Lasery - konstrukcje i parametry

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 1

 Warunki uzyskania akcji laserowej

1. Obecność stanów metastabilnych w materiale

2. Pompowanie atomów do stanów metastabilnych
3. Inwersja obsadzeń
4. Emisja wymuszona
5. Optyczne sprzężenie zwrotne

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 2

 Klasyfikacja laserów

1. Lasery na ciele stałym: czynnik laserujący umieszczony jest w

matrycy ciała stałego. Przykłady: lasery neodymowy-YAG <Yttrium
Aluminum Garnet> 1,064 um, rubinowy
2. Lasery gazowe
• Atomowy He-Ne, 632,8 nm
• Cząsteczkowy (molekularny) CO2 , 10,6 um
• Jonowy Ar+, podstawowe długości fali 488, 514 nm
• Ekscymerowe (Ekscymery – zjonizowane fluorki gazów
szlachetnych) ultrafiolet
3. Lasery barwnikowe zawierają barwnik organiczny w ciekłym
roztworze. Lasery te umożliwiają strojenie długości fali; zkres
widzialny i bliska podczerwień. Zakres strojenia zależy od użytego
barwnika – Rodamina 6G umożliwia strojenie 0.570-0.650 nm.
4. Lasery półprzewodnikowe (diody laserowe)
5. Lasery światłowodowe
6. Lasery na swobodnych elektronach (FEL)

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 3

 Laser He-Ne

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 4

 Pompowanie w laserze półprzewodnikowym -
polaryzacja złącza
n type junction p type n type junction p type
Conduction band Conduction band
Electron energy

Eg hν

Eg

Valence band Valence band

- +
Inne (niż prądowe w złączu pn) metody pompowania: optyczne, wiązką
elektronową,

Diody laserowe można wykonać w półprzewodnikach z przerwą (energetyczną)

prostą, np. GaAs, InGaAs, GaN, InGaAs, InGaAsP. Lasera nie można wykonać
z półprzewodników z przerwą skośną, np. Si, Ge.

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 5

 Laser w homostrukturze półprzewodnikowej

Prąd

Zwierciadło
(łupane) Złącze

Wyjściowa
wiązka światła

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 6

 Laser w heterostrukturze - przekrój

P N
i
N
n

Buried heterostructure (BH) laser

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 7

 Zależność mocy od prądu lasera
[mW] Pwy

20

16

12

Ith I

4 20 40 60 80 [mA]

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 8

 Astygmatyzm wiązki lasera półprzewodnikowego

λ /l
l λ /w

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 9

 Charakterystyki laserów półprzewodnikowych
2.0 5 1.0

4
Voltage [V] 1.5

Power [W]
3

intensity
1.0 0.5
2
FWHM = 2 nm
0.5
1

0.0 0 0.0
0 2 4 6 800 805 810 815
Current [A] wavelength [nm]

Perpend. 40 deg.
Intensity

Parallel 10 deg.

-60 -60 -60 -60 -60 -60 -60

Angle (degrees)

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 10

 Lasery DBR i DFB

W klasycznym laserze sprzężenie zwrotne realizowane jest przy

pomocy rezonatora Fabry-Perota.
Wady laserów FP
1. Łupanie lub trawienie tworzy problemy technologiczne.
2. W rozseparowanych strukturach przepływ ciepła jest utrudniony

Distributed Bragg Reflectors p

n

podłoże GaAs

p
Distributed Feed-Back n

podłoże GaAs

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 11

 Odbicie Bragga

d
d θ θ
d

d sin θ

2 d sin θ = ν λ, ν = 1, 2, 3, ...

Siatka Bragga działa jak zwierciadło jeżeli θ = 90o

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 12

 Schemat lasera DFB
Λ

3 µm DFB (distributed feedback)- z

GaAs
rozłożonym sprzężeniem
3 µm Al 0.3 Ga0.7 As
zwrotnym

podłoże Ga As

Warunek Bragga dla reflektora:

2 Λ = ν λ, ν = 1, 2, 3, ...
gdzie: λ = λo/nświatłow
Siatka odbija efektywnie falę o długości λo = 2 Λ nświatłow/ν

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 13

 Efektywność działania siatki (zwierciadła Bragga)

Czynniki wpływające na efektywność odbicia zwierciadeł Bragga:

• grubość światłowodu (t),
• głębokość rowka (a),
• długość siatki.

z=0 z=L

Λ
nc
x=0

x = -a
nf

ns x = -tg

Współczynnik sprzężenia modów i współczynnik odbicia zwierciadeł

otrzymamy analizując strukturę przy pomocy teorii modów sprzężonych:

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 14

 Reflektory Bragga wyższych rzędów (n > 1)

Dla wyższych rzędów dyfrakcji Bragga efektywności działania

zwierciadeł są mniejsze ponieważ część energii wycieka do wiązek
“pasożytniczych” rzędów pośrednich.

ν‘=2
ν‘=1 ν‘=2 ν‘=1
ν‘=3 ν‘=1

ν‘=1 ν‘=0 ν‘=2 ν‘=0 ν‘=3 ν‘=0 ν‘=4 ν‘=0

‘

a) b) c) d)

Dla rzędów dyfrakcji > 1 występują straty związane z wypromieniowaniem

energii na zewnątrz światłowodu. Dla drugiego rzędu dyfrakcji (Rys. b)
sprzężenie z wiązką pasożytniczą jest bardzo silne. Z tego względu, jeżeli
nie udaje się wykonać siatki pierwszego rzędu, należy korzystać z siatki
rzędu trzeciego (Rys. c)
© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 15
 Technologia wytwarzania siatek w laserach DFB

Siatki można wytwarzać metodami trawienia chemicznego lub jonowego.

W każdym przypadku wytworzona siatka może być źródłem defektów.
Struktury wytwarza się w taki sposób aby wpływ dyslokacji
minimalizować.

Jedną z metod jest wytworzenie złącza dyfuzyjnego pod siatką.

Inną metodą jest rozdzielenie obszaru aktywnego i obszaru siatki.

Generacja wzoru siatki: maski elektronograficzne lub holografia

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 16

 Laser typu VCSEL

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 17

 Profil wiązki lasera VCSEL i lasera krawędziowego

wiązka eleiptyczna lasera krawędziowego

wiązka kołowa lasera VCSEL

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 18

 Różne typy laserów półprzewodnikowych
i ich prądy progowe

1. Homostruktura, gęstość prądu progowego (300K) 30000-50000 A/cm2

2. Pojedyncza heterostruktura. (300K) 6000-8000 A/cm2
3. Podwójna heterostruktura (300K) 500 A/cm2.
4. GRINSCH (Graded-index separate confinement heterostructure), prąd
progowy ~30mA
5. VCSEL (Vertical Cavity Surface Emitting Laser), prąd progowy ~1mA

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 19

 Konstrukcja modułu laserowego
laser uchwyt osłona
podstawa uchwyt
soczewki izolatora
płytka przesuwna

mocowanie włókna
soczewka izolator

Mocowanie włókna

laser soczewka izolator włókno

pokrycie włókna
lut

H. van Tongeren, et al., IEEE Transactions on Components, Packaging and Manufacturing Technology - Part , vol. 18, (1995) 227.

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 20

 Obudowy 9mm and TO18

TO-18

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 21

 Obudowa C-mount

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 22

 Obudowa TO-3

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 23

 Obudowa HHL

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 24

 Obudowa FCA

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 25

 Obudowa specjalna – laser bar package

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 26

 Bezpieczeństwo pracy z laserami - klasyfikacja

Klasa I: Lasery światła widzialnego, uważane za bezpieczne nawet przy spoglądaniu

w wiązkę. Dopuszczalna moc < 0,4 µW
Klasa II: Lasery światła widzialnego małej mocy (pracy ciągłej lub impulsowe o dużej
częstości powtarzania) dla których krótkie spojrzenie w wiązkę nie uszkadza oka. Moc
poniżej 1 mW dla λ=0,6µm
Klasa IIIa: Lasery średniej mocy. Zogniskowana wiązka może uszkodzić oko. Moc 1
do 5 mW dla λ=0,6µm.
Klasa IIIb: Lasery średniej mocy. Odbite światło rozproszone nie stanowi zagrożenia.
Lasery nie tworzą zagrożenia pożarowego. Dla światła widzialnego (laser Ar) moc 5
do 500 mW.
Klasa IV: Lasery dużej mocy. Nawet światło rozproszone jest groźne. Lasery tworzą
zagrożenie pożarowe.
Uwaga: Moc bezpieczna zależy od długości fali - im krótsza długość, tym
dopuszczalna moc mniejsza.

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 27

 Zastosowania laserów półprzewodnikowych

•komunikacja
•drukowanie, poligrafia
•obróbka materiałów
•układy pomiarowe, badania naukowe
•gromadzenie, przechowywanie danych (CD-ROM)
•pompowanie optyczne
•medycyna
•wskaźniki, czytniki kodów paskowych, poziomowanie, geodezja
•prototypy nowych urządzeń

© Sergiusz Patela 1999-2001 Systemy światłowodowe - Podstawy działania laserów 28