Kunstagogische kaders

Overzicht artikels Reader

Docent: An De bisschop

1. Kunstagogiek, waarover spreken we?

Een afbakening van het veld.
• Hertmans, S. (1999). ‘Stellingen’, In: Waarover men niet Spreken kan. Elementen voor een
agogiek van de kunst, Brussel: VUBPress, p.13-26
• Elias, W. (2002). ‘Kunst als koevoet. Aspecten van de relatie tussen kunsteducatie en agogiek’,
In: Elias, W. & Van Wing, T. Vizier op agogiek. Brussel, VUBPress, p.318-343.

2. Agogiek als handelingstheorie: historische agogische stromingen & kernbegrippen in de agogiek

• Meurs, P. (2019). ‘Agogische Opvattingen’, In: Meurs, P. (2019) Inleiding tot de agogische
wetenschappen’, Brussel: VUBPress, pp.63-85
• Meurs, P. (2019). ‘Agogische kernbergippen’, In: Meurs, P. (2019) Inleiding tot de agogische
wetenschappen’, Brussel: VUBPress, pp.98-121

3. Democratie, de school, het dialogisch model en ‘transformatie’.

Enkele (ped)agogische kaders.
• Freire, P. (2019 (1968)). ‘Pedagogie van de onderdrukten’, In: Masschelein, J. (2019), Dat is
pegagogiek. Actuele kwesties en sleutelteksten uit de Westerse pedagogische traditie van de
20e eeuw. Leuven: Universitaire Pers Leuven. Pp 49-59.
• Dewey, J. (2019 (1916)). ‘Over opvoeding, onderwijs en burgerschap’, In: Masschelein, J.
(2019). Dat is pegagogiek. Actuele kwesties en sleutelteksten uit de Westerse pedagogische
traditie van de 20e eeuw. Leuven: Universitaire Pers Leuven. Pp 259-268.
• Mezirow, J. (2019 (1978)). ‘Perspectief Transformatie’, In: Masschelein, J. (2019), Dat is
pegagogiek. Actuele kwesties en sleutelteksten uit de Westerse pedagogische traditie van de
20e eeuw. Leuven: Universitaire Pers Leuven. Pp. 525-530.
• Simons, M. & Masschelein, J. (2012). ‘School – a matter of form’, In: Gielen, P. & De Bruyne,
P., Teaching Art in the Neoliberal Realm. Amsterdam: Valiz, pp. 69-83

4. Kunst en cultuur vandaag: over draagvlak, functies en context-interactie.

Enkele cultuurwetenschappelijke kaders.
• Heinsius, J., Houben, J. Spangenberg, F. & Goedhart, S. (2007). ‘Een wereld te winnen voor de
kunstensector’, In: Boekman cahier, Kunst en publiek, nr 12, Amsterdam, pp. 6-12.
• Baetens, J., De Bloois, J., Masschelein, A. & Verstraete, G. (2009). ‘Be(com)ing Dutch, trots of
twijfel?’, In: Culturele Studies. Theorie en Praktijk. Nijmegen: Uitgeverij Vantilt. Pp 33-49.
• Gielen, P. & Lijster, T. (2015). ‘Culture: The Substructure for a European Common, In: Gielen,
P. (ed.) (2015), No Culture, No Europe. On the Foundation of Politics. Amsterdam:Valiz.

5. Een kwestie van onderwijs- én cultuurbeleid

Beleid rond kunsteducatie en cultuurparticipatie in Vlaanderen
• Bamford, A. (2007). Kwaliteit en Consistentie. Kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen.
Onderzoeksrapport op vraag van Minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke. Brussel:
Agentschap voor Onderwijscommunicatie.
(Onderzoeksrapport, niet opgenomen in reader, wordt gesynthetiseerd in de les)
 • Demeulenaere, B. & Verdoodt, M. (2010). ‘Kunst en cultuureducatie: recente beleidsopties
van de Vlaamse Overheid.’, In: Dekeyzer, B. (red.) Education through Art. Kunst- en
cultuureducatie als motor van leren. Antwerpen/Apeldoorn:Garant, pp. 27-36.
• van der Hoeven, Q. (2007). ‘Kunst veredelt, de minister verdeelt. Kunst en publiek in
Vlaanderen’, In: Boekman cahier, Kunst en politiek, nr 72, Amsterdam, pp. 13-19.

6. Maatschappelijke thema’s op de voorgrond: diversiteit, inclusie, participatie

Perspectief cultuurparticipatie: van samenleving naar cultuur en terug
• Vrancken, J., Dierckx, D., Wyckmans, J. (2009). ‘Participatie als window dressing. Een
overroepen concept?’, In: Bultynck, M. (red.), 360° Participatie, Brussel: Demos vzw, pp. 26-
39.
• Elias, W., (2009). ‘Cultuurparticipatie: kermis, kerk of kerker. Een cultuurfilosofische
benadering’, In: Bultynck, M. (red.), 360° Participatie, Brussel: Demos vzw, pp. 14-25.
• Pinxten, R. (2003). ‘De inclusieve maatschappij en cultuurparticipatie’, In: Pinxten, R. (2003).
De artistieke samenleving. De invloed van kunst op de democratie, Antwerpen: Houtekiet, pp.
13-35.
• Jans, E. (2006). ‘De onzichtbare anderen’, In: Jans, E. (2006). Interculturele intoxicaties. Over
kunst, cultuur en verschil, Berchem:EPO, pp. 175-189.

7. Toepassing: sociaal-artistiek werk & participatieve kunst

• Van den Bergh, A. (2012). Dwarsliggers. Verhalen uit de sociaal-artistieke praktijk, Brussel:
Demos vzw ,(pp. selectie: functies sociaal-artistiek werk)
• Hillaert, W. & Trienekens, S. (2015) Kunst in Transitie. Manifest voor participatieve
kunstpraktijken. Brussel: Demos/CAL-XL
(Onderzoeksrapport/Manifest, niet opgenomen in reader, wordt gesynthetiseerd in de les).
Download via: https://demos.be/kenniscentrum/publicatie/kunst-in-transitie-manifest-voor-
participatieve-kunstpraktijken
• Gielen, P. & Otte, H. (2018). ‘When Politics becomes unavoidable. From Community Art to
Commoning Art’, In: Dockx, N. & Gielen, P. (eds.), Commonism. A New Aesthetics of the Real,
Amsterdam: Valiz, pp. 269-298.

8. Kunst vanuit (ped)agogisch perspectief: ontwikkeling, ervaring, lessen voor het educatieve
domein
Perspectief kunsteducatie: van pedagogiek naar kunst en terug
• Eisner, E.W. (2005/1992). ‘The misunderstood role of the arts in human development’, In:
Eisner, E.W. (2005). Reimagining Schools. The Selected works of Elliot W. Eisner, London/New
York: Routledge, pp. 129-135.
• Hinckman, L.A. (1998). ‘De kunst van het leven. Deweys esthetica’, In: Logister, L. (red.) (2005).
John Dewey. Een inleading tot zijn filosofie, Uitgeverij DAMON Budel, pp. 119-139.
• Eisner, E.W. (2005/2002). ‘What can education learn from the arts about the practice of
education’, In: Eisner, E.W. (2005). Reimagining Schools. The Selected works of Elliot W. Eisner,
London/New York: Routledge, pp. 205-214.
• Harland, J. & Hetland, L. (2008), Gewenste en bereikte leereffecten van kunsteducatie.
Onderzoeksrapport Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht. (Onderzoeksrapport, niet
opgenomen in reader, wordt gesynthetiseerd in de les)

9. Toepassing: Kunst en cultuur van bij de start

Kunst en cultuur in het basis en secundair onderwijs
• Van der Molen, J.M. (2014), ‘Talent is een kiem’, In: Boekman cahier, Kunst in en buiten de
klas, nr 100, Amsterdam, pp. 6-13.
 • Twaalfhoven, A. (2007), ‘Kunst waarderen –kun je dat leren?’, In: Boekman cahier, Kunst en
politiek, nr 72, Amsterdam, pp 72-77.
• Bossuyt, T. & Moons, K. (2010), ‘Kunsteducatie op school breed bekeken: een strijd tegen het
rigide van het leerlijn denken’ In: Dekeyzer, B. (red.) Education through Art. Kunst- en
cultuureducatie als motor van leren. Antwerpen/ Apeldoorn:Garant, pp. 47-61.
• Van Heusden, B., van der Hoeven M., Sluijstermans, L. (et.al.) (eds.), 2014, Cultuur in de Spiegel
in de praktijk. Een leerplankader voor cultuuronderwijs. Onderzoeksrapport SLO (nationaal
centrum voor leerplanontwikkeling) Enschede/Universiteit Groningen.
(Onderzoeksrapport, niet opgenomen in reader, wordt gesynthetiseerd in de les)

10. Toepassing: Kunstonderwijs in de na-schoolse tijd

Kenmerken van en evoluties in het Deeltijds Kunstonderwijs
• de Vree, T., Toebosch, M., & Cartens, B. (2007). ‘Wat is een goede muziekles?’ &
‘Ontwikkelingen’, In: De Vree, T. Leren musiceren. De didactiek van de instrumentele & vocale
muziekles. Budel:Damon, pp. 11-28
• Strobbe L. & Van Regenmortel, H. (2013). ‘De muziekleraar en zijn vakmanschap’, In: De Baets,
T. & Nijs, L. (red.), Muziekpedagogiek in beweging. Onderzoek als motor voor
onderwijsinnovatie, Heverlee:EUprint Editions, pp. 53-67.
• Frenssen, T. (2013), ‘Van kunst-vakdocent naar kunsteducator’, In: Cultuur + educatie, Jg 13,
Nr.37, pp. 63-72.
• De Backer, F., Groenez, S., Vermeersch, L. & Lombaerts, K. (2016). Is kiezen een koud kunstje?
Studie van determinanten van leerloopbanen van Leerlingen in het Deeltijds Kunstonderwijs.
Onderzoeksrapport in opdracht van het Vlaams Ministerie van Onderwijs & Vorming. Leuven:
HIVA, KULeuven.
(Onderzoeksrapport, niet opgenomen in reader, wordt gesynthetiseerd in de les)