Vi khÝ hËu trong s¶n xuÊt

Say nắng, say nóng

Bé m«n Søc kháe

NghÒ nghiÖp

1 Le Tran Ngoan
 Mục tiêu

 Định nghĩa VKH và các yếu tố,

 Cân bằng nhiệt: hóa học và Vật lý,
 Biến đổi sinh lý trong môi trường nóng,
 Phát hiện và xử trí say nóng, say nắng,
 Dự phòng tác hại vi khí hậu nóng.

2 Le Tran Ngoan
 1. Mét sè kh¸i niÖm

 NhiÖt ®é m«i trêng cao sÏ dÉn ®Õn nang

xuÊt lao ®éng gi¶m, mÖt mái ®Õn sím, rèi
lo¹n sinh bÖnh lý nguy hiÓm
 Vi khÝ hËu:
– NhiÖt ®é, ®é Èm, tèc ®é giã, bøc x¹ nhiÖt
 C¸c yÕu tè vËt lý cña kh«ng khÝ kh¸c:
– ChiÕu s¸ng, bôi, phãng x¹

3 Le Tran Ngoan
 2. ®Þnh nghÜa

 Vi khÝ hËu trong lao ®éng s¶n xuÊt lµ

®iÒu kiÖn khÝ tîng ë mét m«i trêng
lao ®éng trong mét kho¶ng kh«ng
gian x¸c ®Þnh, cã liªn quan ®Õn qu¸
trinh ®iÒu hßa nhiÖt cña c¬ thÓ. ®ã lµ
c¸c yÕu tè vËt lý cña kh«ng khÝ:
nhiÖt ®é, ®é Èm, giã vµ bøc x¹ nhiÖt.

4 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 1. NhiÖt ®é
 ®é C: Celsius
 ®é K: Kelvin
 ®é F: Farenheit
 ®é R: Rheaumur

0oC ~ 27oK ~ 32oF

 Tiªu chuÈn: Kh«ng vît qu¸ 30oC
 Trong phßng s¶n xuÊt kh«ng vît qu¸ bªn ngoµi 3-5oC
 NhiÖt ®é m«i trêng cao sÏ dÉn ®Õn nang xuÊt lao ®éng
gi¶m, mÖt mái ®Õn sím, rèi lo¹n sinh bÖnh lý nguy hiÓm

5 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 2. ®é Èm:
 ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra stress nhiÖt
víi c¬ thÓ
 Èm cao + nãng: say nãng
 Èm cao + l¹nh: l¹nh buèt
 ®é Èm lµ kh¸i niÖm chØ lîng h¬i níc cã trong
kh«ng khÝ, trong ®ã c¸c kh¸i niÖm ®Ó chØ c¸ch tÝnh
®é Èm kh¸c nhau.
 ®é Èm tuyÖt ®èi (H1): sè gam h¬i níc/m3 kh«ng khÝ
 ®é Èm tèi ®a (H2): lîng h¬i níc b·o hßa tèi ®a trong khÝ
ë nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh. Cïng nhiÖt ®é, cã nhiÒu chØ sè ®é
Èm tuyÖt ®èi
 ®é Èm t¬ng ®èi (H3): H3 = (H1*100)/H2 (TCVN < 75%)

6 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 3. Giã – chuyÓn ®éng cña kh«ng khÝ

 Lµ sù thay ®æi vÞ trÝ cña c¸c luång khÝ t¸c ®éng
vµo mäi vËt, cßn gäi lµ giã (air velocity). Giã cã
thÓ lµm tang hay gi¶m nhiÖt ®é cña c¬ thÓ
 Giã nãng
 Giã l¹nh
 ®¬n vÞ ®o: m/s
 Tiªu chuÈn:
 30m3/h: lao ®éng nhÑ
 40m3/h: lao ®éng trung binh
 50m3/h: lao ®éng nÆng

7 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 4. Bøc x¹ nhiÖt
 Lµ c¸c tia bøc x¹ nhiÖt cã nang lîng
nhiÖt, ph¸t ra tõ c¸c vËt thÓ nãng vµ
ngêi, gåm chñ yÕu c¸c tia hång ngo¹i
vµ tö ngo¹i
 ®¬n vÞ: Cal/cm2 phót
 Tiªu chuÈn: 1-1,5 Cal/cm2 phót

8 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 5. NhiÖt ®é hiÖu lùc:

ET=0,5(tk+tu)-1.94 v
• tk: NhiÖt ®é kh« cña kh«ng khÝ
• tu: NhiÖt ®é ít cña kh«ng khÝ
• v: Tèc ®é vËn chuyÓn cña kh«ng khÝ
• ET: Effective temperature, lµ chØ sè phèi hîp x¸c
®Þnh t¸c ®éng cña nhiÖt ®é, ®é Èm vµ giã

9 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 6. NhiÖt ®é hiÖu lùc t¬ng ®¬ng: CET,

Corrected effective temperature
 NhiÖt ®é hiÖu lùc t¬ng ®¬ng lµ mét nhiÖt ®é cña
m«i trêng g©y c¶m gi¸c nhiÖt t¬ng ®¬ng víi mét
nhiÖt ®é trong ®iÒu kiÖn m«i trêng cã ®é Èm t¬ng
®èi 100% vµ tèc ®é giã b»ng O

1. T 17,7 Èm 100% v 0m/s

2. 25,0 20% 2,5

1
0 Le Tran Ngoan
 3. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu

 7. NhiÖt ®é tam cÇu (Wet Bulb Globe

temperature): Cßn gäi lµ nhiÖt ®é Yaglow
®Ó ®¸nh gi¸ rÊt c¬ b¶n c¸c kÕt qu¶ ®äc tõ
Èm kÕ, nhiÖt cÇu vµ nhiÖt kÕ kh«.
 WBGT=0.7 tu+0,2tc+0,1tk
 WBGT=0.7 tu+0,3tc (Kh«ng cã n¾ng)
 Giíi h¹n an toµn lµ 31,11oC
 Dïng cho tr¸nh say n¾ng cho binh lÝnh tËp luyÖn
ngoµi trêi

1
1 Le Tran Ngoan
 NhiÖt ®é tam cÇu

ChÕ ®é lµm viÖc Møc lao ®éng

nghØ ng¬i
NhÑ TB NÆng
Lao ®éng liªn tôc 30,0 26,7 25,0
75% lao ®éng, 25% nghØ 30,6 28,0 25,9
50% lao ®éng, 50% nghØ 31,4 29,4 27,9
25% lao ®éng, 75% nghØ 32,2 31,1 30,0
1
2 Le Tran Ngoan
 4. ®iÒu hßa c©n b»ng nhiÖt

 Hãa häc:
 Thay ®æi chuyÓn hãa:
 ë nhiÖt ®é 30oC: chuyÓn hãa thÊp nhÊt
 Díi 15oC: Tang chuyÓn hãa ®Ó chèng l¹nh
 Trªn 30oC: Tang chuyÓn hãa ®Ó chèng nãng

1
3 Le Tran Ngoan
 4. ®iÒu hßa c©n b»ng nhiÖt

 VËt lý:
1. ®èi lu Convection
2. bøc x¹ Radiant heat
3. dÉn truyÒn -
4. må h«i Evaporative
 Trong nhiÖt ®é m«i trêng 20oC, c¬ thÓ ë
tr¹ng th¸i nghØ ng¬i:
 DÉn truyÒn vµ ®èi lu: 30%; bøc x¹ 45%, må h«i
25%. NhiÖt ®é ®å an-uèng vµ kh«ng khÝ thë
chÞu tr¸ch nhiÖm 3-5% tæng nhiÖt.
1
4 Le Tran Ngoan
 TuyÕn må h«i vµ lµm m¸t c¬ thÓ

 C¬ thÓ ngêi cã kho¶ng 3 triÖu tuyÕn må h«i,

 1 g må h«i lµm gi¶m nhiÖt c¬ thÓ 0.58 kcalo,
 C«ng nh©n khai th¸c má th¶i: 1-6 lÝt må h«i / ca
lao ®éng:
– lao ®éng nÆng mÊt nhiÒu må h«i,
– ®é Èm cao lµm t¨ng mÊt må h«i.

1
5 Le Tran Ngoan
 Muèi mÊt theo må h«i

 Nång ®é muèi trong må h«i:

0.1-6.2 g / lÝt:
– Nång ®é muèi trong må h«i cao khi c«ng
nh©n míi vµo nghÒ,
– Khi c«ng nh©n thÝch nghi víi m«i trêng
lao ®éng nãng, nång ®é muèi trong må
1 h«i gi¶m.
6 Le Tran Ngoan
 Lao ®éng vµ an muèi

 Muèi th¶i qua må h«i:

– C«ng nh©n luyÖn thÐp: 10-15 g / 6 giê L§
– VËn ®éng viªn ®ua xe: 8.7-11 g / 4 giê V§
 Lao ®éng trong m«i trêng nãng:
– C«ng nh©n ¨n: 16-38 g / ngµy

1
7 Le Tran Ngoan
 Ph¬ng trinh c©n b»ng nhiÖt

M±C±R–E=S
 M (Metabolic) nhiÖt t¹o ra do chuyÓn hãa
 C (Convective) trao ®æi nhiÖt ®èi lu
 R (Radiant) trao ®æi nhiÖt bøc x¹
 E (Evaporative) mÊt nhiÖt do bay må h«i
 S (Stored) sù tÝch nhiÖt hoÆc mÊt nhiÖt cña
c¬ thÓ
1
8 Le Tran Ngoan
 5. C¸c stress nhiÖt vµ strain nhiÖt

1. Sinh lý
1. Thay ®æi nhiÖt ®é da
2. Må h«i
3. TuÇn hoµn
4. H« hÊp
5. TiÕt niÖu
6. Tiªu hãa

1
9 Le Tran Ngoan
 6.1. Say nắng

 Lâm sàng:
– 36,2oC-38,2oC: Bình thường
– 38,3-40,0: Say nắng
 Mất nước do nắng, chuột rút, da khô, nhức đầu, chóng mặt, bải hoải
– > 40oC: Sốc nhiệt
 Rối loạn tri giác, co giật
 Xét nghiệm: Hồng cầu tăng, hematocrit tăng, NaCl giảm
 Điều trị: Che nắng, bù nước, hạ nhiệt, chống co giật, chống shock

2
0 Le Tran Ngoan
 6.2. Say nóng

 Đột quỵ do nhiệt: VKH nóng, ẩm, không gió

 Dấu hiệu:
– Thân nhiệt tăng, nhức đầu, chóng mặt, mặt đỏ, mạch
trụy,
– Chuột rút, đái ít, co giật, mê sảng
 Xử trí: Cách ly nguồn nhiệt, bù nước, hạ nhiệt,
chống co giật, chống shock

2
1 Le Tran Ngoan
 6.3. Mệt lả do nhiệt

 Lao động động nặng trong VKH nóng,

 Mất nước, muối:
– Mệt mỏi, đôi khi có sốt, hôn mê, mê
sảng, chán ăn, nôn, huyết áp giảm

2
2 Le Tran Ngoan
 6. C¸c biÓu hiÖn bÖnh lý do “stress nhiÖt”

BÖnh lý Say Say KiÖt

nãng n¾ng søc
N¾ng ± + ±
Vi khÝ hËu nãng + ± +

Sèt + ± ±
Rèi lo¹n thÇn + + ±
kinh thùc vËt
2
3 Le Tran Ngoan
 7. Phßng chèng c¸c stress nhiÖt

1. Lao ®éng ngoµi trêi:

1. Tr¸nh n¾ng
2. B¶o hé
3. Gi¶i lao-gi¶i kh¸t
2. Trong nhµ m¸y
1. Dïng c«ng nghÖ Ýt nhiÖt
2. VÖ sinh
3. Phßng hé
4. Gi¶i lao-gi¶i kh¸t
5. Y tÕ: chó ý nhãm nguy c¬ cao
2
4 Le Tran Ngoan