Professional Documents
Culture Documents
Şaymiyev'in Görevden Gitmesi Federal Sistemde Değişiklik Sinyali Mi
Şaymiyev'in Görevden Gitmesi Federal Sistemde Değişiklik Sinyali Mi
Sovyet sonrası dönemin “eski tüfeklerinden” Mintemir Şaymiyev 2010 yılı Ocak ayında
Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev’e müracaat ederek yeni dönemde Tataristan
Cumhurbaşkanlığı görevine aday olmak istemediğini açıkladı.
www.21yyte.org 1
ŞAYMİYEV’İN GÖREVDEN GİTMESİ FEDERAL SİSTEMDE DEĞİŞİKLİK SİNYALİ
Mİ?
Dr. Ali ASKER
Bu soruyu bir yaşam ve faaliyet kapsamında algıladığımızda, yanıtı çok kolaydır. Fakat
soruyu değişik zaviyelerden yanıtladığımız zaman çelişkili bir figür çıkıyor ortaya. Şaymiyev
bazen Moskova için bir baş ağrısı, bazen örneksel bölgesel başkandır. Tatar
milliyetçilerinin bakışında bazen Tatar ulusunun kalkınmasında büyük hizmetleri olan bir
lider, bazen de ulusal çıkarları Moskova ile pazarlık konusu yapan birisi olarak ortaya
çıkıyor. Rus milliyetçileri açısından bazen Şaymiyev ortam ve zamandan yararlanarak halkı
Moskova’ya karşı kışkırtan ve daha fazla taviz koparan kurnaz ve fırsatçı, bazen de
Rusya’nın istikrarsız dönemlerinde merkez-bölge çatışmasını barışçıl yollardan çözmeyi
başaran akıllı bir siyasetçidir.
Otobiyografik veriler bazında Şaymiyev başarılı ve parlak bir politikacı tanımlanması için
gereken bir kariyere sahiptir. O, 20 Ocak 1937’de Tataristan’da Aktanış ilçesinin Enek
köyünde bir çiftçi ailesinin ferdi olarak doğdu. 1959’da Kazan Ziraat Enstitüsü’nü mekanik-
mühendis diplomasını alarak bitirdi. Yüksek eğitim aldıktan sonra değişik görevlerde çalıştı.
1969-1983’de Tataristan Tarım ve Su İşleri Bakanı, 1983’de Tataristan Başbakan
Yardımcısı, 1983-1985’de Komünist Partisi Tataristan Bölge Teşkilatı sekreteri olarak görev
yaptı. 1983’de Bakanlar Kurulu Başkanı’nın Birinci Yardımcılığı; 1985-1989’da Tataristan
Bakanlar Kurulu Başkanlığı; 1989-1990’da Komünist Partinin Tataristan Bölge Teşkilatı
Başkanı görevine geldi. 1990 yılında Tataristan Yüksek Meclisi’nin Başkanı görevine
seçildi. Aynı yıl, Tataristan’ın “Devlet Egemenliği Deklarasyonu” kabul edildi.[1]
Şaymiyev Sovyetler Birliği’nin son döneminde, 1989’da Komünist Partisi Tataristan Bölge
Teşkilatı’nın başı, yani “birinci adam” olarak göreve başladıktan sonra tam 20 yıl
Tataristan’ın başında kaldı. Şaymiyev’in şekillendirdiği bölgesel siyasi rejimi ve yönetim
tarzına ilişkin yurt içinde ve yurt dışında birçok eleştiri yapılmaktadır. Yapılan eleştiriler
genel olarak şu hususları içermektedir: Şaymiyev kendine özgü baskı yöntemleriyle bir
yönetim tarzı oluşturmuştur. Bölgenin ekonomik ve mali kaynakları, Şaymiyev ailesinin ve
yakın çevresinin elinde birikmiştir. Muhalefet olgusu M.Şaymiyev için bir nefret odağıdır.
Onun, özellikle merkezci Ruslar tarafından en fazla eleştirilen yönü 1990’larda merkezi
iktidardan daha çok ayrıcalık koparmak amacıyla ayrılıkçı milliyetçi güçleri tahrik etmesidir.
Tüm bunlara rağmen Şaymiyev’in ekonomik ve sosyal politikalarda başarılı olduğu,
merkez-bölge ilişkisi dengesini çok iyi şekilde kurduğu herkes tarafından itiraf edilmektedir.
Sonuçta Şaymiyev, Çeçenistan’ın savaş yolu ile elde etmek istediklerini barış yoluyla elde
etmiş bir siyasi aktördür.
Şaymiyev aslında geçen yıl yazın yaptığı bir açıklamada 2010’da süresi bitince görevi
bırakacağını söylemiştir. Fakat o zaman hiç kimse bu açıklamayı ciddiye almamıştır. 2009
yılı sona ermeden “Tek Rusya” Partisi (Yedinaya Rossiya) Yüksek Konseyi tarafından
Tataristan Cumhurbaşkanlığı adaylık listesi Medvedev’e sunulduğunda, Şaymiyev’in
www.21yyte.org 2
ŞAYMİYEV’İN GÖREVDEN GİTMESİ FEDERAL SİSTEMDE DEĞİŞİKLİK SİNYALİ
Mİ?
Dr. Ali ASKER
www.21yyte.org 3
ŞAYMİYEV’İN GÖREVDEN GİTMESİ FEDERAL SİSTEMDE DEĞİŞİKLİK SİNYALİ
Mİ?
Dr. Ali ASKER
SONUÇ
www.21yyte.org 4
ŞAYMİYEV’İN GÖREVDEN GİTMESİ FEDERAL SİSTEMDE DEĞİŞİKLİK SİNYALİ
Mİ?
Dr. Ali ASKER
olması nedeniyle önemlidir. İkincisi ise Sviyajsk Adası’nın resterasyonudur. 1552 yılında
İvan Groznı ordularının Kazan üzerine buradan hareket etmesi bir ada şehri olan Sviyajsk’ı
önemli kılmaktadır.[8]
Bu durumda yeni bir yetki sınırlanmasına gidilmesi bölgesel tepkilerin artmasına neden
olabilir. Nitekim, Rusya Federasyonu seçimleri öncesinde böyle bir adım atılması aslında
Medvedev açısından çok risklidir. Ayrıca Kuzey Kafkasya ile başı dertte olan Rusya için
yeni sorun odakları da meydana çıkabilir. Görünen o ki, Rusya’yı üniter yapıya doğru
sürüklemek, mevcut konjonktürde, devlet çıkarları açısından hiçbir kazanım
getirmeyecektir.
http://www.ng.ru/regions/2010-01-25/2_shaimiev.html2010-01-25
www.21yyte.org 5
ŞAYMİYEV’İN GÖREVDEN GİTMESİ FEDERAL SİSTEMDE DEĞİŞİKLİK SİNYALİ
Mİ?
Dr. Ali ASKER
http://www.ng.ru/regions/2010-01-25/2_shaimiev.html, 2010-01-25
www.21yyte.org 6