7 (72)
DTM5-4 (78)
DTM7-8 (87) DTM5 (45)
“tamamlayıcı bir uyum” oluşabilir. Ya da birbirine zıt ya da benzemeyen özelliklere sahip mizaç tiplerinin
bir araya gelmesi “otomatik bir uyumsuzluk” yaratabilir.
MİTUSMOD’da mizaç tiplerinin toplumdaki doğal dağılımına uygun olacak şekilde uyumlu sınıflar
oluşturulur. Bu sayede sınıflarda bazı mizaç tiplerinin bir araya toplanması sonucunda uyumsuz/dengesiz KAPI
E
Sosyal Uyum !
18 / 18
! 35 / 35 7/7
!
sistem…
Mizaç Temelli Uyumlu Sınıf Modeli (MİTUSMOD)’un
Hedefi Nedir?
• Dokuz Tip Mizaç Modeli (DTMM)’ne göre birbiriyle
uyum sağlaması zor olan mizaç tiplerinin sınıf içinde
bir araya toplanmalarının önüne geçmek amacıyla
mizaç tiplerinin toplumdaki doğal dağılımıyla paralel
olacak şekilde uyumlu sınıflar oluşturmak
• Öğretmenlerin sınıf içinde numara / alfabe sırası,
gözleme dayalı ya da rastgele bir seçimle riskli ola-
bilecek bir sınıf düzeni oluşturmaları yerine; bilimsel
bir modele dayalı olarak, öğrencilerin sınıf içinde en
verimli olabilecekleri ve potansiyellerini ortaya koyabi-
lecekleri bir sınıf düzeninde oturmalarına imkân sağla-
mak
• Öğretmenlere çok kısa bir sürede en uygun oturma
düzeni alternatiflerini sunmak
• Sınıf oturma düzeninde mizaç tiplerinin otomatik
uyumsuzluk ve çatışmalardan kaynaklanan problem-
lerin en aza indirilmesi sayesinde uyumlu bir sınıf
iklimi yaratmak
• Mizaç tiplerine uygun ve uyumlu oturma düzeni
sayesinde öğretmenin sınıf içinde etkili ders
işlemesine yardımcı olmak
/0/0
3/4
2/3
Tamam 2/3
tas
olmalarını sağlar. Böylelikle küçük yaşlardan itibaren kendilerinden farklı mizaç tipinde
olan kişileri de tanıma ve kabul edebilme becerileri gelişir.
c
g n q
MİTUSMOD’da sınıflar, mizaç tipleri arasındaki benzerlik ve zıtlıkların otomatik uyum
e d
ve tamamlayıcı bir uyum oluşturabileceği şekilde dizayn edilir. Bu sayede öğrenciler,
wp
ld
“birbirine benzerliğin otomatik bir uyum oluşturduğu”, “birbirine zıt özelliklere sahip
olmanın” ise uyumsuzluk yerine zenginlik oluşturduğu sınıflarda öğrenim görebilirler.
Diğer yandan birbiriyle benzer ya da zıt özelliklere sahip olup aralarında otomatik
s k uc t my x
w ba w k s i
bir uyumsuzluk yaşayabilen mizaç tiplerinin ise farklı sınıflarda ya da aynı sınıfta fakat
i
birbirlerine uzak olabilecekleri şekilde yerleştirilmeleri sağlanır. Böylelikle aralarındaki
m c b
uyumsuzluk ya da zıtlığın eğitim-öğrenim yaşamlarını negatif etkilemesinin önüne geçilme-
r
n
si mümkün olur.
k i hg f
MİTUSMOD’a göre düzenlenmiş sınıflarda öğrenciler; mizaç tipleri bakımından zengin
p u m
y
bir ortamda, birbirinden farklı özelliklere sahip olan öğrencilerle bir arada bulunurlar.
Bu sayede “sentetik kişilik” olarak isimlendirdiğimiz; kendi mizaç tiplerinde bulunmayan
u y
ancak sonradan öğrenebilecekleri özellikleri, günlük yaşamda arkadaşlarıyla kurdukları
ilişkiler içinde daha kolay kazanabilirler.
Öğretmenler ise; sınıf yönetimini kolaylaştıracak biçimde birbiriyle uyumlu olan öğren-
e
cilerden oluşan sınıflarda, istenmeyen davranışların en aza indirilmesi sayesinde etkili
ders işleyebilirler.
j
Ayrıca öğretmenler, istedikleri takdirde kendi özel sınıf düzenlerini oluşturabilirler. Bu
noktada öğrencilerin akademik ve sosyal açılardan birbirleriyle uyum sağlama düzey-
lerinin değerlendirilmesi sayesinde, öğrenciler arası ilişkileri daha kolay, doğru ve tutarlı
bir biçimde okuyabilir ve olası sorun-uyumsuzlukları önleyebilirler.
Yöneticiler ise; okullarındaki mizaç tipi dağılımını görebilir, öğrencilerin mizaç tipi
popülasyonunun okul ve sınıf iklimini nasıl etkileyeceğini öngörebilirler.
Öğrencileri çok kısa süre içinde mizaç özelliklerine en uygun olacak şekilde sınıflara
yerleştirebilir ve böylelikle “uyumlu sınıflar” oluşturabilir ve öğretmenlerin etkili ders işle-
mesine katkıda bulunabilirler.
Bakırköy İncirli Caddesi 79 / 1 İstanbul
0212 543 33 20
info@dokuztipmizacmodeli.org
www.dokuztipmizacmodeli.org