KARDIOVASKÜLER DAYANIKLILIK

 Kardiovasküler Dayanıklılık
 büyük kas gruplarını içeren dinamik
egzersizleri orta-yüksek şiddet arasında uzun
süre uygulayabilme becerisidir.

 Kardiovasküler sistemin ve kardiovasküler

dayanıklılığın en önemli ve geçerli ölçütü
Maksimal Oksijen Tüketimi ya da Maksimal
Aerobik Güçtür (VO2max)

2
Maksimal Aerobik Güç (VO2max)
 Bireyin bir dakikada ulaşabildiği oksijen kullanma
düzeyi

 Güç: oksidatif yani aerobik sistemin kapasitesi

 Enerjinin büyük oranda aerobik sistemden

karşılandığı dayanıklılık aktivitelerinde büyük
önem taşır

3
Maksimal Aerobik Güç (VO2max)

4
 Maksimal Aerobik Güç (VO2max)

 Bu kapasite:
 Kalp, akciğerler ve kanın oksijeni
çalışan kaslara taşıma kapasitesini ve
 Egzersiz sırasında çalışan kasların
oksijen kullanımını yansıtmaktadır

5
 ETKİLEYEN FAKTÖRLER
 KALITIM
 ANTRENMAN
 YAŞ
 CİNSİYET
 YAŞAM ŞEKLİ-SEDANTER /AKTİF
 YÜKSELTİ
 ÇEVRE ŞARTLARI (HAVA KİRLİLİĞİ)
 ERGOMETRE/PROTOKOLLER
6
6
 Maksimal Aerobik Güç (VO2max)
 Mutlak (absolut) ve göreceli (relatif) olarak ifade
edilmektedir
 Absolut (mutlak) değerler L.dak-1
 Doğrudan vücut boyutu ile ilişkilidir
 Erkeklerin absolut VO2max değerleri daha yüksektir

 Relatif (göreceli) değerler ml.kg-1.dak-1

 Vücut boyutu farkını ortadan kaldırmak için vücut
ağırlığına göre ifade edilir

7
Aerobik Güç Sınıflaması

8
 Aerobik Gücün Ölçümünde Kullanılan
Birimler
 İş: kuvvet x yol
 Güç: iş/zaman
 Watt: 1 watt 6.118 kgm/dakika
 (L.dk-1): dakikada kullanılan litre
 (ml.dk-1): dakikada kullanılan mililitre
 (ml.kg-1.dk-1): dakikada kullanılan O2’nin kg
başına miktarı

9
 Aerobik Gücün Ölçümünde Kullanılan
Birimler
 MET (Metabolik Eşitlik): istirahatte kullanılan kg
başına O2 miktarı
:3.5 ml.kg-1.dak-1

 Ör: 10 dk’lık bir egzersiz sonunda

VO2maks=2.375 L/dk olan bir kişinin yaptığı
egzersizi MET cinsinden hesaplayın. (VA: 70
kg)

10
VO2maks’ın Fizyolojik Kriterleri

Birincil kriter
 VO2’de Plato

İkincil kriterler
 Son iki yük arasında < 150 ml/dk VO2
 Laktik asit (>8 mmol/L)
 RER (>1.10)
 KAHmax’ın (220 – yaş) yüzdesi (% 90)
 Borg Skalası (>17)
11
 Yetişkinlerde Aerobik Uygunluğun
Değerlendirilmesi
 Kalp-dolaşım dayanıklılığı
 Kalp
 akciğerler
 kan damarları
 kanın nitelik ve niceliği
 egzersiz sırasında vücudun oksijen kullanımına yardımcı
olan hücresel unsurlar gibi faktörlere bağlıdır

12
 VO2max maksimal ve submaksimal olmak üzere iki
şekilde belirlenebilir
 Maksimal VO2max doğrudan solunan gazlardan
veya iş yoğunluğundan kestirilebilir

 Submaksimal VO2max ise kalp atım sayısı

cevapları ile belirlenebilir
 Egzersizde iş yükü artınca çalışan kasların oksijen
ihtiyacı da artmaktadır

13
Aerobik Dayanıklılığın Değerlendirilmesi
 VO2maks sporcuların ve fitness programlarına
katılan bireylerin fiziksel çalışma kapasitelerini
belirlemek için kullanılır
 Yüksek düzey dayanıklılık sporcularında 70 ml.kg-1.dak-1
üzerinde değerler bulunmuştur

14
 VO2max
 Yaşla ilişkili olarak artarak 20’li yaşlarda
zirveye ulaşır ve bu yaşlardan sonra yavaş bir
biçimde azalmaya başlar

 Kadınların VO2max’ı erkeklerden % 10-20

daha düşüktür

15
Maksimal Aerobik Güç (VO2max)

16
Aerobik Dayanıklılığın Değerlendirilmesi
 Yüksek şiddetli (>%60 VO2max) egzersiz
programına başlayacak aşağıdaki özelliklere sahip
bireylere öncelikle maksimal yüklenme testi
yapılması önerilmektedir:

 Sağlıklı görünen 40 yaş üstü erkekler

 Sağlıklı görünen 50 yaş üstü kadınlar
 CHD riski olan bireyler
 Bilinen kardiyak, pulmoner yada metabolik hastalığı
olanlar

17
Maksimal Testler

 Koşu bandı bisiklet ve kol ergometresi kullanılarak

uygulanabilir
 Test yöntemi
 araç ve gerece, test yapılacak grubun özelliğine ve
testin amacına göre belirlenir
 testler 1-3 dakikalık etaplarla başlar ve her etapta 3
MET’ten daha yüksek olmamak kaydıyla artış yapılır
 15-20 dk’dan uzun olmamalı ve test edilen kişi istediği
zaman test sona erdirilmelidir

18
19
Maksimal
Testler

20
Maksimal
Testler

21
Maksimal Koşu Bandı Yöntemleri
 Bruce Yöntemi
 Koroner kalp hastalığı tanısı için en çok kullanılan
yöntem
 Motorlu koşu bandı, kronometre, EKG veya KAH
monitörü kullanılmalıdır
 Koşu bandı hızı ve eğimi her 3 dk artırılmaktadır
 Denek devam edemediğinde test sona erdirilir

22
 Bruce Yöntemi
Etap Süre Hız Eğim
(dk) (mil/s) (derece)

1 3 1.7 10
2 3 2.5 12
3 3 3.4 14
4 3 4.2 16
5 3 5.0 18
6 3 5.5 20
7 3 6.0 22

23
 Bruce Protokol
 Eşitlikler:
Erkek:
 VO2max=14.76-1.379(zaman)+0.451(zaman2)-
0.012(zaman3)

Kadın:
 VO2max=4.38(zaman)-3.90

Birim: ml/kg/dk
24
 Maksimal Koşu Bandı Yöntemleri

 Balke Yöntemi
 Sabit yürüme hızı temel alınmıştır
 Hız 3.3 mph

 Eğim dakikada 1 derece artırılmaktadır

 KAH 180’e ulaştığında test sona erdirilir

25
 Balke Yöntemi
 Eşitlik:

Erkek
 VO2=1.44(zaman)+14.99

Kadın
 VO2= 1.38(zaman)+5.22

Birim: ml/kg/dk
26
 Maksimal Koşu Bandı Yöntemleri

 Ör. Bruce ve Balke protokollerinde 10 dk

yürüyebilen bir erkek ve kadının VO2 maks’ını
hesaplayın

27
Maksimal Testin Avantaj ve Dezavantajları
 Submaksimal testlere göre daha anlamlı yani
doğru sonuçlar vermektedir

 Ancak kalp-solunum sistemine fazla stres

vermektedir

 Gençler için daha uygun, risk taşıyan bireyler için

sakıncalı olabilir

28
 Submaksimal Testlerin Avantaj ve
Dezavantajları

 Kalp atım hızına bağlı olduğu için sınırlamaları

vardır
 Verilen herhangi bir yükte KAH VO2max’tan bağımsız
olarak heyecan ve kaygı gibi nedenlerle fazla bir artış
gösterebilir

 KAH birçok faktörden etkilenebilir (yemek, uykusuzluk

vb)

29
Submaksimal Testler
Astrand-Rhyming Testi
 iş yükü ile KAH arasındaki ilişkiye dayalıdır
 Kadınlar için 75 ile 100 W
 Erkekler için 100 ile 150 W
 Pedal çevirme hızı 50 rpm

30
Astrand-Rhyming Testi
 Araç-Gereç
 Mekanik bisiklet ergometresi
 Kronometre
 KAH monitörü

31
Astrand-Rhyming Testi

 Test sırasında her dakika boyunca KAH kaydedilir

ve 5. ve 6. dakikaların ortalaması alınır

 Eğer bu iki KAH farkı 5 atımdan az ise test

sonlandırılır

 Eğer bu fark 5 atımdan fazla ise test kalp aıtm hızınde

denge durumu oluşana kadar devam eder

 Kondisyon durumu iyi olan bireyler için çok uygun

bir test değildir

32
Astrand-
Rhyming
Testi

33
Yaş Düzeltme Faktörü
Yaş Düzeltme Faktörü
15 1.10
25 1.00
35 0.87
40 0.83
45 0.78
50 0.75
55 0.71
60 0.68
65 0.65

34
 PWC 170 Testi

 Fiziksel Çalışma Kapasitesi Testi

 Aerobik iş kapasitesinin belirlenmesi

 Başlangıç yükü
 Vücut ağılığı/60

 Pedal hızı 60 devir/dakika

35
 PWC 170 Testi
 Denek her yüklemede 3 dakika pedal
çevirir

 3. ve 6. dakikada olma üzere yük 2 kez

arttırılır

 Her yüklemenin son 15 saniyesinde KAH

ölçülerek bir sonraki yüklemenin ne kadar
olacağı belirlenir
36
 PWC 170 Testi
 İlk yükleme sonunda KAH (155 ten fazla ise test
durdurulur)
 100’ün altında ise %70
 100-110 arasında ise %60
 111-120 arasında ise %50
 121-130 arasında ise %40
 131-140 arasında ise %30
 141-150 arasında ise %20
 151-160 arasında ise %10

37
 PWC 170 Testi
 İkinci yükleme sonunda KAH (165 ten fazla ise
test durdurulur)
 130’ün altında ise %70
 130-140 arasında ise %50
 141-150 arasında ise %30
 151-165 arasında ise %10

38
 PWC 170 Testi
 Değerlendirme
PWC170=
(Y3-Y2)/(KAH3-KAH2) x170-KAH3)+Y3

VA
 Y3 ve Y2= 3. ve 2. yüklemeler (Watt; yükler 60 ile çarpılarak
bulunur)

 KAH3 ve KAH2= 3. ve 2. yüklemelerdeki KAH

 VA= Vücut Ağırlığı

39
 Alan Testleri
 Yo-Yo Aralıklı Toparlanma testi
 Modifiye Mekik koşusu Testi

40
 YO-YO ARALIKLI TOPARLANMATESTİ
 2 x 20 m lik bir alanda başlangıç, dönüş ve
bitiş çizgileri arasında

 10 km.s-1 koşu hızıyla başlayan, sinyal

cihazından gelen bip sesine göre de koşu
hızının kademeli olarak arttığı tekrarlı
koşulardan oluşan bir dayanıklılık
testidir(Krustrup ve ark. 2003).

41
 YO-YO ARALIKLI
TOPARLANMATESTİ

42
 YO-YO ARALIKLI
TOPARLANMATESTİ
 Her 40m’lik koşu sonrasında 10’ar saniyelik, 2x5m
den oluşan aktif toparlanma alanı bulunmaktadır
 Test
 10 km.s-1 hızda 1 tur,
 11 km.s-1 hızda 1 tur,
 12-13 km.s-1 hızda 1’er tur,
 13.5 km.s-1 hızda 3 tur,
 14 km.s-1 hızda 4 tur,
 14.5 km.s-1 hızda 8 tur ve
 0.5km.s-1 artışlarla 19.5 km/s hıza kadar 8’er tur
şeklinde yapılmaktadır.

43
 YO-YO ARALIKLI
TOPARLANMATESTİ
 Test,
 kişi tükenme noktasına gelene kadar
veya ardı ardına üç sinyal sesini
kaçırması durumunda
sonlandırılmaktadır

44
 YO-YO ARALIKLI
TOPARLANMATESTİ
 Yo-Yo Aralıklı Toparlanma Testi sonucunda
aşağıdaki formül ile VO2maks
hesaplanmaktadır (Bangsbo ve ark.,1991).

 VO2maks= 24.8+(0.014x Koşu mesafesi)

45
 MODİFİYE MEKİK KOŞUSU TESTİ
 Test
 20 metre uzunluğundaki düz ve doğrusal bir
kulvarda, koşu temposunun sinyal üretici
elektronik bir cihaz yardımı ile ayarlandığı ve

 kişinin iki uç arasında, aynı hat üzerinde çift

yönlü olarak, sinyal sesine uygun bir koşu
temposuyla gidip gelmesini içermektedir

46
MODİFİYE MEKİK KOŞUSU TESTİ

47
 MODİFİYE MEKİK KOŞUSU TESTİ
 Koşulan her 20 m bir mekik olarak kayıt
edilir
 Koşu hızı 8 km/s ile başlar
 her dakika 0.5 km/s artar
 Koşu parkurunun her iki tarafında 20 m
çizgilerinden içe doğru 2 metrelik birer alan
bulunmaktadır
 sinyal sesi geldiğinde katılımcıların 2m
çizgisini yakalamış olması ve 20 m çizgisine
temas ederek dönmesi gerekir.

48
MODİFİYE MEKİK KOŞUSU TESTİ
 Modifiye Mekik Koşusu Testi sonucunda
birçok formül ile VO2max hesaplanabilir

 Örnek:
 Fernhall formülü:
 0.35 x (mekik sayısı) -0,59 x BMI – 4.61 x (1)
+50.6

49
MODİFİYE MEKİK KOŞUSU TESTİ
 Ard arda 3 hata yapan katılımcının testi
sonlandırılır ve üçüncü hatadaki 20 m
kayıtlara geçmez.

 Test katılımcı testi kendi isteğiyle

bırakana veya üst üste 3 hata yapana
kadar aynı şekilde devam eder.

50
Testlerde Genel Prensipler
 Egzersiz öncesi kalibrasyon
 Test öncesi 2-3 dk ısınma
 Test sırasında denek gözlemlenmeli
 KAH her dakika kontrole edilmeli
 KB her etabın sonunda ölçülmeli
 Deneğin görünüşü ve belirtileri takip edilmeli
 Submaksimal testte KAH %70 veya %85’e ulaşınca test sona
erdirilmeli
 Test sonunda en az 3-4 dk soğuma dönemi verilmeli (KAH ve
KB kontrol edilmeli
 Test alanında sıcaklık 21-23°C, nem % 60’ın altında olmalıdır

51
 Sağlıklı Bireylerde Egzersiz Testini
Sonlandırma Kriterleri
 Angina ve benzeri belirtiler
 SKB’de çok büyük düşüş (20 mmHg) ya da SKB’nın artmaması
 Kan basıncında oldukça fazla bir artış
 SKB>260 mmHg ya da DKB>115 mmHg
 KAH’nın egzersiz şiddetiyle birlikte artış göstermemesi
 Kalp ritminde bozukluk
 Baş dönmesi, görsel sorunlar, zihinsel sorunlar, baygınlık vb.
 Deneğin durmak istemesi
 Aşırı yorgunluk belirtileri
 Test ekipmanının bozulması

52