TAŞ SANATI

Taş sanatı, mimarlık alanındaki gelişmelere bağlı olarak gelişen ve öncelikli kullanım yerini mimari
ögelerde bulan bir sanat dalıdır. Geleneksel Türk sanatları açısından bakıldığında Büyük Selçuklular
devri mimarisinde tuğla ve “stüko” denilen bir tür sıvanın ana yapı malzemesi olarak kullanıldığı
görülür. Öte yandan taş sadece yapı kuruluşunda değil, iç ve dış dekorasyonda da yararlanılan bir
malzemedir. Küfeki ve mermer en çok tercih edilen taş türleri olarak dikkati çeker.

 Yapının genel strüktürü dışında bezeme ve dekorasyon amaçlı taş sanatı örnekleri Anadolu
Selçuklular devrinde yapıların cephesinde yer alan ve “taç kapı” denilen anıtsal girişlerde görülür.
Günümüze Anadolu’dan pek çok örneğin ulaştığı taç kapılarda genellikle değişik genişliklerdeki kenar
bordürleri geometrik, bitkisel motifler ya da yazıyla bezenir. Giriş kapısının üstünde yer alan kısma
“mukarnas” dolgu yapılarak derinlik verilir. Taç kapılar dışında saray duvarları, şehir surları, çeşmeler
vb. yapılarda da süsleme örnekleri görülür. Anadolu Selçuklu devri süslemelerinde aslan, grifon, kuş,
kartal, yılan, melek figürleri, hayvan-insan, hayvan-hayvan mücadeleleri, rumi, palmet, hatayi, lotus
motifleri en çok kullanılanlardır. Hat olarak da kufî ve nesih tercih edilir.

 Dinî mimari yapıları dışında sivil ve kamusal mimari örneklerinde taş işçiliğinin sanatsal nitelikte
örnekleri görülür. Avrupa’da aynı dönemde hâkim olan Barok sanatının etkileri hissedilir; Barok etki
yaratmak üzere daha önce terk edilmiş yüksek kabartma yeniden canlanır. Klasik Osmanlı figürleri
olan geometrik ve bitkisel bezemeler de yerini Barok’ta görülen girland, akantus yap