KARMAŞIK SAYILAR

I. Karmaşık Sayılar Kümesi Örnek:

Her reel sayının ikinci kuvveti pozitif olduğundan reel Aşağıda bazı sayıların sanal sayı birimi ile yazılışları
2
sayılarda x  16  0 şeklindeki denklemlerin çözümü verilmiştir.
yapılamaz. Çünkü;
9  9 .  1  3.i
2 2
x  16  0  x  16
2  2.  1  2 .i
olup karesi – 16 olan hiçbir reel sayı yoktur. O halde bu
şekildeki denklemlerin çözümü için daha büyük bir sayı  12  12 .  1  12 .i  2 3 .i
sistemine gereksinim vardır.

2  25  25 .  1  5.i
i  1 olan i sayısını düşünelim. İ sayısı reel sayı değildir.

 75  75 .  1  75 .i  5 5 .i
Tanım
 27  27 .  1  3 3 .i
 1 sayısına sanal (imajiner) sayı birimi denir. i  1
2  18  18 .  1  3 2 .i
şeklinde gösterilir. i  1 dir.

 32  32 .  1  4 2 .i
Örnek:

 1  i olmak üzere 5  5.  1  5 .i dir. Uyarı

a ve b pozitif reel sayı ve x, y negatif reel sayı olmak üzere,

Örnek:
a.b  a . b dir.
 1  i olmak üzere   3 2
sayısının eşitini bulalım.
x.y  x . y dir.
Çözüm:

3  3.  1  3 .i olduğuna göre, A. Sanal Sayının Kuvvetleri

  3 2   3.i2   3 2 .i 2  3. 1  3 tür. 2

 1  i ve i  1 olmak üzere, aşağıda sanal sayı
biriminin bazı kuvvetleri verilmiştir. İnceleyiniz.

Örnek: 0
i 1

 1  i olmak üzere, 1
i i

3  3 .i ve  27  27 .i olduğuna göre, 2
i  1

 3 .  27  3 .i. 27 .i  81.i
2
 
 9.  1  9 dur. 3 2
i  i .i  ( 1).i  i

1
 Kalan 3 ise, i ifadesinin eşiti –i dir.  i 
4 2 2 x 4k  3
i  i .i  ( 1).( 1)  1  i 
 
5 4
i  i .i  1.i  i Örnek:

6 5 2719 sayısının 4 ile bölümünden kalan 3 tür.

i  i .i  i.i  1

Görüldüğü gibi sanal sayı birimi i’nin kuvvetleri; 2719 3

Buna göre, i  i  i dir.
1, i, -1, -i değerlerinden birine eşit olmaktadır.

Örnek:
Örnek:
Aşağıda sanal sayının bazı kuvvetleri hesaplanmıştır.
35 İnceleyiniz.
 1  i olmak üzere, i sayısının eşitini bulalım.

Çözüm: 30 4.7  2
i i  1

3 4 471 4.117  3
i  i ve i  1 olduğundan 35  4.8  3 olmak üzere, i i  i

i
35
i
4.8  3

 i4
8 3 8
.i  1 .( i)  i dir. i
20
i
4.5  0
1

34 4.( 9)  2

i i  1
Örnek:
121 4.30  1
i i i
 18
 1  i olmak üzere, i sayısının eşitini bulalım.
1994 4.498  2
Çözüm: i i  1

2 4 2007 4.501  3
i  1 ve i  1 olduğundan  18  4.( 5)  2 olmak i i  i
üzere,
154 4.( 39)  2
i i  1

i
 18
i
4.( 5)  3
 i4
5 2
5
.i  1 .( 1)  1 dir.
Örnek:

Sonuç 17 7 2
2  i  2.i  i işleminin sonucunu bulalım.
Sanal sayı biriminin ( i’in ) kuvveti x olsun. x tam sayısı 4 ile
Çözüm:
bölündüğünde,

Kalan 0 ise, i ifadesinin eşiti 1 dir.  i 

x 4k  0
 1 17 7 2 4.4  1 4.1  3 2
  2  i  2.i  i  2  i  2.i i

 2  i  i  ( 1)  1 bulunur.
ifadesinin eşiti i dir.  i 
x 4k  1
Kalan 1 ise, i  i
 
Örnek:
Kalan 2 ise, i ifadesinin eşiti -1 dir.  i 
x 4k  2
 1
  3 2
P( x )  4 x  2 x  3 x  7 polinomu veriliyor.

2
P( i) değerini bulunuz.. Örnek:

z  17 karmaşık sayısı için,

Çözüm:
Re( z )  17 ve İm( z )  0 dır.
3 2
P( x )  4.i  2.i  3.i  7  4.( i)  2.( 1)  3i  7
Örnek:
 4i  2  3i  7  i  9
z  3  5.i karmaşık sayısında,
1
B. Karmaşık Sayı Tanımı
Re( z )  3 , İm( z )  5 tir.
1 1
a, b  R birer reel sayı ve i   1 olmak üzere z  a  b.i
şeklinde ifade edilen z sayısına karmaşık sayı (komplex
sayı) denir. 1
z  2  .i karmaşık sayısında,
2 4
Karmaşık sayılar kümesi C ile gösterilir.
1
Buna göre, Re( z )  2 , İm( z )   tür.
2 2 4

C  { z / z  a  b.i, a, b  R, i   1} dir.
z  3  3 .i karmaşık sayısında
3

Örnek:
Re( z )  3 , İm( z )  3 tür.
3 3
1
3  5.i , 2  .i ,  3  3 .i ,
4 z  5.i karmaşık sayısında
4
0  5.i , 7  0.i , 0  0.i birer karmaşık sayıdırlar.
Re( z )  0 , İm( z )  5 tir.
4 4

Tanım z  7 karmaşık sayısında

5
z  a  b.i karmaşık sayısında a reel sayısına karmaşık
sayının reel kısmı, b reel sayısına karmaşık sayısının sanal Re( z )  7 , İm( z )  0 dır.
kısmı denir. 5 5

Re(z) = a, İm(z) = b şeklinde gösterilir.

Örnek:

Örnek: 4  6.i
z karmaşık sayısının reel ve sanal kısımlarını
2
z  12  6.i karmaşık sayısı için, bulalım.

Re( z )  12 ve İm( z )  6 dır. Çözüm:

4  6.i 4 6.i
Örnek: z    2  3.i olup,
2 2 2

z  18.i karmaşık sayısı için,

Re( z )  2 , İm( z )  3 bulunur.

Re( z )  0 ve İm( z )  18 dir.

3
Uyarı Çözüm:

Her reel (gerçel) sayı imajiner kısmı 0 (sıfır) olan bir Re( z )  8 , İm( z )  a  b dir.
karmaşık sayıdır. Buna göre, karmaşık sayılar kümesi reel 1 1
sayılar kümesini kapsar. Yani R  C dir.
Re( z )  a  b , İm( z )  24 tür.
2 2
Örnek:
z  z olduğundan
1 2
 4 reel sayısı  4  0.i karmaşık sayısına eşittir.

ab  8 
 a  16 ve b  8 bulunur.
a  b  24 
C. İki Karmaşık Sayının Eşitliği
Buna göre,
Reel kısımları ve imajiner kısımları kendi aralarında eşit olan
iki karmaşık sayı birbirine eşittir.
2 2 2 2
a  b  16  8  256  64  320 bulunur.

Kural
Örnek:
z  a  b.i ve z  c  d.i olsun.
1 2
z  4a  3  2i ve z  5  7i  bi karmaşık sayıları
1 2
z  z ise a  c ve b  d dir. veriliyor. z  z olduğuna göre a  b toplamı kaçtır?
1 2 1 2

Çözüm:
Örnek:
Re( z )  4a  3 , İm( z )  2 dir.
2 1 1
i   1 olmak üzere z  2  7.i ve w  4  7.i karmaşık
sayılarının reel ve imajiner kısımları birbirine eşit
Re( z )  5 , İm( z )  b  7 dir.
olduğundan bu iki karmaşık sayı eşittir. 2 2

Buna göre z  w dir. z  z olduğundan

1 2

Örnek: 4a  3  5
 a  2 ve b  5 bulunur.
i   1 olmak üzere z  7  3.i ve w  7  3.i karmaşık
b77 
sayılarının reel kısımları birbirine eşit fakat imajiner kısımları
birbirine eşit olmadığından bu iki karmaşık sayı eşit değildir. Buna göre,

Buna göre z  w dir. a  b  2  ( 5)  3 bulunur.

Örnek: Örnek:

z  8  ( a  b).i ve z  a  b  24.i karmaşık sayıları i   1 olmak üzere z  2x  3i  ( x  y ).i ve

1 2 w  y  8  6.i karmaşık sayıları veriliyor.
2 2 z  w olduğuna göre x.y kaçtır?
veriliyor. z  z olduğuna göre a  b ifadesinin değeri
1 2
kaçtır?

4
Çözüm: b 
Bu kökler sırasıyla; x  ve
1 2a
z  2x  3i  ( y  1).i  2x  ( y  4).i olup,

Re( z)  2 x , İm( z )  y  4 tür. b 

x  bulunur.
2 2a
w  y  8  6.i ise,

Re( w)  y  8 , İm( w)  6 dır.

Örnek:

z  w olduğundan 2
x  2 x  5 denkleminin köklerini bulalım.

2 x  y  8  2x - y  8  Çözüm:
  x  1 ve y  10 bulunur.
y  4  6 y  -10 
2 2
  b  4ac  ( 2)  4.1.5  4  20  16 bulunur.
Buna göre,
  0 olduğunda denklemin reel kökü yoktur.
x.y  ( 1).( 10)  10 bulunur.
O halde iki farklı komplex kök vardır.

D. Reel Kökü Olmayan 2.Dereceden Bir Bunlar;

Denklemin Sanal Kökleri
b   ( 2)   16 2  4i
x     1  2i
2 1 2a 2.1 2
a , b ve c birer reel sayı olmak üzere ax  bx  c
denklemine 2. dereceden reel katsayılı denklem denir.
b   ( 2)   16 2  4i
x     1  2i dir.
2 2 2a 2.1 2
Bu denklemin   b  4ac olmak üzere;

Örnek:
1)   0 olduğunda iki farklı reel kökü vardır.

2
b  x  4 x  7 denkleminin köklerini bulalım.
Bu kökler sırasıyla; x  ve
1 2a
Çözüm:

b  2 2
x    b  4ac  ( 4)  4.1.7  16  28  12 bulunur.
2 2a

2)   0 olduğunda birbirine eşit olan iki reel kök   0 olduğunda denklemin reel kökü yoktur. O halde iki
vardır. farklı komplex kök vardır. Bunlar;

b b b   ( 4)   12 4  2 3 .i
Bu kökler; x  ve x  dır. x     2  3i
1 2a 2 2a 1 2a 2.1 2

3)   0 olduğunda denklemin reel kökü yoktur. b   ( 4)   12 4  2 3 .i

x     2  3i
2 2a 2.1 2

Reel kök olmaması durumunda;   0 olduğundan

bulunur.
   0 olup denklemin iki farklı sanal kökü vardır.

5
E. Karmaşık Sayıların Analitik Düzlemde Belirtilmesi
Reel eksen üzerindeki karmaşık sayıların sanal kısımları
Reel kısmı a, imajiner kısmı b olan karmaşık sayının; sıfırdır.
z  a  b.i şeklindeki gösterimine karmaşık sayının standart 3
(cebirsel) biçimi, Z( a, b) biçimindeki gösterimine kartezyen Buna göre; b  8  0  b  2 olur.
koordinatlarıyla gösterilmiş biçimi denir.
O halde a  b  2  2  4 tür.
Ox eksenine reel eksen, Oy eksenine de sanal (imajiner)
eksen diyerek karmaşık sayıları gösterebileceğimiz
karmaşık düzlemi elde ederiz. Uyarı

Karmaşık sayılarla karmaşık düzlemin noktaları bire bir Karmaşık sayılar; düzlemdeki noktalar olduğundan sıralama
eşlenebilir. özelliği yoktur. Yani karmaşık sayılarda büyüklük veya
küçüklük sıralaması yoktur.

F. Karmaşık Sayıların Eşleniği

i   1 olmak üzere z  a  b.i karmaşık sayısı verilmiş

olsun. Bu karmaşık sayının sanal kısmının işaretini
değiştirmekle elde edilen a  b.i karmaşık sayısına
z  a  b.i karmaşık sayısının eşleniği denir ve z  a  b.i
biçiminde gösterilir.

Örnek: Örnek:

z  3  2.i , z  3  3.i , z  4  2.i karmaşık

1 2 3 z  5  2.i sayısının eşleniği, z  5  2.i dir.
1 1
sayılarını sayı doğrusunda gösterelim.

z  8  3.i sayısının eşleniği, z  8  3.i dir.

2 2

z  2.i sayısının eşleniği, z  0  2.i  2i dir.

3 3

z  6 sayısının eşleniği, z  6  0.i  6 dır.

4 4

Örnek:
Örnek:
z  2  3.i karmaşık sayısının eşleniğini bularak komplex
z  ( a  2)  7.i karmaşık sayısının sanal eksen üzerinde, düzlemde gösteriniz.
1
3 Çözüm:
z  5  ( b  8).i karmaşık sayısının reel eksen üzerinde
2
yer alması için a + b toplamı kaç olmalıdır? Şekilden görüldüğü gibi
Çözüm: z  2  3.i olup z karmaşık sayısı
ile onun eşleniği olan z karmaşık
Sanal eksen üzerindeki karmaşık sayıların reel kısımları sayısı reel eksene göre
sıfırdır. simetriktirler.

Buna göre; a  2  0  a  2 olur.

6
Sonuç Çözüm:

x  y.i karmaşık sayısı ile eşleniği olan x  y.i sayısı reel 2 2

eksene göre (Ox eksenine göre) simetriktir. z  a b  42  32  25  5 bulunur.

Örnek: Örnek:

z  2  4.i karmaşık sayısının ile eşleniğinin modülünü

z 2  3 sayısının eşleniği z  2  3 dir
bulalım.

Çözüm:
Örnek:

z  5  2.i karmaşık sayısının eşleniğinin eşleniğini bulalım. z  ( 2)2  42  20  2 5 bulunur.

Çözüm:
z  2  4.i  z  2  4.i olup

z  5  2.i  z  5  2.i  z  5  2i
z  ( 2)2  ( 4)2  20  2 5

Sonuç

Bir karmaşık sayının eşleniğinin eşleniği karmaşık sayının Sonuç

kendisine eşittir.
Bir karmaşık sayının modülü ile eşleniğinin modülü birbirine


z  a  b.i ise z  a  b.i olup z  a  b.i  z dir.
eşittir.

Yani z  z dir.
G. Karmaşık Sayıların Mutlak Değeri (Modülü)

Bir karmaşık sayının eşlendiği noktanın orjine (başlangıç
noktasına) olan uzaklığına o karmaşık sayının modülü
(mutlak değeri) denir. z  a  b.i karmaşık sayısının
modülü z ile gösterilir.
Yandaki taralı üçgene pisagor
bağıntısı uygulanırsa
2 2 2
z  a b  z 
Örnek:
f ( z )  z ve g( x)  2 x  1 fonksiyonları veriliyor. Buna göre
( gof )( 3  4i) kaçtır?
Çözüm:
f ( 3  4i)  3  4.i  32  42  5 tir.
2 2
a b
g( 5)  2.5  1  11 olup,

bulunur. ( gof )( 3  4i)  g( f ( 3  4i))  g( 5)  11 bulunur.

O halde bir karmaşık sayının modülü reel ve komplex

kısımlarının kareleri toplamının karekökü ile bulunur.
Sonuç

Bir karmaşık sayının mutlak değeri (modülü) negatif olamaz.

Örnek:

z  4  3.i karmaşık sayısının modülünü bulalım. Yani z  0 dır.

7
Örnek: Çözüm:

z  w  ( 3  5.i)  ( 0  4.i)
17
i  1 olmak üzere z  cos x  2.i ve z 
2
 ( 3  0)  ( 5  4).i  3  i
olduğuna göre, x in en küçük değeri kaçtır?

Çözüm:
2) Çıkarma İşlemi
17 17
z   cos2 x  22  z  (  w)  z  w olduğuna göre, z sayısını w sayısının
2 2
toplama işlemine göre tersi ile toplamak, z sayısından w
sayısını çıkarmak demektir. Buna göre,
2 17 2 1 1
 cos x  4   cos x   cos x  dir.
4 4 2
i  1 olmak üzere,

 z  a  b.i ve w  c  d.i karmaşık sayılarının farkı

x tür.
3
z  w  ( a  b.i)  ( c  d.i)  ( a  c )  (b  d).i dir.

H. Karmaşık Sayılarda İşlemler

Örnek:
1) Toplama İşlemi

Karmaşık sayılar toplanırken, reel kısımlar kendi aralarında i   1 olmak üzere, z  8  15.i ve w  3  4.i
ve sanal kısımlar kendi aralarında toplanır. Buna göre, karmaşık sayıları veriliyor. z  w farkını bulalım.

Çözüm:
i  1 olmak üzere,
z  w  ( 8  15.i)  ( 3  4.i)
z  a  b.i ve w  c  d.i karmaşık sayılarının toplamı
 ( 8  ( 3))  (15  4).i
z  w  ( a  b.i)  ( c  d.i)  ( a  c )  (b  d).i dir.

 11  11.i
Örnek:

i   1 olmak üzere, z  8  15.i ve w  3  4.i 3) Çarpma İşlemi

karmaşık sayılarının toplamını bulalım.

Çözüm:
2
i  1 olmak üzere,
z  w  ( 8  15.i)  ( 3  4.i)
z  a  b.i ve w  c  d.i karmaşık sayılarının çarpımı
 ( 8  3)  (15  4).i  5  19.i
z.w  ( a  b.i).( c  d.i)

Örnek:  a.c  a.d.i  b.c.i  b.d.i.i

z  3  5.i , w  4.i karmaşık sayıları için z  w  ( a.c  b.d)  ( a.d  b.c ).i dir.
toplamını bulalım.

8
Örnek: 2 2
(1  i)  (1  i).(1  i)  1  i  i  i  2i
2

   
i  1 olmak üzere, z  8  15.i olduğuna göre 2.z , 5 5
10 11
2.i.z ve ( 2  i). z sayılarını bulalım. z  (1  i)  (1  i)  (1  i)2  (1  i)2 .(1  i)

Çözüm: 5 5 5 5
 ( 2i)  ( 2i)  32.i  ( 32).i .(1  i)
2.z  2.( 8  15.i)  16  30.i dir.
2
 32.i  32.i  32.i  32
2
2.i.z  2.i.( 8  15.i)  16.i  30.i  30  16.i dir.

2 Örnek:
( 2  i). z  ( 2  i).( 8  15.i)  16  30.i  8.i  15.i

i   1 olmak üzere, z  2  3.i olduğuna göre, z nin

 16  15  38.i  1  38.i
eşleniği ile çarpımını bulalım.

Çözüm:
Örnek:
2
z.z  ( 2  3.i).( 2  3.i)  4  6.i  6.i  9.i
i  1 olmak üzere, z  2  3.i ve w  4  5.i karmaşık
sayıları veriliyor. z.w çarpımını bulalım.
 4  9  13
Çözüm:

Sonuç
2
z.w  ( 2  3.i).( 4  5.i)  8  10.i  12.i  15.i
i  1 ve z  a  b.i olmak üzere, z nin eşleniği ile
 8  15  22.i  7  22.i 2
çarpımı z dir.

Örnek: 2 2 2
z.z  ( a  b.i).( a  b.i)  a  a.b.i  a.b.i  b .i
2
z  ( 3  2.i) .(1  i) karmaşık sayısının reel ve sanal
2 2 2
kısımlarını bulalım.  a b  z

Çözüm:
Örnek:
2
( 3  2.i)  ( 3  2.i).( 3  2.i)  5  12.i olup,
i   1 olmak üzere, z  5  3.i olduğuna göre, z nin
2 eşleniği ile çarpımını bulalım.
z  ( 3  2.i) .(1  i)  ( 5  12.i).(1  i)  7  17.i
Çözüm:

Örnek: 2
z.z  ( 5  3.i).( 5  3.i)  25  15.i  15.i  9.i
10 11
z  (1  i )  (1  i ) toplamını bulalım.  25  9  34

Çözüm:
2
z.z  34  z  34  z  34 tür.
2 2
(1  i)  (1  i).(1  i)  1  i  i  i  2i

9
Örnek: Örnek:

4 4 z.(1  i)  3.i  1  8.i eşitliğini sağlayan z karmaşık

i  1 olmak üzere, (1  2i) .(1  2i) çarpımını bulalım.
sayısını bulalım.
Çözüm: Çözüm:

4 4
 4
 
(1  2i) .(1  2i)  (1  2i).( 1  2i  12  ( 2i)2
4
 z  a  b.i olsun.

z.(1  i)  3.i  ( a  b.i).(1  i)  3i

 
 1  4.i2
4 4
 5  625
2
 a  a.i  b.i  b.i  3.i

Örnek:  a  b  ( a  b  3).i

12
i  1 olmak üzere, (1  i) işleminin sonucunu bulalım.
z.(1  i)  3.i  1  8.i  a  b  ( a  b  3).i  1  8.i

Çözüm:
a  b  1 
  a  2, b  3
12 4
   6
(1  i) .(1  2i)  (1  i)2  1  2i  i2
6
 a  b  3  8

z  a  b.i  2  3.i bulunur.


 1  2.i  1 6 6
 ( 2i)  64.i
6

Sonuç
 64.( 1)  64

z ve z karmaşık sayıları için z .z  z . z 2 dir.

1 2 1 2 1
Örnek:

z  3  4.i , z  5  12.i karmaşık sayıları için z .z ve

1 2 1 2 Çarpma İşleminde Ters Eleman Özelliği:
z . z 2 değerlerini hesaplayarak karşılaştıralım.
1 z  a  b.i olsun. z sayısının çarpma işlemine göre tersi
1 1
z ile gösterilir. z.z  1 olmalıdır. Şimdi bu eşitlikten
z .z  ( 3  4.i).( 5  12.i)   33  56.i 1
1 2 z sayısını belirleyeceğiz.

1 1 1 1 1
 ( 33)2  562  65 z.z  1  ( a  b.i). z  1 z   dir.
a  b.i z

z . z  3  4.i . 5  12.i  32  42 . 52  122 1 1

1 2 z  bulunur.
z
 5.13  65 olduğundan

Örnek:
z .z  z . z dir.
1 2 1 2
z  2  i karmaşık sayısının çarpma işlemine göre tersi
1
olan z sayısını bulalım.

10
Çözüm: 4) Bölme İşlemi

1 1 1 z ve z birer karmaşık sayı olmak üzere z  0 olsun.

z   olup payda da komplex sayı bulunması 1 2 2
z 2i
tercih edilen bir durum olmadığından son eşitlikteki sayının z
1
z .( z ) sayısına z in z ye bölümü denir ve 1 ile
pay ve paydası z  2  i sayısının eşleniği olan z  2  i 1 2 1 2 z2
ile çarpılarak payda reel sayı yapılmalıdır. gösterilir.

1 1 1 1.( 2  i) 2i 2 1 Karmaşık sayılarda bölme işlemi, pay ve paydanın paydanın

z       .i
z 2i ( 2  i).( 2  i) 5 5 5 eşleniği ile çarpılmasıyla yapılır.

bulunur. Yani z  a  b.i ve z  c  d.i ise,

1 2

1 2 1
O halde z   .i dir z
5 5 1 a  b.i ( a  b.i).( c  d.i)
  dir.
z2 c  d.i ( c  d.i).( c  d.i)
( c  d.i)
Örnek:

z 3  2 .i karmaşık sayısının çarpma işlemine göre Örnek:

1
tersi olan z sayısını bulalım. 3  2i
i  1 olmak üzere z  olduğuna göre z sayısını
4  3i
1 1 1 1.( 3  2 .i) bulalım.
z   
z 3  2 .i ( 3  2 .i).( 3  2 .i)
Çözüm:

3  2 .i 3 2 Pay ve payda, paydanın eşleniği ile çarpılırsa,

   .i bulunur.
32 5 5
3  2i 12  8i  9i  6i2 12  6  17i
z  
4  3i 16  12i  12i  9i2 16  9
Örnek:
( 4  3i )

5 2
z  ise Re( z ) + İm( z ) toplamı kaçtır? 6  17i 6 17
i2 1 i    i
25 25 25
Çözüm:
Örnek:
5 2 5  i  4  2.i 1 i
z   
i  2 1 i i  2  i2  2.i 1  3i
(1  i) ( i  2) 3i 1 1
z ise Re( z )  İm( z ) değeri kaçtır?
1 i
Sayının pay ve paydası eşleniği ile çarpılırsa
Çözüm:

(1  i).( 1  3i) 1  3i  i  3i2  2  4i 1 2

z     i 3i 3  i  3i  i2 4  2i
(1  3i)(1  3i) 1 9 10 5 5 z    2i
1 i 1  i  2i  i2 2
(1  i)
1 2 3
Re( z )  İm( z )     bulunur
5 5 5

11
 1 1 1 2i 2i 2 1  z  z  z 1  z 2 dir.
z       .i 1 2
z 2i 4 1 5 5 5
( 2  i)
 z  z  z1  z 2 dir.
1 2
1 1 2 1 3
Re( z )  İm( z )   bulunur.
5 5 5  z .z  z1 .z 2 dir.
1 2
Örnek:
z  z
  1   1 dir.
z  3  i karmaşık sayısının çarpma işlemine göre z  z
 2 2
tersinin eşleniğinin mutlak değeri kaçtır?

Çözüm: n n
 ( z )  ( z1 ) dir.
1
1 1 1 3 i 3 1
z      .i
z 3 i 31 4 4  z  z   z   z dir.
1 1 1 1
( 3  i)

2
2 2  z z  z dir.
 3
    
  1 3 1 1 1 1. 1 1
z    .i  z  1   
  4 4  4    4 2
z z
 1  1 dir.
bulunur. z
2 z
2

Örnek: n
 ( z )n  ( z ) dir.
1 1
2004
z
1 i
 sayısının reel kısmı kaçtır?
1 i zz
 Her z  a  b.i karmaşık sayısı için Re( z )  ve
2
Çözüm:
zz
İm( z )  dir.
2i
2004
   1  i  i  i2 
2004
 1 i 
z   
 (11  ii)   1 1  Örnek:
   
3  2i
z olduğuna göre z nin değerini bulalım.
4  3i
2004
  2i 
  2004  1
  i Çözüm:
 2 
3  2i 32  22 13 13
z     tir.
4  3i 5
42  32 25
5. Eşlenik ve Mutlak Değer İle İlgili Bazı Özellikler

z ve z birer karmaşık sayı olmak üzere,

1 2

12
Örnek: Örnek:

1  2i z  z  10 ve z  z  4i ise z karmaşık sayısını bulalım.

z olduğuna göre z nin eşleniğinin mutlak değerini
1  3i
bulalım. Çözüm:

zz 10
Çözüm: Re( z )    5 ve
2 2

1  2i 12  22 5 2 zz  4i
z  z     dir. İm( z )    2 olduğundan,
1  3i 2 2i 2i
12  32 10

z  a  b.i  5  2.i bulunur.

Örnek:
( 2  3i).( 1  i) 4 Örnek:
i  1 olmak üzere z  olduğuna göre
2  3i

z  1 ifadesinin değerini bulalım.  3  3 2 .i ifadesinin değerini bulalım.

Çözüm:
Çözüm:

 3  3 2 .i   3.(1  2 .i)   3 . 1  2 .i  3. 3
1
 ( 2  3i).(1  i) 4  2  3i
z 1    
 2  3i  ( 2  3i).( 1  i) 4 bulunur.
 

2  3i 2  3i
Örnek:
 
4
2  3i . (1  i) 4 2  3i . 1  i ( 7  3.i)2 ifadesinin değerini bulalım.

13 1 4 Çözüm:
   ( 2)  4
13 .( 2 ) 4 ( 2 ) 4
2
( 7  3.i)2  7  3i
2 

  7 2 2
3 

  7  9  16
Örnek:  
bulunur.
2 8
z   i ve z   i karmaşık sayıları için
1 2 2 3
Re( z .z ) değerini bulalım.
Örnek:
1 2

Çözüm:  2  2 .i6 ifadesinin değerini bulalım.

2 8 2 1
Re( z .z )  a.c  b.d  .  1.1   1   tür. Çözüm:
1 2 2 3 3 3

2
( 2  2 .i)6  2  2 .i
6 

  2    2  
2 2

 

13
  2  2 6  26  64 bulunur.
Örnek:

z  1  2.i ve z  3  i ise bu karmaşık sayılar
1 2
Örnek: arasındaki uzaklığı bulalım.

Çözüm:
z  1  i ise z50 ifadesinin değerini bulalım.

z  z  (1  ( 3)) 2  ( 2  ( 1)) 2  16  9  25  5
Çözüm: 1 2

50
bulunur.
z50  z
50  2 
  1  ( 1)2 
 
  2
50
2
25
bulunur.
Örnek:

i   1 olmak üzere z  6  5.i ve w  1  i olduğuna

K. İki Karmaşık Sayı Arasındaki Uzaklık göre karmaşık düzlemde z sayısına karşılık gelen noktanın,
w sayısına karşılık gelen noktaya uzaklığını bulalım.

i   1 olmak üzere z  a  b.i ve z  c  d.i olsun Çözüm:

1 2
Karmaşık düzlemde z sayısına karşılık gelen noktanın, w
Bu sayılar arasındaki
sayısına karşılık gelen noktaya uzaklığı z  w dir.
uzaklık komplex
düzlemde bu sayıların
görüntüleri arasındaki
z  w  6  5i  ( 1  i)  7  4i  72  42  65
uzaklığa eşittir.

Bu uzaklığa k dersek
şekildeki taralı dik II.Yol
üçgende pisagor
bağıntısına göre; z  6  5.i ve w  1  i olduğuna göre z’ nin karmaşık
düzlemdeki görüntüsü A(6,5) ve w’nin karmaşık düzlemdeki
2 2 2 görüntüsü B(-1,1) dir.
k  ( a  c )  (b  d)  k  ( a  c )2  (b  d)2 dir.
z ile w arasındaki uzaklık, iki nokta arasındaki uzaklık
Bu karmaşık sayı arasındaki uzaklık; formülünden,

z z  ( a  c )2  (b  d)2 dir. z  w  ( 6  ( 1)) 2  ( 5  1)2  49  16  65 olur.

1 2

Örnek: Tanım

Aynı özellikleri taşıyan noktaların oluşturduğu kümeye, bu

z  2  4.i ve z  6  .i ise bu karmaşık sayılar
1 2 noktaların geometrik yeri denir.
arasındaki uzaklığı bulalım.
Noktalar kümesinin geometrik yer olabilmesi için:
Çözüm:
1. Verilen koşulu sağlayan tüm noktalar, geometrik yere
ait olmalıdır.
z z  ( 2  6)2  ( 4  1)2  16  9  25  5 olur.
1 2
2. Geometrik yere ait her nokta, verilen koşulu
sağlamalıdır.

14
Örnek: 2 2 2
 ( x  2)  ( y  3)  2 dir.

i  1 ve z  x  y.i olmak üzere z  3i  z olduğuna

Bu eşitlik merkezi O( 2,3) ve yarı çapı 2 birim olan bir
göre, z’nin karmaşık düzlemdeki geometrik yer denklemini çemberdir.
bulunuz.

Çözüm:
Yandaki çember üzerindeki her
z  x  y.i olduğuna göre z  3i  z ise, sayı (nokta) z  2  3i  2
koşulunu sağlayan z sayısı
olabilir.
x  yi  3i  x  yi  x 2  ( y  3 )2  x2  y 2

2 2 2 2
 x  y  6y  9  x  y

3 Sonuç
y dir.
2
z  x  y.i , w  a  b.i iki karmaşık sayı ve r pozitif bir reel
Bu eşitlik sanal eksene dik bir doğru belirtir. Bunun anlamı sayı olmak üzere,
3
y doğrusu üzerindeki her sayı (nokta) z  3i  z
2 1. z  w  r eşitliğini gerçekleyen z noktalarının kümesi,
koşulunu sağlayan z sayısı olabilir. karmaşık düzlemde merkezi w ye karşılık gelen nokta
ve yarıçapı r olan bir çember belirtir.

Kural
2. z  w  r eşitsizliğini gerçekleyen z noktalarının
Merkezi O(h,k) ve yarıçapı r olan çemberin denklemi, kümesi, karmaşık düzlemde merkezi w ye karşılık
gelen nokta ve yarıçapı r olan bir çemberin iç
bölgesindeki noktaların kümesini belirtir.
2 2 2
( x  h)  ( y  k )  r dir.
3. z  w  r eşitsizliğini gerçekleyen z noktalarının
kümesi, karmaşık düzlemde merkezi w ye karşılık
Örnek:
gelen nokta ve yarıçapı r olan bir çemberin dış
bölgesindeki noktaların kümesini belirtir.
2 2
x  ( y  1)  25 denklemini sağlayan ( x, y ) noktaları
merkezi O(0,1) ve yarı çapı 5 birim olan bir çemberdir.
Örnek:

Örnek: z  ( 2  3i)  3 eşitliğini sağlayan z karmaşık sayılarının

düzlemdeki görüntüleri olan noktaların kümesini belirtelim.
i  1 ve z  x  y.i olmak üzere z  2  3i  2
Çözüm:
olduğuna göre, z’nin alabileceği değerleri karmaşık
düzlemde gösterelim. z  x  y.i olsun.

Çözüm: z  ( 2  3i)  3 eşitliği

z  x  y.i karmaşık sayılarının,
z  x  y.i ve z  2  3i  2 olduğuna göre, z  2  3.i karmaşık sayısına
1
uzaklıklarının 3 birim olduğunu
x  y.i  2  3i  2  ( x  2)2  ( y  3)2  2 gösterir.
Buna göre z  x  y.i karmaşık sayılarının düzlemdeki

15
görüntüleri, merkezi z  2  3.i ve yarıçapı 3 birim olan
1
çemberi oluşturur
Örnek:
z  1  3 eşitsizliğini sağlayan z karmaşık sayılarının
düzlemdeki görüntüleri olan noktaların kümesini belirtelim.
Çözüm:
z  1  3 eşitsizliğini sağlayan
noktaların kümesi, merkezi 1  0.i
ve yarıçapı 3 birim olan çemberin
üzerindeki ve dışındaki noktalardan
oluşur.
Örnek:
z  i  2 eşitsizliğini sağlayan z karmaşık sayılarının
düzlemdeki görüntüleri olan noktaların kümesini belirtelim.
Çözüm:
z  i  2 ifadesini
z  ( 0  i)  2 olarak
düzenleyelim. z  ( 0  i)  2
eşitsizliğini sağlayan noktaların
kümesi, merkezi ( 0,1) ve
yarıçapı 2 birim olan çemberin
üzerindeki noktalar ile içindeki noktalardan oluşur.
Örnek:
z  2  3i  2 eşitliğini sağlayan z karmaşık sayılarının
düzlemdeki görüntüleri olan noktaların kümesini belirtelim.
Çözüm:
z  x  y.i olmak üzere
z  2  3i  2 ise
2 2 2 noktasının kutupsal
( x  2)  ( y  3)  2 dir.
Bu eşitsizlik merkezi
O( 2,3) ve yarıçapı 2 birim
olan çemberin iç bölgesini
belirtir. Çember üzerindeki
noktalar verilen eşitsizliği sağlamadığı için kesikli olarak
gösterilmiştir.
16
Örnek:
z  8  7i  9 ise z  ( 8  7i)  9 dur.
Bu eşitsizliği, merkezi O( 8,7) ve yarıçapı 9 br olan çember
ve bu çemberin iç bölgesinde bulunan sayılar sağlar.
Örnek:
z  5  10i  15 ise z  ( 5  10i)  15 dur.
Bu eşitsizliği, merkezi O( 5,10) ve yarıçapı 15 br olan
çember ve bu çemberin dış bölgesinde bulunan sayılar
sağlar.
II. Kutupsal Koordinat Sistemi ve Karmaşık Sayıların
Kutupsal (Trigonometrik) Gösterimi
A noktasının başlangıç
noktasına uzaklığı OA  r ,
OA ışınının Ox ekseniyle
pozitif yönde yaptığı açının
ölçüsü de  olsun.
r ve  reel sayılarına A noktasının kutupsal koordinatları
denir. Bu nokta A (r , ) şeklinde gösterilir.
Düzlemde bir 0 başlangıç noktası ve bir 0x başlangıç ışını
seçelim. O başlangıç noktasına kutup noktası, 0x başlangıç
ışınına da kutup ekseni denir. Bir kutup noktası ve bir de
kutup ekseninden oluşan koordinat sistemine kutupsal
koordinat sistemi denir.
A noktasının kutupsal koordinatları (r , ) ise r ye yarıçap
bileşeni ve  ya açısal bileşen denir.
Kutupsal koordinatları (r , ) olan A noktası
(r ,   2) , (r ,   4 ) , (r ,   2) ,…. İkililerinden biri ile
belirtilebilir.
Her k  Z için
(r ,   k.2) ikilisi A (r , )
koordinatıdır. Buna göre
kutupsal koordinat
sisteminde, düzlemin bir
noktasına birden çok
kutupsal koordinat ikilisi
karşılık getirilebilir.
Örnek: 3
a 1
cos    2 
o o r 3 2
Kutupsal koordinatları A ( 3,30 ) ve B( 5,240 ) noktalarını
kutupsal koordinat düzleminde gösterelim.
3 3

b 2 3
sin     olup,
r 3 2

1 3
Kosinüsü ve sinüsü  olan açı 4. bölgede olup
2 2
5
ölçüsü   tür.
3

O halde A noktasının kutupsal koordinatları

A. Bir Noktanın Kartezyen Ve Kutupsal Koordinatları 5

Arasındaki Bağıntılar A ( 3, ) olur.
3

Bir A noktasının kartezyen

koordinatları A ( a, b) kutupsal Örnek:
koordinatları A (r , ) olsun.
2
Kutupsal koordinatları A ( 4, ) olan A noktasının,
Yandaki şekilden; 3
kartezyen koordinatlarını yazalım.

2 2 Çözüm:
r a b

2 
 4. 
1
cos  
a
 a  r . cos 
a  r . cos   4. cos   2 ve
r
3  2

2 3
b  r . sin   4. sin  4.  2 3 olup
b 3 2
sin    b  r . sin  olduğu görülür.
r
A noktasının kartezyen koordinatları

Örnek: A ( 2,2 3 ) olarak bulunmuş olur.

3 3 3
Kartezyen koordinatları A ( , ) olan A noktasının,
2 2
B. Bir Karmaşık Sayının Kutupsal Koordinatları
kutupsal koordinatlarını yazalım.

Çözüm:
Komplex düzlemde A ( a, b)
noktasına eşlenen z  a  b.i
3 3 3 karmaşık sayısının yeri
A ( , ) kutupsal koordinatları A (r , ) ise
2 2
OA  z  r ve s(HÔA )  
2 2 dır.
2 2 3  3 3
r  a b  2     9  3 tür.
   2   
A noktası A z ,  ikilisiyle belirlenir.

17
Yukarıdaki şekildeki üçgende Örnek:

2 2 z  1  3 .i sayısını kutupsal biçimde yazalım.

z  a b ,

Çözüm:
b
sin    b  z . sin  ,
z
2 2
z  a  b  12  ( 3 )2  4 2

a
cos    a  z . cos 
z a 1 b 3
cos    ve sin   
z 2 z 2
a ve b yerine değerleri yazılarak
1 3

z  a  b.i  z . cos   z . sin.i  z . cos   i. sin yazılır.  Kosinüsü
2
ve sinüsü
2
olan açı 1. bölgede olup ölçüsü

Üçgendeki  açısının ölçüsü olarak k  Z ve 

0    2k olmak üzere   2k sayılarından herhangi  tür.
3
biri alınabilir.  ya bu açının esas ölçüsü denir.

O halde arg( z )   2k olup esas argümenti
Tanım 3

  2k sayılarına z  a  b.i karmaşık sayısının 

arg( z )  tür.
argümentleri denir. 3

arg( z)    2k yazılır. 0    2k olmak üzere  ya bu

z  1  3 .i sayısının kutupsal biçimi;
açının esas argümenti denir. arg( z)   yazılır.


z  z . cos   i. sin   2. cos    
 i. sin  tür.
Örnek:  3 3

5 k  Z olmak üzere
Kutupsal koordinatları ( 6 , ) olan karmaşık sayıyı
3
standart biçimde yazalım.     2k   i. sin   2k   tür.
z  2. cos  3 
 3   
Çözüm:

5 Örnek:
Kutupsal koordinatları ( 6 , ) olan karmaşık sayının
3
5 z  2  2.i sayısını kutupsal biçimde yazalım.
mutlak değeri (modülü) 6 ve argümenti tür.
3

Buna göre, Çözüm:

2 2
 
z  z . cos   i. sin   6 . cos
 5 5  z  a b  22  ( 2)2  2 2
 i. sin 
 3 3 
a 2 2 b 2 2
cos     ve sin    
1  3 6 18 z 2 2 2 z 2 2 2
 6 .  i.   .i bulunur.
2 2  2 2

18
 2 2 z  4  8.i karmaşık sayısının argümenti x olduğuna göre,
Kosinüsü ve sinüsü  olan açı 4. bölgede olup
2 2
b 8
7 tan x    2 dir.
ölçüsü   tür. a 4
4

7 Örnek:
O halde arg( z )   2k olup esas argümenti
4
7 z  2  2.i karmaşık sayısının esas argümentini bulalım.
arg( z )  tür.
4
Çözüm:
z  2  2.i sayısının kutupsal biçimi;
2 2
z  a b  22  22  2 2

z  2 2 . cos
7 7 
 i. sin  tür.
 4 4  a 2 2
cos     ve
z 2 2 2
k  Z olmak üzere

  7  2k   i. sin 7  2k   tür. sin  

b

2

2
z  2 2 . cos  4 
4    z 2
 2 2

2 2
Örnek: Kosinüsü ve sinüsü  olan açı 1. bölgede olup
2 2

 5  i. sin 5  karmaşık sayıyı standart biçimde
z  4. cos
ölçüsü   tür.
 4
 6 64 
yazalım. 
O halde arg( z )   2k olup esas argümenti
4
Çözüm:

arg( z )  tür.
 5  i. sin 5   4. cos150o  i. sin150o
z  4. cos
 6

64 
  4

II.Yol

 3 1 z  2  2.i karmaşık sayısının reel kısmı ve sanal (imajiner)

 4.   i.   2 3  2i kısmı pozitif olduğu için, bu sayı birinci bölgededir. Bu
 2 2
o o
durumda, z’ nin esas argümenti ( 0 ,90 ) aralığındadır. z
nin argümenti  olsun.
Örnek:
2 o o
z  4  8.i karmaşık sayısının argümenti x olduğuna göre Buna göre, tan    1  tan 45 ise,   45 dir.
2
tan x kaçtır?

Çözüm: Örnek:

z  a  b.i karmaşık sayısının argümenti  ise, z  2  2.i sayısını kutupsal biçimde yazalım.

b Çözüm:
tan   olur.
a
Bir önceki örnekte z  2  2.i sayısının esas argümentini

19
 o o
  45 ve modülünü z  2 2 bulmuştuk. O halde bu Dolayısıyla esas argümenti 90 dir.
karmaşık sayının kutupsal şekli
O halde z  2.i karmaşık sayısının kutupsal şekli
o o
z  z .(cos   i. sin )  2 2 .(cos 45  i. sin 45 ) dir.

z  2. cos
  
 i. sin   4.cis 2 olur.
 2 2

Örnek:
Örnek:
z  2 3  2.i karmaşık sayısının modülünü ve esas
argümentini bulalım. z  4 sayısını kutupsal biçimde yazalım.

Çözüm: Çözüm:

 2 3 2  (2)2 
2
z  4 karmaşık sayısının modülü, z  4  4 tür.
z  12  4  16  4 tür.

z karmaşık sayısının reel kısmı 4 ve sanal (imajiner) kısmı

z karmaşık sayısının reel kısmı ve sanal (imajiner) kısmı
negatif olduğu için, bu sayı üçüncü bölgededir. Bu durumda, 0 olduğu için, bu sayı reel eksenin pozitif tarafı üzerinde
o
o o
z’ nin esas argümenti (180 ,270 ) aralığındadır. z nin bulunur. Dolayısıyla esas argümenti 0 dir.
argümenti  olsun.
O halde z  4 karmaşık sayısının kutupsal şekli

Buna göre, tan  

2
2 3

3
3
 tan 210
o
olup,   o
z  2. cos 0o  i. sin 0o  4.cis0 olur.

o
  210 dir.
Örnek:
O halde z  2 3  2.i karmaşık sayısının kutupsal şekli z  16 sayısını kutupsal biçimde yazalım.

o o  7  i. sin 7 
z  4.(cos 210  i. sin210 )  4. cos
Çözüm:

 6 6 
2
z  16 karmaşık sayısının modülü, z  ( 16)  16
7 dır.
 4.cis
6
z karmaşık sayısının reel kısmı -16 ve sanal (imajiner)
kısmı 0 olduğu için, bu sayı reel eksenin negatif tarafı
Örnek: o
üzerinde bulunur. Dolayısıyla esas argümenti 180 dir.
z  2.i sayısını kutupsal biçimde yazalım.
O halde z  16 karmaşık sayısının kutupsal şekli
Çözüm:
 
z  16. cos   i. sin   4.cis olur.
z  2.i karmaşık sayısının modülü,

2 2
z  0 2  4  2 dir.
C. Kutupsal Biçimdeki Karmaşık Sayılarla Çarpma
İşlemi
z karmaşık sayısının reel kısmı 0 ve sanal (imajiner) kısmı
pozitif olduğu için, bu sayı sanal eksenin pozitif tarafı
üzerinde bulunur.
1 1
 2 2
 
z  z . cos   i. sin  ve z  z . cos   i. sin  
karmaşık sayıları verilmiş olsun.

20
Bunların çarpımı; Örnek:


z .z  z . z . cos(  )  i. sin(  ) dir.
1 2 1 2
 
z  5 2 . cos 135o  i. sin135o ve
1

Buna göre z .z çarpımında
z
2
  
2 . cos 15o  i. sin15o olmak üzere z .z çarpımını
1 2
1 2
bulalım.
z .z  z . z ve
1 2 1 2 Çözüm:

arg( z .z )  arg( z )  arg( z )     dır.

1 2 1 2 z .z  z . z  5 2 . 2  10
1 2 1 2

O halde kutupsal koordinatlar ile verilen z  r ,  ve

1
1  o o o
z
2
  
 r ,  karmaşık sayıları için z .z  r .r ,    dır.
2 1 2 12
 arg( z .z )  135  15  150
1 2

İki karmaşık sayının çarpımının modülü, modüller çarpımına 

z .z  10. cos 150o  i. sin150o
1 2

ve çarpımının argümenti, argümentler toplamına eşittir.

 1 
3
Örnek:  10.   .i   5 3  5.i bulunur.
 2 2 

  
z  2. cos 20o  i. sin 20o ve z  3. cos 40o  i. sin 40o
1 2

Örnek:
olmak üzere z .z çarpımını bulalım.
1 2
 
z  r . cos   i. sin  olduğuna göre
Çözüm:
z
2 2
 
 r . cos 2  i. sin 2 olduğunu gösterelim.

z .z  z . z  2.3  6 ve
1 2 1 2 Çözüm:

1 2 1 2
o o o
arg( z .z )  arg( z )  arg( z )  20  40  60 olup
2
  
z  z.z  r .r . cos     i. sin     

 
z .z  6. cos 60o  i. sin 60o bulunur.
1 2
2

 r . cos 2  i. sin2 

Bu çarpımı standart biçimde yazarsak; Örnek:

  1 3 
z .z  6. cos 60o  i. sin60o  6. 
1 2
.i 
2 2 
z  4cis72
o o
ve w  5cis18 olmak üzere z.w karmaşık
sayısını standart biçimde yazalım.

 3  3 3 .i olur.
Çözüm:

z.w  z . w  4.5  20

o o o
arg( z.w )  arg( z )  arg( w )  72  18  90

  
z.w  20. cos 90o  i. sin 90o  20. 0  i.1  20.i olur. 

21
D. De Moivre Formülü E. Kutupsal Biçimdeki Karmaşık Sayılarla Bölme
İşlemi

n  Z için cos   i. sin  n  cos n  i. sin  dır.
Bu eşitliğe De Moivre formülü denir. 1 1
  2 2

z  z . cos   i. sin  ve z  z . cos   i. sin  
karmaşık sayıları verilmiş olsun.
 
z  z . cos   i. sin  olması durumunda De Moivre
formülünden dolayı Bunların bölümü;

z
n n

n  Z için z  z . cos n  i. sinn elde edilir.  z .z 
1

. cos(   )  i. sin(   ) dır. 
1 2 z
2
Örnek:
z z z
Buna göre 1 bölümünde 1  1 ve
76 z
 3 1  z2 2 z
  i karmaşık sayısını a  b.i şeklinde yazalım. 2
 2 2 
z
Çözüm: arg( 1 )  arg( z )  arg( z )     dır.
z 1 2
2
De Moivre formülü kullanılarak,

76
O halde kutupsal koordinatlar ile verilen z  r ,  ve
1
1 
76
 3 1    

 2
 i
2 
  cos
 6
 i. sin
6
 z
2
 
2
z
z
r
r

 r ,  karmaşık sayıları için 1   1 ,     dır.

2  2 

 cos 76.
  
  i. sin 76.  İki karmaşık sayının bölümünün modülü, modüller bölümüne
 6  6 ve bölümünün argümenti, argümentler farkına eşittir.

 cos
 4   6.2   i. sin 4   6.2 
 6  Örnek:
6   

2 2 1 3 1
  2

z  12. cos 54o  i. sin 54o ve z  2. cos 24o  i. sin 24o 
 cos  i. sin   .i
3 3 2 2 z
olmak üzere 1 bölümünü bulalım.
z
2
Örnek:
Çözüm:
o o 6
z  cos 45  i. sin45 ise z değerini bulalım.
z z
1  1  12  6 ,
Çözüm: z 2
2 z
2
6
 6

z  cos 45o  i. sin 45o  cos 6.45o  i. sin 6.45o     z
o o o
arg( 1 )  arg( z )  arg( z )  54  24  30 dir.
z 1 2
o o 2
 cos 270  i. sin270  0  i.( 1)  i bulunur.

22
z
z
 2


1  6. cos 30o  i. sin 30o  6. 3  i. 1   3 3  3i
2
z
1

1
z
  
. cos    i. sin     dir.
2

Örnek:
z 1  z
1
 
ve Arg z 1   Argz  dir.


z  4. cos 210o  i. sin 210o ve
1
 Örnek:

z
2
 
 4. cos 45o  i. sin 45o olmak üzere
z
z
1 bölümünü  
z  2. cos 60o  i. sin 60o karmaşık sayısının çarpma
2 işlemine göre tersini bulalım.
bulalım.
Çözüm:
Çözüm:
1 1 1
z  
z z z 2.(cos 60o  i. sin60o )
1  1  4 1
z z 4
2 2
1.(cos 60o  i. sin 60o )
 olup .
z 2.(cos 2 60o  sin2 60o )
o o o
arg( 1 )  arg( z )  arg( z )  210  45  165 dir.
z 1 2
2 o o
cos 60  cos(60 ) olduğundan

z
z
1  cos 165 o  i. sin165 o bulunur.
z
1


1. cos(60o )  i. sin(60o ) 
2 2

Örnek: 
1
2

. cos(360o  60o )  i. sin(360o  60o ) 
   
1 1
z  z . cos   i. sin  olmak üzere z  karmaşık 1
z  . cos 300o  i. sin300o
2
sayısını kutupsal biçimde yazalım

Çözüm:
Örnek:

z
1

1


1. cos 0o  i. sin0o   
z  20. cos 19o  i. sin19o ve w  5. cos 71o  i. sin 71o  
z 
z . cos   i. sin 
z
olduğuna göre bölümünü bulalım.
1 w
   
. cos 0    i. sin 0    
z Çözüm:


1
  
. cos    i. sin     z

z

20
 4 tür.
z w w 5


z  z . cos   i. sin  için  z o o o o
arg( )  arg( z )  arg( w )  19  71  52  308
w

23
w
z
 
 4. cos 308o  i. sin 308o  4cis308
o z nin esas argümenti  olsun.

Buna göre,

Örnek: 3 o o
tan     3  tan 120 olup   120 bulunur.
1
3i
z karmaşık sayısının esas
Buna göre z nin kutupsal gösterimi,
5.(cos 20o  i. sin 20o )
argümentini bulalım.

z  2. cos 120o  i. sin120o dir. 
Çözüm:
100 100

 2 . cos(100.120o )  i. sin(100.120o ) 
 
z
3.(cos 90o  i. sin 90o ) 3
z  . cos 70o  i. sin 70o olur.
5.(cos 20o  i. sin 20o ) 5
2
100

. cos 12000o  i. sin12000o 
 
o
O halde z karmaşık sayısının esas argümenti 70 dir. 100
2 . cos 120o  i. sin120o

Örnek:
100  1 3  99 99
2 .   .i   2  2 3 .i
  3
z  5. cos 10o  i. sin10o olduğuna göre z ün kutupsal
 2 2 
koordinatlarını bulalım.
o o o
12000 nin esas ölçüsü 120 olduğundan 12000 yerine
Çözüm: o
120 yazıldı.
3 3

z  5 . cos(3.10o )  i. sin(3.10o ) 
Örnek:

 125. cos 30o  i. sin30o olur.   
z  5. cos 12o  i. sin12o sayısının çarpma işlemine göre
3
Buna göre z ün kutupsal koordinatları 125,30o dir.   tersinin esas argümenti kaç derecedir?

Çözüm:

Örnek: 1
z karmaşık sayısının çarpma işlemine göre tersi z dir.
100
z  1  3 .i olduğuna göre z ü standart biçimde Buna göre,
gösterelim.

Çözüm: z
1

  1
 5. cos 12o  i. sin12o 
 

z  ( 1)2  ( 3 )2  4  2 dir.
5
1
    
cos  1.12o  i. sin  1.12o

z karmaşık sayısının reel kısmı negatif, imajiner kısmı

pozitif olduğundan bu sayı komplex düzlemde ikinci
bölgededir. Bu durumda z karmaşık sayısının esas 
1
    
. cos  12o  i. sin  12o

 
5
argümenti 90o ,180o aralığındadır.

24

5
1

. cos 348o  i. sin348o olur. Çözüm:


z  2.cis 2 
 9
  2.cis olur.
o
Burada  12 nin esas ölçüsü 348 olduğu için  12
o o  5 5

o
yerine 348 yazıldı.
Kural
1 o
Buna göre z nin esas argümenti 348 dir. z  a  b.i karmaşık sayısının komplex düzlemdeki
0
görüntüsü Ma, b  noktası olsun.
Sonuç
arg( z  z )   koşulunu
z  r .cis olmak üzere z
1 1
 
 .cis 2   dir.
r
0
sağlayan z karmaşık sayılarının
görüntüsü MP yarı doğrusudur.

Örnek:

 
z  2. cos 70o  i. sin 70o karmaşık sayısının eşleniğinin
kutupsal koordinatlarını bulalım.
Örnek:
Çözüm:

 
o
z  x  y.i olmak üzere arg( z  i)  60 eşitliğini sağlayan
z  2. cos 70o  i. sin 70o ise z karmaşık sayılarının karmaşık düzlemdeki görüntüsünü
gösterelim.

z  2. cos 70o  i. sin70o  Çözüm:


 2. cos(70)  i. sin(70)  i karmaşık sayısının düzlemdeki görüntüsü M 0,1 dir.  


 2. cos 290o  i. sin290o  o
koşulunu sağlayan z karmaşık sayılarının
arg( z  i)  60
karmaşık düzlemdeki görüntüsü MP yarı doğrusudur.
olduğuna göre z nin kutupsal koordinatları 2,290 o   MP yarı doğrusu üzerindeki her sayı
o
(nokta) arg( z  i)  60 koşulunu
Sonuç sağlayan z karmaşık sayısı olabilir.

 
z  r .cis olmak üzere z  r .cis 2   dır. Buna göre, bir
karmaşık sayının esas argümentinin ölçüsü raydan türünden
 ise, bu karmaşık sayının eşleniğinin esas argümenti
2   dır. Örnek:

o
Örnek: z  x  y.i olmak üzere arg( z  4  3i)  90 ve
o
arg( z )  60 eşitliklerini sağlayan z karmaşık sayısını

z  2.cis karmaşık sayısının eşleniğinin kutupsal bulalım.
5
koordinatlarını bulalım.

25
Çözüm: Örnek:

o z  2  3.i karmaşık sayısının orijin etrafında pozitif yönde

arg( z )  60 koşulunu sağlayan z karmaşık sayıları OP
o
yarı doğrusu üzerindeki sayılardır. 90 döndürülmesiyle elde edilen karmaşık sayı w
olduğuna göre z ve w karmaşık sayılarını komplex
düzlemde gösterelim.
ise argz  ( 4  3i)   90 dir. Bu
o o
arg( z  4  3i)  90
koşulu sağlayan z karmaşık sayıları M4,3  olmak üzere Çözüm:
MN yarı doğrusu üzerindeki karmaşık sayılardır.
z  2  3.i karmaşık sayısının orijin etrafında pozitif yönde
Her iki koşulu da sağlayan z o
90 döndürülmesiyle elde edilen karmaşık sayı,
karmaşık sayısı OP yarı
doğrusu ile MN yarı
doğrusunun kesiştiği noktadır.     
w  z. cos 90o  i. sin90o  2  3i . 0  i
Bu noktayı OHK dik
üçgeninden buluruz. Buna göre 2
 
K 4,4 3 tür.
 2i  3i  3  2i

Bu durumda z  4  4 3 .i dir.

F. Orijin Etrafında Döndürme

z  r .cis karmaşık sayısının orijin etrafında pozitif yönde

 kadar döndürülmesiyle elde edilen karmaşık sayı,
Örnek:


w  r .cis    olur.   
z  9. cos 25o  i. sin 25o karmaşık sayısının orijin
o
etrafında negatif yönde 10 döndürülmesiyle elde edilen
Bu durumda w  z.cos   i. sin   diyebiliriz. karmaşık sayıyı bulalım.

Çözüm:
Örnek:

 
z  17. cos 35o  i. sin 35o sayısının orijin etrafında 70
o
 
z  9. cos 25o  i. sin 25o karmaşık sayısı orijin etrafında
o
döndürülmesiyle elde edilen karmaşık sayıyı bulalım. negatif yönde 10 döndürülmesiyle elde edilen karmaşık
sayı,
Çözüm:
   
w  9. cos 25o  10o  i. sin 25o  10o 
 
z  17. cos 35o  i. sin 35o sayısının orijin etrafında pozitif
o
yönde 70 döndürülmesiyle elde edilen karmaşık sayı,  
 9. cos 15o  i. sin15o  9.cis15
o

   
w  17. cos 35o  70o  i. sin 35o  70o 
III. Bir Karmaşık Sayının Kökleri

 17. cos 105o  i. sin105o  
u ve z birer kompleks sayı ve n  N olmak şartıyla
o
 17.cis105

26
 n Kural
z  u denklemini sağlayan z karmaşık sayısına u
karmaşık sayısının n inci kuvvetten kökü denir.

w  r . cos   i. sin 
n
z  n u ise z  u dur.   
 r . cos   k.2  i. sin   k.2  

Örnek:  n
bir karmaşık sayı ve n  N olmak şartıyla z  w
denkleminin kökleri aşağıdaki eşitliği sağlayan z sayısında
2 k
z  5  12.i denkleminin köklerini bulalım. k yerine, 0,1,2,…,(n-1) yazılarak bulunur.

Çözüm:

z  x  y.i olsun. n     k .2      k.2 

r . cos
z
k

  n   i. sin n  dir.
2
z  5  12.i ise,
Örnek:
x  y.i 2 2 2 2
 5  12.i  x  2 x yi  y .i  5  12i
2 o
z  9.cis50 denkleminin köklerini bulalım.
2 2
 x  2 x yi  y  5  12i
Çözüm:
Karmaşık sayıların eşitliğinden,
 50o  k.2 
z  9 .cis 
2 2 k  2 
x  y  5 ve x y  6 olmalıdır.  

Bu eşitlikler değerlendirilerek,

z  3.cis 25o  k.180o
k

[ x  3 ve y  2 ] veya [ x  3 ve y  2 ] olması
Bu eşitlikte k yerine 0 ile 1 yazıldığında,
gerektiği bulunur.
2 o
Buna göre, z  3  2i veya z  3  2i olur. z  9.cis50 denkleminin kökleri,

Sonuç
z
0

 3.cis 25o  0.180o  3.cis25
o

2
z  w eşitliğini sağlayan z karmaşık sayıları toplama  o

z  3.cis 25o  1.180o  3.cis205 bulunur.
1
işlemine göre birbirinin tersidirler.

2 Örnek:
Yani z  w eşitliğini sağlayan z karmaşık sayıları, z ve
1
z ise z   z dir.
2 1 2
z  4. cos
  
 i. sin  karmaşık sayısının kareköklerini
 3 3
bulalım.
Örnek:

2
z  6  8.i denkleminin köklerinden biri  2  2 .i ,
 
diğeri   2  2 .i  2  2 .i dir.

27
Çözüm: Çözüm:

   0.2   z  i  1. cos

  
 3  0.2    i. sin  olur.
z  4 . cos  i. sin 3
  2 2
o 2 2
 
 
   0.2  
 2  0.2  
z  1. cos  i. sin 2 
   o 2 2
 2. cos  i. sin   
 6 6  

 3 1  
 1. cos
 
 2.  i  3 i
 i. sin 
2 2  4 4
 

   1.2   2 2
  i
 3 3
 1.2  
2 2
z  4 . cos  i. sin 
1 2 2
 
     1.2  
 2 2
 1.2  
z  1. cos  i. sin 
1 2 2
       
 2. cos     i. sin      
  6   6 
       i. sin     
    cos   4 
3 1 4   
 2.   i   3 i 
 2 2 

2 2
  i
Örnek: 2 2

z  3 karmaşık sayısının kareköklerini bulalım.

Örnek:
Çözüm:
2
z  1  i denkleminin çözüm kümesini bulalım.
1 1
z  3  3  0.i ise z 2  ( 3) 2   3 olup,
Çözüm:


2 . cos
 
1 i   i. sin  olup
z  3  3 .i  4 4
0

z   z   3i bulunur.
z
2 2

 z . cos 2  i. sin 2 dır. 
1 0
Buradan
Örnek:
2
  
2 . cos
 
z  i karmaşık sayısının kareköklerini bulalım.
z . cos 2  i. sin 2   i. sin  olup
 4 4

28
Bu eşitlikten,  0o  2.2  0o  2.2  
8 . cos 
3
z   i. sin
2  3 3 
 z
2
 2 z 
4
2 ve
 


 2. cos
4 4 
 i. sin 
   3 3 
2   2k     k olur.
4 8
 1 3 
 2.   i   1  3i
k = 0 ve k = 1 değerlerini alır. Diğer değerler için aynıdır.  2 2 


olup z  4 2  cos
  
k = 0 için;    i. sin , Çözümlü Sorular
8 o  8 8

2
1. i  1 olmak üzere  5 . 3 .  15 ifadesinin
9 4  9  i. sin 9 
2  cos
k = 1 için;   olup z   sonucunu bulunuz.
8 o  8 8 

bulunur. Çözüm:

 5 . 3 .  15 ifadesi reel sayılarda tanımsızdır. Ancak

Örnek: komplex sayılarda sonucunu bulabiliriz.

z  8 sayısının küpköklerini bulalım  5 . 3 .  15  5.( 1) . 3 . 5.3.( 1)

 
z  8  8. cos 0o  i. sin 0o olduğundan bu sayının küp  5 .i. 3 . 5 . 3 .i
kökleri
2
Çözüm:  5.3.i  15

 0o  0.2  0o  0.2  
8 . cos 
3
z   i. sin
0  3 3  2
  2. i  1 ve n pozitif tam sayı olmak üzere
4n3 8n  1

 2. cos 0o  i. sin00  2 ,  i

i
i
216n
ifadesinin eşitini bulunuz.

 0o  1.2  0o  1.2  
8 . cos 
3
z   i. sin Çözüm:
1  3 3 
 
2
i  1 ve n pozitif tam sayı olmak üzere,

 2. cos
2 2 
 i. sin  4n  3 ün 4 ile bölümünden kalan 3 tür.
 3 3 
4n3 3
 1  Bu nedenle i  i  i dir.
3
 2.   i   1  3i ,
 2 2  8n  1 in 4 ile bölümünden kalan -1 dir. -1 de mod 4 te 3 e
denktir.

29
 8n1 1 3 üzerindeki noktalar veya bu çemberin iç bölgesindeki
Bu nedenle i i  i  i dir. noktalardır.
2  16n in 4 ile bölümünden kalan 2 dir.

z  3  4i  z   3  4i  ifadesi, z karmaşık sayıları ile
216n 2  3  4i sayısı arasındaki uzaklığı ifade eder.
Bu nedenle i  i  1 dir.
Yandaki şekil verilen koşullara
4n3 8n  1 uygun olarak çizilmiştir.
i i  i  ( i)
O halde,   0 bulunur. NHM dik üçgeninde pisagor
216n 1 teoreminden,
i
2 2 2
NM  NH  HM

3.
2
 
i  1 olmak üzere z  1 . 1  i  z  8  4i  NM
2 2 2
 5  4  41
olduğuna göre Re( z ).İm( z ) kaçtır?
 NM  41 dir.
Çözüm:
z  1  i  1 koşulunu sağlayan karmaşık sayılardan;
2
i  1 olmak üzere z  x  y.i olsun.
N noktasına en yakın olan M merkezli çember üzerindeki L
z  1.1  i  z  8  4i ise, noktası, N noktasına en uzak olan M merkezli çember
üzerindeki B noktasıdır. MB  1 br.

 z  z.i  1  i  z  8  4i
NB  NM  MB  41  1 dir.
   
 x  y.i  x  y.i .i  1  i  x  yi  8  4i
Bu soruyu iki nokta arasındaki uzaklık formülünü kullanarak
2 çözelim; N 3,4  ve M1,1 olmak üzere,
 2 x  x.i  y.i  1  i  8  4i

  
 2 x  y  1  x  1 .i  8  4i  NM  MB  ( 3  1)2  ( 4  ( 1)) 2  1  41  1 dir.

 x 1 4 ve 2x  y  7
5
2 (1  i)  i
x3 ve y  1 bulunur. 5. i  1 olmak üzere z  olduğuna göre
1 i
O halde Re( z )  İm( z ) kaçtır?

z  x  y.i  3  i dir. Çözüm:

Re( z).İm( z)  3.1  3 olarak bulunur. 1  i2  (1  i).(1  i)  1  2i  i 2  2i ve

4.
2
i  1 ve z  x  y.i olmak üzere z  1  i  1 1  i5    2 2
(1  i)2 .(1  i)  4i .(1  i)  4  4i

olduğuna göre z  3  4i nin alabileceği en büyük

olduğuna göre,
değer kaç birimdir?
5
Çözüm: (1  i)  i  4  4i  i ( 4  3i).( 1  i)
z  
1 i 1 i (1  i).( 1  i)
z  1  i  1 eşitsizliğini sağlayan z karmaşık sayıları
merkezi M1,1 ve yarıçapı 1 birim olan çemberin

30
  4  4i  3i  3i2  1  7i 1 7 z 1 i x  y.i  1  i
    i 1  3 1 3
i 1
1  i  i  12 2 2 2

1 7  1  ( x  1)  ( y  1).i  3
Re( z )  İm( z )     3 bulunur.
2 2

1 ( x  1)2  ( y  1)2  3

2 3 2
6. i  1 olmak üzere x  ( 3  i). x  2.( k  i). x  0 2 2 2 2
denkleminin köklerinden biri 1  i olduğuna göre k reel  1  ( x  1)  ( y  1)  3 dir.
sayısı kaçtır?

Çözüm:
2 2 2
( x  1)  ( y  1)  1 eşitsizliğini merkezi O 1,1 ve  
yarıçapı 1 br olan çemberin dış bölgesindeki sayılar
(noktalar) sağlar.
1  i2  (1  i).(1  i)  1  2i  i 2  2i ve
2 2 2
( x  1)  ( y  1)  3 eşitsizliğini merkezi O 1,1 ve  
1  i 3 2
 (1  i) .(1  i)  2i.(1  i)  2  2i dir. yarıçapı 3 br olan çemberin üstündeki noktalar ile bu
çemberin iç bölgesinde bulunan sayılar (noktalar) sağlar.
3 2
x  ( 3  i). x  2.( k  i). x  0 denkleminin köklerinden biri Buna göre yanda taranmış olarak
1  i olduğuna göre, bu kök denklemi sağlar. gösterilen bölgedeki sayılar
verilen eşitsizliği sağlar.
Buna göre,

3 2
x  ( 3  i). x  2.( k  i). x  0 ise,

3 2
(1  i)  ( 3  i).(1  i)  2.( k  i).(1  i)  0
2
 2  2i  ( 3  i).2i  2.(k  i).(1  i)  0 8. i  1 olmak üzere, köklerinden biri 4  i olan reel
katsayılı ikinci dereceden denklemi bulunuz.
2 2 Çözüm:
 2  2i  6i  2i  2k  2k.i  2i  2i  0

 2i  2k  2k.i  2  0 2
i  1 olmak üzere, köklerinden biri 4  i olan reel
katsayılı ikinci dereceden denklemin diğer kökü 4  i nin
( 2k  2)i  2k  2  0  0.i eşleniği olan 4  i dir.

k  1 bulunur. Kökleri 4  i ve 4  i olan ikinci dereceden denklem,

x  ( 4  i). x  ( 4  i)  0
2 z 1 i
7. i  1 olmak üzere 1   3 koşulunu
i x  4  i). x  4  i)  0
sağlayan z karmaşık sayılarının grafiğini çiziniz.
2 2
Çözüm: x  4 x  x.i  4 x  16  4i  x.i  4i  i  0

2 z 1 i 2
i  1 ve z  x  y.i olmak üzere 1   3 ise, x  8 x  17  0 olarak bulunur.
i

31
 2 2 2 2
9. i  1 ve x  R olmak üzere, z  1  ( x  1).i , z.z  ( x  y.i).( x  y.i)  x  y  z dir.
 z  i.z  2 13 olduğuna göre, x in alabileceği
değerlerden küçük olanı kaçtır? 2
z.z  z  30  0  z  z  30  0

Çözüm:
  
 z  6 . z  5  0  z  6 veya z  5 tir.
z  1  ( x  1).i ve  z  i.z  2 13 eşitlikleri verilmiştir.
Ancak z  6 olamayacağından z  5 tir.
Bir karmaşık sayının eşleniğinin mutlak değeri, o karmaşık
sayının mutlak değerine eşittir. Buna göre, 2 2
z 5 x2  y2  5  x  y  25

 z  i.z   z  i.z dir.

Re( z)2  İm( z)2  25 bulunur.
Bir karmaşık sayının toplama işlemine göre tersinin mutlak
değeri, o karmaşık sayının mutlak değerine eşittir. Buna
göre, 2 o
11. i  1 olmak üzere, z  2.cis15 ve
 z  i.z  z  i.z dir. w   2  2 .i olduğuna göre z ile w karmaşık
sayıları arasındaki uzaklık kaç birimdir?
Bu durumda,
Çözüm:

 z  i.z  2 13 u  r .cis  biçiminde verilen u karmaşık sayısının orjine

uzaklığı (modülü) r dir. u karmaşık sayısını orjine birleştiren
doğru parçasının x ekseniyle pozitif yönde yaptığı açı 
z  i.z  2 13  z.(1  i)  2 13  z . 1  i  2 13
dır.

 z . 12  ( 1)2  2 13  z . 2  2 13 z  2.cis15
o
ve w   2  2 .i karmaşık sayılarını
komplex düzlemde gösterelim.
 z  26  1  ( x  1).i  26
Oz  2 br .

2
 12 ( x  1)2  26  1  ( x  1)  26 Ow  2 br .

2
 ( x  1)  25  x  1  5 veya x  1  -5  
m wÔz  120
o
ve
wz  x br . olsun.
 x  4 veya x  -6 olur.

x in alabileceği değerlerden küçük olanı -6 dır. x in değerini, wOz ikizkenar üçgeninde, ikizkenar üçgen
özelliklerini kullanarak bulabiliriz. Biz kosinüs teoremini
kullanarak bulacağız.
2
10. i  1 olmak üzere, z.z  z  30  0 olduğuna göre
wOz ikizkenar üçgeninde kosinüs teoreminden,
Re( z)  İm( z)
2 2
kaçtır?
2 2 2 o
wz  Ow  Oz  2. Ow . Oz . cos 120
Çözüm:

2 x
2 2 2  1
 2  2  2.2.2.    4  4  4  12
i  1 olmak üzere, z  x  y.i olsun.
 2

32
 2 o o o o
x  12  x  2 3 bulunur.  24  56  2  78

O halde T karmaşık sayısının kutupsal koordinatları,

 T , arg( T)  6,78o  olarak bulunur.

2 o o
12. i  1 olmak üzere, z  3.(sin 66  i. cos 66 ) ,
o o o
u  2.(cos 56  i. sin 236 ) , w  cis 2 karmaşık
z.u
sayıları veriliyor. T  olduğuna göre T karmaşık
w 2 2
13. i  1 olmak üzere, z  4i denkleminin köklerini
sayısının kutupsal koordinatlarını bulunuz. bulunuz.

Çözüm:
Çözüm:
2 o o
Sorunun cevabını bulmamız için önümüzdeki ilk engel z  4i  0  4.i  4.(cos 90  sin 90 ) olup
karmaşık sayıların kutupsal gösterimlerinin standart
olmayışıdır.
 90o  k.2 
z  4 .cis 
Bu durumda verilen sayıları r .(cos   i. sin ) formuna k  2 
 
getirmeliyiz.

sin 66
o o o o
 cos(90  66 )  cos 24 dir. k

z  2.cis 45o  k.180o 
Bu eşitlikte k yerine 0 ile 1 yazıldığında,
o o o o
cos in66  sin(90  66 )  sin 24 dir.
2
z  4i denkleminin kökleri,
o o o o

 
 sin 236  sin(236 )  sin(360  236 )
o
o o o z  2.cis 45o  0.180o  2.cis45
 sin124  sin(180  124 ) 0

o
 sin 56  2 2 
 2.  .i   2  2 .i
 2 2 
Buna göre,

o o o o
z  3.(sin 66  i. cos 66 )  3.(cos 24  i. sin 24 ) 
z  2.cis 45o  1.180o  2.cis225
1
o

o o o o
u  2.(cos 56  i. sin 236 )  2.(cos 56  i. sin 56 ) 
 2.  cos 45o  i. sin 45o 
o o o o
w  cos 2  i. sin 2  1.(cos 2  i. sin 2 ) olur.  2 2 
 2.   .i 
 2 2 
z.u z.u z.u 3.2
T ise T     6 dır.
w w w 1   2  2 .i bulunur.

arg( T )  arg
 z.u   arg( z.u)  arg( w ) 2 2
 14. i  1 olmak üzere, z  5  8i denkleminin kökleri
w oranı kaçtır?

 arg( z)  arg( u)  arg( w)

33
Çözüm: Konu Bitmiştir.

2
z  w eşitliğini sağlayan z karmaşık sayıları z ve z
1 2
ise, z   z dir.
1 2

2
Bu durumda z  5  8i denkleminin kökleri oranı -1 dir.

2 3
15. i  1 olmak üzere, z  8i denkleminin köklerini
köşe kabul eden üçgenin alanı kaç birim karedir?

Çözüm:

3 3 o o
z  8i  z  8.(cos 90  i. sin 90 ) dir.

Bu durumda,

  90o  k.2   o 
z 
3
8 .cos   i. sin 90  k.2 
k  3   n 
    

z
k
  
 2. cos 30o  k.120o  i. sin 30o  k.120o  dir.
   
z  2. cos 30o  k.120o  i. sin 30o  k.120o
k


z  2. cos 150o  i. sin150o   3  i
1

z
2
 
 2. cos 270o  i. sin 270o  2i dir.

Bu kökleri komplex düzlemde gösterelim.

Oluşan üçgenin taban uzunluğu 2 3 birim ve yüksekliği 3

3
birim olduğundan, z  8i denkleminin köklerini köşe kabul
eden üçgenin alanı,

2 3 .3
A  3 3 birim karedir.
2

34
35