YBS303U-KULLANICI DENEYİMİ TASARIMI
Ünite 1: Kullanıcı Deneyimi ve Tasarımının Önemi
Kullanıcı Deneyimi Kavramı
Kullanıcı deneyimi kavramı, kullanıcıların bir arayüz
programı ile hizmet ve ürünleri birden fazla yolla
kullanılmasıdır. Kullanıcı deneyimi ise kullanılabilirlik,
kullanıcı arayüzü, etkileşim deneyimi, etkileşim tasarımı
ve müşterilerin deneyimi kavramlarının bir araya
gelmesinden oluşur.
Ürün ve hizmetlerin sunumlarındaki yetersizlikler
tasarımın önemini ortaya çıkarmıştır.
Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla
üreticiler yeni tasarımlar sunulmuştur. Kullanıcının
deneyimleri tasarımcıların yol göstericisi haline gelmiştir.
Deneyim, kullanıcıların bilgi birikimlerinin tamamını
ifade eder. Bu bilgi birikimi tasarımın çerçevesini
oluşturur.
Tasarımcı, kullanıcının deneyimi ışığında tasarımını
şekillendirmelidir. Böylece deneyim tasarlaması ile
kullanıcının hislerini ve duygularını ön plana çıkartabilir.
Deneyim türleri şunlardır:
• Estetik deneyim
• Davranışsal deneyim
• Yansıtıcı deneyim
• Duygusal deneyim
Estetik deneyim, duyular ile oluşan deneyim türüdür.
Davranışsal deneyim, kullanım ve görünümden oluşan
deneyim türüdür.
Yansıtıcı deneyim, kullanıcının kendisi hakkında hislerini
ve düşünceleri ele alan deneyim türüdür.
Duyusal deneyim, duygularımızı ele alan deneyim
türüdür.
Müşteri deneyimi, tüketici ve kullanıcının aldığı hizmetin
deneyimlendirilmesidir.
Kullanıcı Deneyimi
Kullanıcının kullanmış olduğu elektronik uygulamadaki
etkileşimin meydana getirdiği deneyimdir.
Kullanıcı deneyimi, tasarımının özelliklerini bire bir
etkilemektedir. Tasarımın kullanıcı deneyimi ile
şekillenmesi, tasarımın kullanıcı tarafından fayda ve
verimliliği artırmaktadır. Bu sayede ürün ve hizmet
kullanıcı beğeni ile kullanıcının hizmetine girmektedir.
Kullanıcı ürün veya hizmetin ihtiyaç hali hissetmesini
sağlamak amacıyla önemlidir.
Kullanıcı deneyim süreci;
1. Kullanım Öncesi
2. Kullanım Anı
3. Kullanım Sonrası
olarak sınıflandırılır.
Kullanım öncesi, ilk kritik an öncesi ihtiyaç hissetme
Kullanım anı, ikinci kritik an kullanma
Kullanım sonrası, ikinci kritik an sonrası kullandıktan
sonra hissettiklerini ele alır.
Kullanıcı Deneyimi Kavramının Tarihsel Gelişimi
Çalışma ortamı ve makineler ile iletişiminin iyileştirilmesi
amacıyla ile ortaya çıkmıştır.
Tasarımlarda insanı öne çıkarmak, duygu ve düşüncelerini
yansıtmak için zorunlu hale gelmiştir.
Kullanıcı deneyiminin ilk olarak ifade edilmesi 1986
yılına kadar dayanır. Bu ifadeyi Donald Norman ve
Stephen Draper tarafından, Kullanıcı Odaklı Sistem
Tasarımı adlı kitapta kullanmıştır.
Popüler hale gelmesi ise 1993 yılında Donald Norman'nın
İnsan-Bilgisayar Etkileşimi ile meydana gelmiştir.
İnsan bilgisayar etkileşimi, teknolojilerin tasarımı
değerlendirilmesi ele alan disiplinler çalışmasıdır.
Kavramın en kapsamlı ifadesi ise 2010 yılında ISO
tarafından '' kullanıcının bir, ürün, hizmet, çevre ya da
tesis ile etkileşimde olduğu zamana ait deneyiminin tüm
yönleri'' şeklinde yer almaktadır.
Kullanılabilirlik
Kullanılabilirlik, kullanıcı tarafından, kullanım hedeflerine
ulaşabilmek için, etkin, verimli, tatmin edici bir şekilde,
kullanabilme derecesidir.
Kullanılabilirliği ürün ve hizmetin, yararlılığının en kolay
şekilde hizmet vermesi olarak da tanımlayabiliriz.
Kullanıla bilirlik, tasarımın estetik ve duygusal özellikleri
ile kullanım kolaylığının iç içe olduğu bir kavramdan
oluşur. Bu kavram ara yüz tasarımının kullanıcı deneyimi
ile şekillendirilmelidir.
Kullanıcı Deneyimi Tasarımı
Kullanıcı deneyimi tasarımı, insanın yaşadıkları
deneyimlerin göstergesinde yarattığı fikirler, duygular ve
anılar göze alınarak tasarlanan tasarımdır.
Bu tasarım ''ne için tasarlıyoruz?'' ve ''kim için
tasarlıyoruz'' sorusuna cevap bulmak için uğraş verir.
Kullanıcı deneyimi tasarımı kullanıcının sistem ile
etkileşimini sorgular. Sistemin faydası ve bu faydadan
nasıl yararlanabileceği ele alınır.
Bu sebep ile kullanıcı tasarımın merkezinde yer
almaktadır. Kullanıcının tasarım hakkındaki görüşleri ön
plana çıkar.
Kullanıcı Merkezli Görüşler
İnsanların ihtiyaçları tasarımın yeterliliği ile aynı
doğrultuda olması gerekir. Bu doğrultuda bazı sorular
tasarımcı tarafından ele alınır. Bunlar:
1. İnsanların ne düşündüğü
2. İnsanların ne yaptığı
3. İnsanların ne kullandığı ile ilgili sorulardır.
1
 YBS303U-KULLANICI DENEYİMİ TASARIMI
Ünite 1: Kullanıcı Deneyimi ve Tasarımının Önemi

Tasarımcılar tasarladıkları ürünlerin insan tarafından nasıl • İletişim tasarımı

algılandığı, tasarımın başarısını etkiler. • Etkileşim tasarımı
Tasarımın ihtiyaçları karşılarken kullanıcıların keyifli bir • Bilgisayar bilimi
şekilde fayda sağlaması hedeflenir. • Endüstriyel tasarım
• İnsan faktörleri ve Ergonomi
Kullanıcıların ürün ve hizmetlerden aldıkları keyif 4 • Pazarlama
başlıkta sıralanabilir. • Mimarlık
• Fizyo keyif • Felsefe
• Sosyal keyif • Psikoloji
• Psiko keyif • Sosyoloji
• İdeo keyif • Bilişsel bilim
Fizyo keyifte görsel özellik unsurları ön plandadır. İnsan etkileşimleri sonucu deneyimler kazanır ve
deneyimlerin verdiği uyarılar ürün ve hizmetin satın
Sosyal keyif, ses, dokunma ve koklama duyuları ile alınmasında önemlidir.
gerçekleşir.
Tasarımın oluşmasını sağlayan bilgi birimi, kullanıcı ve
Psiko keyif, kullanıcıların karşılaştıkları zorluklarla baş üretici arasındaki etkileşimler sonucunda meydana
ettikleri taktirde ödüllendirilmesine dayanır. gelmektedir.
İdeo keyif ise kullanıcı için önemli olan değerleri yansıtan Yaşam döngüsünün uzatılması, tasarımın kullanımının
keyif türüdür. kolay ve anlaşılır olması ile sağlanır.
Ürün Merkezli Görüşler Bilgi, tasarımcı ile kullanıcı arasındaki iletişim ile oluşur.
Ürün merkezli görüşler üretim odaklı tasarımlardır. Bu Ürünlerin özellikleri, kullanıcıların deneyimleri, sosyo-
görüş Alben tarafından ''deneyim kalitesi'' adı altında 8 kültürel değerler hizmetin tercih edilmesinde en büyük
başlıkta incelenir. Bunlar; etkenlerdir.
1. Kullanıcıyı anlama Kullanıcı deneyimi kavramı her alanda karşımıza
2. İhtiyaç duyulma çıkmaktadır. Üründen memnun kalan kullanıcılar
3. Değişebilir olma deneyimlerini iyi şekilde kullanıp doğru hizmetlere
4. Etkili tasarım süreci yönelirken şirketler ise karlılığını artıracaktır.
5. Uygunluk
6. Estetik deneyim
7. Öğrenebilir ve kullanabilir olma
8. Kontrol edebilirliktir.
Ürün merkezli tasarım birçok tasarım çeşidiyle karşımıza
çıkmaktadır. İçgüdüsel tasarım, kullanıcının vereceği
duygusal tepkilerdir. Davranışsal tasarım, ürünün kullanıcı
tarafından nasıl kullanılacağını belirler. Yansıtıcı tasarım,
kullanıcının ürün hakkındaki düşüncelerini kapsar.
Etkileşim Merkezli Görüşler
Kullanıcı, deneyimini geçmişte olan ile gelecekte olmasını
beklediği tasarımın zaman ve bağlam faktörlerine göre
şekillendirilmesidir.
Bağlam ise kullanıcıyı etkileyen tüm çevresel faktörlerdir.
Kullanıcı deneyimlerinin zaman içerisinde değişmesini ve
bu değişimin tasarım üzerindeki yenilikleri ortaya
konulması hedeflenir.
Bu bağlamda etkileşimin nasıl olacağı ve ne yönde olacağı
analiz edilir. Kullanıcı beklentilerinin olumlu şekilde
tasarıma yansıtılması başarıyı sürdürür.
Kullanıcı Deneyimi ve Tasarımının Önemi
Kullanıcı deneyimi tasarımı şu şekilde gerçekleşir;
• Bilgi mimarisi