FILIPINO PARA SA NATATANGING GAMIT (Modyul 1)

Mga Wika ng Pilipinas

KABANATA 1. Mga Wika ng Pilipinas: Saligang Kaalaman

Panimula: Ang wika ay parang tubig. Ang hugis ng tubig ay kung ano ang
hugis ng sisidlan. Ang sisidlan ng wika ay bayan-taumbayan.

Ang wika ang pinakamalinaw at pinakamahusay magbigay ng

himaton (instruction/impormasyon) sa kung ano ang partikular na
pananaw ng tao sa daigdig na kanyang ginagalawan.

Kaya’t ang mga wika ng Pilipinas tulad ng Filipino, Tagalog,

Ilocano, Pangasinan, Creole Spanish (based from like Chavacano), at
Filipino English – ay salamin ng mabilis na pagdami ng mga
masisigla, kalugud-lugod, subalit mabuway, (rattletrap-something
that is old, noisy, and not in good condition) balot ng tuntunin, di
pasusupil at di malirip na mga taong nagsasalita nito.

Ang Wikang Pambansang “Filipino”

 Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay “Filipino”.

 Sa Konstitusyon ng 1935, iniatang sa Kongreso ang mabigat

na pananagutan ng paglinang sa isang pambansang wikang
panlahat batay sa isa sa mga katutubong wika.

 Ang pagkapili sa Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa ay

bunga ng mga pag-aaral at masusing pananaliksik ng mga
kagawad ng unang Surian ng Wikang Pambansa na ngayon ay
tinaguriang “Komisyon sa Wikang Filipino” na hinirang ng
Pang. Quezon sa bisa ng Batas ng Komonwelt Bilang 184 na
pinagtibay noong 1936 alinsunod sa itinadhana ng Konstitusyon.

 Napatunayan nila na ang wikang ito,(Tagalog) ang may

pinakamaunlad na kayarian, mekanismo (bahgi ng
mahina/kasanayan o pamamaraan ng isang bagay) at literatura,
at tinatanggap at ginagamit ng nakararaming Pilipino.
 Sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap, ipinahayag ni Pang.
Quezon na ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay batay sa
Tagalog noong 1939.
 May kahabaan ang Wikang Pambansa ng Pilipinas kaya
pinaigsi ito sa Wikang Pambansang Pilipino noong 1946 at na
naging Wikang Pilipino na lang sa dakong 1951.

 Noong 1959, ang kalilhim ng Edukasyon ay nagbatas na Pilipino

ang katawagang gamitin, kahalintulad ito ng tawag sa Espanol
para sa Espana, Ingles sa Inglatera, Aleman para sa Alemanya
at iba pang pagkalahi.

 Dahil dito, tayo ay tinawag na Pilipino at hindi Kastila, Intsik o

Amerikano.

 Sa Konstitusyon ng 1973, ang pananagutan ng paglinang sa

wikang pambansa ay ipinaubaya rin sa Pambansang Kapulungan,
lamang sa pagkakataong ito, ang pambansang wikang panlahat
na kikilalanin sa tawag na “Filipino” ay inaasahan at
minamarapat na mahango sa mga katutubong wika at
diyalekto ng bansa.

 Iniisip ng tagapagbalangkas ng Konstitusyon ng 1973 ang isang

pambansang wika ng hindi papanig sa anuman o alinmang
etniko-linggwistikal na grupo. (Ito ang pangkat ng tao na ang
mga kasapi ay nakikilala ang isa’t isa sa pamamagitan ng
magkakamukhang mga pamana maging totoo man o maaaring
hindi totoo)

 Sa Bagong Konstitusyon 1987, nilinaw at tiniyak na mayroon

tayong wikang pambansa at ito ay ang “Filipino”, na ang
nukleo(batayan) ay Pilipino na isang wikang umiiral, buhay,
ginagamit na at may literatura at gramatika, patuloy na
lamang lilinangin at payayamanin batay sa mga umiiral na iba
pang mga wika at wikain ng Pilipinas.
  Ang pagkakamakatuwiran ng pagiging nukleo ng Pilipino sa
bagong Wikang Pambansang Filipino ay batay sa katotohanang ito
ang wikang higit na maraming mamamayan ang
gumagamit; wika ng pulitika, ng kalakalan, ng maunlad na
literatura, gramatika at mekanismo, at wikang higit na may
potensyal na maging wikang panlahat.

Mga Wikang Opisyal ng Pilipinas

Dalawa ang kinikilalang opisyal na wika para sa komunikasyon at

pagtuturo:
1. Filipino, at hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas
2. English

Alinsunod sa mga tadhana ng Saligang-Batas ng 1987, inilunsad ang

bagong patakarang eduakasyong bilinggwal.

Ang edukasyong bilinggwal ay binigyan ng katuturang

magkahiwalay na paggamit ng Filipino at English bilang mga wikang
panturo sa mga tiyak na asignatura mula sa elementarya hanggang
anstas tersyaryo at paggamit ng wika ng pook sa Baitang 1 at 2 bilang
pantulong na wikang panturo para sa ikadadali ng pagkatuto ng Filpino.

Ang Filipino ay ginagamit na panturo sa mga asignaturang:

1. Araling Panlipunan
2. Panggawain
3. Edukasyon sa Pagpapakatao
4. Edukasyong Pangkalusugan at Edukasyon sa Pagpapalakas ng
Katawan

Ang English ay ginagamit sa mga asignaturang pansiyensya,

pangmatematika at panteknolohiya.

Ang bagong patakarang edukasyon bilinggwal ng 1987 ay hango sa

Kautusang Pangkagawaran Bilang 25, serye 1974 ng Kagawaran
ng Edukasyon at Kultura, na nagpapatupad sa unang patakarang
edukasyong bilinggwal mula pa noong taong panunuran 1974-1975
hanggang sa kasalukuyan.
 Ang layunin ng patakarang ito (Patakarang Edukasyong Bilinggwal)
ay makalinang ng mga mamamayang may kakayahang magsalita
ng dalawang wika:
 Filipino, para sa ating pambansang pangangailangan – buklod
ng pagkakaisa at tatak ng kaangkinang pambansa; at

 English, para sa ating pakikipagtalastasang pandaigdig.

Pagkaraan ng higit-kumulang sa sampung taong pagpapatupad,

naging mabilis ang pag-unlad ng Filipino.

Bilang patunay nito, sa senso ng 1980, 77% ng populasyon ng

bansa, mula 6 na taon pataas ang gulang, ang nakakaunawa at
gumagamit ng Filipino.

Ang nakapagsalita naman ng English ay may 64.5%.

At dahil sa mabilis na pag-unlad ng Filipino, tinaya ni Andrew

Gonzales (isang Pilipinong linggwista, manunulat, edukador at naging
pangulo ng Unibersidad ng De la Salle noong 1979 hanggang 1991 at
mula 1994 hanggang 1998) na sa taong 2000, 97.1% ng populasyon
ng bansa ang gagamit ng Filipino.

May mga puwersang nagpapatatag sa Filipino at ito ay ang :

1. Wika ng media
2. Wika ng komiks
3. Wika ng teatro
4. Wika ng telebisyon
5. At wika ng pelikula

Dahil sa ang karaniwang kaalaman naman ng English ay lubhang

napakababaw, sa komunikasyon ng taumbayan, may isa silang
wikang ginagamit, at karaniwan ang wikang ito ay ang wikang opisyal na
ginagamit sa mga lugar tulad ng Maynila na siyang pinakasentro ng
buhay pambansa.
Ang mga Wikang Katutubo

Ang mga wikang katutubo ng Pilipinas ay saklaw ng isa sa mga

angkan ng wika ng daigdig ang Austronesyo o Malayo-Polinesyo. At
ito ay nahahati sa tatlong ka-angkan: 1) Indonesyo 2) Polinesyo 3)
Melanesyo.

Ang Indonesyo ay nagsanga sa dalawa: 1) Malayo Habanes at 2)

Tagala. Sa sangay ng Tagala umusbong ang may 300 wika at
diyalekto ng Pilipinas; ang Chamorro sa Pulong Marianas at Palau;
Pormoso sa Formosa; Malagasi sa Madagascar; Cham-Selung sa
Cambodia, Peninsulang Malay at Arkipelagong Mergui.

At dahil sa katotothanang ito, napakaraming salitang Filipino na

buhat sa iba’t ibang wika at diyalekto ng Pilipinas ang magkatulad at
magkahawig.

Sa 300 wika at diyalekto, walong(8) wika ang pangunahin sapagkat

ang mga taong nagsasalita ng mga ito bilang wika ay kumakatawan sa
mahigit na 85% ng populasyon ng Pilipinas. Ang mga ito ay : Tagalog,
Cebuano, Hiligaynon, Samar-Leyte, Bicol, Pampango, Pangasinan
at Ilocano.

Ang Tagalog ang may pinakamaraming bilang ng nagsasalita, kung

wikang ginagamit sa tahanan ang pag-uusapan. Ito ang wika ng: Metro
Manila, Bataan, Batangas, Bulacan, Cavite, Laguna, Mindoro,
Marinduque, Nueva Ecija, Quezon, Rizal, Tarlac.

Sa mga pook na hindi ito katutubo, ginagamit ito bilang lingua

franca(adopted common language between speaker whose languages
are different) gaya ng mga lungsod ng Baguio, Dagupan, Naga, Legaspi,
Tacloban, at Iloilo.

Kilala rin ang Tagalog sa tawag na “Tagal”, “Tagalo”, “Tagala” noong

unang panahon.

Ang Cebuano ang pangalawa sa Tagalog kung wikang ginagamit sa

tahanan ang pag-uusapan. Ngunit nakalalamang ito nang kaunti sa
Tagalog kung ang pag-uusapan ay unang wikang natutuhan.
 Nagpapatunay lamang ito na maraming hindi Tagalog ang
marunong ng Wikang Filipino.
Ang Cebuano na kilala sa tawag na “Cebu”, “Sebuano”,
“Sugbuanon”, “Sugbuano”, at “Sibuhanon” ay ginagamit sa Cebu,
Agusan, Bohol, Bukidnon, Davao, Lanao del Norte, Surigao, Negros
Oriental, Misamis Oriental, Misamis Occidental, Leyte, Zamboanga del
Sur, at ilang bayan ng Cotabato.

Ang Hiligaynon ay wikang ginagamit sa Iloilo, Capiz, Negros

Occidental, Romblon, at ilang bahagi ng Cotabato at Mindoro. Kilala rin
ito sa tawag na Ilongo, Hiligayna, Panayan, kasama na ang Aklanon at
Kinaray-a

Ang Samar-Leyte ay lalong kilala sa tawag na “Waray” at sinasalita

sa Samar at Leyte. Tinatawag din itong “Leytean” at “Samaron”.

Ang Bicol na kilala rin sa baybay ng “Bikol” o “Vicol” ay wika ng

Bicol Peninsula na kumakatawan sa Albay, Camarines Norte, Camarines
Sur, Sorsogon, at Catanduanes. Sinasalita rin ito sa ilang bayan ng
Masbate.

Ang Pampango ay ginagamit sa lalawigan ng Pampanga at ilang

bayan ng Tarlac, gaya ng Bamban, Capas, Concepcion at Tarlac, at ilang
bayan ng Bataan tulad ng Dinalupihan at Hermosa. Kilala rin ito s tawag
na “Kapampangan”, “Pampanga”, at “Pampangan”.

Ang Pangasinan ay sinasalita sa mga lalawigan ng Gitnang

Pangasinan at lungsod ng San Carlos at Dagupan. Ang taong
nagsasalita nito ay kumakatawan sa 2.3% ng populasyon ng Pilipinas.

Ang Ilocano naman ay wika ng Hilagang Luzon. Kabilang ang Ilocos

Norte, Ilocos Sur, La Union, Abra, at Mountain Provinces. Sinasalita rin ito
sa Tarlac, Pangasinan, Nueva Viscaya, Cagayan, Zambales, at ilang bayan
ng MIndoro at Cotabato dahil sa pandarayuhan ng mga Ilocano.
Kinakatawan nito ang 11.3% ng populasyon at kilala rin sa tawag na
“Ilukano”, “Klokan”,”Iloko”, o “Iloco.”