REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648

1) DE CHRISTELIJKE KERK IN WEST-EUROPA VALT UITEEN

Opstand tegen Spanje

In 1568 begon Nederlanden een opstand tegen Spanje.
• De Nederlanden was toen deel van Spanje
• Het rijk werd bestuurd door Filips II vanaf 1555 (na Karel V)

Oorzaak: meningsverschil over de manier waarop de overheid moest reageren op

aanhangers van het protestantisme onder een minderheid van de bevolking.

Scheuring binnen de katholieke kerk

Sommige critici vonden dat de Kerk de Bijbel anders uitlegde. Daarom kwam er kritiek tegen
de aflaathandel. Zo gingen anderen zich scheiden van de katholieke kerk en gingen ze een
nieuwe Kerk stichten of zich bij één aansluiten. Die kerken worden protestants genoemd,
aanhangers ervan protestanten en hun godsdienstige opvattingen: protestantisme.

Grote hervormers daarvan waren:

Luther (1483-1546) – lutheranisme
Calvijn (1509-1564) – calvinisme

De kritiek van Luther op de katholieke kerk:

- De machtsaanspraken en zelfgemaakte wetten en regels van de rooms-katholieke
Kerk waren onterecht
- De bijbel was richtinggevend. Hij wilde dat iedereen de Bijbel ging en kon lezen in de
volkstaal. Want in de katholieke Kerk konden alleen de priesters de Bijbel verklaren
en lezen voor de mensen.
- Je komt niet in de hemel door de kerk geld te geven en goede werken te doen maar
wel door in God te geloven. Hij was hierdoor tegen de aflaathandel die plaatsvond in
de kerk waarvan men hun zonden kon afkopen met geld en te betalen dus voor Gods
vergeving. Hij wilde dat de aflaathandel wordt afgeschaft.
- Luther wilde het pausschap, het celibaat, veel sacramenten en heiligenverering en
kloosterorden afschaffen want dat stond niet in de bijbel.

Verplicht voorbeeld: Luther verschijnt voor de rijksdag in Worms 1521

Luther had voor de kerk van Wittenburg 95 stellingen gespijkerd waarop zijn kritiek stond.
Daarna stuurde de paus Luther een bevel om zijn opvattingen weg te halen en dat deed
Luther niet en Karel V kwam in actie. Karel V werd in 1519 gekozen en wilde het katholicisme
in al zijn gebieden dus handhaven. Hij daagde Luther voor de Rijksdag (vergadering van
vorsten van het Duitse rijk). Luther verscheen in 1521 voor de Rijksdag in Worms.
Hij weigerde Karel V en werd vogelvrij verklaard. Ook al zijn boeken en pamfletten werden
verbrand. Hij kreeg beschermen van de vorst van Saksen.

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

Luther vond zijn steun bij Duitse vorsten want ze waren wel geïnteresseerd in het
lutheranisme om de volgende redenen:
- Vorsten werden de hoofd van de kerk.
- Ze konden kloosters sluiten en bezittingen overnemen
- Onderdanen van het lutheranisme moeten altijd de vorst gehoorzamen
Tijdens de Vrede van Ausburg (1555) werd de afspraak ‘cuius regio eius religio’ gemaakt.
Elke vorst mocht zelf het geloof in zijn regio bepalen.

Verschil tussen lutheranisme en calvinisme

- Lutheranen: vorst het hoofd van de kerk
- Calvinisten: Iedere gemeente bestuurt zichzelf door een raad van gekozen
ouderlingen
- Calvinisten: Mogen tegen hun vorst in verzet komen als hij handelt tegen ‘Gods
gebod’ in.
- Calvinist mag een gelovige zelf zijn geloof bepalen zonder toestemming van de
overheid.

2) DE OPSTAND IN DE NEDERLANDEN BREEK UIT

Oorzaken van de opstand:

Indirect: 1) De sterke positie van de stedelijke burgerij in de Nederlanden.
Welvaart stijgt door de opbloei van handel en nijverheid. De Bourgondische
vorsten profiteren hiervan door het heffen van belastingen. Hierdoor waren
ze machtig geworden en bepaalden ze zelf wat ze deden.

2) De splitsing van de christelijke Kerk door de Hervorming.

De protestanten groeiden en later in 1560 nam ook het aantal calvinisten toe.

Direct: 1) Karel V en Filips II vervolgen streng de prostestanten.

Ze wilden de katholieke kerk handhaven, daarom voerden ze plakkaten
(wetten) in. Veel mensen waren tegen de vervolgingen en vonden dat de
plakkaten een breuk waren op hun rechten.

2) Karel V en Filips II streven naar centralisatie en ongedaan maken van

privileges
De landvoogdes en drie collaterale raden vormden in Brussel een centrale
regering tot tegenzin van de burgerij die vrijheidsrechten wilden behouden en
vastleggen.

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

VERPLICHTE VOORBEELD: De instelling van drie collaterale raden 1531
Karel V benoemde in 1531 drie Collaterale (centrale) Raden:

- De Raad van State

De vorst benoemd de Raad van State. Belangrijkste Nederlandse edelen
Adviseerden de vorst/landvoogd en zette het regeringsbeleid uit.
- De Raad van Financiën
Bestaande uit hoge edelen en juristen, voerde het financiële beleid uit zorgen
bijvoorbeeld dat de Staten-Generaal bijeen kwam bij bede, een verzoek om
belasting. De state generaal beslist over de belastingen en geven adviezen aan de
vorst.

- De Geheime Raad
Opstellen van wetten en toezicht houden op de bestuur van gewesten en steden. Ze
bestonden uit juristen/rechtsgeleerden op wie Karel kon vertrouwen en vergeleken
met de andere Raden zaten daar edelen op hun eigen belang.

In tegenstelling tot Karel V zit Filips II in Spanje en laat het dagelijks bestuur over aan een
landvoogd. En door de centralisatiebeleid die Karel V invoert komt er een bedreiging voor de
privileges van de steden.

VERPLICHTE VOORBEELD: Karel V probeert met bloedplakkaten het protestantisme uit te

roeien 1550

Sinds 1520 werden geschriften van “ketters, mensen die tegen de leer van het katholieke
Kerk ingingen” verbrand. De vervolging werd Inquisitie genoemd. In 1550 stelde hij nieuwe
plakkaten in. De ketters krijgen de doodstraf en inbeslagname van je goederen als gevolg
van:
- drukken, schrijven, verspreiden en bezitten van boeken en ketterse afbeeldingen.
- Bijwoont aan ketterse bijeenkomsten
- Huisvesten van protestanten

Deze Bloedplakkaten zijn een voorbeeld van at de vorsten streven naar een
alleenheerschappij (absolutisme)

Reacties van edelen en calvinisten.

In april 1566 bood een groep lagere edelen aan Margaretha van Parma een Smeekschrift
aan. Daarin staat een verzoek om de ketterijen en vervolgingen te matigen. Daarbij
beloofden ze dat ze de plakkaten minder streng zullen uitvoeren.

En Margaretha beloofd dat ze minder zou vervolgen, omdat ze minder streng was. Hierdoor
houden de calvinisten hagenspreken (godsdienstige bijeenkomsten op het platteland) te

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

houden. In augustus 1566 volgde een Beeldenstorm, waarbij schilderijen en andere
kostbaarheden werden vernield of verwijderd. Hiermee waren volgens de calvinisten de
kerken ‘gezuiverd’.
Margaretha pleit tot trouw van Nederlandse edelen maar Willem van Oranje weigert en
vertrekt naar Duitsland

De opstand begint!
Filips II zendt Alva met een leger naar de Nederlanden en geeft de schuld aan de
Nederlandse edelen. Margaretha stapt af en Alva werd landvoogd.

Alva stelt de Raad van Beroerten in, om beeldenstormers te straffen. En treden heel hard op
en hierdoor is er veel weerstand, ook hieronder katholieken want ze treden veel te hard op.

De aanleiding tot de Opstand

1) Het beleid van Alva was een directe oorzaak.

BEGIN NEDERLANDSE OPSTAND (1568-1648)

Calvinisten vluchten naar het buitenland. Daaruit begonnen ze een strijd tegen de Spaanse
overbezetting. Vanuit het oosten in 1568 viel Willem van Oranje (in ballingschap) en 2 broers
op 3 plaatsen aan met huurlegers de Nederlanden op 3 plaatsen binnen. Die verloren van
Alva. Omdat ze verwachten dat ze hulp kregen van de gewone bevolking. Maar..
Uit het westen kwamen de Watergeuzen (waren calvinisten die voor Alva waren gevlucht
naar Engeland of Duitsland).

Die watergeuzen haalden hun inkomen uit de kaapvaart (piraten). En daarna gaf Willem van
Oranje toestemming om een guerilla-oorlog (een leger in uniform + een leger zonder
uniform om verwarring te creëren) te beginnen.

3) EERSTE STRIJD TUSSEN HOLLAND EN SPANJE

Op 1 april 1572 nemen de Watergeuzen Den Briel in. Vertegenwoordigers van de 12 steden
en de Geuzen kwamen bijeen in juli 1572 in een Statenvergadering. Zij besluiten:
- Gezamenlijk financiering van de strijd
- Willem van Oranje te erkennen als stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht.

Statenvergadering was revolutionair:

- Alleen de landsheer had recht of de stadhouder om een Statenvergadering te starten
- Alleen de landsheer mocht een stadhouder benoemen.

Alva deed weinig na de inname van Den Briel. Hierdoor konden ze zich organiseren. En
vreesde dat de Hugonoten (Franse protestanten) ook naar NL zullen komen. Daar was een
opstand tussen de katholieken en de hugenoten, om de opstand te kalmeren laat katholieke
koning Karel IX zijn dochter trouwen met een hugenoot, hierna volgde een vervolging van

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

protestante leiders -> Bloedbruiloft in 1572. Door dit Broedbruiloft zag Alva een kans voor
een harde verzet.

VERPLICHTE VOORBEELD: Het ontzet van Leiden 1574 – KA: Het conflict in de Nederlanden
dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
Nadat Haarlem was overgenomen door de Spanjaarden in 1573 gingen ze naar Alkmaar.
Maar de Geuzen staken de dijker door en zetten sluizen open. Hierdoor kwamen de polders
onder water. Hierdoor gingen de Spanjaarden naar Leiden, want ze sloten zich aan bij de
opstand. Er ontstond hongersnood want ze omsingelen de stad. En wachten ze op overgave
van de stad. 1e keer werden ze weggeroepen naar Nijmegen. 2e keer kwamen ze terug.
De Geuzen besluiten de sluizen open te zetten. Beter bedorven grond dan verloren land.
Hierdoor vluchten de Spanjaren op 2 oktober 1564 op vlucht en komt er vers voedsel.

Oorzaken dat leidde tot de overwinning van de Nederlanden:

1) Alva en Requesens slagen er niet in het verzet te onderdrukken

Nadat Alva de opstand in Holland en Zeeland niet kon bedwingen verving Filips II hem als
landvoogd in 1573 voor Requesens.

Oorzaken:
- Het lukte ook hem niet, de langdurige belegeringen van de steden kostten veel geld.
Filips II had voortdurend geldnood en konden ze hun troepen niet betalen.
- Holland en Zeeland waren militair-strategisch in het voordeel. Omdat ze rivieren in
bezit hadden.
Toen Requesens in maart 1576 stierf was er een gezagcrisis.

2) De andere gewesten sluiten zich – tijdelijk – bij Holland en Zeeland aan: de Pacificatie
van Gent

Oorzaken:
- Doordat het huurlingen niet genoeg betaald kregen gingen ze plunderen bij alle
opstandige steden.

Pacificatie van Gent:

Vredesverdrag tussen alle gewesten en sloten ze een bondgenootschap omdat de Spaanse
troepen hele tijd zat te plunderen.
- De Spaanse troepen moeten verlaten
- Geen godsdienstige vervolgingen
- Holland en Zeeland protestant, andere gewesten Katholiek. Maar wel
gewetensvrijheid.
- Eigen beleid op godsdienstig gebied voeren

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

Mislukken van de Pacificatie van Gent:
- Calvinisten bleef groeien en kwamen aan de macht. Ze verboden het katholicisme
(vrijheid van geweten) . Omdat ze een belangrijke rol vervulde tegen het verzet van
Spanje.
o Hierdoor sloten ze een verbond in 1579, de Unie van Atrecht, sloot vrede met
Filips II en onderwierp zich. Nieuwe Spaanse landvoogd: Parma. Ze stappen
uit de Pacificatie van Gent om de calvinisten te verdrijven.

VERPLICHTE VOORBEELD: DE ALTERATIE VAN AMSTERDAM 1578 – KA: Het conflict in de

Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

Amsterdam had zich aangesloten bij de Pacificatie van Gent maar bleef omdat de stad in
handen was van katholieken trouw aan Filips II. Omdat de gebieden om Amsterdam heen
calvinistisch raken raakt Amsterdam geïsoleerd. Opstandelingen probeerde alles om
Amsterdam aan hun kant te krijgen.
- Door propaganda
- Aanval door de Geuzen (+Willem van Oranje) in 1577
- Handelsblokkade

Calvinisten kregen meer greep op schutterij. En uiteindelijk trok de schutterij op 26 mei 1578 naar
het stadshuis. En namen de calvinisten de Dam over en de katholieken werden verdreven. Deze
Alteratie (omwenteling) gebeurde zonder bloed te spillen. Amsterdam wordt protestants

De Republiek der Verenigde Nederlanden

In vier fasen ontstond de Republiek der Verenigde Nederlanden:

Fase 1: De noordelijke gewesten richten de Unie van Utrecht 1579 op

- Militair verbond van opstandige gewesten en steden tegen Spanjaarden. In deze
steden was er gewetensvrijheid.

Fase 2: Filips II verklaart Willem van Oranje vogelvrij 1580

- Filips II verklaarde Willem vogelvrij voor landverraad, wie hem dus dood krijgt een
beloning. Hierdoor was de breuk tussen vorst en opstandige gewesten een feit.

Fase 3: in het Plakkaat van Verlatinghe wordt Filips II afgezet in 1581

- Het verzet was niet tegen de koning maar tegen de slechte raadgevers. Want velen
geloofden dat de koning zijn macht kreeg van God, droit divin.
- In 1581 echter zetten ze Filips II af met het Plakaat van Verlatinghe, daarin staat dat
het rechtvaardig was om een koning af te zetten die een tiran was (het idee van
Calvinisme). Er kwam een scheiding door het Plakkaat tussen gewesten pro-Filips II
en anti.

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

Fase 4: De Republiek der Verenigde Nederlanden ontstaat 1588
- De gewesten zochten samen met Willem van Oranje naar een nieuwe vorst. Franse
hertog van Anjou probeerde het maar hij wilde meer macht. Enkele jaren nadat
Willem van Oranje werd vermoord in 1584 door een katholiek besloten ze zonder
vorst verder te gaan. Oprichting van De Republiek der Verenigde Nederlanden in
1588.

Andere problemen voor de opstandelingen:

- Moord van Willem van Oranje
- Vergeefse zoektocht naar een staatshoofd
- De militairen successen van Parma, Spaanse landvoogd vanaf 1578-1592
- Val van Antwerpen (grootste handelsstad) in 1585

VERPLICHTE VOORBEELD: HET PLAKKAAT VAN VERLATINGHE 1581, WAT MOETEN WE ERMEE?
Waarom interesseren de Engelse en Franse samenleving aan hun verleden meer dan de
Nederlanden?

VERPLICHTE VOORBEELD: DE SPAANSE ARMADA VERSLAGEN, VERSCHILLEND BEZIEN 1588

De Armada moest troepen vanuit Dunkerken naar Engeland overzetten. De Engelsen vochten hard
terug en m.b.v. een zeeblokkade gemaakt door de watergeuzen werd de Armada verslagen. Spaanse
marine is volledig verwoest.

Omdat Parma moest focussen op de strijd tegen Engeland en Frankrijk ontkwamen de

opstandige Nederlanden aan een groot gevaar. Hierdoor verloor de Armada, een Spaanse
vloot in 1588, die Engeland moest veroveren. Hij wilde Engeland veroveren omdat Engeland
steeds meer protestante trekjes kreeg.

In 1588 wordt een vatbare Republiek gevormd dat kwam door:

- Engeland en Frankrijk voeren herhaaldelijk oorlog met Spanje. Hierdoor was de
Republiek een goed bondgenoot voor hen. In 1596 erkennen ze dat. Hierdoor winnen
de Republiek meer terrein.
- Filips II had geen prioriteit om de opstandige Nederlanden tegen te houden.
- Het leger van de Republiek werd door stadhouder Maurits en later Frederik Hendrik
goed geleid.
- De Europese handel groeide naar internationale handel.

Willem van Oranje, groot leider die zijn tijd voor was
- Ideaal: Hij was voor verdraagzaamheid waar zowel protestanten en katholieken hun
godsdienst konden belijden. Hij stelde religievrede voor.
- Praktijk: waren veel mensen er niet mee eens
- Hun ‘vaderland’ beschermen (propaganda)

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

De radicale calvinisten waren:
- Beter georganiseerd dan de andere beroepsgroepen
- Het was voor hun een strijd voor het ware geloof tegen het Spaanse gezag.
Willem van Oranje zocht hulp bij hen.

Filips II was buiten beeld omdat:

- Het was verboden om tegen de koning in te trekken.
- Filips II verbleef in Spanje en zijn landvoogden waren in NL. Dus het had meer zin om
tegen hen te keren.

3) DE AFLOOP VAN DE OORLOG

Taken Staten-Generaal dat leidde tot de statenbond in de Republiek:

- Buitenlandse politiek
- Oorlog en defensie
- Bestuur van de Generaliteitslanden (Brabant)

Belangrijkste persoon in Staten-Generaal: landsadvocaat/raadspensionaris van Holland.

- Hoogste ambtenaar van Holland
- Vertegenwoordiger van Holland in de Staten-Generaal
- Vertegenwoordiger van de Republiek in het buitenland

Andere belangrijke persoon in Republiek: de stadhouder

- Hoogste gewestelijke functionaris
- Opperbevelhebber van leger en vloot
- Benoeming regenten in steden

Het Twaalfjarig bestand (1609-1621) – 12 jaar

In 1609 werd de oorlog tegen Spanje onderbroken door het Twaalfjarig bestand
(wapenstilstand). De bedoeling was om het naar een vredesverdrag te brengen. Omdat
Spanje veel geld voor andere oorlogen nodig had en omdat Maurits en Oldenbarnevelt veel
gebied innamen.

Politieke verdeeldheid tijdens het Twaalfjarig Bestand:

Vrede met Spanje?

Voor: Johan van Oldenbarnevelt en de Staten van Holland

- Gunstig voor de Hollandse handel;
- Minder defensie-uitgaven dus minder belastinggeld (voor Holland).

Tegen: Maurits van Oranje en andere gewesten

- Oorlog is beter voor de Republiek, kunnen we uitbreiden (en ook beter voor de
macht van de stadhouder).
- Bang dat Spanje zijn troepen zou versterken.

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

Religieuze verdeeldheid:

Johan van Oldenbarnevelt is vrijzinnig:

De mens heeft wel invloed op Gods keuze

Maurits van Oranje is orthodox:

De mens heeft geen invloed op Gods keuze

Daarom wil Maurits een nationaal kerkvergadering om een besluit te doen. Maar Johan wil
geen nationaal kerkvergadering maar een beslissing per gewest. Ook wil hij dat Hollandse
steden zelf soldaten mogen inhuren om de onrust te verminderen. Hierdoor wordt Maurits
boos omdat hij tegen Maurits ingaat want zelfstandige soldaten luisteren niet naar Maurits.

VERPLICHTE VOORBEELD: JOHAN VAN OLDENBARNEVELT WORDT ONTHOOFD 1619

Tijdens het Twaalfjarig bestand kwamen Orthodoxen (streng) en vrijzinnig(minder streng) in het
geloof tegenover te staan. Grotendeels was orthodox. Stadhouder Maurits sloot zich aan bij de
orthodoxe richting, Johan van Oldenbarnevelt bij de vrijzinnige. In augustus 1618 liet Maurits
Oldenbarnevelt arresteren. En werd later ter dood veroordeeld op inbreuk tegen soevereiniteit.
Uiteindelijk bleef hij onschuldig.

In 1621 wordt de strijd hervat.

De vrede van Múnster. De strijd eindigde uiteindelijk in 1648 met de Vrede en Verdrag van
Münster. Beide hadden ze redenen om vrede te sluiten:
- Spanje voerde oorlog op twee fronten. Frankrijk en NL en wilde op de oorlog van
Frankrijk focussen.
- Gunstig voor Nederlandse handel en minder kosten voor Holland

Gevolg: de Republiek der Verenigde Nederlanden werd als onafhankelijke staat erkend
Andere bepalingen van het verdrag waren:
- Ze mogen de gebieden in het Zuiden houden
- De Schelde bleef gesloten
- Spanje ging zich toeleggen op de verdediging tegen Frankrijk
- Spanje en Portugal erkenden de bezittingen van de Republiek hierdoor werd
handelspositie versterkt

4) Waardoor ontstond de Gouden Eeuw?

Gouden eeuw = scheepvaart, handel en nijverheid, kunst en wetenschap kwam in korte tijd
op bloei. Overal vestigen ze handelsposten.

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

Indirect oorzaken:
- Moedernegotie – importeren van goedkoop graan uit het Oostzeegebied. Lokale adel
had veel grondbezit. – basis voor internationaal handelsnetwerk
- Het ontbreken van een feodale traditie – adel had weinig macht in de landbouw,
veel vrije boeren wat ze wilde verbouwen.
Directe oorzaken:
- specialisatie (het produceren van één of enkele producten)
- commercialisering waar ze in plaats van voor hun eigen gebruik producten gaan
produceren voor de verkoop.
= nieuwe handelsproducten

- De val van Antwerpen en het afsluiten van de Schelde

Door de Spanjaarden dwars te zitten sluiten ze de Schelde af. Hierdoor is er minder
handel in Antwerpen en die handelaren emigreren naar Holland en Zeeland die
brachten veel nieuwe kennis en kunde mee. Hierdoor groeit Amsterdam uit tot de
nieuwe centrum van de wereldhandel. Ook gaven ze de emigranten veel benefit zoals
goede faciliteiten en religieuze vrijheden.

De Staten-Generaal geven de VOC en de WIC het monopolie op de wereldhandel

(Europese expansie)
De WIC en de VOC kregen van de Staten-Generaal een monopolie op de handel op Azië.

Voor de VOC was het vooral handel met Oost-Indië. Zoals specerijen peper, kruidnagel
noodmuskaat en later textiel en thee, porselein. Ook hadden ze handelsverdragen waarin
stond dat ze alleen hun producten aan de VOC mogen verkopen, hierdoor blijven ze een
monopolie. Ook krijgen ze kapitaal via aandelen.
En politieke macht:
- Bestuur over overzeese handelsposten en koloniën.
- Afsluiten van verdragen
- Eigen soldaten.

VERPLICHTE VOORBEELD: JAN P. COEN VERPLAATST HET BESTUURCENTRUM VAN DE VOC NAAR
BATAVIA.
De activiteiten van Jan P. Coen zijn een goed voorbeeld voor de wereldeconomie. Ze bouwden
handelscontacten. Het kapitalisme van de VOC wordt handelskapitalisme genoemd, omdat mensen
in de VOC kooplieden waren. Onder leiding van Coen namen ze Indonesië in. Hoofdkwartier van VOC
werd verplaatst naar Java. Coen jaagde de bevolking weg en brandde de stad af en liet het opnieuw
bouwen: Batavia.

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

WIC stichtte:
- Kolonie in Noord-Amerika: Nieuw-Amsterdam (1624-1664)
- Kolonie: Pernambuco (Brazilië)
- Kolonie: Suriname (1667) en de Nederlandse Antillen

Producten: bont, suiker, koffie, cacao, tabak.

Slavenhandel

Nijverheid tot ontwikkeling:

- Scheepswerven en zeilmakerijen nodig
- Veel handelsproducten werden eerst bewerkt. Nieuwe bedrijven waren nodig:
weverijen, koffiebranderijen.

5) Cultuur in de Gouden Eeuw

Beleid van de Republiek was gericht op de economie:

- Veel regenten waren handelaren of kwamen uit families van handelaren
- Voor de Nederlandse Opstand was veel geld nodig
De economie groeide en in die economie waren er migranten nodig en gaven die migranten
religieuze vrijheden.

VERPLICHTE VOORBEELD: DE BOUW VAN DE PORTUGESE SYNAGOGE IN AMSTERDAM 1639

‘Portugese’ joden trokken naar de Republiek. Ze waren grotendeels kooplieden en zochten hun
toevlucht eerst in Antwerpen. En ook een deel uit Polen kwam naar Nederland want ze waren bang
voor vervolgingen. Er ontstond wantrouwen en angst:
- Joden mochten geen lid zijn van een gilde hierdoor introduceerden zij nieuwe nijverheden
- Verbod op seksuele relatie met een christen
Toch mochten ze een synagoge bouwen.

Door de relatief hoge welvaart was er in de Republiek markt voor luxegoederen:

- Schilderkunst
- Literatuur

Waarom was er zo’n grote bloei van de schilderkunst?

Groeiende vraag naar schilderijen. Twee groepen mensen die schilderijen gingen bestellen:
- Stadsbesturen en bestuurders van wees- en armenhuizen.
- Gegoede en kleine burgerij.

Grotere vraag zorgde voor dat schilders zich gingen specialiseren (landschapschilder,
zeezichten etc.)
Doel van het kopen van een schilderij:
- belegging voor later
- huis mooier te maken
Waarom was drukwerk in de Gouden Eeuw zo belangrijk?

Winnie Cheng – Gymasium Haganum

Oorzaken bloei:
- Drukkers gaven allerlei soorten boeken uit die men graag ook in het buitenland
kocht.
- Lieten boeken in Republiek drukken want het was door godsdienstige redenen niet
mogelijk in hun land.
- Internationale wetenschappers vestigen zich in de Republiek.

6) Einde aan de Gouden Eeuw

De Republiek wordt getroffen door mercantilisme van Engeland en Frankrijk.

- Engeland voert Acte van Navigatie in (goederen alleen van Engelse schepen).
- Frankrijk verhoogt importtarief van Hollandse goederen.
- Gingen zelf ook meer handeldrijven.
- Hadden na 17e eeuw geen binnenlandse problemen meer

Winnie Cheng – Gymasium Haganum