THE PARANG SABIL

bey duhulu ma spanish time ya pataggal sigam tag iti mga spaniards iti, ley mag isun na tag iti
dusab mga sundalo maka kalumaan pag hinangan sigala ni hinang pagtuy gana gana mag duwa
mga kasisala ti mag sabil, ni anda leh sigam teingga anak danda panglima bey ni paheya.

Niya kasi bey duwa mag kasilasa ti ma time sigala dusab, wal tuhan makasayu sabab imba sigam
kawin. Niya iti danda landu manis, heka bilahian iya pasal bete malaikat lowa na, on na si putli
isara, sweetheart si abdulla. Mang nganda na tunang na si abdulla, pagtuy lahi pili ni jalom bilik
na, hati ngowek ya ubus imba na ya paluwas, pasal talow masi abdulla. Lik otoh na "subey kow
mung" ling danda "pamungin maaku daa mag tipu, loman Tongan aku masi abdulla". Si abdulla
kapikil pili kono ya ni sandakan, lik na ma bapah "tulak aku dakiddawan sadja, andain maaku
Lasaku pasal ilu dukow bapah, angkan angey aku pili pasal milli aku panyap para ma ullow kawin
ni tapamuwan ku ma danda ni kawinan leh ku". Lai dusab bilahi imma maka kakampungan. Lai
du tulak si abdulla, si danda iti bilahi ni sapa, muhun ni imma na ya du kono sehe na dinakan na,
maniya du siddi sah imba bilahi imma na pasal soh ni tagaran si abdulla sombo ya kapili ni sapa,
sambung danda iya Tongan kono ya masi abdulla mang sehe na, agi imma na adakala pili ya ni
sapa maka owa gi kaiyaan ma daya na, sah ni lasa imma na maiya lai du ya ta paluwas sehe na
dinakan na lalla. Pag abut ni sapa danda maluwas piddi atey na, mandi maka nangis, imba doggol
ngowek dinakan na pasalan ilu niya takka imba taitung mga Sundalo. "Akah palikkas kow, moleh
nakita!" ling danda "angey kow talow, imma ta du panglima?!". Pagtuy niya ngakkopan si isara ya
na lieutenant, agi na si isara na kono danda ni kalasahan leh na maka ni kawinan leh na minsan
duya taga parental tatimbak du leh na gana Gana si abdulla, sah ling si isara entomin parental ku
si abdulla, sah lai ni lahian nisi isara sing sing na para ta tunang na na lieutenant. Pag poleh si isara
maka dinakan na, boror atey si isara takonan na lai ya kapiha dusa, piti na mung du ma imma na
niya bey ngakkopan iya, kosog piddi atey mung mung imma na maiya, ni kaiyaan na kono iya, sah
ling si isara tagaran na kono si abdulla hati sombo pamung na sabannal. Ullow takka si abdulla,
susa atey bang iyan bey ni hinang ni sundalu ili masi isara, lai duhulu moleh si abdulla ni luma
sigam ngah mga panyap para ma ullow kawin sigala, pag sumbung adja ni isara tudju ni si abdulla
pagtuy bilahi mono si abdulla ni lieutenant. Si abdulla pili ni headquarters mag sabil, bilahi meya
danda, ta anda na leh na bete na du halla na si abdulla. Mag momos karuwangan, si abdulla nga
kalis na, ni pama tuhan na adja leh na mang iyan mangyari ma sigam karuwangan ma headquarters.
Takka ni mga sundalu pagtuy tanda si isara ni lieutenant agi na "iti na handa ku", imowa nisi isara
bollo bollo mag pamung leiutenant para makasod si abdulla, pagtuy tanda sab ni leiutenant si
abdulla, "angey kow ley piti?" hati bowanan na gi siga si abdulla maka sittowa, agi si abdulla
"Heya dusa nu ma handa ku", sampey ley ta lagut na mattuwi leiutenant ni piddi atey na, ponno
laha na leiutenant, leh matanna ni si isara barung ni baran na pamintangan bey ta hinang dusa na
masi isara. Pag patey leiutenant lai tasayu ni kamemon, ni tilow iyan bey hinang sundalu ili, agi
sab ni siddi pasalan adja bey ngamba danda niya na parental na, ngabut ni mga sundalu ni piha
aduwangan mag tunang, pag abut lai tapiha paragan sigala ngapas mag tunang, tallut si isara towa
pagtuy duwa sundalu, si abdulla ni kaasean ni tuhan maha minsan towa. Sampey lai du towa si
isara, piddi atey si abdulla lai tapapatey leh na mga sundalu, sah sampey iya kono bilahi na ya
matey sabab lai du na matey si isara. Lai du niya nimbak iya lai du matey si abdulla, baran na mag
bihing maka si isara. Angkan itu pamintangan daa ngintan danda seyan seyan mang niya na tunang
na. Ngabut ni panglima, soho ni nga baran si isara ma unggo imma na, sah maha bilahi imma na
pasal tuwas du kono kok anak na maka mowa adja kono kaiyaan ma dayahan na maka ma on na,
jagjag atey handa na, mang imba du ya meya unggo si isara ya pili dangan dangan na, pasal imma
bete na maniya ta a puhu, maniya lasa ma anak, maniya ase ma anak. Takale ni anak na lalla
pamung unggo na, iya ya bilahi meya sah susa atey unggo na imba na bey pabeya na adakala ni
piha ya ni imma na. Pag abut unggo sigam ni headquarters, mattak bohe mata tanda baran si isara,
ni piddi atey maha mikilan iyan iyan, nimbak ni seyan seyan, heka towa sundalu heka dusab
nimbak iya sah maha minsan towa, pag dikayu sundalu nimbak iya piti duwa bala towa ni iya sah
masi duya maka tengge agi siddi sundalu bete ya anak jin maha minsan matey ni timbak sah paheka
paheka towa bala maiya lai du matay an dina unggo si isara. Pa sampey nasab ni imma sigala
maniya du maiya baran anak na maka handa na, agi na heka du cien na mowa kaiyaan adja maiya
kono duwangan danda, taabut takale ni anak na lalla, piti lai pili ni headquarte