เพลงทหารเร�อ

พลเร�อเอก อุฬาร มงคลนาว�น

มีคำกลาว ว า ท ห า ร เ รื อ มี ดี
สองอยาง นอกจาก
งานในหน า ที่ ท หารเรื อ ได แ ก การทำอาหาร
และการจั ด เลี้ ย ง และเพลงทหารเรื อ รวมทั้ ง ดนตรี
ในดานการทำอาหาร ทหารเรือไดชื่อวาทำอาหารอรอย
รสชาติ ดี เพื่ อ ให ท หารเรื อ สามารถทนออกทะเล
ไดนาน ๆ ในดานการจัดเลี้ยง ทหารเรือมีประสบการณ
ทั้ ง การจั ด เลี้ ย งขนาดเล็ ก จนถึ ง ระดั บ ประเทศ
และแม แ ต ใ นพระราชวั ง ในด า นเพลง ทหารเรื อ
มีเพลงที่จัดเปนเพลงทหารเรือ และรองสืบตอกันมา
จนถึงปจจุบัน มากกวา ๑๐๐ ป กับมีวงดนตรีที่มีความ
สามารถในการเลน จนสามารถจัดงานกาชาดคอนเสิรต
โดยวง Symphony Orchestra ใชผูแสดงนับรอยคน
โดยมี วั ต ถุ ป ระสงค เพื่ อ นำเงิ น รายได ทั้ ง หมดบำรุ ง
สภากาชาดไทย ซึ่ ง จั ด มาตั้ ง แต ป พ.ศ.๒๕๐๔
จนถึงปจจุบัน

20 นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖

 สำหรับบทความเรื่อง เพลงทหารเรือ ที่ผมเขียนขึ้นนี้
จะกลาวเฉพาะเรื่องเพลงทหารเรือ จากประสบการณ
ของผมที่มีความสนใจเพลงทหารเรือในฐานะเปนลูก
ทหารเรื อ รุ น เก า จนเข า มาร ว มเครื อ นาวี โดยเป น
นักเรียนเตรียมนายเรือและนักเรียนนายเรือ กับรับราชการ
ในกองทัพเรือจนเกษียณอายุราชการ และยังมีความ
สนใจในเพลงทหารเรืออยู หวังวาบทความนี้ คงจะเปน
ประโยชนสำหรับผูสนใจเพลงทหารเรือ เพื่อใหไดทราบ
ความเปนมาของเพลงทหารเรือตั้งแตตนจนถึงปจจุบัน
และขอคิดเห็นที่ควรจะดำเนินการในโอกาสตอไป
ความเปนมาของเพลงทหารเรือ
เพลงทหารเรือไดเริ่มมีขึ้นเมื่อประมาณ ร.ศ.๑๒๘
(พ.ศ.๒๔๕๒) เมื่ อ พลเรื อ ตรี กรมหมื่ น ชุ ม พร
เขตรอุดมศักดิ์ ไดเขารับตำแหนง เจากรมยุทธศึกษา
ทหารเรือ และเขาปรับปรุงงานของโรงเรียนนายเรือ
โดยทรงควบคุมการปกครอง การฝกและการสอน ซึ่งได
ทรงเปนครูสอนนักเรียนนายเรือดวยพระองคเอง กับได
ทรงนิ พ นธ เ พลงปลุ ก ใจสำหรั บ นั ก เรี ย นและทหาร
รองในเวลาแถวสวดมนต เวลาออกฝกภาคทะเลและ
เดินทางไกล เพลงดังกลาวไดแก เพลงโอลดแลงไซน
เพลงนักเรียนนายเรือและนายชางกล เพลงเดินหนา
และเพลงดาบของชาติ
คุณครู พลเรือเอก ประพัฒน จันทวิรัช ไดเขียน
พระประวั ติ ข อง พลเรื อ เอก พระเจ า บรมวงศ เ ธอ
พระองค เ จ า อาภากรเกี ย รติ ว งศ กรมหลวงชุ ม พร
เขตอุดมศักดิ์ ที่เกี่ยวกับเพลงทหารเรือ ที่พระองคทรง
นิพนธ ทั้ง ๔ เพลง วา เพลงทุกเพลง มีเนื้อรอง ปลุกใจ
ใหรักชาติ กลาหาญ ไมเกรงกลัวความตาย และยอม
เสียสละชีวิตเพื่อชาติ จากการที่เพลงมีอายุยาวนาน
จนถึงปจจุบัน (นับไดรอยกวาป) ซึ่งถือเปนเพลงอมตะ
เชนเดียวกับที่พระองคทรงเปนอมตะในจิตใจของทหารเรือ
ตลอดมา
เพลงที่พระองคไดทรงนิพนธ ซึ่งถือเปนเพลงทหารเรือ
ชุดแรก และยังเปนที่นิยมและเผยแพรอยูในหมูทหารเรือ
และคนทั่ ว ไป ได แ ก เพลงโอลด แ ลงไซน และ
เพลงเดิ น หน า ส ว นเพลงดาบของชาติ ยั ง มี ผู น ำไป
บรรเลงอยูบาง แตไมแพรหลายเทาเพลงโอลดแลงไซน
และเพลงเดิ น หน า ส ว นเพลงนั ก เรี ย นนายเรื อ และ
นายชางกล จะไมคอยไดยินกัน อาจเปนเพราะปจจุบัน
ไมมีนักเรียนนายชางกลแลว
สำหรั บ เพลงโอลด แ ลงไซน ซึ่ ง ขึ้ น ต น ว า
“หะเบสสมอพลั น ออกสั น ดอนไป ...” ชื่ อ เพลง
Auld Lang Syne เป น เพลงของสกอตแลนด
เปนเพลงที่แพรหลายในประเทศตาง ๆ เกือบทั่วโลกทั้ง
ในยุ โรปและเอเชี ย ซึ่ ง ใช ใ นการเฉลิ ม ฉลองต า ง ๆ
รวมทั้งการร่ำลา และเนื่องจากชื่อ โอลดแลงไซน เปน
ชื่ อ เพลงที่ เ ป น สากลทหารเรื อ จึ ง นิ ย มใช ชื่ อ เพลงนี้ ว า
“หะเบสสมอ” ซึ่ ง มี ค วามเหมาะสม ที่ เ ป น เนื้ อ ร อ ง
วรรคแรกของเพลง สำหรั บ ความหมายของเพลงคื อ
เป น การถอนสมอเรื อ แล ว ออกเดิ น ทางผ า นสั น ดอน
เมื่อถึงเกาะสีชังก็ทำการลาดตะเวนในอาวไทย คนหาขาศึก
เพื่อปกปองนานน้ำไทยไมใหขาศึกเขามาย่ำยี แมเรือ
จะตองจมก็ขอยอมตายพรอมกัน เชนเดียวกับดอกประดู
ที่ บ านพร อ มกั น และโรยพร อ มกั น เพื่ อ ชาติ ข องเรา
เพลงหะเบสสมอนี้ กองทัพเรือสหรัฐอเมริกา ก็มีเชนกัน
ชื่อเพลง Anchors Aweign ซึ่งนิยมแพรหลายอยางมาก
เนื้ อ ร อ งมี ค วามหมายคล า ยกั บ เพลงหะเบสสมอ
ของเรา คื อ การออกเรื อ ไปรบกั บ ข า ศึ ก ในทะเล
เพื่อใหไดชัยชนะ
สำหรั บ เพลงเดิ น หน า ซึ่ ง ทำนองมาจากเพลงไทย
คุณลุงคุณปา เปนเพลงที่นิยมกันแพรหลายในขณะนี้
อีกเพลงหนึ่งมีเนื้อรองตางจากเพลงหะเบสสมอ คือ
ไม เ น น ปลุ ก ใจให อ อกทะเลไปรบกั บ ข า ศึ ก แต เ ป น
เพลงสอนใจใหทหารเรือทำแตความดี แมจะไมมีใครเห็น
(คลายการปดทองหลังพระ) ซึ่งเมื่อตายไปแลวทุกคน
จะระลึกถึงคุณงามความดี ที่เราไดทำไว เพื่อเกียรติยศ
ชื่อเสียงของทหารเรือไทย
นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖ 21
 เนื้ อ ร อ งของเพลงทั้ ง สองเพลง ซึ่ ง เป น เนื้ อ ร อ ง
ดั้งเดิม มีอยูในหนังสือการเรือเลม ๔ ของโรงเรียนนายเรือ
พ.ศ.๒๔๘๕ ดังนี้
โอลดแลงไซน
หะเบสสมอพลัน ออกสันดอนไป ลัดไปเกาะสีชัง
จนกระทั่งกระโจมไฟ
เที่ยวหาขาศึก มิไดนึกจะกลับมาใน ถึงตายตายไป
ตายใหแกชาติของเรา
พวกเราดู รู เจ็ บ แล ว ต อ งจำ ลั บ ดาบไปพลาง
ชางบนยอดกาฟฟจะนำ
สยามเป น ชาติ ข องเรา ธงทุ ก เสาชั ก ขึ้ น ทุ ก ลำ
ถึงเรือจะจมในน้ำ ธงไมต่ำลงมา
เกิ ด มาเป น ไทย ใจร ว มกั น แหละดี รั ก เหมื อ นพี่
เหมือนนอง ชวยกันปองปฐพี
สยามเปนชาติของเรา อยาใหเขามาย่ำมายี ถึงตาย
ตายใหดีตายในหนาที่ของเรา
พวกเราทุ ก ลำ จำเช น ดอกประดู วั น ไหนวั น ดี
บานคลี่พรอมอยู วันไหนรวงโรย
ดอกโปรยตกพรู ทหารเรือเราจงดู ตายเปนหมูเพื่อ
ชาติไทย
เกิดมาทั้งที มันก็ดีอยูแตทุกขภัย วันนี้เคราะหดี รุงขึ้น
พรุงนี้จะเปนอยางไร ดีเคยพบ ชั่วเคยเห็น จนเคยเปน
มีเคยไดอนาคตเราไมรู ถึงไมรูก็ตองเดินไป จะกลัวไปใย
มันก็ลวงไปตามเวลา ไมตายวันนี้ มันคงไปซี้ เอาวันขางหนา
วันนี้ยอ พรุงนี้ดา ไมใชขี้ขาปากของใคร ทั้งเซาธทั้งเวสต
ทั้งนอรท ทั้งอีสต จะคิดถึงตัวเราใย จะตองตายทุกคนไป
ส ว นตั ว เราตาย ไว ยื น ไว ยื น แต ชื่ อ ให โ ลกทั้ ง หลาย
เพลงทหารเรือที่มีการแตงขึ้นมาจนถึงปจจุบัน
ในระยะตอมาไดมีการแตงเพลงที่เกี่ยวกับชีวิตและ
งานของทหารเรือ และทะเล ที่ถือเปนเพลงทหารเรือ
อีกหลายเพลง เพลงที่มีความสำคัญและมีความหมาย
อย า งมากของทหารเรื อ ได แ ก เ พลงราชนาวิ ก โยธิ น
ซึ่ ง พระบาทสมเด็ จ พระเจ า อยู หั ว รั ช กาลป จ จุ บั น
ทรงพระราชนิพนธ ทำนอง และพลเรือโท จตุรงค พันธุคงชื่น
และพลเรือโท สุมิตร ชื่นมนุษย แตงเนื้อรอง เพลงนี้
เปนเพลงที่มีทำนองปลุกใจที่ไพเราะ และมีเนื้อรองที่
ลึกซึ้ง มีความหมายอยางมากโดยสมบูรณ
สำหรับเพลงทหารเรือที่แผนกวิชาการ กองดุริยางค
ทหารเรือรวบรวม ไดแก

เดินหนา
เกิดมาทั้งที มันก็ดีอยูแตเมื่อเปน อีกสามรอยป • เพลง ดาบของชาติ
ก็ไมมีใครจะเห็น เนื้ อ ร อ ง/ทำนอง : พลเรื อ เอก พระเจ า บรมวงศ เ ธอ
ใครเขาจะนึก ใครเขาจะฝน เขาก็ลืมกัน เหมือนตัวเล็น พระองค เ จ า อาภากรเกี ย รติ ว งศ กรมหลวงชุ ม พร
นานไปเขาก็ลืม เขตอุดมศักดิ์
ใครหรื อ จะยื ม ชี วิ ต ให เ ป น ใครจะเห็ น ก็ เ ห็ น แต • เพลง ดอกประดู
น้ำใจ จำไดแตชื่อ วาตัวเรา เนื้ อ ร อ ง/ทำนอง : พลเรื อ เอก พระเจ า บรมวงศ เ ธอ
คือทหารเรือไทย ตายแตตัว ชื่อยังฟุง ทั่วทั้งกรุง พระองค เ จ า อาภากรเกี ย รติ ว งศ กรมหลวงชุ ม พร
ก็ไมลืมได ทั้งเซาธทั้งเวสต เขตอุดมศักดิ์
ทั้งนอรท ทั้งอีสต จะคิดถึงตัวเราใย จะตองตาย • เพลง เดินหนา
ทุกคนไป สวนตัวเราตาย เนื้อรอง : พลเรือเอก พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจา
ไวยืน ไวยืนแตชื่อใหโลกทั้งหลายเขาลือ วาตัวเรา อาภากรเกียรติวงศ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์
คือ ทหารเรือไทย ทำนอง : เพลงไทยเดิมคุณลุงคุณปา ๒ ชั้น

22 นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖

 • เพลง กองเรือยุทธการ • เพลง เนวีบลู
เนื้อรอง/ทำนอง : จาโท สมพร ธรรมาชัย เนื้อรอง / ทำนอง : นาวาตรี พยงค มุกดา
• เพลง ราชนาวิกโยธิน • เพลง ในทะเล
ทำนอง : พระราชนิพนธในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เนื้อรอง : เรือตรี ระหัส เทพปฏิมา
รัชกาลปจจุบัน ทำนอง : จากเพลงเยอรมัน Auf Der Zee
เนื้อรอง : พลเรือโท จตุรงค พันธุคงชื่น และพลเรือโท • เพลง ลมทะเล
สุมิตร ชื่นมนุษย ทำนอง : เสนห โกมารชุน
• เพลง ราชนาวี เนื้อรอง : สกนธ มิตรานนท
เนื้อรอง/ทำนอง : นาวาเอก ภิญโญ พงษสมรวย • เพลง ลำนำลำโขง
• เพลง ลูกทะเล เนื้อรอง : หมูเรือปฏิบัติการตามลำน้ำโขง
เนื้อรอง : โรงเรียนนายเรือ ทำนอง : พลเรือตรี ประสาน จันทรัศมี
ทำนอง : เพลงมารชของเยอรมัน • เพลง วอลซนาวี
• เพลง มารชธงสามสมอ ทำนอง : สกนธ มิตรานนท
ผูแตง : พลเรือเอก ถาวร พงศพิพัฒน เนื้อรอง : สมยศ ทัศนพันธ
เรียบเรียง : เรือเอก สมศักดิ์ เอกบุตร • เพลง หวงธารา
• เพลง สามัคคีสี่เหลา เนื้อรอง : นาวาตรี พยงค มุกดา
เนื้อรอง/ทำนอง : นาวาตรี พยงค มุกดา ทำนอง : สงา อารัมภีร
• เพลง หนาที่ทหารเรือ • เพลง งามชายหาด
คำรอง/ทำนอง : สมยศ ทัศนพันธุ ทำนอง : เสนห โกมารชุน
เรียบเรียง : พันจาเอก ทองคำ ปราโมทย เนื้อรอง : สกนธ มิตรานนท
• เพลง วีรบุรุษดอนแตง • เพลง ทะเลไมเคยหลับ
เนื้อรอง/ทำนอง : นาวาเอก สำเร็จ นิยมเดช เนื้อรอง / ทำนอง : สงา อารัมภีร
• เพลง ชมประดู • เพลง พรานทะเล
เนื้อรอง : ทานผูหญิง มณีรัตน บุนนาค เนื้อรอง : แกว อัจฉริยะกุล
ทำนอง : Beyond The Sea ของ Lamour ทำนอง : เอื้อ สุนทรสนาน
• เพลง ชีวิตนาวี • เพลง ลุมเจาพระยา
เนื้อรอง / ทำนอง : นาวาตรี พยงค มุกดา เนื้อรอง : แกว อัจฉริยะกุล
• เพลง ถอนสมอ ทำนอง : นารถ ถาวรบุตร
เนื้อรอง : ธาตรี • เพลง ลาสาวแมกลอง
ทำนอง : เอื้อ สุนทรสนาน เนื้อรอง / ทำนอง : เกษม สุวรรณเมนะ
• เพลง นาวีคู ไทย • เพลง นาวีลาดตระเวน
เนื้อรอง / ทำนอง : นาวาเอก สำเร็จ นิยมเดช เนื้อรอง / ทำนอง : เอื้อ สุนทรสนาน
• เพลง นราพิมพ ใจ • เพลง เลือดนาวี
เนื้อรอง / ทำนอง : นาวาเอก สำเร็จ นิยมเดช เนื้อรอง : นารถ ถาวรบุตร
ทำนอง : สกนธ มิตรานนท

นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖ 23

เพลงทหารเรือกับครอบครัวทหารเรือสมัยกอน
ในสมัยกอน ครอบครัวทหารเรือรุนเกาโดยเฉพาะ
ในช ว งที่ พลเรื อ ตรี กรมหมื่ น ชุ ม พรเขตรอุ ด มศั ก ดิ์
ทรงเปนพระอาจารยสอนมา จะนิยมรองเพลงทหารเรือ
คือ เพลงหะเบสสมอ และเพลงเดินหนา ในครอบครัวโดย
สอนใหลูก ๆ รองเพลงดังกลาว ซึ่งครอบครัวผมก็เชนกัน
คุ ณ พ อ (นาวาโท พระมงคลนาวาวุ ธ ) ซึ่ ง เป น ลู ก ศิ ษ ย
ของเสด็จในกรม ฯ เลาใหฟงวา เสด็จในกรม ฯ ทรงนิพนธ
เพลงทั้งสองขึ้น และสอนใหนักเรียนนายเรือในสมัยนั้น
รองทั้งในโรงเรียนและเมื่อออกเรือไปฝกภาคทะเล และ
คุณพอเปนผูเลาใหฟงวา เพลงหะเบสสมอ ตอนที่ทรง
นิพนธเพลงนี้ใชชื่อวา โอลดแลงไซน แตตอมานิยมเรียกวา
เพลงหะเบสสมอและใชชื่อเพลงนี้ตลอดมา ผมทราบวา
ครอบครัวทหารเรือครอบครัวอื่น ๆ ในสมัยกอนก็สอน
ใหลูก ๆ รองเพลงทั้งสองเพลงนี้เชนกัน ผมจำไดวาเมื่อ
ผมเขามาเปนนักเรียนเตรียมนายเรือ เมื่อป พ.ศ.๒๔๙๕
นักเรียนเตรียมนายเรือรุนพี่ ไดสอนใหรองเพลงทหารเรือ
เพื่อสำหรับใชในการเชียรกีฬา ปรากฏวาผมและเพื่อน ๆ
ที่เปนลูกทหารเรือรุนเกา สามารถรองเพลงหะเบสสมอ
และเพลงเดินหนา ไดทันที เพราะรองในครอบครัวอยูแลว
โดยเนื้อรองและทำนองที่รุนพี่สอนก็เหมือนกับที่รอง
ในครอบครัว
เพลงทหารเรือกับการเชียรกีฬาและการขับรองในหนวย
ในสมัยผมเปนนักเรียนเตรียมนายเรือและนักเรียน
นายเรื อ (พ.ศ.๒๔๙๕-๒๕๐๑) การเชี ย ร กี ฬ านั บ ว า
มีความสำคัญและมีสีสรรอยางมากเพราะในการแขงขัน
กีฬามหาวิทยาลัย นอกจากนักเรียนทหารคือ นายรอย
นายเรือ และนายเรืออากาศแลว มหาวิทยาลัยพลเรือน
มีไมกี่แหง ไดแกจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร และมหาวิทยาลัย
ศิลปากรเทานั้น การแขงขันกีฬาจะใชสนามศุภชลาศัย
เปนหลัก
การเชียรกีฬาของสถาบันตาง ๆ จะใชรูปแบบตางกัน
เพื่ อ แสดงถึ ง ความสามั ค คี เ ป น หมู ค ณะและความ
24 นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖
สวยงาม สำหรับโรงเรียนนายเรือ นักเรียนจะมาถึงกอน
เวลาแข ง ขั น ประมาณ ๓๐ นาที ก อ นการเริ่ ม เชี ย ร
หั ว หน า เชี ย ร จ ะจั ด ให นั ก เรี ย นคนหนึ่ ง เป า นกหวี ด
เรือเพลงประกาศ และตะโกนคำวา “โบตอะฮอย” และให
นักเรียนอีกมุมหนึ่งตะโกนวา “นายเรือ” จากนั้นจะเริ่ม
รองเพลงเชียร โดยจะเริ่มดวย เพลงหะเบสสมอ สำหรับ
เพลงทหารเรื อ อื่ น ๆ ที่ ร อ งในช ว งก อ นการแข ง ขั น
และพักครึ่งนิยมรองเพลงเดินหนา เพลงมารชธงสามสมอ
ในทะเล ฯลฯ เมื่ อ แข ง ขั น เสร็ จ ก อ นเดิ น ทางกลั บ
จะรองเพลงลูกทะเล ซึ่งถือเปนเพลงลา
การเชียรในแบบสวยงามนี้ไดเลิกไปเมื่อโรงเรียน
ทหารและมหาวิ ท ยาลั ย ได แ ยกการแข ง ขั น กี ฬ ากั น
หลังเหตุการณ ๑๔ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๑๖
นอกจากการใชเพลงทหารเรือเปนเพลงเชียรกีฬาแลว
ในหนวยทหารเรือจะนิยมใชเพลงทหารเรือในงานรื่นเริง
ของหน ว ยด ว ยและที่ ส ำคั ญ คื อ ได น ำมาใช ใ นการฝ ก
กำลังใจ ใหนักเรียนและทหารใหมีความอดทน ไมยอทอ
เมื่อตองฝกหนัก โดยเฉพาะในการเดินหรือวิ่งระยะทาง
ไกล เมื่อมีการนำเพลงทหารเรือไปรองในขณะเดินหรือ
วิ่ ง ดั ง กล า วจะทำให เ กิ ด ความฮึ ก เหิ ม สามารถไปถึ ง
ที่หมายไดพรอมกัน โดยไมรูจักเหน็ดเหนื่อย
เพลงทหารเรือกับบุคคลภายนอกกองทัพเรือ
ในการฝกภาคทะเลของนักเรียนนายเรือสมัยกอน
หมูเรือฝกจะแวะเขาเยี่ยมหัวเมืองชายทะเล เชน ชุมพร
นครศรี ธ รรมราช สงขลา ป ต ตานี นราธิ ว าส ฯลฯ
โดยหมูเรือจะเชิญ ผูวาราชการและขาราชการในจังหวัด
ที่ไปเยี่ยมมารวมงานเลี้ยงในเรือดวยตามโอกาส สิ่งที่ผม
ประทับใจอยางมากคือ แขกที่มาในงานเลี้ยงจำนวนมาก
สามารถรองเพลงทหารเรือ โดยเฉพาะเพลงหะเบสสมอ
และเพลงเดินหนา ไดอยางดี
ตอมาเมื่อผมจบการศึกษา ออกรับราชการ และไป
งานเลี้ยงตาง ๆ โดยเฉพาะกับนายทหารตางเหลาทัพ
และตำรวจเมื่อทหารเรือรองเพลงของเสด็จในกรมฯ
ทั้งสองเพลง ปรากฏวา นายทหาร ตำรวจ และขาราชการ
หลายคนรองไดไมแพทหารเรือ
ในป จ จุ บั น มี นายทหารเรือ และศิลปนภายนอก
กองทั พ เรื อ ได แ ต ง เพลงที่ ถื อ ว า เป น เพลงทหารเรื อ
มีความไพเราะและเปนที่นิยมรองกัน ทั้งในกองทัพเรือ
และภายนอกเชน เพลงชมประดู เพลงชีวิตนาวี เพลง
นาวีคูไทย เพลงหวงธารา เพลงงามชายหาด เพลง
พรานทะเล และเพลงลำนำลำโขง ฯลฯ สำหรับเพลง
ที่ นิ ย มกั น มากได แ ก เพลงวอลซ น าวี และเพลง
ถอนสมอ ซึ่งเพลงหลังนิยมรองเมื่อเลิกงานเชนเดียวกับ
เพลงลูกทะเล ที่ทหารเรือนิยมรองในการปดงานสมัย
กอน ความหมายคือการลาออกทะเลเพื่อปฏิบัติหนาที่
เชนกัน
การแก ไขเปลี่ ย นแปลง เพลงหะเบสสมอและ
เพลงเดินหนา
นับแตที่ พลเรือตรี กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์
ไดทรงนิพนธเพลงปลุกใจ สำหรับใหนักเรียนนายเรือ
และทหาร ไวรองตั้งแตป ร.ศ.๑๒๘ ซึ่งถือเปนเพลง
อมตะของทหารเรือในปจจุบัน เพลงที่มีผูนิยมรองกันมาก
ไดแก เพลงหะเบสสมอ และเพลงเดินหนา ซึ่งความนิยมนี้
มีทั้งในหมูทหารเรือและบุคคลภายนอก ดังกลาวมาแลว
ใน ประมาณป พ.ศ.๒๔๙๗ ไดมีการแกไขเนื้อรอง
เพลงหะเบสสมอ ทอนที่ ๒และ๓ จากเนื้อรองที่วา
“สยามเปนชาติของเรา” เปน “ไทยเปนชาติของเรา”
เนื่องจากมีการเปลี่ยนชื่อประเทศสยาม เปน ประเทศไทย
แตในภายหลังไดเปลี่ยนมาใช “สยามเปนชาติของเรา”
ตามเดิม
ต อ มาประมาณป พ.ศ.๒๕๒๐ ได มี ก ารแก ไข
เปลี่ ย นแปลง เนื้ อ ร อ งและทำนองเพลงหะเบสสมอ
และเพลงเดินหนา ไปจากของเดิม ซึ่งไมนาจะเหมาะสม
เพราะไดรองกันมานานและถือเปนเพลงอมตะ ดังกลาวแลว
สุดทายผูบัญชาการทหารเรือทานหนึ่ง ไดพิจารณาแลว
ให ก ลั บ ไปใช เ นื้ อ ร อ งและทำนองเดิ ม ซึ่ ง ใช ม าจนถึ ง
ปจจุบัน
อย า งไรก็ ต ามขณะนี้ ไ ด มี ก ารเปลี่ ย นชื่ อ เพลง
หะเบสสมอ เปนเพลงดอกประดู และมีการใชชื่อเพลงนี้
แ พ ร ห ล า ย ทั้ ง ใ น ห นั ง สื อ ร ว ม เ พ ล ง ท ห า ร เรื อ
ของกองดุ ริ ย างค ท หารเรื อ และในแผ น ซี ดี เ พลง
ที่กองดุริยางคทหารเรือผลิตออกเผยแพร ทำใหชื่อเพลง
หะเบสสมอ ไดหายไป ทหารเรือรุนหลังจะไมรูจักเพลง
หะเบสสมอ แตจะรูจักในชื่อเพลงดอกประดู แทน
เพลงราชนาวีหรือเพลงหนึ่งพันหารอยไมล
เมื่อ ผมเป นนั ก เรีย นเตรี ย มนายเรื อและนัก เรี ย น
นายเรือ นักเรียนรุนพี่ไดสอนใหผมรองเพลง ราชนาวี
เพื่ อ ใช ใ นการเชี ย ร กี ฬ าและโอกาสต า ง ๆ เพลงนี้ มี
เนื้อรองสั้น ๆ แตมีความหมายวา ทหารเรือจะตองเปน
ผูกลาหาญ รักชาติ กับมีความสามัคคี และทำการรบ
เพื่อชาติ เนื้อรองของเพลงราชนาวี มีดังนี้
ราชนาวี
ราชนาวี ชาติไทย เราใจทหารเรือกลาหาญ
ราชนาวีตองการ เราทหารเรือรักชาติ
รบชวยกันรบรั้วเราเขมแข็ง ทุมดวยแรงนักรบองอาจ
สามัคคีในหมูทหารเหมือนญาติ รบเพื่อชาติ ราชนาวี
เพลงราชนาวีนี้ ถือเปนเพลงมารชของกองทัพเรือ
มายาวนาน เชนเดียวกับเพลงมารชกองทัพบก มารช
กองทัพอากาศและมารชตำรวจ นาวาตรี พยงค มุกดา
ได น ำเนื้ อ ร อ งและทำนอง วรรคแรกไปใช ใ นเพลง
สามัคคีสี่เหลา ซึ่งมีความนิยมอยางแพรหลาย เมื่อมี
งานเลี้ยงสังสรรคระหวางเหลาทัพและตำรวจ
เมื่อป พ.ศ.๒๕๐๒ ผมจบจากโรงเรียนนายเรือ ได
รับราชการเปน นายทหารฝกที่โรงเรียนชุมพลทหารเรือ
ผมได รู จั ก เพลงทหารเรื อ เพลงหนึ่ ง ซึ่ ง นั ก เรี ย นจ า
โรงเรี ย นชุ ม พลทหารเรื อ กรมยุ ท ธศึ ก ษาทหารเรื อ
รองอยูในสมัยนั้น ชื่อเพลงหนึ่งพันหารอยไมล ซึ่งมี
เนื้อรองดังนี้
นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖ 25

หนึ่งพันหารอยไมล
* หนึ่งพันหารอยไมลทะเลไทยมีนาวีนี้เฝา
ขาศึกฮึกเขาระดมโจมตีนาวีนี้รบรับอยู
ใหญกี่ตันตองสูกัน ฟาดฟนใหรู
ไมปลอยใหฝายศัตรู ล้ำอธิปไตย (ซ้ำ *)
* เหมือนดอกประดู ชื่อดีนาวีเมืองทอง
เราชาตินักรบเกียรติกองยามศึกเราตองชิงชัย
เกิดมาทั้งทีไมทุกขก็สุขใจ ไมวาศึกเสือเหนือใต
จมมันลงไปใตบาดาล (ซ้ำ *)
...แตรบเราไมขลาด...
* ราชนาวี ชาติไทย เราใจทหารเรือกลาหาญ
ราชนาวีตองการ เราทหารเรือรักชาติ
รบชวยกันรบรั้วเราเขมแข็ง ทุมดวยแรงนักรบองอาจ
สามัคคีในหมูทหารเหมือนญาติ รบเพื่อชาติ ราชนาวี (ซ้ำ*)
เพลงนี้ แ ต ง โดย เรื อ เอก ภิ ญ โญ พงษ ส มรวย
(ตอมาเปน นาวาเอก) ผมมีความชื่นชอบเพลงนี้อยางมาก
เพราะมีทำนองไพเราะ และเนื้อรองมีความหมายเปน
เพลงปลุ ก ใจอย า งดี ซึ่ ง เพลงนี้ ได น ำเพลงราชนาวี
มาตอทาย อยางกลมกลืน ทำให เพลงมีความสมบูรณ
ยิ่งขึ้น
ปจจุบันไดมีการเปลี่ยนชื่อเพลงหนึ่งพันหารอยไมล
เป น เพลงราชนาวี ซึ่ ง น า จะเกิ ด ความสั บ สน
เพราะเพลงราชนาวี เป น เพี ย งท อ นท า ยของเพลง
หนึ่งพันหารอยไมล ซึ่งผูแตงไดนำมาตอทายเทานั้น
ข อ คิ ด เห็ น เกี่ ย วกั บ การเปลี่ ย นชื่ อ เพลงหะเบสสมอ
และเพลงหนึ่งพันหารอยไมล
จากการที่ผมมีประสบการณเกี่ยวกับเพลงทหารเรือ
มาตั้งแตเด็ก และไดเขามาเปนนักเรียนเตรียมนายเรือ
และนักเรียนนายเรือจนถึงปจจุบัน ผมก็ยังมีความสนใจ
อยู ผมมีขอคิดเห็นสวนตัวเกี่ยวกับที่มีการเปลี่ยนชื่อ
เพลงหะเบสสมอ เป น เพลงดอกประดู ผมคิ ด ว า
26 นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖
ไมนาจะเหมาะสม เพราะเพลงหะเบสสมอ เปนเพลงที่
พลเรือตรี กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ไดทรงนิพนธไว
โดยถือเปนเพลงอมตะ และไดใชชื่อเพลงวา หะเบสสมอ
มาแตดั้งเดิม นอกจากนั้นชื่อ หะเบสสมอ ยังมีความหมาย
สอดคลองกับเนื้อเพลง ที่เกี่ยวกับการออกเรือไปปฏิบัติ
หนาที่ลาดตระเวนคนหาขาศึกในอาวไทย ไมใหขาศึก
เขามารุกราน สวน ดอกประดูเปนสวนหนึ่งของเนื้อรอง
เพลงหะเบสสมอ โดยพระองคทานทรงเปรียบเทียบวา
ใหทหารเรือมีความสามัคคี สุขดวยกัน ทุกขดวยกัน
และตายดวยกัน คลายกับดอกประดู ที่บานพรอมกัน
และโรยพรอมกัน ถือเปนคำอุปมัยเทานั้น ไมใชความหมาย
ที่สำคัญของเพลง การเปลี่ยนมาใชชื่อเพลงนี้วา เพลง
ดอกประดู จึ ง ไม น า จะตรงกั บ ความหมายของเพลง
ที่พระองคทานทรงนิพนธไว
ผมไมทราบวามีการเปลี่ยนแปลงชื่อเพลงนี้ตั้งแต
เมื่อใด แตในปจจุบันทราบวาหนวยตาง ๆ และแมแต
บุคคลภายนอกก็ยังคงใช ชื่อ หะเบสสมอ อยู เพราะ
เปนชื่อที่ใชกันมาตั้งแตเริ่มมีเพลงนี้ และหลังสุดที่ผม
พบในหนังสือรวมเพลงจากการแสดงดนตรีการกุศลของ
สมาคมภริยาทหารเรือ เมื่อ ๒๑ มกราคม พ.ศ.๒๕๓๘
และงานคอนเสิรตการกุศลภริยานาวีเชิญเพลินดนตรี
กับสุนทราภรณ เมื่อ ๓ กุมภาพันธ พ.ศ.๒๕๔๕ ก็ยังใช
ชื่อเพลงนี้วา หะเบสสมอ อยู แตในหนังสือรวมเพลง
ทั้งสองเลมนี้ก็มีเพลงชื่อ ดอกประดู เหมือนกัน แตเปน
เพลงที่แตงทำนองโดย เอื้อ สุนทรสนาน เนื้อรองโดย
พร พิ รุ ณ มี ท ำนองไพเราะและมี เ นื้ อ เพลง กล า วถึ ง
ดอกประดู ว า มี ค วามสวยสดงดงามเป น มิ่ ง ขวั ญ ของ
เหลาทหารเรือ
สวนการเปลี่ยนชื่อเพลงหนึ่งพันหารอยไมล เปน
เพลงราชนาวี ซึ่งหมายถึงเปนเพลงมารชของกองทัพเรือนั้น
ผมคิดวาไมนาจะเหมาะสมเชนกัน เพราะเพลงนี้ถึงแม
จะมีทำนองปลุกใจไพเราะ แตเนื้อรองที่เนนการปองกัน
(ชายฝง) ทะเล หนึ่งพันหารอยไมล ไมนาจะถูกตอง
เพราะทหารเรือมีความรับผิดชอบทั้งการปองกันชายฝง
และรักษาผลประโยชนและความมั่นคงของชาติในทะเล
ซึ่งมีพื้นที่กวางขวางมาก ไมใชเฉพาะชายฝง ผมจึงคิดวา
เพลงราชนาวี เ ดิ ม ซึ่ ง ขึ้ น ต น ว า “ราชนาวี ช าติ ไ ทย
เราใจทหารเรือกลาหาญ...” ที่ผมไดรองมาตั้งแตเปน
นักเรียนเตรียมนายเรือและนักเรียนนายเรือ และทหารเรือ
นำไปใชรองในงานสังสรรคตาง ๆ รวมทั้งงานสังสรรค
กั บ เหล า ทั พ อื่ น ยั ง น า จะมี ค วามเหมาะสมกว า และ
ขณะนี้ ในคู มื อ ภาคสาธารณะของ โรงเรี ย นชุ ม พล
ทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ พ.ศ.๒๔๘๘ ในบทที่
วาดวยเพลงทหารเรือ เพลงนี้ก็ยังคงใชชื่อวา หนึ่งพัน
หารอยไมล อยู
จากที่ ก ล า วมาแล ว ผมจึ ง เห็ น ว า น า จะได มี
การทบทวนชื่ อ เพลงทั้ ง สองเพลง เพื่ อ ให เ กิ ด ความ
ถูกตองและเหมาะสมตอไป
สรุป
เพลงทหารเรือนับวามีความนิยมแพรหลายทั้งใน
หมูทหารเรือและบุคคลภายนอก เพลงที่นับวาเปนเพลง
ทหารเรือเริ่มแรก ไดแกเพลงที่ พลเรือเอก พระเจาบรมวงศเธอ
พระองคเจาอาภากรเกียรติวงศ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์
มือขวาไมวางคะ หัวหนาคะ !
ทรงนิพนธไว ซึ่งถือเปนเพลงอมตะ สอนใหทหารเรือ
มีความกลาหาญ ยอมเสียสละชีวิตเพื่อชาติ และทำแต
ความดี เพลงที่ยังแพรหลายและนิยมกันอยางมากจนถึง
ปจจุบัน ไดแกเพลงหะเบสสมอ และเพลงเดินหนา ซึ่ง
เพลงทั้งสองเพลงนี้ ครอบครัวทหารเรือรุนเกามักจะสอน
ใหลูก ๆ ในครอบครัวรองดวย
ตอมาไดมีการแตงเพลงเกี่ยวกับชีวิตและงานของ
ทหารเรือและทะเลอีกหลายเพลง ซึ่งแพรหลายอยูใน
วงการทหารเรือและนอกวงการทหารเรือ เพลงที่นับวา
มีความสำคัญไพเราะและเนื้อรองมีความหมาย ไดแก
เพลงมาร ช ราชนาวิ ก โยธิ น ซึ่ ง พระบาทสมเด็ จ
พระเจาอยูหัวองคปจจุบันทรงพระราชนิพนธ
ปจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงชื่อเพลง หะเบสสมอ
เปน เพลงดอกประดู และเพลง หนึ่งพันหารอยไมล
เปนเพลงราชนาวี ซึ่งไมนาจะเหมาะสม เพราะไมตรงกับ
ประวัติความเปนมาของเพลง และความหมายของเนื้อเพลง
นาจะไดมีการทบทวนและแกไขใหถูกตองตอไป
เพลงทหารเรือคงจะอยูคูกับกองทัพเรือ และคงจะ
เปนที่นิยมของทหารเรือและบุคลภายนอก ตลอดไป
นาวิกศาสตร ปที่ ๙๖ เลมที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๖ 27