See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/351283176

Hệ thống giám sát và điều khiển ứng dụng công nghệ IoT phục vụ canh tác lúa
theo kỹ thuật ướt và và khô xen kẽ (AWD)

Article · August 2020

CITATIONS READS

0 6

9 authors, including:

Nguyen Hong Tin Quoc Danh Luong Vinh

Management Development Institute Can Tho University
16 PUBLICATIONS   60 CITATIONS    17 PUBLICATIONS   39 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

COMMUNITY BASED WATER MANAGEMENT PROJECT View project

Barrier Island View project

All content following this page was uploaded by Tuan Anh Le on 03 May 2021.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

7$±3&+¯;8$£7%$½1.<º1$¬0
,668(63(5<($5

%L9ăQ*D %XL9DQ*D

7UҫQ9ăQ1DP 7UDQ9DQ1DP

9}7UXQJ+QJ 9R7UXQJ+XQJ
75ӎ6Ӵ $'0,1+($'
7UѭѫQJ/r%tFK7UkP 7UXRQJ/H%LFK7UDP
7+Ѭ.é (',76(&5(7$5<
+XǤQK7Kӏ7kP7KѭѫQJ +X\QK7KL7DP7KXRQJ
(',725,$/%2$5'
9}7Kӏ7K~\$QK 9R7KL7KX\$QK
/r7KjQK%ҳF /H7KDQK%DF
7jR4XDQJ%ҧQJ 7DR4XDQJ%DQJ
ĈjR+QJ&ѭӡQJ 'DR+XQJ&XRQJ
3KҥP$QKĈӭF 3KDP$QK'XF
%L9ăQ*D %XL9DQ*D
/r7KӃ*LӟL /H7KH*LRL
1JX\ӉQ9ăQ+LӃX 1JX\HQ9DQ+LHX
1JX\ӉQ7KӃ+QJ 1JX\HQ7KH+XQJ
/r.LP+QJ /H.LP+XQJ
9}7UXQJ+QJ 9R7UXQJ+XQJ
1JX\ӉQ/r+QJ 1JX\HQ/H+XQJ
1JX\ӉQĈuQK/kP 1JX\HQ'LQK/DP
%jQK7LӃQ/RQJ %DQK7LHQ/RQJ
9}9ăQ0LQK 9R9DQ0LQK
7UҫQ9ăQ1DP 7UDQ9DQ1DP
3KҥP&ҭP1DP 3KҥP&DP1DP
+XǤQK&{QJ3KiS +X\QK&RQJ3KDS
7UҫQ+ӳX3K~F 7UDQ+XX3KXF
7UѭѫQJ&{QJ4XǤQK 7UXRQJ&RQJ4X\QK
1JX\ӉQ;XkQ4XǤQK 1JX\HQ;XDQ4X\QK
/r4XDQJ6ѫQ /H4XDQJ6RQ
7UѭѫQJ%i7KDQK 7UXRQJ%D7KDQK
3KDQ&DR7Kӑ 3KDQ&DR7KR
1JX\ӉQ0ҥQK7RjQ 1JX\HQ0DQK7RDQ
/ѭX7UDQJ /XX7UDQJ
ĈRjQ4XDQJ9LQK 'RDQ4XDQJ9LQK
1JX\ӉQ1JӑF9NJ 1JX\HQ1JRF9X

  7HO

(PDLOMVWXG#XGQYQ (PDLOMVWXG#XGQYQ
*3%9+77 *3%9+77
*3%7777 *3%7777
*3%7777 *3%7777
MỤC LỤC ISSN 1859-1531 - Tạp chí KHCN ĐHĐN, Vol. 18, No. 8, 2020

KHOA HỌC KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ

Đánh giá tiếng ồn khí động trên thân xe ô tô du lịch bằng phương pháp số
Evaluation of aerodynamic noises for passenger cars using numerical method
Phan Thành Long, Lê Đắc Hòa 1
Hệ thống giám sát và điều khiển ứng dụng công nghệ IoT phục vụ canh tác lúa theo kỹ thuật ướt
và khô xen kẽ AWD
An IoT-based monitoring and control system for rice cultivation using alternate wetting and drying
irrigation method
Nguyễn Hồng Tín, Lương Vinh Quốc Danh, Trần Nhựt Khải Hoàn, Hồng Minh Hoàng, Hồ Chí Thịnh,
Châu Mỹ Duyên, Huỳnh Việt Hùng, Lê Anh Tuấn 7
Hoạt tính kháng viêm của 5 hợp chất cassaine diterpenoids từ lá cây lim xanh Erythrophleum fordii
Anti-inflammatory activity of 5 cassaine diterpenoids isolated from the leaves of Erythrophleum fordii
Trần Mạnh Hùng, Nguyễn Thị Thùy Dương, Đoàn Minh Thu, Lê Phước Cường, Giang Thị Kim Liên 13
Nghiên cứu tổng quan về tính toán năng lượng tiêu thụ trên các máy gia công CNC
Review on the energy consumption determining on the CNC machining
Đào Văn Dưỡng, Lại Anh Tuấn, Đỗ Tiến Lập, Dương Xuân Biên 18
Phân tích ổn định mái hạ lưu đập đất hồ chứa nước Diên Trường tỉnh Quảng Ngãi
Stability analysis of the downstream slope of Dien Truong earth dam in Quangngai province
Lê Văn Thảo, Lê Văn Hậu 25
Thực nghiệm xác định lưu lượng nước qua bộ thu tấm phẳng của hệ thống nước nóng
năng lượng mặt trời
Experimental verification of water flow rate through the flat plate collector loop of solar hot water system
Lê Minh Nhựt 28

KHOA HỌC XÃ HỘI

Già hóa dân số và sắp xếp cuộc sống gia đình của người cao tuổi: Nghiên cứu tại Việt Nam
Aging population and living arrangements of the elderly: An empirical evidence of Vietnam
Trần Thị Thúy Ngọc 34
Ảnh hưởng của mức biến động tỷ giá hối đoái đến xuất khẩu song phương của Việt Nam
Effects of exchange rate volatility on Vietnam’s bilateral exports
Huỳnh Thị Diệu Linh, Hoàng Thanh Hiền 39
Ảnh hưởng trung gian của giải thưởng tới mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và hiệu quả tài chính
The relationship between corporate social responsibility and corporate financial performance: A mediating
effect of the award
Đào Văn Thi, Nguyễn Thị Hồng, Lê Diệu Linh, Ngô Hải Bình 44
Brand experience: A research about brand experience of customers at Gogi restaurants in
Hochiminh city
Trải nghiệm thương hiệu: Nghiên cứu trải nghiệm thương hiệu của khách hàng tại nhà hàng Gogi ở Tp. HCM
Tran The Nam, Nguyen Thi Thoa 50
Chuyển đổi số và những ảnh hưởng lên ý định khởi nghiệp
Digital transformation and its impacts on entrepreneurial intention
Hoàng Hà 56
Đánh giá mức độ phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở cấp độ địa phương
Measuring entrepreneurial ecosystem for innovative startups at the city level
Nguyễn Thu Hương, Nguyễn Quốc Anh 63
Kết quả triển khai mô hình bồi dưỡng kỹ năng tư vấn tâm lý cho giáo viên chủ nhiệm các
trường trung học cơ sở trên địa bàn tỉnh Kiên Giang
Results of implementing the cultivating model of psychological counseling skills for head teachers at
secondary schools in Kien Giang province
Hoàng Thế Hải, Lê Quang Sơn 68
Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của việc sử dụng tài liệu nguyên bản trong dạy học ngoại ngữ
Study on effectiveness of authentic materials’s use in teaching of foreign language
Đào Thị Thanh Phượng 73
Nghiên cứu thực trạng tai nạn thương tích và một số yếu tố liên quan ở học sinh
Trường Trung học cơ sở Kim Đồng, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng
Study on the current situation and some factors related to accident injuries of students at Kim Dong
secondary school, Hai Chau district, Da Nang city
Trần Thị Thu Lành, Nguyễn Thị Bích 78
Nghiên cứu yếu tố quyết định sự thành công của khởi nghiệp tại Đà Nẵng
Examining factors affecting entrepreneurial success in Danang city
Nguyễn Phúc Nguyên, Nguyễn Thị Như Ý, Đinh Nguyễn Khánh Phương, Bùi Trần Huân 83
Thực trạng nghiện internet ở học sinh Trường Trung học cơ sở Lê Độ, quận Sơn Trà, tp. Đà Nẵng
Reality of internet addiction in students of Le Do Lower secondary school, in Son Tra district, Da Nang city
Đoàn Thị Ngọc Trâm, Cao Thị Như Ngọc 89
Vai trò của thế hệ kiến trúc sư Việt Nam đầu tiên trong việc tạo lập nền tảng lý thuyết kiến trúc
quốc gia
The role of the first generation of Vietnam architecture in creating vietnamese national archiecture theory base
Lê Minh Sơn 93

KHOA HỌC NHÂN VĂN

Lực lượng chống đối minh trị Duy Tân ở Nhật Bản (1868-1912)
The opposition forces in Meiji Restoration in Japan (1868-1912)
Phạm Thị Phượng Linh 98
Pronunciation errors in minimal pairs /p/-/b/, /t/-/d/, /tʃ/-/dʒ/: A case of junior high school students at
Victory School
Lỗi phát âm các cặp âm đối lập đồng vị /p/-/b/, /t/-/d/, /tʃ/-/dʒ/: trường hợp học sinh THCS Trường Victory
Dang Thi Phuong Thao, Tran Thi Thuy Oanh 103
ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 18, NO. 8, 2020
HỆ THỐNG GIÁM SÁT VÀ ĐIỀU KHIỂN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ IoT
PHỤC VỤ CANH TÁC LÚA THEO KỸ THUẬT ƯỚT VÀ KHÔ XEN KẼ AWD
AN IoT-BASED MONITORING AND CONTROL SYSTEM FOR RICE CULTIVATION USING
ALTERNATE WETTING AND DRYING IRRIGATION METHOD
Nguyễn Hồng Tín, Lương Vinh Quốc Danh, Trần Nhựt Khải Hoàn, Hồng Minh Hoàng,
Hồ Chí Thịnh, Châu Mỹ Duyên, Huỳnh Việt Hùng, Lê Anh Tuấn
Trường Đại học Cần Thơ; nhtin@ctu.edu.vn, lvqdanh@ctu.edu.vn
Tóm tắt - Do tác động của biến đổi khí hậu, vấn đề thiếu hụt nguồn
nước tưới là mối đe dọa hiện hữu đối với ngành sản xuất lúa gạo.
Trong bài viết này, tác giả trình bày việc thiết kế và triển khai hệ
thống giám sát và điều khiển phục vụ canh tác lúa theo kỹ thuật
tưới nước tiết kiệm ướt và khô xen kẽ AWD tại Đồng bằng Sông
Cửu Long. Hệ thống được xây dựng dựa trên cấu trúc mạng
Internet của vạn vật (IoT) cho phép người trồng lúa theo dõi các
thông số môi trường như nhiệt độ, ẩm độ không khí, cường độ ánh
sáng, độ ẩm đất và mực nước đồng ruộng một cách tự động 24/7.
Với tính năng điều khiển thiết bị bơm nước từ xa, hệ thống cho
phép nông dân quản lý việc tưới tiêu ruộng lúa một cách thuận tiện
và hiệu quả. Kết quả nghiên cứu sẽ được tiếp tục cải tiến và tối ưu
để có thể ứng dụng vào canh tác lúa theo cánh đồng mẫu lớn cũng
như các mô hình ứng dụng nông nghiệp thông minh tại Việt Nam.
Từ khóa - Canh tác lúa; giám sát và điều khiển; Internet của vạn
vật (IoT); quản lý nước tưới; ướt và khô xen kẽ
1. Đặt vấn đề
Theo số liệu của Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực
của Liên hợp quốc (FAO), gạo là nguồn lương thực chính
của hơn một nửa dân số thế giới [1]. Việt Nam là quốc gia
đứng thứ 6 thế giới về diện tích trồng lúa gạo với trên 7,6
triệu ha [2]. Quá trình canh tác lúa theo phương pháp truyền
thống đòi hỏi lượng nước cung cấp cao hơn nhiều so với
các loại cây trồng khác do đồng ruộng cần thường xuyên
được duy trì ở điều kiện ngập nước [3]. Tuy nhiên, những
tác động của biến đổi khí hậu như bão lụt, hạn hán, sự xâm
nhập sâu của nước mặn vào đất liền đã ảnh hưởng đáng kể
đến nguồn nước tưới cho sản xuất nông nghiệp nói chung
và canh tác lúa nói riêng [4, 5]. Vấn đề thiếu hụt nguồn
nước tưới là mối đe dọa hiện hữu đối với việc sản xuất lúa
gạo tại Đồng bằng Sông Cửu long (ĐBSCL) ở hiện tại và
trong tương lai. Do vậy, việc tiết kiệm nước và tưới hiệu
quả cho ruộng lúa là rất cần thiết nhằm đảm bảo nguồn
nước cho hoạt động nông nghiệp, nhất là các vùng thiếu
nước ven biển do ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn.
Phương pháp tưới nước ướt và khô xen kẽ (AWD) là
một trong những kỹ thuật canh tác lúa tiết kiệm nước đã
được áp dụng tại Việt Nam và một số nước trong khu vực
Châu Á [6, 7]. Đặc điểm chính của kỹ thuật này là việc
thường xuyên theo dõi và điều chỉnh mực nước đồng ruộng
một cách thích hợp trong suốt quá trình canh tác từ giai
đoạn sạ lúa đến khi thu hoạch. Kỹ thuật tưới này đã được
áp dụng vào thực tế canh tác lúa và được đánh giá là hiệu
quả hơn so với các phương pháp tưới truyền thống ở một
số nơi tại vùng ĐBSCL [6, 8].
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ IoT trong
những năm gần đây đã mang lại những công cụ hiệu quả
để giám sát các thông số môi trường phục vụ canh tác nông
7
Abstract - Due to the impacts of climate change, the problem of water
scarcity is an existential threat to rice cultivation. In this paper, the
authors present the design and deployment of a remote monitoring
and control system for rice cultivation using the Alternate Wetting and
Drying irrigation method (AWD) in Mekong Delta. The designed
system is an IoT-based system providing the ricegrowers with the
ability to automatically supervise environmental parameters of paddy
rice fields such as air temperature and humidity, sunlight intensity, soil
moisture and water level on a 24/7 basis. With the function of
controlling the water pumpers remotely, the designed system allows
farmers to manage the irrigation of their rice fields conveniently and
effectively. The research results will be further improved and
optimized to be applicable to large-scale rice cultivation as well as
application models of smart agriculture in Vietnam.
Key words - Rice cultivation; Internet of Things (IoT); monitoring
and control; watering management; alternate wetting and drying
nghiệp và nuôi trồng thủy sản trên khắp thế giới [9]-[15].
Tại Việt Nam, công nghệ IoT và mạng cảm biến không dây
cũng đã được nghiên cứu và ứng dụng trong lĩnh vực nông
nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất. Mặc dù vậy, một
số kết quả nghiên cứu chỉ mới dừng lại ở mức độ thử
nghiệm tại phòng thí nghiệm [16, 17]. Bên cạnh đó, một số
sản phẩm ứng dụng IoT trong nông nghiệp cũng đã được
giới thiệu trên thị trường [18]-[22], tuy nhiên, quá trình
thiết kế và triển khai trong thực tiễn chưa được trình bày
chi tiết.
Trong bài viết này, tác giả trình bày việc thiết kế và
triển khai một hệ thống giám sát và điều khiển phục vụ
canh tác lúa theo kỹ thuật ướt và khô xen kẽ AWD tại Đồng
bằng Sông Cửu Long. So với một số hệ thống điều khiển
tưới nước đồng ruộng hiện có, hệ thống được xây dựng dựa
trên cấu trúc mạng IoT cho phép người trồng lúa không chỉ
có thể theo dõi mực nước đồng ruộng theo thời gian thực
mà còn thu thập và lưu trữ các thông số môi trường như
nhiệt độ, ẩm độ không khí, cường độ ánh sáng, độ ẩm đất
bên cạnh việc điều khiển từ xa thiết bị bơm nước.
2. Canh tác lúa theo kỹ thuật ướt và khô xen kẽ
2.1. Giới thiệu phương pháp
Kỹ thuật ướt và khô xen kẽ AWD là việc thực hành
quản lý tưới ruộng lúa tiết kiệm nước và giảm phát thải khí
gây hiệu ứng nhà kính (greenhouse gas) trong khi vẫn duy
trì được năng suất lúa. Hình 1 mô tả sự thay đổi mực nước
đồng lúa trong vụ mùa với 2 phương pháp tưới ướt - khô
xen kẽ AWD và tưới ngập thường xuyên (Continuous
Flooding - CF). Theo phương pháp AWD, sau khi cấy
khoảng 2 tuần, nước trong ruộng lúa được để cạn nước sao
cho vẫn duy trì đủ lượng nước cho sự phát triển của cây
8 N. H. Tín, L. V. Q. Danh, T. N. K. Hoàn, H. M. Hoàng, H. C. Thịnh, C. M. Duyên, H. V. Hùng, L. A. Tuấn
lúa. Người nông dân có thể theo dõi độ ẩm của đất và bơm
nước vào ruộng lúa khi mực nước đạt mức ngưỡng (thường
là 15 cm dưới bề mặt đất). Tiếp theo, ruộng lúa sẽ được
bơm tưới đến mực nước khoảng 3-5 cm trên mặt đất trước
khi tiếp tục để ruộng cạn nước. Chu kỳ trên có thể được
tiếp tục thực hiện ngoại trừ khoảng thời gian 1 tuần trước
và sau thời điểm lúa trổ bông [23].
Hình 1. So sánh phương pháp tưới AWD và
tưới ngập thường xuyên CF
Phương pháp tưới ướt và khô xen kẽ được Viện nghiên
cứu lúa Quốc tế IRRI khuyến khích áp dụng như là một
phương pháp tưới nước tiết kiệm thông minh cho ruộng lúa
và đã được áp dụng tại một số quốc gia trong đó có Việt
Nam. Do vậy, việc ứng dụng hệ thống giám sát và điều
khiển tự động bằng công nghệ IoT vào việc canh tác lúa sẽ
mang đến cho nông dân một công cụ hữu hiệu để triển khai
phương pháp tưới AWD trong thực tế.
2.2. Bố trí thí nghiệm
Trong nghiên cứu này, một ruộng lúa có diện tích
khoảng 4000 m2 được chia thành 2 khu vực thí nghiệm:
khu áp dụng kỹ thuật từ AWD và khu đối chứng. Mục đích
của việc này là nhằm so sánh, đánh giá lượng nước tiêu thụ
của 2 khu ruộng lúa. Hình 2 trình bày sơ đồ mô tả vị trí lắp
đặt các trụ cảm biến đo đạc các thông số môi trường của
ruộng lúa phục vụ thí nghiệm. Ngoài các thông số mực
nước và độ ẩm đất, hệ thống cũng ghi nhận sự thay đổi của
các thông số nhiệt độ, độ ẩm không khí và cường độ ánh
sáng. Các thông số này sẽ được sử dụng để tham khảo trong
quá trình phân tích số liệu vụ mùa.
Hình 2. Sơ đồ bố trí cảm biến trên ruộng lúa
3. Thiết kế hệ thống giám sát và điều khiển
Sơ đồ nguyên lý của hệ thống giám sát và điều khiển
được trình bày ở Hình 3. Hệ thống được thiết kế dựa trên
cấu trúc IoT và có cấu tạo bao gồm 5 thành phần chính: bộ
điều khiển trung tâm, các nút cảm biến, máy chủ đám mây
(Cloud server), phần mềm ứng dụng trên điện thoại thông
minh và bộ điều khiển thiết bị bơm nước.
Hình 3. Sơ đồ nguyên lý hệ thống giám sát và
điều khiển ứng dụng công nghệ IoT
3.1. Bộ điều khiển trung tâm
Sơ đồ khối Bộ điều khiển trung tâm được trình bày ở
Hình 4. Đây là một bo mạch điện tử đóng vai trò bộ điều
khiển chính của hệ thống và có cấu tạo bao gồm 01 bộ vi
xử lý MSP430, 01 mô-đun truyền dữ liệu không dây theo
chuẩn Wi-Fi, 01 mô-đun SIM 2G/GPRS, 01 mô-đun
thu/phát sóng vô tuyến RF dải tần số 433 MHz. Mô-đun
thu/phát sóng RF thực hiện việc truyền/nhận dữ liệu từ các
nút cảm biến. Mô-đun truyền dữ liệu không dây được sử
dụng để kết nối Bộ điều khiển trung tâm với máy chủ đám
mây thông qua kết nối Wi-Fi. Bộ điều khiển trung tâm sẽ
quản lý 04 nút cảm biến được lắp đặt tại các vị trí khác
nhau trên đồng ruộng. Dữ liệu thu thập từ các nút cảm biến
sẽ được Bộ điều khiển trung tâm truyền đến máy chủ đám
mây sau mỗi phút. Thông qua mô-đun SIM 2G/GPRS, Bộ
điều khiển trung tâm cũng có thể gửi các tin nhắn SMS
cảnh báo đến người dùng khi một thông số môi trường nào
đó vượt quá giá trị ngưỡng cài đặt trước. Ngoài ra, bộ điều
khiển máy bơm nước cũng nhận tín hiệu điều khiển từ bộ
vi xử lý.
Hình 4. Sơ đồ khối mạch điện Bộ điều khiển trung tâm
ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 18, NO. 8, 2020
3.2. Các Nút cảm biến
Mạch điện một Nút cảm biến có cấu tạo bao gồm bộ
vi xử lý, mạch giao tiếp cảm biến, các đầu dò cảm biến và
01 mô-đun thu/phát sóng RF dải tần số 433 MHz
(Hình 5). Trong nghiên cứu này, chip vi xử lý được sử
dụng là dòng vi điều khiển MSP430 tiêu thụ điện năng
thấp do hãng Texas Instruments sản xuất [24]. Các bộ cảm
biến lắp đặt tại một Nút gồm có cảm biến đo nhiệt độ -
ẩm độ không khí, cảm biến đo cường độ ánh sáng, cảm
biến độ ẩm đất và cảm biến mực nước. Các thông số môi
trường này sẽ được Nút cảm biến truyền về Bộ điều khiển
trung tâm qua kết nối vô tuyến tần số 433 MHz. Với ăng-
ten có độ lợi 2 dBi, khoảng cách truyền dữ liệu giữa Nút
cảm biến và Bộ điều khiển trung tâm là khoảng 300m.
Hình 6 trình bày mạch điện thực tế của Nút cảm biến.
Hình 7 mô tả các bộ phận của một Nút cảm biến khi lắp
đặt trên đồng ruộng. Trong hình này, các bộ phận của Nút
cảm biến được đặt trong hộp bảo vệ để tránh các tác động
tiêu cực của môi trường. Nguồn điện năng cung cấp cho
hoạt động của Nút cảm biến được lấy từ một pin Li-ion
4,2V/4200 mAh được sạc điện từ các tấm pin năng lượng
mặt trời. Dòng điện tiêu thụ trung bình của mạch điện là
Iavg = 21 mA được xác định dựa trên đo đạc thực tế. Khi
pin Li-ion được sạc đầy, thời gian sử dụng pin được xác
định như sau:
T = Cbat x K x H / Iavg = 4200 x 0,67 x 0,8 / 21
= 107,2 giờ
Với, Cbat: dung lượng pin danh định; K: hệ số dung
lượng pin thực tế; H: hiệu suất của IC chuyển đổi điện áp
Theo đó, nguồn điện này có khả năng cấp điện cho Nút
cảm biến hoạt động liên tục 3−4 ngày trong điều kiện thiếu
ánh nắng mặt trời.
Hình 5. Sơ đồ khối mạch điện Nút cảm biến
Hình 6. Mạch điện bộ xử lý chính của Nút cảm biến
9
Hình 7. Các bộ phận cấu thành Nút cảm biến
Hình nhỏ: Cảm biến đo độ ẩm đất
Hình 8 trình bày cấu tạo của cảm biến đo mực nước
đồng ruộng. Theo đó, một bộ thiết bị thu/phát sóng siêu âm
đặt trong một ống nhựa PVC được sử dụng để xác định
khoảng cách từ bề mặt nước đến phần trên của ống. Khoảng
cách này được tính toán dựa trên thông số vận tốc và thời
gian truyền sóng siêu âm trong không khí. Độ cao của mực
nước so với bề mặt đất đồng ruộng sẽ được xác định từ kết
quả tính toán trên. Cảm biến đo mực nước được thiết kế để
có thể theo dõi được sự thay đổi trong khoảng – 15 cm đến
+ 15 cm của mực nước đồng ruộng (với sai số ±1 cm) nhằm
đáp ứng yêu cầu của kỹ thuật canh tác AWD.
Hình 8. Sơ đồ nguyên lý đo mực nước đồng ruộng
3.3. Máy chủ đám mây
Dữ liệu thông số môi trường của đồng ruộng sẽ được gửi
tới máy chủ đám mây bởi Bộ điều khiển trung tâm để lưu trữ
và xử lý. Trong nghiên cứu này, hệ thống thiết kế sử dụng
nền tảng IoT ThingSpeak của hãng Mathworks [25] để lưu
trữ và hiển thị các số liệu đo đạc. Quá trình truyền dữ liệu từ
các Nút cảm biến đến máy chủ đám mây được thực hiện theo
giao thức HTTP với mã hóa AES 128 bit.
3.4. Phần mềm ứng dụng trên điện thoại thông minh
Chúng tôi đã phát triển một phần mềm ứng dụng trên
điện thoại di động (hệ điều hành Android và iOS), sử dụng
công cụ lập trình Android Studio [26], cho phép người dùng
xem các dữ liệu lưu trữ trên máy chủ đám mây. Điều này
cho phép nông dân có thể theo dõi các thông số của đồng
ruộng vào bất kỳ lúc nào và bất kỳ nơi nào có kết nối internet
(Hình 9). Bên cạnh việc điều khiển thiết bị bơm nước tưới
tại chổ, người dùng cũng có thể điều khiển máy bơm nước
từ xa thông qua phần mềm ứng dụng này (Hình 10). Nông
dân cũng có thể theo dõi quá trình bơm nước tưới ở ruộng
lúa nhờ một camera được lắp đặt tại vị trí thiết bị bơm nước.
10 N. H. Tín, L. V. Q. Danh, T. N. K. Hoàn, H. M. Hoàng, H. C. Thịnh, C. M. Duyên, H. V. Hùng, L. A. Tuấn
4. Kết quả thực nghiệm và thảo luận
Hệ thống giám sát và điều khiển được triển khai lắp đặt
tại 02 mô hình canh tác lúa theo kỹ thuật AWD tại Huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long và Thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc
Trăng cho vụ lúa Đông – Xuân năm 2019 (Hình 12). Hình
13 trình bày hình ảnh bố trí các Nút cảm biến trên ruộng
lúa thí nghiệm tại Sóc Trăng.

Hình 12. Địa điểm lắp đặt thiết bị ở ĐBSCL

Hình 9. Giao diện hiển thị thông số đồng ruộng trên điện thoại

Hình 13. Các nút cảm biến lắp đặt trên ruộng lúa tại
Hình 10. Giao diện phần mềm điều khiển thiết bị bơm nước Thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
3.5. Bộ điều khiển thiết bị bơm nước
Bộ phận này nhận lệnh trực tiếp từ chip vi xử lý ở Bộ điều
khiển trung tâm cho phép người dùng bật/tắt máy bơm nước
ngay tại tủ điện Bộ điều khiển trung tâm hoặc từ phần mềm
ứng dụng trên điện thoại thông minh. Máy bơm được sử dụng
có công suất từ 2 đến 4 Hp tùy theo diện tích ruộng lúa. Bộ
điều khiển và máy bơm được lắp đặt trong một khung kim loại
để bảo vệ và che mưa nắng (Hình 11). Nghiên cứu này sử
dụng 2 máy bơm riêng rẽ cho khu thí nghiệm và khu đối chứng
và kết hợp sử dụng các đồng hồ đo lưu lượng nước để có thể
xác định lượng nước tiêu thụ của đồng lúa sau mỗi vụ mùa.

Hình 14. Số liệu đo đạc nhiệt độ - ẩm độ không khí tại ruộng

Hình 11. Thiết bị bơm nước tưới đồng ruộng
Ảnh nhỏ: máy bơm và đồng hồ đo lưu lượng nước
lúa ở H. Long Hồ trong các ngày 21~23/01/2020
Một số đồ thị trình bày các thông số môi trường tiêu
biểu như nhiệt độ, ẩm độ không khí, mực nước, độ ẩm đất
tại các ruộng lúa nói trên được mô tả ở các Hình 14, 15 và
16. Qua các kết quả này, chúng ta cũng có thể thấy rõ được
sự thay đổi tuần hoàn của nhiệt độ và độ ẩm không khí
trong một ngày và sự thay đổi của mực nước đồng ruộng
theo thời gian. Người dùng có thể sử dụng thiết bị di động
truy cập vào máy chủ đám mây ThingSpeak để theo dõi các
ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 18, NO. 8, 2020
thông số môi trường của đồng ruộng tại bất kỳ thời điểm
nào. Dữ liệu thông số môi trường đồng ruộng được hệ
thống lưu trữ đến 01 năm tạo điều kiện thuận lợi cho việc
phân tích, đánh giá kết quả kỹ thuật canh tác qua từng vụ
mùa.
Hình 15. Số liệu đo đạc mực nước tại ruộng lúa ở TX. Ngã Năm
trong các ngày 21~23/01/2020
Hình 16. Số liệu đo đạc độ ẩm đất tại ruộng lúa ở TX. Ngã Năm
trong các ngày 21~23/01/2020
Nhìn chung, hiệu quả của mô hình ướt khô xen kẽ
(AWD) phụ thuộc vào nhiều thông số kỹ thuật, trong đó,
quan trọng nhất là ẩm độ đất, mực nước đồng ruộng, ẩm độ
và nhiệt độ không khí. Những thông số này liên quan đến kỹ
thuật canh tác lúa như cung cấp dưỡng chất và quản lý dịch
hại. Những nghiên cứu trước đây cho thấy kỹ thuật AWD có
ưu điểm hơn canh tác truyền thống như tiết kiệm lượng nước
tưới, giảm lượng phát thải khí nhà kính và lượng phân đạm
bón cho lúa, cây lúa ít bị đổ ngã và do vậy năng suất lúa được
đảm bảo. Hạn chế lớn nhất của kỹ thuật AWD là người nông
dân phải tốn thời gian, công sức theo dõi mực nước trên đồng
ruộng, ẩm độ đất và độ ẩm không khí bằng những dụng cụ
đo đạc thủ công. Hơn thế nữa, việc đo đạc thủ công chỉ cho
giá trị số liệu tại một thời điểm nhất định, không có tính liên
tục cập nhật và đòi hỏi sự ghi chép cẩn thận. Đây chính là
điều khó khăn đối với người nông dân.
Đối với mô hình hệ thống tưới được thiết lập trong
nghiên cứu này, các dữ liệu nói trên không cần phải ghi chép
thủ công và được cập nhật tự động, liên tục. Số liệu thu được
là dạng chuỗi, cho phép dự đoán xu hướng thay đổi của các
thông số. Điều này giúp người canh tác lúa (nông dân, trang
trại) có thể đưa ra những quyết định hợp lý trong quá trình
canh tác nhằm cải thiện hiệu quả sản xuất lúa. Ví dụ, khi lúa
bị bệnh đạo ôn (Pyricularia oryzae), điều tối kỵ là để cho
ruộng lúa thiếu ẩm (mực nước thấp), bởi vì khi ruộng lúa
11
khô sẽ làm cho quá trình khoáng hóa giải phóng lượng đạm
xảy ra, cây lúa hút dinh dưỡng đạm làm lá lúa mềm, mẫm
cảm với nấm gây bệnh đạo ôn, bệnh trên lúa trở nên trầm
trọng hơn. Lúc này, nếu không sử dụng công nghệ IoT,
người canh tác lúa phải thực hiện việc đo ẩm độ đất, quan
sát mực nước và đi đến quyết định điều chỉnh mực nước (độ
ẩm đất) trên ruộng lúa phù hợp để hạn chế sự phát triển của
bệnh đạo ôn. Nếu quá trình này diễn ra trong một thời gian
nhất định sẽ tạo cơ hội cho sự khuếch tán bệnh trên ruộng
lúa. Ngược lại, bằng việc ứng dụng công nghệ IoT, những
thông số về độ ẩm đất, mực nước được cung cấp kịp thời và
liên tục, giúp người canh tác lúa có đủ thông tin để đưa ra
các quyết định phù hợp và đúng thời điểm.
Xa hơn nữa, bằng việc tận dụng ưu điểm của công nghệ
IoT, các nhà nghiên cứu có thể xây dựng một ứng dụng hệ
hỗ trợ ra quyết định trong quản lý đồng ruộng. Theo đó,
ngưỡng tối ưu của độ ẩm đất, mực nước đồng ruộng, dinh
dưỡng, ngưỡng phun thuốc bảo vệ thực vật để kiểm soát
dịch hại ở từng giai đoạn sinh trưởng của cây lúa sẽ được
khuyến cáo cho người trồng lúa. Từ đó, kết hợp với điều
kiện thực tế canh tác lúa của nông dân để có thể chọn những
phương án tốt nhất nhằm tối ưu hiệu quả sản xuất.
5. Kết Luận
Nội dung bài viết đã trình bày việc thiết kế và triển khai
hệ thống giám sát và điều khiển ứng dụng công nghệ IoT
phục vụ canh tác lúa theo kỹ thuật ướt và khô xen kẽ AWD.
Hệ thống được thiết kế mang đến cho người trồng lúa khả
năng theo dõi các thông số môi trường tại đồng ruộng một
cách thường xuyên và liên tục. Hệ thống này đã được triển
khai thử nghiệm trên ruộng lúa tại 2 địa phương là Huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long và Thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc
Trăng để giám sát các thông số nhiệt độ, ẩm độ không khí,
cường độ ánh sáng, độ ẩm đất và mực nước đồng ruộng. Hệ
thống cũng cho phép nông dân quản lý việc tưới tiêu ruộng
lúa một cách thuận tiện và hiệu quả thông qua tính năng điều
khiển thiết bị bơm nước từ xa. Trong thời gian tới, nhóm tác
giả sẽ tiếp tục cải tiến và tối ưu hệ thống để có thể ứng dụng
vào canh tác lúa theo cánh đồng mẫu lớn cũng như các mô
hình ứng dụng nông nghiệp thông minh tại Việt Nam.
Lời cảm ơn: Nghiên cứu này được tài trợ bởi Dự án Nâng
cấp Trường Đại học Cần Thơ VN14-P6 bằng nguồn vốn
vay ODA từ chính phủ Nhật Bản.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] FAO. URL: http://www.fao.org/3/i3107e/i3107e03.pdf, truy cập
ngày 18/3/2020.
[2] Việt Nam lọt top 10 quốc gia có diện tích trồng lúa gạo lớn nhất thế
giới. URL: https://tamnhin.net.vn/viet-nam-lot-top-10-quoc-gia-co-
dien-tich-trong-lua-gao-lon-nhat-the-gioi-1862.html, truy cập ngày
18/3/2020.
[3] Monaco, F., Sali, G., Ben Hassen, M., Facchi, A., Romani, M., Valè,
G., “Water Management Options for Rice Cultivation in a
Temperate Area: A Multi-Objective Model to Explore Economic
and Water Saving Results”, Water 2016, 8, 336.
[4] USAID Mekong ARCC Climate Change Impact and Adaptation
Study: Summary. Technical report, Nov. 2013. URL:
https://bit.ly/33tsngA, truy cập ngày 18/3/2020.
[5] Xâm nhập mặn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp
và sinh hoạt của người dân. URL: https://congthuong.vn/xam-nhap-
man-anh-huong-nghiem-trong-den-san-xuat-nong-nghiep-va-sinh-
12 N. H. Tín, L. V. Q. Danh, T. N. K. Hoàn, H. M. Hoàng, H. C. Thịnh, C. M. Duyên, H. V. Hùng, L. A. Tuấn
hoat-cua-nguoi-dan-133363.html, truy cập ngày 18/3/2020.
[6] Nguyen Hong Tin, Dang Kieu Nhan, and To Lan Phuong,
“Effectiveness of alternate wetting and drying (AWD) technique rice
production adapting to saline intrusion and water shortage in the
Mekong Delta, Vietnam - Case study in Soc Trang Province”, The
4th International Rice Congress, Thailand, 2014, 51-52.
[7] Allen, JustinSander, Bjoern Ole, “The Diverse Benefits of Alternate Wetting
and Drying (AWD)”. URL: https://ccafs.cgiar.org/publications/diverse-
benefits-alternate-wetting-and-drying-awd, truy cập ngày 18/3/2020.
[8] Hồng Minh Hoàng, Văn Phạm Đăng Trí và Nguyễn Hiếu Trung, “So
sánh lượng nước và số lần tưới của các kỹ thuật tưới nước cho cây
lúa: áp dụng mô hình hệ thống STELLA”, Tạp chí Khoa học trường
Đại học Cần Thơ, Phần A: Khoa học Tự nhiên, Công nghệ và Môi
trường, Số 40 (2015): 50-61.
[9] Köksal, Ö., Tekinerdogan, B., “Architecture design approach for
IoT-based farm management information systems”, Precision
Agriculture, Vol.20, pp. 926–958, 2019.
[10] Laxmi S, Shabadi and Hemavati B Biradar, “Design and
Implementation of IoT-based Smart Security and Monitoring for
Connected Smart Farming”, International Journal of Computer
Applications, 179 (11):1-4, January 2018.
[11] Sidhanth Kamath B., Kiran K Kharvi, Abhir Bhandary, Jason Elroy
Martis, “IoT based Smart Agriculture”, International Journal of
Science, Engineering and Technology Research, Vol. 8, Issue 4,
April 2019.
[12] Tran Anh Khoa, Mai Minh Man, Tan-Y Nguyen, Van Dung Nguyen
and Nguyen Hoang Nam, “Smart Agriculture Using IoT Multi-
Sensors: A Novel Watering Management System”, J. Sens. Actuator
Networks, Vol.8, issue 45, 2019.
[13] Muhammad Shoaib Farooq, Shamyla Riaz, Adnan Abid, Tariq Umer
and Yousaf Bin Zikria, “Role of IoT Technology in Agriculture: A
Systematic Literature Review”, Electronics, 9, 319, 2020.
[14] Charlotte D., Philippe C. and Samuel D., “IoT for Aquaculture 4.0:
Smart and easy-to-deploy real-time water monitoring with IoT”,
Conference: 2018 Global Internet of Things Summit (GIoTS),
Bilbao, Spain, 4-7 June 2018.
[15] Daudi S. Simbeye and Shi Feng Yang, “Water Quality Monitoring
and Control for Aquaculture Based on Wireless Sensor Networks”,
Journal of Networks, Vol. 9, No. 4, pp. 840-849, April 2014.
(BBT nhận bài: 23/3/2020, hoàn tất thủ tục phản biện: 25/8/2020)
View publication stats
[16] Hoàng Văn Thực, Phạm Thành Nam, Nguyễn Văn Cường, “Thiết kế
hệ thống quan trắc nông nghiệp thời gian thực dựa trên nền tảng
IoT”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Thái Nguyên,
208(15): 111 – 116, 2019.
[17] Nguyễn Văn Đưa, Nguyễn Hoàng Long, Phạm Đình Kha, Trịnh Thị
Thương, Nguyễn Viết Cảnh, Đỗ Trọng Tấn, “Công nghệ LoRa và
ứng dụng trong nông nghiệp công nghệ cao”, Tạp chí Khoa học và
Công Nghệ, Số 50, trang 27-31, 2019.
[18] Giải pháp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp của
VNPT. URL: https://sta.soctrang.gov.vn/tin-tuc-su-kien/giai-phap-
ung-dung-cong-nghe-cao-trong-san-xuat-nong-nghiep-cua-
vnpt.html, truy cập ngày 15/02/2020.
[19] Giải pháp nông nghiệp thông minh – Hệ thống quan trắc môi trường
Nông nghiệp điều khiển thiết bị và châm phân tự động qua
smartphone. URL: https://www.nextfarm.vn/giai-phap-nong-
nghiep-thong-minh-he-thong-quan-trac-moi-truong-nong-nghiep-
dieu-khien-thiet-bi-va-cham-phan-tu-dong-qua-smartphone-2, truy
cập ngày 15/02/2020.
[20] Phạm Văn Bình, Nguyễn Hồng Quân, Phạm Văn Hiền, “Xây dựng
nền tảng IoT (Internet of Things) cho nông nghiệp”. URL:
https://case.vn/vi-VN/26/28/534/details.case, truy cập ngày
15/02/2020.
[21] Ứng dụng công nghệ trong thời đại công nghiệp 4.0 trong sản xuất
lúa. URL: https://binhdien.com/truyenthong/tintuc/ung-dung-cong-
nghe-4-0-trong-san-xuat-lua.html, truy cập ngày 15/02/2020.
[22] Cùng nông dân canh tác ruộng lúa trên smartphone. URL:
https://www.thesaigontimes.vn/lf/299951/cung-nong-dan-canh-tac-
ruong-lua-tren-smartphone.html, truy cập ngày 15/02/2020.
[23] Siopongco, Joel & Sander, Bjoern Ole & Wassmann, Reiner.
"Alternate wetting and drying in Philippine rice production:
feasibility study for a Clean Development Mechanism". Technical
Report, IRRI, 2013.
[24] MSP430 ultra-low-power sensing & measurement MCUs. URL:
http://www.ti.com/microcontrollers/msp430-ultra-low-power-
mcus/overview.html, truy cập ngày 15/02/2020.
[25] ThingSpeak. URL: https://thingspeak.com/, truy cập ngày
15/02/2020.
[26] Android Studio. URL: https://developer.android.com/studio, truy
cập ngày 15/02/2020.