«Ο Οικουμενικός Πατριάρχης της

Ορθοδοξίας Βαρθολομαίος Α΄».

Του Αλέξη Αλεξανδρή, πρέσβυ ε.τ. δρα. Ιστορίας

Ξεκινώ ντας θα ή θελα να ευχαριστή σω την

αγαπητή συνά δελφο, Γενική Πρό ξενο στην
[1]
Κωνσταντινού πολη κα Τζωρτζίνα
Σουλτανοπού λου και την υπεύ θυνη της
βιβλιοθή κης του Σισμανογλείου Μεγά ρου κα
Ευαγγελία Αχλά δη για την τιμή που μου έκαναν
να εγκαινιά σω τον κύ κλο των διαλέξεων με
θέμα ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ και να
μου εμπιστευθού ν την παρουσίαση της
πολύ πλευρης προσωπικό τητας και του
πολυσχιδού ς έργου του Οικουμενικού μας
Πατριά ρχη κκ. Βαρθολομαίου ο οποίος σή μερα
ενσαρκώ νει το διαχρονικό μεγαλείο της
Ρωμιοσύ νης και του Οικουμενικού πνεύ ματος
της Ορθοδοξίας. Το κείμενο αυτό συντά χθηκε
σε μια πολύ δύ σκολη για τη Ρωμιοσύ νη περίοδο
και για εμένα προσωπικά καθώ ς στις 10
Απριλίου χά σαμε τον πολυαγαπημένο σε ό λους
μας Νίκο Μαγγίνα, διακεκριμένο ρεπό ρτερ και
φωτογρά φο του Οικουμενικού Πατριαρχείου
των τελευταίων τριά ντα ετώ ν. Οι περισσό τερες
φωτογραφίες που συνοδεύ ουν την σημερινή
μου ομιλία έχουν ληφθεί με το φωτογραφικό
φακό του αείμνηστου φίλου και ά μεσου
συνεργά τη του Παναγιωτά του. Αιωνία του η
μνή μη.

Όπως ή δη ανέφερα τα τριά ντα χρό νια της

πατριαρχίας του Παναγιώ τατου υπή ρξαν τό σο
[2]
γεμά τα με σημαδιακά γεγονό τα που είναι
αδύ νατο να περιλά βει κά ποιος σε μια ομιλία το
μέγεθος, το βά θος και τη σημασία των
πρωτοβουλιώ ν Του. Ζητώ ντας εξαρχή ς την
κατανό ησή σας επιτρέψετε μου να
παρουσιά σω ό σο καλύ τερα μπορώ το έργο του
μεγά λου πνευματικού μας Ηγέτη
εμπλουτίζοντας την ομιλία αυτή με μια σειρά
φωτογραφιώ ν στη λογική του διά σημου ρητού
«Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις».
Ο Δημή τριος Αρχοντώ νης γεννή θηκε
στους Αγίους Θεό δωρους του αιγιοπελαγίτικου
νησιού Ίμβρος των Θρακικώ ν Σπορά δων, ό ταν
η συντριπτική πλειονό τητα του πληθυσμού της
ή ταν ακό μη γηγενείς ελληνορθό δοξοι. Από
παιδική ηλικία ο νεαρό ς Δημή τριος διακρινό ταν
για την οξυδέρκεια, εργατικό τητα και αγά πη
του για την Εκκλησία και ως εκ τού του
προσέλκυσε την προσοχή του σπουδαίου
ιερά ρχη του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Μελίτωνα Χατζή , ο οποίος υπηρέτησε ως
Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου από το
1950 έως το 1963 και στον οποίο οφείλεται σε
μεγά λο βαθμό η πνευματική και κοινωνική
αναγέννηση που γνώ ρισε το ποίμνιο του την
εποχή της ποιμαντορίας του.
[3]
 Με τη μεσολά βηση και παρό τρυνση του
μεγαλό πνοου φαναριώ τη ιερά ρχη, ένας
σημαντικό ς αριθμό ς νέων Ιμβρίων κατά φερε να
σπουδά σει στα ομογενειακά εκπαιδευτή ρια της
Πό λης και του εξωτερικού . Πό λος έλξης για
πολλού ς φερέλπιδες Ίμβριους υπή ρξε η Ιερά
Θεολογική Σχολή Χά λκης, μεταξύ των οποίων
συγκαταλέγεται και ο νεαρό ς Δημή τριος
Αρχοντώ νης. Όταν δε αποφοίτησε από τη
Θεολογική Σχολή Χά λκης το 1961
χειροτονή θηκε διά κονος στο Μητροπολιτικό
ναό της γενέτειρας του από τον πνευματικό του
πατέρα Μελίτωνα Χατζή , μετονομασθείς σε
Βαρθολομαίο προς τιμή και ανά μνηση του
πεφωτισμένου Ίμβριου ιερομό ναχου,
εκπαιδευτικού και συγγραφέα Βαρθολομαίου
Κουτλουμουσιανού .

Ακολουθώ ντας την παρά δοση των

μεγά λων ιεραρχώ ν του Οικουμενικού Θρό νου, ο
κκ. Βαρθολομαίος μετεκπαιδεύ τηκε στο
Ινστιτού το Ανατολικώ ν Σπουδώ ν της Ρώ μη,
στο Ινστιτού το Οικουμενικώ ν Σπουδώ ν στο
Bossey της Ελβετίας και στο πανεπιστή μιο
του Μονά χου από το 1963 μέχρι το 1968.
Εξειδικεύ θηκε δε στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο και
[4]
αναγορεύ τηκε διδά κτωρ του Ινστιτού του
Ανατολικώ ν Σπουδώ ν του Γρηγοριανού
Πανεπιστημίου της Ρώ μης. Πέραν των
μεταπτυχιακώ ν του σπουδώ ν ο διά κονος
Βαρθολομαίος είχε την ευκαιρία να καλλιεργήσει την
γλωσσομάθεια του με αποτέλεσμα να
συγκαταλέγεται σήμερα μεταξύ των πλέον
πολύγλωσσων εκκλησιαστικών ηγετών σε διεθνές
επίπεδο αφού ομιλεί επτά γλώσσες:  ελληνικά, 
τουρκικά,  αγγλικά,  γαλλικά,  γερμανικά,  ιταλικά 
και λατινικά.

Έχοντας υπηρετή σει ως

αρχιμανδρίτης και βοηθό ς Σχολά ρχης στη
Θεολογική Σχολή Χά λκης μετά την επιστροφή
του στην Κωνσταντινού πολη, ανέλαβε
επικεφαλή ς του ιδιαίτερου πατριαρχικού
γραφείου, ό ταν εξελέγη Πατριά ρχης ο
Δημή τριος Α΄ το 1972 . Ένα χρό νο αργό τερα
προή χθη σε Μητροπολίτη Φιλαδελφείας και
διαδέχθηκε στη Μητρό πολη Χαλκηδό νος τον
Μητροπολίτη Μελίτωνα Χατζή μετά το θά νατο
του τον Ιανουά ριο του 1990.

Εφέτος συμπληρώ νονται τριά ντα

χρό νια από την εκλογή του κκ. Βαρθολομαίου
στον οικουμενικό θρό νο στις 22 Οκτωβρίου
1991. Ιερά ρχης με λαμπρή μό ρφωση,
[5]
προικισμένος με προσό ντα και σπά νιες
πνευματικές και διοικητικές ικανό τητες, ο
μαχητικό ς πατριά ρχης κατά φερε κατά τη
διά ρκεια της πατριαρχίας του να αναδειχθεί σε
ηγετική φυσιογνωμία του Οικουμενικού
Ελληνισμού και μια παγκοσμίως αναγνωρίσιμη
πνευματική προσωπικό τητα. Χά ρις στους
οραματισμού ς, την αποφασιστικό τητα και τις
θαρραλέες πρά ξεις του, η Εκκλησία
Κωνσταντινουπόλεως αναβαθμίστηκε σε μείζον
πνευματικό ίδρυμα διεθνούς εμβέλειας, με
παρεμβάσεις στα ζωτικά προβλήματα που μαστίζουν
τη σύγχρονη κοινωνία, όπως ο ακραίος εθνικισμός, η
καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η
καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ
ταυτόχρονα αναδείχθηκε σε ηγετικό φορέα
προαγωγής του διαθρησκειακού, διαχριστιανικού
και διορθόδοξου διαλόγου.
Στoν τομέα των διαθρησκειακώ ν επαφώ ν
μεταξύ των εκπροσώ πων των τριώ ν
μονοθεϊστικώ ν θρησκειώ ν, του Ιουδαϊσμού , του
Χριστιανισμού και του Ισλά μ, οι παρεμβά σεις
του Πατριά ρχη Βαρθολομαίου κατέληξαν σε
σειρά κοινώ ν διακηρύ ξεων (Βοσπό ρου, 1994,
Βρυξελλώ ν, 2001, και ξανά Βοσπό ρου 2005,
που προή γαγαν την ανεξιθρησκία, την
ανεκτικό τητα και την αλληλοκατανό ηση των
[6]
λαώ ν. Τα θέματα αυτά αποτέλεσαν τον πυρή να
των συζητή σεων του με αρχηγού ς κρατώ ν, με
πολιτικού ς, εκκλησιαστικού ς και θεσμικού ς
παρά γοντες, με εκπροσώ πους της κοινωνίας
των πολιτώ ν και της διανό ησης -
περιλαμβανομένων των προέδρων των ΗΠΑ
Μπιλ Κλίντον (1997), Τζώ ρτζ Μπού ς (2002)
και Μπά ρακ Ομπά μα (2009) .
Ο Παναγιώ τατος έχει αναπτύ ξει ή δη
μια σχέση αμοιβαίας εκτίμησης και σεβασμού
με τον σημερινό Αμερικανό πρό εδρο Τζο
Μπά ιντεν, με τον οποίο είχε στο παρελθό ν τρεις
κατ’ ιδίαν συναντή σεις. Ως αντιπρό εδρος ο Τζο
Μπά ιντεν επισκέφθηκε δύ ο φορές τον
Οικουμενικό Θρό νο το 2011 και το 2014, ενώ η
3η συνά ντησή του με τον Οικουμενικό
Πατριά ρχη, έλαβε χώ ρα κατά την επίσκεψη του
κκ. Βαρθολομαίου στην επίσημη κατοικία του
Αντιπροέδρου, στην Ουά σιγκτον, κατά την
επίσκεψή του στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο του
2009.  Η κατά σταση της ορθοδό ξου
μειονό τητας στην Κωνσταντινού πολη, των
χριστιανώ ν της Μέσης Ανατολή ς και αλλού ,
[7]
αλλά και  ευρύ τερα ζητή ματα, που ά πτονται
του σεβασμού των θρησκευτικώ ν ελευθεριώ ν
και των ανθρωπίνων δικαιωμά των, ό πως
είναι  η συνεχιζό μενη μη επαναλειτουργία της
Θεολογική ς Σχολή ς της Χά λκης, ή ταν από τα
βασικά θέματα των μέχρι τώ ρα συνομιλιώ ν του
με τον αντιπρό εδρο και σημερινό αμερικανό
ηγέτη κ. Τζο Μπά ιντεν .
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης παραμένει
προνομιακός συνομιλητής διαδοχικών ηγεσιών της
Ευρωπαϊκής Ένωσης και εξεφώ νησε ιδιαίτερα
βαρύ νουσας σημασίας ομιλίες στην ολομέλεια
του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο
Στρασβού ργο (Απρίλιος 1994) και στην
Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες
(Σεπτέμβριος 2008). Στις ομιλίες αυτές
παρουσίασε το ό ραμα του για την ενωμένη
Ευρώ πη στο οποίο περιλαμβά νεται η
Ορθοδοξία, η οποία, ό πως είπε, «βρίσκεται στα
θεμέλια της Ευρώπης». Πρό σθεσε δε ό τι «Η Ορθοδοξία δεν
είναι στοιχείο πού προστέθηκε αργότερα και συνεπώς έχει
δικαιώματα στην κοινοτική Ευρώπη».

[8]
 Παγκό σμιας αναγνώ ρισης χαίρουν και
οι πρωτοβουλίες του Πατριά ρχη Βαρθολομαίου
για την προστασία της Δημιουργίας, δηλαδή
του περιβά λλοντος. Σε συνεργασία με τον
πρό εδρο της Ευρωπαϊκή ς Επιτροπή ς
διοργά νωσε σειρά διεθνώ ν οικολογικώ ν
συμποσίων εν πλω (στο Αιγαίο/Πά τμο 1995,
Μαύ ρη Θά λασσα 1997, ποταμό Δού ναβη 1999,
Αδριατική Θά λασσα 2002, Βαλτική Θά λασσα
2003, Αμαζό νιο 2006, Γροιλανδία 2007,
ποταμό Μισισιπή 2009, Αθή να/Σπέτσες/Ύδρα
2018), επιδιώ κοντας να αναδείξει το
παγκό σμιο οικολογικό πρό βλημα και την
ανά γκη για μια γενναία αντιμετώ πιση της
κλιματική ς αλλαγή ς. Υπό την αιγίδα του
Οικουμενικού Πατριά ρχη και του πρό σφατα
εκλιπό ντος δού κα του Εδιμβού ργου πρίγκιπα
Φίλιππου, επίτιμου προέδρου του Παγκοσμίου
Ταμείου για τη Φύ ση (WWF), τελού ν, από το
1994, τα διεθνή περιβαλλοντολογικά
σεμινά ρια στους χώ ρους της Μονή ς της Αγίας
Τριά δος στη Χά λκη. Για την πρωτοποριακή
οικολογική παρέμβαση του αποδό θηκε ο

[9]
τίτλος του «Πράσινου Πατριάρχη» με κά θε
επισημό τητα από τον αντιπρό εδρο των ΗΠΑ Aλ Γκορ
στο Λευκό Οίκο (1997) .

Σε ένδειξη αναγνώ ρισης της

πολύ πλευρης του δρά σης και συστηματική ς
ενασχό λησης του με τα ζητή ματα του
περιβά λλοντος ο ελληνορθό δοξος
εκκλησιαστικό ς ηγέτης τιμή θηκε επίσης με
πολλές ανώ τατες διακρίσεις από αρχηγού ς
κρατώ ν, κοινοβού λια και πανεπιστημιακά
ιδρύ ματα. Μεταξύ των πολλώ ν διακρίσεων του
απονεμή θηκε το Βραβείο «Υπέρμαχοι της Γης»
από τον ΟΗΕ την ά νοιξη του 2005, ενώ τρία
χρό νια νωρίτερα τιμή θηκε με το νορβηγικό
οικολογικό βραβείο της Οργά νωσης Sophie
(The Sophie Foundation), γνωστό τερο ως
«Πράσινο Νόμπελ». Δεν είναι λοιπό ν τυχαίο ό τι
ο Οικουμενικό ς Πατριά ρχης υπή ρξε ο επίσημος
κεντρικό ς ομιλητή ς στο Διεθνές Συνέδριο του
Αρκτικού Κύ κλου (Arctic Circle) που
πραγματοποιή θηκε στην Ισλανδία στις 12-15
Οκτωβρίου 2017, παρουσία 2.000 συνέδρων
από 80 χώ ρες.
[10]
 Η μόνη χώρα που αποφεύγει συστηματικά να
αναγνωρίσει το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη
παραμένει η Τουρκία, η οποία τον αντιμετωπίζει
ως ένα απλό μέλος μιας μικρή ς μη
μουσουλμανική ς μειονό τητας και προκαθή μενο
τοπική ς εκκλησιαστική ς αρχή ς που
αποκαλείται περιφρονητικά από τους
τού ρκους ως «Πατριαρχείο του Φαναρίου». Στο
μεταξύ , υποβαθμίζεται συνειδητά το γεγονό ς
ό τι ο Πατριά ρχης Βαρθολομαίος είναι σή μερα ο
περισσό τερο παρασημοφορημένος πολίτης της
Τουρκίας, κά τοχος ακό μη και του χρυσού
μεταλλίου του Κογκρέσου των ΗΠΑ (1997),
ανώ τατη τιμητική διά κριση πού σπά νια
απονέμεται.
Οι λό γοι είναι γνωστοί και αφορού ν
κυρίως τις βαθιά ριζωμένες αντιλή ψεις στην
τουρκική κοινωνία ως προς το ποιό ς αποτελεί
πρώ της ή δευτέρας κατηγορίας Τού ρκος
πολίτης. Και όμως η Τουρκία, ίσως σε συνεργασία
με την Ευρωπαϊκή Ένωση και με την Ελλάδα
ειδικότερα, θα μπορούσε να αναγνωρίσει και
υιοθετήσει το τεράστιο περιβαλλοντολογικό έργο
του Παναγιωτάτου, ίσως μέσα από την ίδρυση ενός

[11]
Ιδρύματος Προστασίας της Φύσης με τίτλο
Το ίδρυμα
«Πράσινος Πατριάρχης Βαρθολομαίος».
αυτό , με πρό εδρο τον κκ. Βαρθολομαίο, θα
μπορού σε να στεγαστεί στο Ορφανοτροφείο
Πριγκή που, ιδιοκτησία του Οικουμενικού
Πατριαρχείου, μετατρέποντας το
μεγαλοπρεπές αυτό κτίριο σε παγκό σμιο
κέντρο οικολογίας και περιβαλλοντολογικώ ν
μελετώ ν.
Εξαιρετικά δραστή ριος παραμένει ο
Πατριά ρχης Βαρθολομαίος στην προαγωγή των
διαχριστιανικώ ν σχέσεων ιδίως με τη
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, προωθώ ντας
δυναμικά την προσέγγιση με το Βατικανό , που
εγκαινιά στηκε από τον Αθηναγό ρα και
συνεχίστηκε από τον προκά τοχο του Δημή τριο .
Κατά φερε να επουλώ σει τις από αιώ νων
πληγές και ανταγωνισμού ς μεταξύ της
Ρωμαιοκαθολική ς και Ορθό δοξης Εκκλησίας σε
αγαστή συνεργασία με τους Πά πες Ιωά ννη-
Παύ λο Β΄ , Βενέδικτο ΙΣΤ΄ και Φραγκίσκο. .

Το σημαντικότερο επίτευγμα της μέχρι τώρα

πατριαρχίας Βαρθολομαίου στο διορθόδοξο χώρο
συνιστά η σύγκληση της «κεφαλαιώδους σημασίας»
Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας που
[12]
συνήλθε στην Κρήτη τον Ιούνιο 2016, με στό χο
την περαιτέρω σύ σφιγξη και εμβά θυνση των
σχέσεων και την προαγωγή της πανορθό δοξης
ενό τητας και συνεργασίας. Για να γεφυρωθού ν
οι μακροχρό νιες ενδοορθό δοξες ρή ξεις,
ανταγωνισμοί και παρεξηγή σεις είχαν
προηγηθεί έξι συνά ξεις προκαθημένων των
Ορθοδό ξων Εκκλησιώ ν την περίοδο 1992-2016
(Φανά ρι 1992, Πά τμος 1995,
Ιεροσό λυμα/Βηθλεέμ και Φανά ρι/Νίκαια
Βιθυνίας 2000, , Φανά ρι 2008, Φανά ρι 2014 ,
Γενεύ η 2016.

Εντού τοις, το γεγονό ς ό τι το Πατριαρχείο

Μό σχας και οι υπό την επιρροή του Εκκλησίες
δεν προσή λθαν στη Σύ νοδο της Κρή της
αντικατοπτρίζει τις εγγενείς δυσκολίες και τα
δυσεπίλυτα προβλή ματα στους κό λπους της
Ορθοδοξίας. Η μεγαλύτερη εσωτερική πρόκληση
της Ορθόδοξης Εκκλησίας πηγάζει από τη σταθερή
υπονόμευση του ουσιαστικού συντονιστικού και
ρυθμιστικού ρόλου (περιπτώσεις της αυτοκεφαλίας
των Εκκλησιών της Εσθονίας και Ουκρανίας), ως
πρώτου μεταξύ ίσων, του οικουμενικού πατριάρχη
από την Εκκλησία της Μόσχας, στο πλαίσιο της
παραδοσιακής ρωσικής φιλοδοξίας να καταστεί
«Τρίτη Ρώμη». Μά ταια, μέχρι στιγμή ς
τουλά χιστον, ο Οικουμενικό ς Πατριά ρχης
[13]
επιχείρησε επανειλημμένως να γεφυρώ σει το
χά σμα αυτό , διοργανώ νοντας την ανταλλαγή
σειρά επισκέψεων μεταξύ Φαναρίου και
Μό σχας τό σο κατά τη διά ρκεια της
πατριαρχίας του Αλέξιου , ό σο και του νυν
προκαθή μενου της ρωσική ς Εκκλησίας
Κυρίλλου . Από την ά λλη πλευρά , ο
Παναγιώ τατος δεν είναι διατεθειμένος να
προβεί σε οποιαδή ποτε έκπτωση των
κανονικώ ν και ιστορικώ ν δικαίων του
Οικουμενικού Θρό νου εντό ς της Κοινοπολιτείας
των Ορθοδό ξων Εκκλησιώ ν.

Όσον αφορά το εσωτερικό μέτωπο,

επί δεκαετίες το Οικουμενικό Πατριαρχείο
αντιμετώ πιζε οξύ πρό βλημα περιθωριοποίησης,
οφειλό μενο κυρίως στους περιορισμού ς που
επέβαλε η τουρκική Πολιτεία, ιδίως με την
απαγό ρευση λειτουργίας από το 1971 της
ιστορική ς Θεολογική ς Σχολή ς Χά λκης, πηγή ς
στελέχωσης των ενοριώ ν του οικουμενικού
θρό νου με εκκλησιαστικό προσωπικό . Η
επαναλειτουργία της «σπιωπώσας» Θεολογική ς
Σχολή ς αποτελεί το κατεξοχή ν θέμα σεβασμού
των θρησκευτικώ ν δικαιωμά των από την
[14]
Τουρκία, μια χώ ρα με κυριολεκτικά χιλιά δες
μουσουλμανικά εκπαιδευτικά ιδρύ ματα, η
οποία ό μως απαγορεύ ει τη λειτουργία
αντίστοιχης σχολή ς για τους χριστιανού ς της
πολίτες. Η στέρηση του δικαιώ ματος
θρησκευτική ς κατά ρτισης στους χριστιανού ς
μειονοτικού ς στην Τουρκία τα τελευταία
πενή ντα χρό νια συνιστά μείζον διεθνές ζή τημα,
το οποίο έχει τεθεί επανειλημμένως στους
Τού ρκους ιθύ νοντες από τις ηγεσίες, πολιτικές
και θρησκευτικές, της Αμερική ς και της
Ευρωπαϊκή ς Ένωσης.
Για τη θεραπεία των δυσλειτουργιώ ν
που αντιμετώ πιζε η Μεγά λη του Χριστού
Εκκλησία, ο Πατριά ρχης Βαρθολομαίος προέβη
σε σειρά ενεργειώ ν με πρώ το βή μα το ά νοιγμα
της Ιερά ς Συνό δου στους εκτό ς Τουρκίας
αρχιερείς του Θρό νου και από το 2004 αρκετές
θέσεις της Συνό δου καλύ πτονται από
μητροπολίτες του εξωτερικού . Μετά από
πολυετή αγώ να, ο Πατριά ρχης Βαρθολομαίος
κατά φερε το 2009 να πείσει τον Τού ρκο ηγέτη
Ταγίπ Ερντογά ν για την ανά γκη χορή γησης
[15]
τουρκική ς ιθαγένειας στους μητροπολίτες του
πατριαρχικού κλίματος από το εξωτερικό και
στους διακό νους της πατριαρχική ς αυλή ς.
Έκτοτε έχουν πολιτογραφηθεί σχεδό ν σαρά ντα
μητροπολίτες και μέλη της πατριαρχική ς αυλή ς,
στην πλειονό τητά τους Έλληνες πολίτες, αλλά
επίσης και ιερά ρχες από την Αμερική και την
Ευρώ πη. Με τον τρό πο αυτό οι μητροπολίτες
του εξωτερικού είναι σε θέση πλέον να
υπηρετού ν στην Κωνσταντινού πολη, Ίμβρο,
Σμύ ρνη και αλλού , ενώ θα έχουν το δικαίωμα
του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις μελλοντικές
πατριαρχικές εκλογές. Η τά ση στελέχωσης των
εν Τουρκία εκκλησιαστικώ ν αρχώ ν και με
ιερά ρχες του πατριαρχικού κλίματος από το
εξωτερικό κατέστη ακό μη πιο έκδηλη με την
πρό σφατη τοποθέτηση του μέχρι πρό τινος
διακεκριμένο Μητροπολίτη Γαλλίας Εμμανουή λ
στην πρώ τη τη τά ξει Γεροντική Μητρό πολη
Χαλκηδό νος. Μέλη της πατριαρχική ς αυλή ς με
καταγωγή κυρίως την Ελλά δα, έχοντας
γαλουχηθεί στο πνεύ μα και την τά ξη του

[16]
Φαναρίου, αναλαμβά νουν σταδιακά τη
διοίκηση μητροπό λεων του Θρό νου .
Στο μεταξύ από το Μά ρτιο 1994
καθιερώ θηκε η σύ γκληση τακτικώ ν συνά ξεων
των ιεραρχώ ν του οικουμενικού θρό νου.
Μέσα από τις συνά ξεις αυτές συντονίζεται το
έργο και οι δρά σεις των μητροπό λεων, οι
οποίες επί πατριαρχίας του εξαπλώ θηκαν σε
ό λα τα μή κη και πλά τη της υφηλίου
(Αρχιεπισκοπές Αμερική ς, Αυστραλίας,
Μεγά λης Βρετανίας, Καναδά και Μητροπό λεις
Γαλλίας, Γερμανίας, Αυστρίας, Σουηδίας,
Βελγίου, Νέας Ζηλανδίας, Ελβετίας, Ιταλίας,
Μπουένος Άιρες, Μεξικού , Χονγκ Κονγκ,
Ισπανίας, Κορέας, Σιγκαπού ρης). Ο
πολυταξιδεμένος πατριά ρχης έχει επισκεφθεί
το σύ νολο των επαρχιώ ν του, ένας τερά στιος
γεωγραφικό ς χώ ρος στον οποίο
περιλαμβά νεται σχεδό ν το σύ νολο των
από δημων Ελλή νων, που αποτελού ν σή μερα τη
ραχοκοκαλιά και το πλέον δυναμικό κομμά τι
του ποιμνίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Στο μεταξύ , ά ξιοι ιερά ρχες του Θρό νου έχουν
[17]
τοποθετηθεί επικεφαλείς των μητροπό λεων
του εξωτερικού .
Αρχηγοί κρατώ ν, πολιτικοί,
εκκλησιαστικοί ηγέτες και εκπρό σωποι της
κοινωνίας των πολιτώ ν των χωρώ ν, ό που
δραστηριοποιού νται οι μητροπό λεις του
Θρό νου, επισκέπτονται τακτικά το Φανά ρι και
έχουν επαφή με τον Οικουμενικό Πατριά ρχη
και το κέντρο της Ορθοδοξίας. Στο ίδιο μή κος
κύ ματος και στο πλαίσιο της προώ θησης της
ειρή νης, της ανεκτικό τητας και της
συνδιαλλαγή ς, ο Παναγιώ τατος έχει αναπτύ ξει
διά λογο και με πολιτικού ς και θρησκευτικού ς
ηγέτες μουσουλμανικώ ν κρατώ ν, αλλά και
κομμουνιστικώ ν χωρώ ν, ό πως η Κού βα.
Ασφαλώς προνομιακή παραμένει η σχέση της
Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως με τον ελληνικό
λαό και με την Εκκλησία της Ελλάδος , ενώ ο
Οικουμενικός Πατριάρχης είναι σταθερός υπέρμαχος
Στο
της ελληνοτουρκικής φιλίας και συνεργασίας.
μεταξύ ο Παναγιώ τατος έχει προβεί σε
εντατικές και συνεχείς προσπά θειες, ού τως
ώ στε να πείσει τον ηγέτη της Τουρκίας Ταγίπ
Ερντογά ν , αλλά και γενικό τερα την τουρκική
[18]
κοινή γνώ μη ό τι οι οικουμενικές πνευματικές
δραστηριό τητες και πρωτοβουλίες του
Φαναρίου στοχεύ ουν στην προώ θηση της
ειρή νης και σταθερό τητας και δεν έχουν πολιτικό
χαρακτήρα ούτε στρέφονται εναντίον ή έχουν την
προοπτική υπονόμευσης της Τουρκίας.

Συνδυαστικά με την ενίσχυση των

δομώ ν και της διοίκησης της Εκκλησίας, ο
Οικουμενικό ς Πατριά ρχης μεριμνά για το
ά μεσο, έστω και συρρικνωμένο πληθυσμιακά ,
ποίμνιο του στην Κωνσταντινού πολη, Ίμβρο
και Τένεδο. Έχει ενσκή ψει στα πολλαπλά και
καίρια ζητή ματα που απασχολού ν τη
Ρωμιοσύ νη και με τις ευλογίες του
συγκροτή θηκε τις τελευταίες δεκαετίες μια
μικρή αλλά δραστή ρια ομά δα νέων ομογενώ ν
που έχουν αναλά βει την κοινοτική και
εκπαιδευτική διοίκηση της ελληνορθό δοξης
μειονό τητας. Με τις ευλογίες του
διοργανώ θηκε το 2006 από μια ομά δα
ομογενώ ν, ό πως ο αείμνηστος εκπαιδευτικός των
ομογενειακών σχολείων Δημήτριος Φραγκόπουλος,
ο ομογενής επιχειρηματίας Λάκης Βίγκας, η Φραγκώ

[19]
Καράογλαν και ο αείμνηστος πρωτοπρεσβύτερος του
Πατριαρχείου Δοσίθεος Αναγνωστόπουλος,
συνέδριο για το παρό ν και το μέλλον της
Ρωμιοσύ νης στην Πό λη, το πρώ το του είδους
του μετά το 1923 . Οι σθεναρές και τολμηρές
διεθνείς παρεμβά σεις του για τα δίκαια των
Ελλή νων της Πό λης και της Ίμβρου,
περιλαμβανομένης και της επιτυχημένης
προσφυγή ς στο Ευρωπαϊκό Δικαστή ριο
Ανθρωπίνων Δικαιωμά των για την επιστροφή
του Ορφανοτροφείου Πριγκή που και ά λλων
παρανό μως υφαρπαχθέντων κοινοτικώ ν
ιδρυμά των της Ρωμιοσύ νης, έχουν εμπνεύ σει,
αναζωογονή σει και αναπτερώ σει το ηθικό και
την αυτοπεποίθηση της ελληνορθό δοξης
κοινό τητας της Τουρκιά ς. Πέραν της παιδείας,
της κοινοτική ς οργά νωσης και της
επαγγελματική ς αποκατά στασης των νέων
μελώ ν της ομογένειας, ο Παναγιώ τατος
συμβά λλει ποικιλοτρό πως στην ολοκλή ρωση
ενό ς ορά ματος, της λειτουργίας ενό ς
Πολιτιστικού Κέντρου της Ρωμιοσύ νης στην
Σχολή του Γαλατά , ένα εντυπωσιακό ακίνητο

[20]
που πρό σφατα επεστρά φη από τις τουρκικές
αρχές στην ελληνορθό δοξη κοινό τητα
Διατυπώ νοντας την αποφασιστικό τητα των
Ρωμιώ ν της Πό λης να συνεχίσουν την ιστορική
τους πορεία στη γενέτειρα των προγό νων τους,
ο Παναγιώ τατος σε κή ρυγμα του την παραμονή
του Ευαγγελισμού στον πανηγυρίζοντα ναό της
Ευαγγελιστρίας Προπό δων Ταταού λων τό νισε:
«Υποσχεθήκαμε στην Παναγία ότι δεν θα
εγκαταλείψωμεν την Πόλην. Δεν θα αφήσωμεν χωρίς
λάδι την κανδήλα της, χωρίς θυμίαμα τις Εκκλησίες
της και χωρίς αμνόν τα Άγια Θυσιαστήρια της».

Εμπνευσμένοι από τον πνευματικό τους

ηγέτη, η μεγά λη μερίδα της κοσμική ηγεσία της
Ρωμιοσύ νης ίδρυσε το 2011 το Σύ νδεσμο
Υποστή ριξης Ρωμαίικων Κοινοτικώ ν
Ιδρυμά των (ΣΥΡΚΙ) και προβά λλει τα
προβλή ματα της στο ανώ τατο επίπεδο του
τουρκικού κρατικού μηχανισμού . Εξίσου
σημαντική είναι η καθοδή γηση του,
προκειμένου να αναζωογονηθεί η γενέτειρα
του Ίμβρος, μια προσπά θεια που οδή γησε
[21]
μεταξύ ά λλων στην επαναλειτουργία
ελληνό γλωσσων σχολείων ό λων των βαθμίδων
στο νησί, καταλύ της για την επιστροφή
αρκετώ ν γηγενώ ν οικογενειώ ν που είχαν
υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν την πατρίδα
τους εξαιτίας των σκληρώ ν μέτρων και
απαγορεύ σεων που είχαν επιβληθεί από
διαδοχικές τουρκικές κυβερνή σεις ιδίως την
εικοσαετία 1964-1984.
Παρά λληλα, οι σύ λλογοι των
εκπατρισμένων ομογενώ ν να έχουν σχηματίσει
δευτεροβά θμιες οργανώ σεις στην Ελλά δα και
το εξωτερικό , ό πως η Οικουμενική Ομοσπονδία
των Κωνσταντινουπολιτώ ν (ΟΙΟΚΩ) και οι
Σύ λλογοι Ιμβρίων και στέκονται αρωγοί και
συμπαραστά τες στον αγώ να που δίνουν οι
συντοπίτες τους στην Τουρκία. Παρά τα
διά φορα προβλή ματα που αντιμετωπίζει η
ελληνορθό δοξη κοινό τητα το ηθικό παραμένει
ακμαίο και επικρατεί μια αισιοδοξία για το
μέλλον των Ρωμιώ ν που οφείλεται σε μεγά λο
βαθμό στην σοφή καθοδή γηση του
Παναγιωτά του.
[22]
 Με τη καθιέρωση θείων λειτουργιών στις
εγκαταλελειμμένες από το 1922 εκκλησίες της
Μικράς Ασίας, της Καππαδοκίας, του Πόντου και της
Ανατολικής Θράκης ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει
εγκαθιδρύσει ένα κύκλο ιστορικών προσκυνημάτων
στα μοναδικά μνημεία της Ορθοδοξίας των
μικρασιατικών και θρακικών επαρχιών του
Οικουμενικού Θρόνου. Συνοδευό μενος πά ντα από
κληρικού ς και λαϊκού ς παρά γοντες, αλλά και
απογό νους των ανταλλαχθέντων Ελλή νων της
Μικρά ς Ασίας και της Ανατολική ς Θρά κης, ο
Παναγιώ τατος ψά λει επιμνημό συνες δεή σεις
υπέρ της αναπαύ σεως των ψυχώ ν των
Ελλή νων της Καθ΄ Ήμας Ανατολή ς, «των
ειρηνικώς τεθνεώτων και των μαρτυρικώς
τελειωθέντων».
Παρά λληλα με την εκτίμηση, που
απολαμβά νει διεθνώ ς για τις πολυσχιδείς
παρεμβά σεις και πρωτοβουλίες του, ο
Οικουμενικό ς Πατριά ρχης αντιμετωπίζει ενίοτε
εμπό δια και μεμψιμοιρίες με τους επικριτές του
να τον κατηγορού ν για «άνοιγμα ταυτόχρονα
πολλών μετώπων». Οι κήνσορες των πατριαρχικών
χειρισμών ενοχλούνται από την αποφασιστική και
άνευ συμβιβασμού ευθύτητα των παρεμβάσεων του,
όπως και τη σθεναρή προάσπιση των
πατροπαράδοτων δικαίων του υπερτοπικιστικού
Οικουμενικού Πατριαρχείου. Πολλές φορές

[23]
παρεξηγείται επειδή τάσσεται ευθαρσώς κατά της
«εθνολατρείας» και του εθνικιστικού φανατισμού
και προξενεί την αντίδραση εκείνων που
υπονομεύουν, ευκαίρως και ακαίρως, την μακραίωνη
ιστορική αποστολή και την υπερεθνική οικουμενική
υπόσταση της πρωτόθρονου Εκκλησίας
Κωνσταντινουπόλεως. Εντού τοις, ο χαλκέντερος
οικουμενικό ς αυτό ς Έλληνας Φαναριώ της
ιερά ρχης από τη μαρτυρική Ίμβρο, που
γαλουχή θηκε στα νά ματα της Χά λκης, δεν
φαίνεται να πτοείται και συνεχίζει να
προβά λλει ένα εκσυγχρονισμένο και
ανθρωπιστικό ό ραμα, που ενσαρκώ νει τη
σοφία και το πνεύ μα που κληρονό μησε από την
ελληνορθό δοξη και αρχαία ελληνική παρά δοση.
Μια στά ση που έχει κερδίσει την εκτίμηση και
το σεβασμό στο πρό σωπο του διεθνώ ς ό πως
ά λλωστε φαίνεται και από το γεγονό ς ό τι το
2008, το έγκυρο αμερικανικό περιοδικό Time
κατέταξε τον Οικουμενικό Πατριάρχη ανάμεσα στους
«100 ανθρώπους με την πιο μεγάλη επιρροή
στον κόσμο».

[24]