ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Γιάννης Ρίτσος

1. Εισαγωγικά

Το ποίημα γράφτηκε το 1957, μετά τη θυσία του Γρηγόρη

Αυξεντίου στο κρησφύγετο του Μαχαιρά στις 3 Μαρτίου 1957. Ο
ποιητής το αφιερώνει στον:

«Ήρωα και Άγιο Γρηγόρη Αυξεντίου, στους Μεγάλους Νεκρούς

Ποιητές και Διδασκάλους του Έθνους Διονύσιο Σολωμό, Ανδρέα
Κάλβο, Κωστή Παλαμά, Άγγελο Σικελιανό και σε όλους τους
γνωστούς και άγνωστους μάρτυρες των Ελληνικών και
Παγκόσμιων Αγώνων».

2. Πηγές – Αθηναϊκός Τύπος

Στις 5 Μαρτίου 1957, μέρα Τρίτη, όλες οι πρωινές αθηναϊκές εφημερίδες

έγραψαν:

ΛΕΥΚΩΣΙΑ, 4. ( Ιδ. Υπ. ) – Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, φερόμενος ως υπαρχηγός της

ΕΟΚΑ και υπασπιστής του αρχηγού της Διγενή, εφονεύθη προχθές, αφού επολέμησε
ηρωικώς επί δέκα ολόκληρες ώρες, μόνος αυτός εναντίον ισχυρών βρετανικών
δυνάμεων, στην περιοχή του όρους Τρόοδος σε μια σπηλιά πλησίον της Μονής
Μαχαιρά. Η μάχη διεξήχθη υπό τις ακόλουθες συνθήκες. Οι δυνάμεις ασφαλείας
είχαν την πληροφορία ότι στη Μονή Μαχαιρά εκρύπτετο ο καταζητούμενος αυτός
πατριώτης, ο οποίος είχε επικηρυχθεί αντί 5.000 λιρών στερλινών. Τις απογευματινές
ώρες του Σαββάτου απόσπασμα του βρετανικού στρατού από 60 άνδρες εκινήθη
προς την Μονή, την οποία και εκύκλωσε για να συλλάβει τον καταδιωκόμενο
αγωνιστή. Οι Βρετανοί στρατιώται ανεστάτωσαν κυριολεκτικώς την Μονή και έθεσαν
υπό κράτησιν όλους τους μοναχούς, περιλαμβανομένου και του Ηγουμένου, τους
οποίους και εκακοποίησαν για να τους αποσπάσουν πληροφορίες περί του ακριβούς
σημείου όπου εκρύπτετο ο Αυξεντίου. Κανείς όμως μοναχός δεν είπε τίποτα. Κατά
την διάρκεια της ερεύνης στην περιοχή γύρω από το μοναστήρι, οι Βρετανοί
στρατιώται ανεκάλυψαν μια σπηλιά κρυμμένη μέσα σε θάμνους. Λέγεται ότι κάποιος
βοσκός τους έδωσε την πληροφορία ότι μέσα στην σπηλιά ήταν κρυμμένος ο
Αυξεντίου. Αμέσως οι βρετανικές δυνάμεις εκύκλωσαν την σπηλιά και εκάλεσαν τον
Αυξεντίου να παραδοθεί. Ο επί κεφαλής του βρετανικού αποσπάσματος
ανθυπολοχαγός Μίντλεντον πλησίασε την είσοδο της σπηλιάς και εφώναξε : «Ρίξε τα
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ
όπλα σου και παραδώσου, αλλιώς θα επιτεθούμε». Κάποιος απήντησε : «Καλά
παραδιδόμαστε». Τέσσερες άνδρες βγήκαν έξω, δυο από αυτούς επικηρυγμένοι με
5.000 λίρες, όπως και ο Αυξεντίου. Ο Αυξεντίου δεν ήταν μεταξύ αυτών. Ο
ανθυπολοχαγός Μίντλεντον τον εκάλεσε και πάλιν να παραδοθεί, αλλά έλαβε την
υπερήφανη απάντησιν «Μολών λαβέ». Αμέσως, τέσερες άνδρες όρμησαν μέσα στην
σπηλιά. Ο ηρωικός μαχητής της κυπριακής ελευθερίας τους υπεδέχθη με καταιγισμόν
πυρός. Oι τρεις από τους τέσερες Βρετανούς, οι οποίοι είχαν ελπίσει ότι θα
εισέπραττον την επικήρυξιν του Αυξεντίου βγήκαν αμέσως έντρομοι, ενώ ο τέταρτος,
τραυματισμένος στο στήθος κατέπεσε στο έδαφος, για να υποκύψει λίγες ώρες
αργότερα στα τραύματά του. Ο επί κεφαλής των βρετανικών δυνάμεων
ανθυπολοχαγός Μίντλεντον εζήτησε αμέσως ενισχύσεις, οι οποίες και κατέφθασαν με
τα ελικόπτερα. Η μάχη συνεχίσθη έτσι επί 10 ολόκληρες ώρες, κατά την διάρκειά της
δε οι Βρετανοί εχρησιμοποίησαν μεταξύ των άλλων δακρυγόνες βόμβες. Μπροστά
στο αλύγιστο θάρρος του Αυξεντίου και αφού προηγουμένως έκαναν χρήσιν όλων
των ειδών των όπλων, οι Βρετανοί στρατιώται έρριψαν μέσα στην σπηλιά βόμβες
πετρελαίου. Τεράστιες φλόγες εκάλυψαν το σπήλαιο για να τυλίξουν σε λίγο το κορμί
του ηρωικού πατριώτη. Η μάχη ετελείωσε στις 2 η ώρα την νύκτα. Το πτώμα του
Αυξεντίου ανευρέθη απηνθρακωμένο. Ο Αυξεντίου ήταν ηλικίας 29 ετών, το
επάγγελμά του δε ήταν σοφέρ ταξί. Στον κατάλογο των καταζητουμένων από τους
Άγγλους, ήταν εγγεγραμμένος δεύτερος μετά τον στρατηγό Γρίβα.

( Ακριβές αντίγραφο απ’ τις εφημερίδες της 5ης Μαρτίου 1957)

ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

3. Χωροχρονικό Πλαίσιο

Τόπος: κρησφύγετο του Αυξεντίου

Χρόνος: 3 Μαρτίου 1957 (λίγες ώρες πριν την πυρπόληση του ήρωα από τους
Άγγλους αποικιοκράτες μέσα στο κρησφύγετο του κοντά στη Μονή Μαχαιρά)

Ιστορικό Υπόβαθρο:  αγώνας 55-59΄  ολοκαύτωμα Γρηγόρη Αυξεντίου 3.3.57

4. Προσωπείο / Persona

Ο ποιητή σε ένα μακρύ μονόλογο μιλά εξ ονόματος του ήρωα:

Ποιητικό Υποκείμενο: Γρηγόρης Αυξεντίου

Ποιητικό Τέχνασμα του Προσωπείου / Persona: Ουσιαστικά ο

ποιητής κρύβεται, επιθυμεί να αποσβέσει τη δική του προσωπικότητα,
εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμο με τη χρήση ενός ποιητικού
προσωπείου. Απελευθερώνεται εκφραστικά. Εκφράζει τις δικές του
σκέψεις για τον θάνατο, τον αγώνα, την πατρίδα, την ελευθερία. Με
αυτό τον τρόπο ο ποιητής προσδίδει αληθοφάνεια στο λόγο του και
κερδίζει σε αντικειμενικότητα χωρίς να κινδυνεύει να χαρακτηριστεί
αυθεντία ή εκπρόσωπος του λαού.

5. Τίτλος
Εκφράζει τη συνειδητή επιλογή της θυσίας από τον ήρωα.
Ο ήρωας χρησιμοποιεί το χρόνο που υπολείπεται μέχρι τον θάνατό του σαν
ευκαιρία αυτογνωσίας, αναμνήσεων και εσωτερικών διαλογισμών,
προβληματισμού και προσφοράς μηνυμάτων προς τους άλλους

6. Κεντρική Ιδέα

Μέσα από το δραματικό μονόλογο ξεπηδάει η απροσκύνητη συνείδηση

του ήρωα, η έσχατη αντίστασή του προς το θάνατο, η δύναμη της
ψυχής του που αυτοπροαίρετα νικάει τον έρωτα της ζωής και που
μέσα από αυτή τη νίκη ανακαλύπτει την ουσία της ύπαρξης του
(προσφορά προς τους άλλους) φτάνοντας στην εσωτερική ευδαιμονία.
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

Ο ποιητής παρουσιάζει τον εσωτερικό στοχασμό και την πάλη του ήρωα, που
οδηγεί στην αυτογνωσία. Ο ήρωας προσπαθεί να αποκαλύψει και να γνωρίσει τον
εαυτό του. Με την αυτογνωσία επιβεβαιώνεται η συνειδητή και αμετάθετη
απόφαση της θυσίας. Ο ήρωας πιστεύει ότι χρωστά τη θυσία και τη λευτεριά στον
κόσμο. Αρνείται να προδώσει τα ιδανικά της φυλής και την αξιοπρέπειά του και
θυσιάζεται πιστός στο υπέρτατο χρέος της λευτεριάς. Κερδίζοντας την εσωτερική
ελευθερία με την υπέρβαση του θανάτου, χαρίζει και την εθνική και την
πανανθρώπινη ελευθερία.

7. Διαχωρισμός σε σκηνές:

α΄σκηνή β΄σκηνή
"Έτσι βρέθηκα σε
"Όλο ετοιμάζομαι...κι
τούτη τη σπηλιά...Γεια
ανέβηκα στο βουνό"
σας'.

Περιγραφή της
Αναδρομική αναφορά
παρουσίας του ήρωα
στο περιστατικό, το
και Αγίου Γρηγόρη
οποίο στάθηκε
Αυξεντίου στην
αφορμή να ενταχθεί
σπηλιά και μπροστά
στον αγώνα ο ήρωας
στον ήλιο
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

8. Ανάλυση Στίχων

Όλο ετοιμάζουμαι να φύγω. Όλο σας αποχαιρετώ, κι ακόμα στέκω σαν

κάτι νάχω να προστέσω ακόμα στον κόσμο. Σα νάχω να προσφέρω λίγη
ακόμα ευτυχία σε σας απ’ το μεδούλι μου.

Το δίλλημα της επιλογής θανάτου – ζωής ταλανίζει τον ήρωα μέσα στο φως
που ονειρεύτηκε και στην αγάπη του για τη ζωή. Μια αγάπη νοσταλγική που
τον πολιορκεί και λειτουργεί ως «πειρασμός» όπως η φύση στους Ε.
Πολιορκημένους του Σολωμού («Εξ ‘αναβρύζει κι η ζωή σ’ γη, σ’ ουρανό, σε
κύμα»).

Απόφαση θανάτου  αυτοπροαίρετη απόφαση θυσίας προς τους άλλους:

 Η πιο μεγάλη και σημαντική πράξη της ζωής
 Ύψιστη έκφραση αξιοπρέπειας
 Κορυφαία πράξη της ζωής

Νίκη του Πειρασμού για Ζωή και του Φόβου του Θανάτου

υπέρβαση των ατομικών και βιολογικών αναγκών απόφαση της θυσίας

Κατανικώντας τον πειρασμό της ζωής νικά και το έμφυτο δέος του θανάτου. Η
συνειδητή απάρνηση της ζωής που είναι η υπερνίκηση του θανάτου για την
αξιοπρέπεια της ζωής.

-Αποτέλεσμα θυσίας: νίκη του Θανάτου  ΑΘΑΝΑΣΙΑ

 Μεταφορά στον κόσμο της αφθαρσίας και της αιωνιότητας

 Γίνεται Σύμβολο Διαχρονικό
 Κερδίζει τον έπαινο και την υστεροφημία
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

Θυμάμαι - καλοκαιριάτικο σούρουπο ήταν –

σταμάτησα τ’ αμάξι μπροστά σε μια καλύβα. Διψούσα. Μια
μαυροφορεμένη γριά με φίλεψε με το κανάτι δροσερό νερό.» Φχαριστώ
γιαγιά «της είπα. «Καλή λευτεριά, γιε μου», αποκρίθηκε.
«Καλή λευτεριά, γιαγιά » της ξανάπα – κ’ ένιωσα πως της την χρωστάω.

Μούβγαλε το κασκέτο και μου σφούγγισε με το χέρι της το κούτελό μου.

( Ξέρετε, κ’ οι γριές μπορούνε να χαμογελάνε. )
Τη λευτεριά το λοιπόν ο καθένας μας τήνε χρωστάει σ’ όλους. Μια
λευτεριά μονάχα για τον ένα δε φελάει σε τίποτα ( αν υπάρχει ).
Τίποτα δεν είναι μήτε για τον ίδιον.
«Άντε γεια σου γιαγιά. Καλή λευτεριά, το λοιπόν »
– κι’ έτριψα λίγο τα μάτια μου – έπεφτε κιόλας γαλανό το θάμπος της
βραδιάς, δεν καλόβλεπα.

Κι όπως τράβηξα πάλι με χαμηλωμένα τα δυο φώτα μου

( γιατί έφεγγε ακόμα ) ένιωθα ν’ ανεβαίνω με τα’ αμάξι μου, μαζί και ο
μέγας κάμπος της Μεσαορίας βαθύς και σιωπηλός, αχνισμένος απ’ το
αργό φεγγαρόφωτο, ένιωθα ν’ ανεβαίνω ίσα στον ουρανό κ’ ένιωθα το
φεγγάρι που με χτύπησε κατάστηθα ολόδροσο,
σάμπως χρυσό κωνσταντινάτο το φεγγάρι κρεμασμένο μ’ ένα σπάγκο απ’
το λαιμό μου, να με δροσίζει τη καρδιά και λίγο – λίγο να ζεσταίνεται και
ν’ αχνίζει στον κόρφο μου

Παρουσιάζεται συνοπτικά το χρονικό της ένταξης στον αγώνα και η στιγμή της
συνείδησης του χρέους του ήρωα.

Τονίζει τη συνείδηση του χρέους: Ο καθένας από εμάς έχει την υπέρτατη
υποχρέωση να αγωνιστεί για την ελευθερία. Η Ελευθερία της Κύπρου είναι
κάτι που το περιμένει ο απλός λαός. Ο ήρωας μας έχει συνείδηση του
χρέους του να κάνει αυτό το όραμα του λαού πραγματικότητα.

Αυτή η βαθιά συνείδηση του χρέους πλημμυρίζει τον ήρωα με μια υπέρτατη
ευδαιμονία

Η μαυροφορημένη γριά πιθανόν να είναι η σκλαβωμένη Κύπρος για την

οποία νιώθει χρέος υπέρτατο να την ελευθερώσει. Επομένως εδώ η γριά
λειτουργεί ως σύμβολο: του χρέους, της ιστορίας, της παράδοσης των
προγόνων, μιας Κύπριας μάνας που έχασε τα παιδιά της. Αντιπροσωπεύει
όλο τον απλό Κυπριακό λαό αλλά και τον πόθο όλων των προγόνων για
ελευθερία.
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

«Τη λευτεριά ο καθένας μας τηνε χρωστάει σε όλους Μια λευτεριά

μονάχα για τον ένα δε φελάει σε τίποτα ( αν υπάρχει )»: Ο ήρωας –
ποιητής τονίζει την αναγκαιότητα της συνεισφοράς όλων στον αγώνα. Η
προσπάθεια πρέπει να είναι συλλογική. Δεν μπορεί να είναι κάποιος
ελεύθερος όταν η πατρίδα είναι σκλαβωμένη.

Ανύψωση του ήρωα προς τον ουρανό όπου συναντιέται με το φεγγάρι. Ο

Αυξεντίου μετεωρίζεται μετουσιωμένος σε Ιδέα, Ιδανικό Ελευθερίας,
Αγνότητας, Αρετής. Θυμίζει την Ανάληψη του Κυρίου και εικόνες από τη
Καινή Διαθήκη

Οι θυσίες των ηρώων θα αποτελέσουν το λίπασμα, την πρώτη ύλη για

ένα νέο κόσμο απαλλαγμένο από μίση, αγνό και καθαγιασμένο.

Εκφραστικά Μέσα που χρησιμοποιούνται στο απόσπασμα:

 Ρεαλιστική καθημερινή εικόνα: συνάντηση με γριά

 Αποφθεγματικός λόγος («Τη λευτεριά ο καθένας μας τηνε χρωστάει σε όλους»)
 Πρωτότυπη εικονοποιϊα με εικόνες που εστιάζουν στο γήινο και ουράνιο
επίπεδο και Μεταφορές:

Εικόνες Γήινου Εικόνες Ουράνιου Μεταφορές

Κόσμου Κόσμου
Κι όπως …φώτα μου: Ένιωθα ν΄ ανεβαίνω … Βαθύς και σιωπηλός
οπτική εικόνα με τον απ΄ το αργό κάμπος, αχνισμένος απ’
ήρωα μέσα στο αμάξι φεγγαρόφωτο: οπτική, το φεγγαρόφωτο
του να οδηγεί σουρεαλιστική εικόνα
κατά την οποία
αυτοκίνητο, οδηγός και ο
κάμπος της Μεσαορίας
μετεωρίζονται
Ο μέγας κάμπος της Ένιωθα ν΄ ανεβαίνω ίσα Αργό φεγγαρόφωτο
Μεσαορίας στον ουρανό
Κι ένιωσα…ολόδροσο Φεγγάρι ολόδροσο
Το φεγγάρι…απ’ το Δροσίζει την καρδιά
λαιμό μου
Να ζεσταίνεται..κόρφο
μου

Λειτουργικότητα: η ανύψωση του ήρωα προς τον ουρανό σηματοδοτεί το πέρασμά

του στον κόσμο των αθανάτων. Αυτό συμβαίνει από τη στιγμή που ο Γρ. Αυξεντίου
πήρε την απόφαση να αγωνιστεί για την ελευθερία της πατρίδας του.
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

Αφηγηματικοί τρόποι:

Σύζευξη αφήγησης, διαλόγου, σχολίου και μονολόγου:

Αφήγηση «καλοκαιριάτικο σούρουπο ήταν…»

Διάλογος «Φκαριστώ, γιαγιά» της είπα «Καλή λευτεριά, γιέ μου»
αποκρίθηκε…
Σχόλιο (Ξέρετε, κι οι γριές μπορούνε να χαμογελάνε)
Δραματικός Τη λευτεριά το λοιπόν ο καθένας μας τήνε χρωστάει σ’
Μονόλογος όλους»

Λειτουργικότητα: ζωντάνια, παραστατικότητα, διδακτισμός

Κι έλεγα :
δε φτάνει το τραπέζι, μήτε κάμποσος παράς στην τσέπη, μήτε το ψωμί και
το φιλί – ο άνθρωπος είναι πιο τρανός
απ’ την καθημερνή την έγνοια του.
Κ’ έλεγα πάλι που ο άνθρωπος αρχίζει την έγνοια του για το ψωμί κι όλο
τραβάει πιο πέρα απ’ τη σκλαβιά του από σκλαβιά σε σκλαβιά, από
ξεσκλάβωμα σε ξεσκλάβωμα, απ’ το ξεσκλάβωμα της πατρίδας στο
ξεσκλάβωμα του κόσμου ώσπου να νιώσει, μπαίνοντας ίσα στον ουρανό,
ν’ αχνίζει το φεγγάρι στον κόρφο του, ώσπου να κλάψει μια νύχτα από
αγάπη για όλο τον κόσμο. Έτσι άφησα σ’ ένα χαντάκι τ’ αμάξι μου.
Πήρα τ’ όπλο. Κι ανέβηκα στο βουνό.

Ο άνθρωπος ξεκινά από τα υλικά αγαθά και ανελίσσεται στα ανώτερα.

Διαγράφεται η Ανελικτική Πορεία του ανθρώπου προς την Αποθέωση –
Τελειότητα:

Πρώτα ικανοποιεί τις βιολογικές του ανάγκες (πρώτος αναβαθμός) (ψωμί,

φαγητό, έρωτα, αγώνα για επιβίωση, υλική ευμάρεια, ευτυχία).
Ύστερα, αφού υπερβεί τις βιολογικές ανάγκες και τις καθημερινές έγνοιες,
ανεβαίνει τους αναβαθμούς της εσωτερικής και εξωτερικής ελευθερίας, φτάνει
στο ύψιστο χρέος της ελευθερίας της πατρίδας του (δεύτερος αναβαθμός)
Μετά προχωρά στον αγώνα για επικράτηση της ελευθερίας και
δικαιοσύνης σε όλο τον κόσμο (τρίτος αναβαθμός).
 ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

Ταύτιση με τη κοινωνική
Βιολογικές ανάγκες Εσωτερική και Εξωτερική
ελευθερία
ψωμί, φαγητό, χρήματα, έρωτας,
Φυλετικό χρέος – αγώνας
αγώνας επιβίωσης, υλική ευμάρεια, για απελευθέρωση
όραμα ατομικής ευτυχίας πατρίδας
(στίχοι 21-24)
(στίχοι 25-27)
συνείδηση και τη ψυχή
του σύμπαντος
Αγώνας για επικράτηση
της ελευθερίας και
δικαιοσύνης σε όλο το
κόσμο (στ.27-30)

•Η καθημερινή έγνοια για αντιμετώπιση καθαρά βιολογικών αναγκών (τροφή,

χρήματα, έρωτας)
•Φράσεις: "δε φτάνει το τραπέζι", "μήτε κάμποσος παράς στη τσέπη", "μήτε το
Α΄Αναβαθμός ψωμί", "μήτε το φιλί"

•Ο αγώνας να ξεσκλαβωθεί η πατρίδα του (εθνική ελευθερία)

Β΄ •Φράση: "τραβάει… από το ξεσκλάβωμα της πατρίδας"
Αναβαθμός

• Ο αγώνας για ξεσκλάβωμα του κόσμου (πανανθρώπινη ελευθερία)

Γ΄ • Φράσεις: "στο ξεσκλάβωμα του κόσμου…αγάπη για όλο τον κόσμο"
Αναβαθμός

Το ποίημα λειτουργεί σε τρία βασικά επίπεδα

ατομικό εθνικό οικουμενικό

επίπεδο επίπεδο επίπεδο
(στι. 21-24) (στ.25-27) (στ.27-30)

Ο αγώνας και η θυσία του ήρωα αλλά και οποιουδήποτε ανθρώπου παίρνει
διαστάσεις πανανθρώπινες. Το αποκορύφωμα είναι η έγνοια και ο αγώνας για όλο
τον κόσμο. Αυτή η αγάπη για όλο τον κόσμο είναι η προωθητική δύναμη που τον
οδήγησε στο ξεσκλάβωμα της πατρίδας και του κόσμου. Ο αγώνας του έχει αναχθεί
στη σφαίρα του καθολικού και του πανανθρώπινου. Η ζωή του ανθρώπου
καταξιώνεται, όταν ο άνθρωπος επιτελεί το χρέος του προς το συνάνθρωπο του,
προς το κοινωνικό σύνολο, προς τη πατρίδα και όλο τον κόσμο.
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

Έτσι βρέθηκα σε τούτη τη σπηλιά που το στόμιό της βλέπει ολόισα τον
ήλιο. Το στρογγυλό της στόμιο είναι ο ίδιος ο ήλιος
που θα τον νιώσω πάλι δροσερό, καθώς θα με περνάνε,
( όπως κείνη τη νύχτα το φεγγάρι ) – θα τον νιώσω δροσερό
κωνσταντινάτο να μου δροσίζει το καμένο στήθος, κ’ έτσι λίγο – λίγο να
ζεσταίνεται ο ήλιος
και ν’ αχνίζει στον κόρφο μας.
Γεια σας.

Μετά τη νοερή περιπλάνησή του στο παρελθόν, ο Αυξεντίου επιστρέφει στο

παρόν, την ώρα που βρίσκεται μέσα στο κρησφύγετο. Η αγάπη του για τον
κόσμο, ο έρωτας για την πανανθρώπινη, παγκόσμια ελευθερία τον
οδήγησαν σ’ αυτή τη σπηλιά.

Η σπηλιά ταυτίζεται με το χρυσό κωνσταντινάτο, σύμβολο του ηρωισμού,

του ξεχωριστού ανθρώπου

Ο Αποχαιρετισμός «είναι μια πορεία προς τον ήλιο, η οποία επιχειρείται δια
της εξόδου από τη σπηλιά». Η θυσία του ήρωα «το καμένο στήθος» θα
οδηγήσει σε έναν ήλιο:

Ο ήλιος χρησιμοποιείται μεταφορικά ως ποιητικό σύμβολο: ένας νέος κόσμος

απαλλαγμένος από κακία, ελεύθερος, δίκαιος, αγνός  η μετάβαση σε αυτό τον
κόσμο απαιτεί θυσίες

Το μοτίβο του Ήλιου  χρησιμοποιείται ως ποιητικό σύμβολο:

o Νέος κόσμος
o Ανάσταση του Γένους
o Δικαιοσύνη
o Ειρήνη
o Ελευθερία
o Ισότητα
o Αγνότητα
o Αρετή
o Εσωτερική και εξωτερική ελευθερία
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

Ο θάνατος του έχει σημασία, γιατί γίνεται σύμβολο στο βωμό των ιδανικών. Ο
ήρωας μεταβαίνει από τον αισθητό κόσμο στον υπεραισθητό, στον κόσμο της
αιωνιότητας. Ο ήρωας γνωρίζει πως θα περάσει από εκείνο το στόμιο και θα
βγει στο φως, στην αιωνιότητα και την αθανασία. Από το σκοτάδι της σπηλιάς
στο φως του ήλιου, συμβολισμός που δηλώνει ότι ο ήρωας θα κερδίσει την
αθανασία, την όντως ζωή, αφήνοντας το παράδειγμά του και τους
καρπούς της θυσίας του στους μεταγενέστερους και σ’ όλο τον κόσμο.
Ο ήρωας δέχεται τη φωτεινότητα και τη λάμψη του ήλιου και γίνεται ο ίδιος
ήλιος που στέλνει το φως του στους άλλους ανθρώπους. Ο ίδιος αποβαίνει η
επιβίωση της παράδοσης (χρυσό κωνσταντινάτο), που θα αντανακλά σ’ όλο
τον κόσμο.

Ο θάνατος του Γρηγόρη Αυξεντίου πήρε οικουμενικές διαστάσεις. Έγινε

ολοκαύτωμα στο βωμό των εθνικών ιδανικών αλλά και των παγκόσμιων.

Συμπέρασμα: Ο Αποχαιρετισμός εκφράζει τη γνήσια Ελληνικότητα στη μορφή του

Γρηγόρη Αυξεντίου, ο οποίος αντιμετωπίζοντας το θάνατο με εγκαρτέρηση
υπερβαίνει το βιολογικό δέος του θανάτου και μέσα στην έκσταση και το φως της
ελληνορθόδοξης παράδοσης, ταυτίζεται με την ίδια την Ρωμιοσύνη, συμβάλλοντας
στην έλευση του ΦΩΤΟΣ.

9. Χαρακτηριστικά Μοντέρνας Ποίησης

Βασικά χαρακτηριστικά μοντέρνας ποίησης που εντοπίζονται στο

απόσπασμα:

 ελεύθερος στίχος - πυκνός (απουσία μέτρου)

 «καθημερινή» λέξη (πεζότητα του λόγου)
 ακανόνιστη στίξη
 πολυσημία (πολλές σημασίες μιας λέξης)
 νέα νοηματική φόρτιση λέξεων (λειτουργούν ως σύμβολα)
 υποδήλωση ή απόκρυψη του θεματικού κέντρου (όχι ξεκάθαρα νοήματα)
 δυσνόητη ποίηση
 πρωτότυπη εικονοπλασία
 υπερρεαλιστικά (=φανταστικά) στοιχεία
 απουσία ομοιοκαταληξίας

Αυτά τα χαρακτηριστικά δίνουν τη δυνατότητα για μια αδέσμευτη και ανεμπόδιστη

εκφραστικότητα.
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ

10. Δραματικός μονόλογος με έντονα στοιχεία θεατρικότητας –

Χαρακτηριστικά:
1. Ένα και μόνο πρόσωπο εκφέρει τον λόγο, ο οποίος και αποτελεί ολόκληρο το
ποίημα.
2. Αυτό το πρόσωπο διαλέγεται και αλληλεπιδρά με ένα ή περισσότερα άλλα
πρόσωπα· όμως, η παρουσία του ακροατή, οτιδήποτε λέει ή κάνει, μας
γνωστοποιείται μόνο μέσα από τις νύξεις του μοναδικού ομιλητή.
3. Η κύρια αρχή της συγκρότησης του δραματικού μονολόγου είναι η
αποκάλυψη της ιδιοσυγκρασίας και του χαρακτήρα του ομιλητή.

Ο συγκεκριμένος μονόλογος έχει έντονα στοιχεία θεατρικότητας, που επιτυγχάνεται

με τον διάλογο και τη γενικότερη σκηνοθεσία που δημιουργεί ο ποιητής:

11. Πηγές

- Μήδεια Αναστασίου: https://www.filologou-harin.com/about-us

- Εκπαιδευτικό υλικό λειτουργών Υ.Π

- Διαδίκτυο
ΚΝΛ – Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΝΑ