SYSTEMY I OBSERWACJA

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,

IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

Cele prezentacji:
Kierunki rozwoju wojskowych systemów detekcji
i identyfikacji zagroŜeń CBRNE.

Prace badawcze i rozwojowe realizowane w WAT i innych

jednostkach badawczych w zakresie detekcji skaŜeń
chemicznych, biologicznych, radiologicznych i materiałów
wybuchowych
1
POSIEDZENIE ZESPOŁU NAUKOWO-PRZEMYSŁOWEGO MON 13.05.2009
IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI, IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN
CBRNE

RODZAJ ZAGROśEŃ
C - CHEMICZNE
B - BIOLOGICZNE
R - RADIOLOGICZNE
N - NUKLEARNE
E - MATERIAŁY WYBUCHOWE (WYSOKOENERGETYCZNE)
MOśLIWOŚĆ WYSTĄPIENIA
ZAGROśEŃ
•POLE WALKI
•MISJE UTRZYMANIA POKOJU
•ATAKI TERRORYSTYCZNE
2
•ZAGROśENIA ŚRODOWISKOWE
ZAGROśENIA CHEMICZNE
Metody wykrywania substancji
chemicznych w powietrzu dzieli się
na dwie grupy:

wykrywanie skaŜeń bezpośrednio

w miejscu ich występowania,

do wykrywanie skaŜeń w odległości
od kilkuset metrów do kilku
kilometrów (metody detekcji
zdalnej).
3
 Metody wykrywania skaŜeń w miejscu
ich występowania są wykorzystywane
w zdecydowanej większości wojskowych
przyrządów rozpoznawczych.

Wśród nich moŜna wyróŜnić następujące podstawowe grupy:

metody chemiczne (reakcje chemiczne),

metody biochemiczne (reakcje biochemiczne),

metody fizyczne i fizykochemiczne.

4
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI, IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN
CBRNE

Analiza w laboratoriach oparta

jest na przyrządach: drogich,
skomplikowanych i
wymagających wysoko
wyspecjalizowanej obsługi.

ULTRA
Chromatografy gazowe i cieczowe.
System
50:50 Spektrometry masowe
GCMS

DąŜy się do tego aby

przyrządy te były tanie,
proste w obsłudze, małe,
niezawodne w warunkach
pola walki, czułe
i selektywne.
5
Metody detekcji zdalnej, dzieli się na
dwie zasadnicze grupy:

Metody aktywne – LIDAR – analiza

parametrów sygnału wysyłanego przez
urządzenie pomiarowe po jego
oddziaływaniu z badaną atmosferą.

Metody pasywne – LOPAIR – analiza
widma w podczerwieni emitowanego
przez badane środowisko.

6
Do najwaŜniejszych sensorów
fizycznych i fizykochemicznych naleŜą:

spektrometry ruchliwości jonów,

sensory spektrofotometryczne (absorpcyjne oraz
emisyjne),

spektrometry masowe,

sensory przewodności cieplnej gazów,

detektory masowe,

sensory biologiczne.

7
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

Polowe Laboratorium Chemiczne (PChL – 3) umoŜliwia analizę BST

i TSP za pomocą chromatografii cienkowarstwowej i zestawów
indykacyjnych.

•Stosunkowo długi czas

analizy.

•Wymaga wykwalifikowanej
obsługi.

• Trudności w zastosowaniu
w warunkach pola walki.

8
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

Detektor i analizator BST. Chemical Agent Monitor.

Działa na zasadzie spektrometrii ruchliwości jonów.

9
.,

IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,

IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

Detektor i analizator BST. Chemical Agent Monitor.

Działa na zasadzie spektrometrii ruchliwości jonów.

10
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

WAT – Zakład Radiometrii i Monitoringu SkaŜeń

0.7

i(t) [nA]
RIP = H+Dop2

0.6

H+(TEP)Dop H+(TEP)2
0.5

0.4

0.3
RIP = H+(H2O)n

H+(TEP)
0.2

0.1

0
0 5 10 15 20
drift time [ms]
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

ZagroŜenia biologiczne
•Bakterie
•Wirusy
•Toksyny
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

ZagroŜenia biologiczne

Manualny system detekcji

skaŜeń biologicznych

13
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

ZagroŜenia biologiczne
Mobilne laboratorium detekcji i identyfikacji skaŜeń biologicznych
– „Midas”
WyposaŜenie Centralnego Ośrodka Analizy SkaŜeń

2009-
2009-05-
05-22 14 14
 MINIATURYZACJA SENSORÓW
i ANALIZATORÓW ZAGROśEŃ CBRNE

Przewiduje się, Ŝe w dalszej perspektywie miniaturowe

sensory skaŜeń chemicznych będą działały na
zasadzie biosensorów, co zapewni im czułość
nieosiągalną innymi metodami.

Platformą transportową dla takich sensorów będą

małe bezpilotowe obiekty latające, a sensory będą
tworzyły wieloelementowe matryce, co podwyŜszy
ich czułość selektywność i niezawodność.

15
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

Mikrodetektory, mikrolaboratoria
tzw. „Lab on chip”
Technologie te wymagają opanowania
mikromechaniki i mikroelektroniki w zakresie;
•Mikroreaktorów,
•Mikropomp,
•Mikrozaworów
•Mikrodetektorów.

2009-
2009-05-
05-22 16 16
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN
CBRNE

2009-
2009-05-
05-22 17

Elementy technologii krzemowej

 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

ZAGROśENIA RADIOLOGICZNE
Dozymetria indywidualna: alfa, beta,
gamma, neutronowa
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE

DETEKCJA MATERIAŁÓW
WYBUCHOWYCH
•POLA MINOWE,
•IMPROWIZOWANE ŁADUNKI WYBUCHOWE,
•PRZECIWDZIAŁANIE TERRORYZMOWI.

Detekcja na miejscu występowania

Detekcja zdalna

19
 Wysokoczuły sensor niebezpiecznych gazów
prof. dr hab. inŜ. Zbigniew BIELECKI, e-mail: zbielecki@wat.edu.pl
Czujnik NO2
 czułość: 1ppb
 dokładność pomiaru: 5%
 czas pomiaru: ok. 60 s
 przenośny tryb pracy: TAK
 interfejs: USB 2.0
 metoda pomiaru: spektroskopia
strat we wnęce optycznej;
 źródło promieniowania: polski
niebieski laser (TopGaN);

Aktualnie prowadzone prace:

 przenośny sensor NOx do monitoringu zanieczyszczeń atmosfery;
 sensor tlenku i podtlenku azotu;
 sensor do wykrywania i identyfikacji materiałów wybuchowych;
 Łącze optyczne w otwartej przestrzeni 8 – 14 µm
ppłk dr inŜ. Mirosław NOWAKOWSKI, e-mail: mnowakowski@wat.edu.pl

 laser: 10µm Quantum

Cascade Laser
 detektor: PVI-2TE-10.6
 zasięg: > 2km
 el. stopa błędu BER: 10-12
 przenośny tryb pracy: TAK
 protokół : IrDA

Aktualnie prowadzone prace:

Projekt Rozwojowy Nr O R00 0086 06 „Bezprzewodowy system łączności
optycznej w zakresie spektralnym 8−14 µm”
 Zdalne wykrywanie materiałów wybuchowych
metodą spektroskopii plazmy wzbudzanej
laserowo (LIBS)
Impulsowe promieniowanie laserowe
powoduje podgrzanie, ablację i
wzbudzenie plazmy utworzonej z
cząsteczek materiału badanego obiektu
oraz cząsteczek materiału wybuchowego
lub jego par. Promieniowanie
wychładzającej się plazmy jest
rejestrowane przez odbiornik optyczny ze
spektrometrem i analizowane cyfrowo.

Rezultat dotychczasowych badań:

Wykazano zdolność metody do wykrywania i
identyfikacji materiałów wybuchowych w
warunkach laboratoryjnych.
Kontynuacja badań:
Zastosowanie metody LIBS do wykrywania śladowych
ilości materiałów wybuchowych na powierzchni
obiektów z odległości 20-40m.
Projekt badawczy O N515 076636 pt.:
„Badania procesów kodowania oraz transmisji
sygnałów spektroskopowych w systemie zdalnego
wykrywania materiałów wybuchowych metodą Separacja grup materiałów wybuchowych i
spektroskopii plazmy wzbudzanej laserowo” - podłoŜa w przestrzeni komponentów głównych
kierownik pracy ppłk dr inŜ. J.Janucki (j.w.)
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE
Detekcja

Identyfikacja

Analiza ilościowa

Weryfikacja

Fuzja danych

Transmisja danych

Fuzja danych

Decyzja. 23
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI, IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN
CBRNE

WYSTĄPIENIA
Dr inŜ. Robert GŁĘBOCKI – Politechnika Warszawska „Autonomiczne
moblne układy rozpozania zagroŜen”.

Dr hab. inŜ. Ryszard SROKA, dr inŜ. Marek STENCEL – Akademia

Górniczo-Hutnicza, „Bezprzewodowe sieci czujników z mechanizmami
fuzji danych w detekcji zagroŜeń i obiektów”.

DYSKUSJA

24
IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI, IDENTYFIKACJI I ANALIZY
ZAGROZEN CBRNE

Dziękuję za uwagę!
 IV. ZINTEGROWANE SYSTEMY DETEKCJI,
IDENTYFIKACJI I ANALIZY ZAGROZEN CBRNE
Pobieranie próbek iperytu w warunkach wystąpienia
rzeczywistych skaŜeń

26