Professional Documents
Culture Documents
Karayolu 8. Hafta
Karayolu 8. Hafta
Karayolu 8. Hafta
2020
İNŞA3402
KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ
Düşey dönemeçler
1
25.03.2020
DÜŞEY DÖNEMEÇLER
Karayollarında birbirini takip eden farklı eğimlerdeki iki düşey doğrultu (teğet)
arasına yerleştirilen parabolik veya dairesel eğrilere düşey dönemeç adı verilir.
G = g2 – g1
DÜŞEY DÖNEMEÇLER
TEPE (KAPALI) DÜŞEY DÖNEMEÇ DERE (AÇIK) DÜŞEY DÖNEMEÇ
2
25.03.2020
DÜŞEY DÖNEMEÇLER
Düşey dönemeç, birbirini takip eden iki düşey doğrultunun
eğimlerinin cebrik farkı %0,5’den büyük ise uygulanır. Düşük
standartlı yollarda ise bu fark %1’dir.
Uygulamada çok az görülen ve boyuna eğimin sıfır olduğu
yatay yol kesimlerine palye adı verilir.
Karayollarında iki farklı tipte düşey dönemeç kullanılır:
PARABOLİK
DAİRESEL
3
25.03.2020
𝑥 = 0 → 𝑦 = 𝑇1 𝑘𝑜𝑡 → 𝒄 = 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝑦 = 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑥 + 𝑐
Parabol üzerinde herhangi bir noktada, parabol bağıntısının birinci
türevi, o noktaya teğet olan doğrunun eğimine eşittir.
𝑦 ′ = 2𝑎𝑥 + 𝑏
𝑥 = 0 → 𝑦 ′ = 𝑔1 → 𝒃 = 𝒈𝟏
𝒈𝟐 − 𝒈𝟏 𝑮
𝑥 = 𝐿 → 𝑦 ′ = 𝑔2 → 𝒂 = =
𝟐𝑳 𝟐𝑳
𝑮 𝟐
𝒚= 𝒙 + 𝒈𝟏 𝒙 + 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳
25.03.2020 İNŞA3402 KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ 7
4
25.03.2020
S<L 𝐺 𝑆2
𝐿= 2
2ℎ1 + 2ℎ2
S>L 2
2 ℎ1 + ℎ2
𝐿 = 2𝑆 −
𝐺
h1: Sürücü gözünün yüksekliği (m)
h2: Olası engelin yüksekliği (m)
25.03.2020 İNŞA3402 KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ 10
5
25.03.2020
𝐺 𝑆2 𝐺 𝑆2
S<L 𝐿= 𝐿=
4,2 10
4,2 10
S>L 𝐿 = 2𝑆 − 𝐿 = 2𝑆 −
𝐺 𝐺
6
25.03.2020
𝐺 𝑆2
𝐿=
2 ℎ + 𝑆 × 𝑡𝑔𝛽
S<L
2 ℎ + 𝑆 × 𝑡𝑔𝛽
𝐿 = 2𝑆 −
𝐺
S>L
h: Taşıt farının yüksekliği (m)
: Far ışığının taşıt ekseninden sapması (˚)
7
25.03.2020
𝐺 𝑆2
𝑆<𝐿→𝐿=
1,22 + 0,035𝑆
1,22 + 0,035𝑆
𝑆 > 𝐿 → 𝐿 = 2𝑆 −
𝐺
2
KONFOR 𝐺 𝑉𝑝
𝐿𝐸𝑛 𝐾üçü𝑘 =
3,95
8
25.03.2020
𝐺 𝑆2
𝐿=
ℎ + ℎ2
8 𝐻− 1
2
S<L
8 ℎ1 + ℎ2
𝐿 = 2𝑆 − 𝐻−
𝐺 2
h1: Sürücü gözünün yüksekliği (m)
S>L h2: Olası engelin yüksekliği (m)
H: Üstgeçidin serbest yüksekliği (m)
S: Duruş görüş uzunluğu (m)
𝐺 𝑆2
S<L 𝐿=
8 𝐻 − 1,145
8 𝐻 − 1,145
S>L 𝐿 = 2𝑆 −
𝐺
9
25.03.2020
UYGUN UYGUN
DEĞİL
10
25.03.2020
III. TEĞET NOKTALARI (T1 VE T2) İLE ORTA NOKTANIN (B) KOT VE
KİLOMETRELERİNİN HESAPLANMASI
11
25.03.2020
𝑔1
𝑋𝐾 𝑘𝑚 = 𝑇1 + ×𝐿
𝑘𝑚 𝐺
Dönüm noktasının kotu, bu noktanın kilometresi parabol
denkleminde yerine konularak bulunur.
12
25.03.2020
KARAYOLU PROJESİ-İSTENENLER
Karayolu projesi kapsamında parabolik düşey dönemeç kullanılacaktır.
Parabolik düşey dönemece ait hesaplar sunulacaktır.
En küçük düşey dönemeç boyu 80 m’dir.
Düşey dönemeç içerisinde kalan enkesitlerin kırmızı kotları, düşey
dönemeç hesabından elde edilecektir. Projenizde düşey dönemeç
çıkmazsa, size verilen yeni veriler ile bir düşey dönemeç hesabı
yapılacaktır.
Düşey dönemecin çiziminde, hesaplanan kırmızı kotların
işaretlenmesinin ardından, parabol pistole vb. bir çizim gereci
kullanılarak temsili olarak gösterilecektir.
PROBLEMLER
13
25.03.2020
PROBLEM-1
Proje hızı 80 km/sa olan bölünmüş bir yolda, eğimleri g1 = -%1,3 ve g2 = -%6,9 olan iki kırmızı çizgi
kolu arasına parabolik düşey dönemeç yerleştirilecektir. Some noktasının (P) kilometresi 0+370 ve
kotu 300 m’dir. Sürücü algılama-tepki süresi 2,0 sn, kayma sürtünme katsayısı 0,60 ve en küçük
dönemeç uzunluğu 80 m’dir. Dönemecin boyunu, T1, B ve T2 noktalarının kot ve kilometreleri ile
T1 noktasından itibaren her 20 m’de bir alınan enkesitlerin kırmızı kotlarını hesaplayınız.
ÇÖZÜM-1
Bölünmüş yol olduğu için duruş görüş uzunluğuna göre hesap yapılır.
𝑉2
𝐿𝐷𝐺 = 0,278 × 𝑉 × 𝑡𝑟 + 0,00394 ×
(𝑓 ∓ 𝑠)
802
𝑆 = 𝐿𝐷𝐺 = 0,278 × 80 × 2 + 0,00394 × ≅ 86,5 𝑚
(0,60 + 0)
25.03.2020 İNŞA3402 KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ 28
14
25.03.2020
𝐺 𝑆 2 0,056 × 86,52
𝑆<𝐿→𝐿= = = 99,76 𝑚 ≅ 100 𝑚
4,2 4,2
𝐿 100
𝑇1 𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 − 𝑔1 × = 300 − −0,013 × = 300,650 𝑚
2 2
𝐿 100
𝑇2 𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 + 𝑔2 × = 300 + −0,069 × = 296,550 𝑚
2 2
𝐺 × 𝐿 −0,056 × 100
𝑒= = = −0,70 𝑚 → 𝐵𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 + 𝑒 = 300 − 0,700 = 299,300 𝑚
8 8
𝐿 100
𝑇1 𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 − = (0 + 370) − = 0 + 320
2 2
𝐿 100
𝑇2 𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 + = (0 + 370) + = 0 + 420
2 2
𝐵𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 = 0 + 370
𝑔1 0,013
𝑋𝐾 𝑘𝑚 = 𝑇1 𝑘𝑚 + 𝐿 = 0 + 320 + × 100 = 0 + 343,21
𝐺 0,056
𝑮 𝟐
𝒚= 𝒙 + 𝒈𝟏 𝒙 + 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳
−𝟎, 𝟎𝟓𝟔 𝟐
𝒙 −𝟎, 𝟎𝟏𝟑𝒙
𝟐 × 𝟏𝟎𝟎
𝑮 𝟐 KIRMIZI
ENKESİT KM x 𝒙 𝒈𝟏 𝒙 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳 KOT
T1 0+320 0,00 0,000 0,000 300,650 300,650
0+340 20,00 -0,112 -0,260 300,650 300,278
XK 0+343,21 23,21 -0,151 -0,302 300,650 300,197
0+360 40,00 -0,448 -0,520 300,650 299,682
B 0+370 50,00 -0,700 -0,650 300,650 299,300
0+380 60,00 -1,008 -0,780 300,650 298,862
0+400 80,00 -1,792 -1,040 300,650 297,818
T2 0+420 100,00 -2,800 -1,300 300,650 296,550
15
25.03.2020
PROBLEM-2
Proje hızı 80 km/sa olan iki şeritli, bölünmemiş bir devlet yolunda, 1+230 km’de birleşen iki
kırmızı çizgi kolunun eğimleri g1 = +%2,1 ve g2 = -%3,2’dir. Some noktasını kotu 125 m’dir. Geçiş
görüş uzunluğu hesabında; sollayan taşıt ve karşı yönden gelen taşıtın proje hızında, sollanan
taşıtın ise bu hızdan 15 km/sa daha düşük hızda gittiği kabul edilecek, taşıt takip aralığı d=8+0,3V
bağıntısı ile hesaplanacak, a güvenlik uzunluğu 20 m alınacaktır. Sürücü algılama-tepki süresi 2,5
sn, taşıt tekerleği ile kaplama arasındaki sürtünme katsayısı 0,30’dur. En küçük düşey dönemeç
uzunluğu 120 m’dir. Dönemecin boyunu, T1, B ve T2 noktalarının kot ve kilometreleri ile T1
noktasından itibaren her 50 m’de bir alınan enkesitlerin kırmızı kotlarını hesaplayınız.
ÇÖZÜM-2
Bölünmemiş yol olduğu için geçiş görüş uzunluğuna göre hesap yapılır.
𝑑1 = 8 + 0,3 × 𝑉1 = 8 + 0,3 × 80 = 32 𝑚
𝑑1 + 𝑑2 80 + 80 32 + 27,5
𝑆 = 𝐿𝐺𝐺 = 𝑣1 + 𝑣3 × +𝑎= × + 20 ≅ 635 𝑚
𝑣1 − 𝑣2 3,6 (80 − 65)
3,6
25.03.2020 İNŞA3402 KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ 32
16
25.03.2020
𝐺 𝑆 2 0,053 × 6352
Bu uzunluk pratik olarak
𝑆<𝐿→𝐿= = = 2137,09 𝑚 uygulanamayacağı için duruş görüş
10 10
uzunluğuna göre hesap yapılır.
𝑉2 802
𝐿𝐷𝐺 = 0,278 × 𝑉 × 𝑡𝑟 + 0,00394 × = 0,278 × 80 × 2,5 + 0,00394 × = 139,65 𝑚
(𝑓 ∓ 𝑠) (0,30 ∓ 0)
𝐺 𝑆 2 0,053 × 139,652
𝑆<𝐿→𝐿= = = 246,09 𝑚 ≅ 250 𝑚
4,2 4,2
𝐿 250
𝑇1𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 − 𝑔1 × = 125 − 0,021 × = 122,375 𝑚
2 2
𝐿 250
𝑇2𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 + 𝑔2 × = 125 + −0,032 × = 121,000 𝑚
2 2
𝐺 × 𝐿 −0,053 × 250
𝑒= = = −1,656 𝑚 → 𝐵𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 + 𝑒 = 125 − 1,656 = 123,344 𝑚
8 8
𝐿 250
𝑇1𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 − = (1 + 230) − = 1 + 105
2 2
𝐿 250
𝑇2𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 + = 1 + 230 + = 1 + 355
2 2
𝑔1 0,021
𝐵𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 = 1 + 230 𝑋𝐾 𝑘𝑚 = 𝑇1𝑘𝑚 + 𝐿 = 1 + 105 + × 250 = 1 + 204,057
𝐺 0,053
𝑮 𝟐
𝒚= 𝒙 + 𝒈𝟏 𝒙 + 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳
−𝟎, 𝟎𝟓𝟑 𝟐
𝒙
𝟐 × 𝟐𝟓𝟎 𝟎, 𝟎𝟐𝟏𝒙
𝑮 𝟐 KIRMIZI
ENKESİT KM x 𝒙 𝒈𝟏 𝒙 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳 KOT
T1 1+105 0 0 0 122,375 122,375
1+145 40,00 -0,170 0,840 122,375 123,045
1+185 80,00 -0,678 1,680 122,375 123,377
XK 1+204,57 99,57 -1,051 2,091 122,375 123,415
1+225 120,00 -1,526 2,520 122,375 123,369
B 1+230 125,00 -1,656 2,625 122,375 123,344
1+265 160,00 -2,714 3,360 122,375 123,021
1+305 200,00 -4,240 4,200 122,375 122,335
1+345 240,00 -6,106 5,040 122,375 121,309
T2 1+355 250,00 -6,625 5,250 122,375 121,000
25.03.2020 İNŞA3402 KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ 34
17
25.03.2020
PROBLEM-3
Proje hızı 70 km/sa olan 2x2 bölünmüş bir il yolunda, eğimleri sırasıyla g1= +%1,2 ve g2=
+%3,8 olan iki kırmızı çizgi kolu arasında parabolik bir düşey dönemeç yerleştirilecektir.
Gece far ışığının aydınlatabileceği ortalama görüş uzunluğu 100 m olarak kabul
edilmektedir. Some noktasının kilometresi 6+300 ve kotu 500 m’dir. Sürücü algılama-
tepki süresi 2,0 sn, taşıt tekerleği ile kaplama arasındaki sürtünme katsayısı 0,40, en
küçük düşey dönemeç uzunluğu 80 m’dir. Dönemecin boyunu, T1, B ve T2 noktalarının kot
ve kilometreleri ile T1 noktasından itibaren her 20 m’de bir alınan enkesitlerin kırmızı
kotlarını hesaplayınız.
ÇÖZÜM-3
𝐺 = 𝑔2 − 𝑔1 = 0,038 − 0,012 = 0,026
Bölünmüş yol olduğu için duruş görüş uzunluğuna göre hesap yapılır.
𝑉2
𝐿𝐷𝐺 = 0,278 × 𝑉 × 𝑡𝑟 + 0,00394 ×
(𝑓 ∓ 𝑠)
702
𝑆 = 𝐿𝐷𝐺 = 0,278 × 70 × 2 + 0,00394 × = 87,19 𝑚
(0,40 + 0)
Duruş görüş uzunluğu far uzunluğundan kısa olduğu için, düşey dönemeç uzunluğu
hesaplarında bu değer kullanılacaktır.
18
25.03.2020
𝐺 𝑆2 0,026 × 87,19
𝑆<𝐿→𝐿= = = 46,27 𝑚
1,22 + 0,035𝑆 1,22 + 0,035 × 87,19
1,22 + 0,035𝑆 1,22 + 0,035 × 87,19
𝑆 > 𝐿 → 𝐿 = 2𝑆 − = 2 × 87,19 − = 10,09 𝑚
𝐺 0,026
L < LEn Küçük → L = 80 m
𝐿 80
𝑇1 𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 − 𝑔1 × = 500 − 0,012 × = 499,520 𝑚
2 2
𝐿 80
𝑇2 𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 + 𝑔2 × = 500 + 0,038 × = 501,520 𝑚
2 2
𝐺 × 𝐿 0,026 × 80
𝑒= = = 0,26 𝑚 → 𝐵𝑘𝑜𝑡 = 𝑃𝑘𝑜𝑡 + 𝑒 = 500 + 0,260 = 500,260 𝑚
8 8
𝐿 80
𝑇1 𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 − = (6 + 300) − = 6 + 260
2 2
𝐿 80
𝑇2 𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 + = (6 + 300) + = 6 + 340
2 2
𝑔1 0,012
𝐵𝑘𝑚 = 𝑃𝑘𝑚 = 6 + 300 𝑋𝐾 𝑘𝑚 = 𝑇1 𝑘𝑚 + 𝐿 = 6 + 260 + × 80 = 6 + 296,92
𝐺 0,026
25.03.2020 İNŞA3402 KARAYOLU MÜHENDİSLİĞİ 37
𝑮 𝟐
𝒚= 𝒙 + 𝒈𝟏 𝒙 + 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳
𝟎, 𝟎𝟐𝟔 𝟐
𝒙 𝟎, 𝟎𝟏𝟐𝒙
𝟐 × 𝟖𝟎
𝑮 𝟐 KIRMIZI
ENKESİT KM x 𝒙 𝒈𝟏 𝒙 𝑻𝟏 𝒌𝒐𝒕
𝟐𝑳 KOT
T1 6+260 0,00 0,000 0,000 499,520 499,520
6+280 20,00 0,065 0,240 499,520 499,825
XK 6+296,92 36,92 0,222 0,443 499,520 500,185
B 6+300 40,00 0,260 0,480 499,520 500,260
6+320 60,00 0,585 0,720 499,520 500,825
T2 6+340 80,00 1,040 0,960 499,520 501,520
19